Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcji papieru i wyrobów z papieru

Transkrypt

1 K. Łabisz Wrocław University of Economics Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcji papieru i wyrobów z papieru Risk management in creating value on example of a company from the paper industry JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością ryzykiem przedsiębiorstwa, analiza scenariuszy w ocenie projektu, zarządzanie ryzykiem Streszczenie: Raport ma na celu analizę scenariuszy w celu zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie z branży produkcji papieru i wyrobów z papieru 1

2 Prowadzenie działalności gospodarczej narzuca konieczność nieustannego decydowania o przyszłości i polega na przewidywaniu co do kształtowania się różnych czynników. Podczas podejmowania decyzji nigdy nie wiemy jakie okoliczności będą towarzyszyły realizacji danego przedsięwzięcia. W związku z tym prowadząc jakąkolwiek działalność gospodarczą musimy być świadomi ryzyka, iż rezultaty, które osiągniemy mogą różnić się od zamierzonych. 1 Określenie ryzyka i zarządzanie finansami przedsiębiorstwa kierowane zdobytymi informacjami przyczynia się do optymalizacji wartości przedsiębiorstwa, co związane jest z dążeniem do powiększania bogactwa właścicieli. 2 Analiza scenariuszy służy do pomiaru ryzyka zarządzania finansami w niepewnej sytuacji. Za cel symulacji przyjmuje się stworzenie modelu przedsiębiorstwa, lub jego części, dzięki któremu można dokonać kombinacji w celu analizy funkcjonowania badanego systemu w różnych warunkach. 3 Rozważania prowadzi się na podstawie pięciu scenariuszy. Znając prawdopodobieństwo wystąpienia każdego ze scenariuszy możemy obliczyć wartość oczekiwaną wartości obecnej netto: 4 1) (NPV) = p b NPV b + p so NPV so + p o NPV o + p sp NPV sp + p p NPV p Gdzie: p i prawdopodobieństwo realizacji i-tego scenariusza NPV i wartość obecna netto dla i-tego scenariusza b scenariusz bieżący (najbardziej prawdopodobny) so - scenariusz średnio optymistyczny 1 Redakcja Naukