Zarządzanie wartością i ryzykiem w przedsiębiorstwie produkcyjnym. Value and Risk Management in manufacturing company.

Transkrypt

1 Zarządzanie wartością i ryzykiem w przedsiębiorstwie produkcyjnym. Value and Risk Management in manufacturing company. R. Sip, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Streszczenie: W raporcie zostały przeanalizowane scenariusze rozwoju lub regresji przedsiębiorstwa produkcyjnego. Analiza tych scenariuszy pozwala oszacować prawdopodobieństwa zajścia różnych zdarzeń w przyszłości. Dzięki niej, ograniczamy ryzyko związane z planowanym przedsięwzięciem. Słowa kluczowe: ocena ryzyka, zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, analiza scenariuszy Summary: This report has been analyzed scenarios for the development or regression of manufacturing company. Analysis of these scenarios to estimate the probability of occurrence of various events in the future. We limit the risks associated with the planned project. Key words: risk assessment, management of enterprise value, scenario analysis JEL: D22, D46, O22, P34 Recenzent 1, Agnieszka Wolska: _przedsi_biorstwie_produkcyjnym_autorstwa_rados_awa_sipa_/ Recenzent 2, Łukasz Demidowicz: _przedsi_biorstwie_produkcyjnym_autorstwa_rados_awa_sipa_/971015

2 I. Wstęp Finansowym celem zarządzania przedsiębiorstwem jest maksymalizacja bogactwa właścicieli 1. Przedsiębiorstwo funkcjonuje dzięki pozyskanym kapitałom, które pochodzą z różnych źródeł zewnętrznych (kapitał obcy) jak i z własnych zysków zatrzymanych (kapitał własny). W zarządzaniu wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa znaczącą rolę odgrywa proporcja pomiędzy tymi kapitałami. Koszty pozyskania tych kapitałów mają duży wpływ na efektywność firmy, a do jej określenia niezbędne jest ustalenie kosztu kapitału. II. Opis teoretyczny metody. Metoda scenariuszy posłuży do analizy ryzyka badanych firm. Uwzględnia ona w sposób pośredni ryzyko. Tak jak zostało już na wstępie wspomniane, trzeba sporządzić scenariusze sytuacji możliwych do wystąpienia w przyszłości, wraz z określeniem prawdopodobieństwa ich realizacji. Przeważnie rozpatruje się trzy scenariusze rozwoju danej sytuacji: scenariusz bazowy - opisuje sytuację uwzględniając dane rzeczywiste, dwa scenariusze skrajne - stanowią projekcje najlepszej i najgorszej przewidywanej sytuacji. Koszt kapitału odgrywa bardzo ważną rolę w przedsiębiorstwie. Firma powinna inwestować swoje fundusze w takie przedsięwzięcia, których rentowność jest wyższa niż jej koszt kapitału. Zapobiega to marnowaniu jej funduszy. Jeśli koszt kapitału jest niższy niż stopa zwrotu z danej inwestycji, wówczas jej przyjęcie oznaczałoby, iż przedsiębiorstwo korzystniej zainwestowało fundusze i wystąpiła nadwyżka. Stopa zwrotu wyższa od kosztu kapitału oznacza, że część wymaganego przez wierzycieli i udziałowców dochodu nie będzie pokryta. Wynika z tego, że koszt kapitału przeważnie decyduje o przyjęciu lub odrzuceniu projektu. Wnioski, które wypływają z przeprowadzonej analizy scenariuszy pozwalają określić oczekiwaną wartość NPV 2 - średnia ważona prawdopodobieństw wystąpienia każdej z trzech założonych w scenariuszach bieżących wartości netto. Równanie 1. Wartość bieżąca netto. Gdzie: NPV-wartość bieżąca netto; FCF-wolne przepływy pieniężne; k-stopa procentowa; 1 Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, wyd. PWN, Warszawa (s. 37) 2 Michalski G., Strategie finansowe przedsiębiorstwa, wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2009.

3 Po obliczeniu dla każdego scenariusza wartości bieżącej netto obliczamy E(NPV) - ekonomiczna wartość bieżąca projektu. Równanie 2. Zaktualizowana ekonomiczna wartość netto Gdzie: pi - prawdopodobieństwo realizacji scenariusza; NPVi - wartość bieżąca netto przedsiębiorstwa i-tego scenariusza; b - scenariusz bazowy; o - scenariusz optymistyczny; p scenariusz pesymistyczny III. Zastosowanie obliczeń. W raporcie wykorzystana została analiza scenariuszy jako metoda zarządzania ryzykiem. Jest to metoda pośrednio uwzględniająca ryzyko związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem. Metoda ta polega na tworzeniu scenariuszy, które uwzględniają zmiany czynników wpływających na wielkość NPV. W raporcie został przeanalizowany scenariusz najbardziej prawdopodobny tzw. bazowy, scenariusz optymistyczny zakładający wzrost NPV oraz scenariusz pesymistyczny zakładający spadek wartości NPV. Następnie znając prawdopodobieństwo wystąpienia danego scenariusza można obliczyć wartość oczekiwaną NPV 3. Średni ważony koszt kapitału (WACC- ang. Weighted Average Capital Cost) oblicza się na podstawie następującego wzoru: Równanie 3. Średni ważony koszt kapitału gdzie: wi - udział kapitału z i-tego źródła w strukturze kapitału spółki; ki koszt kapitału z i-tego źródła; we-udział kapitału własnego; wp- udział kapitału pochodzącego z akcji uprzywilejowanych; wd- udział kapitału obcego; ke koszt kapitału własnego; kp - koszt kapitału pochodzącego z akcji uprzywilejowanych; kd - koszt kapitału obcego; T stopa podatku dochodowego płacona przez spółkę 4. 3 Michalski M., Strategie finansowe przedsiębiorstw, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp.z.o.o., Gdaosk 2009, s. 91; 4 Źródło: K. Jajuga, T. Jajuga "Inwestycje. Instrumenty finansowe, aktywa finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa".

4 Do obliczenia wskaźnika WACC przyjęto następujące założenia: Tabela 1. Dane potrzebne do obliczeń. Rok 2010 Rok 2011 E D W e = 0,71 0,74 W d = 0,29 0,26 β u 1,12 1,12 β l = β u x [1+ x (1-T)] 1,5 1,44 PR= β l x (K m x K RF ) 10,5% 10,08% K e = K RF + PR 13,5% 13,08% K d 8,9% 8,9% Źródło: G. Michalski (2010, s ), Monitor Polski B (sprawozdanie finansowe wybranego przedsiębiorstwa). Po podstawieniu danych do wzoru otrzymano następujące wyniki: Tabela 2. Koszt kapitału dla lat WACC 2010 = 13,5% x 0,71 + 8,9% x 0,29 x 0,81 = 9,85% WACC 2011 = 13,08% x 0,74 + 8,9% x 0,26 x 0,81 = 9,71% średnia CC 9,78% 9,85% 9,71% Analiza scenariusza bazowego będzie opierała się na założeniu, że w roku X przychody analizowanej jednostki wzrosną o 10%, a koszty wzrosną o 5 %. Organizacja osiągnęła mocną pozycję na rynku, więc prawdopodobieństwo realizacji równe 65%. Tabela 3. Analiza scenariusza bazowego. X CR CE NCE EBIT NOPAT NCE dnwc CAPEX FCF

5 W wariancie optymistycznym zakładam wzrost przychodów o 23% z jednoczesnym spadkiem kosztów o 15%. Wzrost przychodów w tym wariancie może być wynikiem kampanii reklamowej przeprowadzonej przez jednostkę. Prawdopodobieństwo wystąpienia tego scenariusza wynosi 25%. Tabela 3. Analiza scenariusza optymistycznego. X CR CE NCE EBIT NOPAT NCE dnwc CAPEX FCF W wariancie pesymistycznym zakładam spadek przychodów o 10% z jednoczesnym wzrostem kosztów o 15%. Scenariusz ten może wystąpić z niewielkim prawdopodobieństwem. Zmiany te mogą być wynikiem zmniejszonego popytu na usługi oferowane przez jednostkę. Prawdopodobieństwo wystąpienia scenariusza pesymistycznego wynosi 10%. Tabela 4. Analiza scenariusza pesymistycznego. X CR CE NCE EBIT NOPAT NCE dnwc CAPEX FCF E(NPV)=2305

6 III. Zakończenie. Każdy ze scenariuszy ma dodatnią wartość przepływów netto, więc jest to dobra informacja dla jednostki. Nawet w scenariuszu pesymistycznym przedsiębiorstwo nie będzie miało kłopotów, a więc wszystkie scenariusze są do przyjęcia. Scenariusz optymistyczny cechuje się najwyższym poziomem NPV i jest najbardziej oczekiwanym wynikiem. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że osiągnięte wyniki nie będą aż tak dobre. Scenariusz bazowy, ma jednak najwyższe prawdopodobieństwo wystąpienia i to jemu trzeba poświęcić najwięcej uwagi. Osiągnięte przy takich założeniach NPV jest również dodatnie, tak samo jak wartość oczekiwana NPV dla wszystkich scenariuszy. Oznacza to, że przedsiębiorstwo dobrze zarządza ryzykiem.

7 Bibliografia: Brigham E., Gapenski L., Zarządzanie Finansami, tom II, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000 Czekaj J., Dresler Z., Finanse przedsiębiorstw. Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2005 Finanse, pod red. J. Ostaszewskiego, Diffin, Warszawa 2008 Gajdka J., Walińska E., Zarządzanie finansowe. Teoria i Praktyka, tom 1, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2000 Helfert E.A., Techniki analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004 Jajuga K., Analiza i zarządzanie ryzykiem podejście teoretyczne i praktyczne, Rynek Terminowy, 2001, nr 14 Michalski G., Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 2008 Podstawy ubezpieczeń, tom 1., pod red. J. Monkiewicza, Poltext, Warszawa 2001 Riebelll C., Die Praxis der Bilanzauswerung, Stuttgart 1996 Ronka Chmielowiec W., Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002 Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 1994 Śliwiński A., Ryzyko Ubezpieczeniowe. Taryfy, budowa i optymalizacja, Poltext, Warszawa 2002 Tyran M., Wskaźniki finansowe, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1999 Ubezpieczenia, pod red. W. Sułkowskiej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2007 Williams A., Smith M., Young P., Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002 Zawadzka Z., Zarządzanie ryzykiem w banku, Poltext, Warszawa 1996 Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, W. Bień, Warszawa 2000: Wyd. Difin. Finanse firmy, pod red.: J. Kowalczyk, Warszawa 1993, Wyd. Międzynarodowej Szkoły Zarządzania,str. 25 Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, G. Michalski, Warszawa 2010, Wyd. C.H. Beck. Analiza sprawozdań finansowych, E. Nowak, Warszawa 2005, Wyd. PWE Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe, M. Piotrowska, Wrocław 1997, Wyd. AE. Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, W. Pluta, Warszawa 2003, Wyd. PWE

8 Sprawozdania finansowe jako źródło informacji o przedsiębiorstwie i podstawa podejmowania decyzji, B. Pomykalska, M. Wypych, Łódź 2000, Wyd. Absolwent Sprawozdanie finansowe. Co mówi o firmie?, P.Rybicki, Warszawa 2009, Wyd.Poltex Jak czytać sprawozdanie finansowe, G.K. Świderska, Warszawa 2011, Wyd.Difin A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability, J. Zietlow, 2012, SSRN: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz z późn. zm.) Raport ryzyka branżowego pożądana elastyczność i stabilność, Short-Term Financial Management, T.M. Maness, J.T. Zietlow, Cincinnati 2005, South- Western/Thomson Learning, Analiza Finansowa Ekonomicznej Kondycji Na Przykładzie Polskich Instytucji (Financial Analysis of Economic Health - Polish Entities Case), I. Grzegorek, K. Grochowska, K. Karwacka; Zarządzanie wartością i ryzykiem w organizacji non profit, instytucji finansowej oraz przedsiębiorstwie nie będącym ani non profit ani nie prowadzącym działalności finansowej. (2014), Wrocław. available at i_ryzykiem_w_organizacji_non_profit ins tytucji_finansowej_oraz_prze...pdf Dluhosova, D., Richtarova, D., & Culik, M. (2011). Multi factor sensitivity analysis in the investment decision-making. Metal 2011: 20th Anniversary international conference on metallurgy and materials, Dluhosova, D. (2004). An analysis of financial performance using the EVA method. Finance a Uver- Czech Journal of Economics and Finance, 54, 11-12, Dluhosova, D. (2012). Sensitivity analysis application possibilities in company valuation by two-phase discounted cash flows method. Managing And Modelling of Financial Risks - 6th International Scientific Conference Proceedings, 1, Glova, J., & Sabol, T. (2011). Analysis of bonds with embedded options. E & M Ekonomie A Management, 14(3), Kopa M., D'Ecclesia, R., & Tichy, T. (2012). Financial Modelling. Finance a Uver-Czech Journal of Economics and Finance, 62(2), Kulhanek, L. (2012). The relationship between stock markets and gross domestic product in the Central and Eastern Europe. Proceedings Of The 7th International Conference On Currency, Banking And International Finance - How Does Central And Eastern Europe Cope Up With The Global Financial Crisis? Michalski G., & Mercik A. (2011). Liquid assets strategies in Silesian non-profit organizations. Financial Management of Firms and Financial Institutions, Michalski G. (2009). Inventory management optimization as part of operational risk management. Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43(4),

9 Michalski, G. (2012a). Risk sensitivity indicator as correction factor for cost of capital rate. Managing and Modelling of Financial Risks, Michalski, G. (2012b). Efficiency of accounts receivable management in Polish institutions. European Financial Systems 2012, Michalski, G. (2012c). Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish firms case. Quantitative Methods in Economics, Michalski, G. (2012d). Crisis influence on general economic condition and corporate liquidity management. Financial liquidity investment efficiency model (FLIEM) use to diagnose polish economics standing. Proceedings of the 7th International Conference on Currency, Banking and International Finance, Michalski, G. (2013). Financial consequences linked with investments in current assets: Polish firms case. European Financial Systems 2013, 10th International Conference on European Financial Systems 2013, Piotrowska, M. (1997). Finances of companies. Short-term financial decisions, AE, Wroclaw. Polak P. (2009). The centre holds - from the decentralised treasury towards fully centralised cash and treasury management. Journal of Corporate Treasury Management, 3(2), Soltes, M. (2010). Relationship of speed certificates and inverse vertical ratio call back spread option strategy. E & M Ekonomie a Management, 13(2), Soltes, V., & Rusnakova, M. (2013). Hedging against a price drop using the inverse vertical ratio put spread strategy formed by barrier options. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 24(1), Uzik, M., & Soltes, V. (2009). The effect of rating changes on the value of a company listed in the capital market, E & M Ekonomie a Management, 12(1), Zietlow, J. & Michalski, G. (2012), Nonprofit Solvency Measures: Polish Evidence. Paper presented at the annual meeting of the ARNOVA Annual Conference, Indianapolis, Unpublished Manuscript. Zmeskal Z., & Dluhosova D. (2010). Financial decisions and valuation of risk and flexibility - a real option. Managing and Modelling of Financial Risks, Zmeskal, Z., & Dluhosova, D. (2009). Company financial performance prediction on economic value added measure by simulation methodology. 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, Michalski, Grzegorz M. (2013). Value-Based Working Capital Management. Determining Liquid Asset Levels in Entrepreneurial Environments. New York: Palgrave Macmillan. ISBN Michalski, Grzegorz M. (2009). Strategie finansowe przedsiębiorstw (Business Financial Strategies in Polish). Gdansk: ODDK. ISBN Michalski, Grzegorz M. (2004). Leksykon zarządzania finansami (Encyclopaedia of Financial Management in Polish). Warsaw: Verlag C. H. Beck. ISBN

10 Michalski, Grzegorz M. (2010). Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstwa (Introduction to Business Financial Management in Polish). Warsaw: Verlag C. H. Beck. ISBN Zietlow, John, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability (September 26, 2012). Available at SSRN: (ostatni dostęp: 1 listopada 2013) lub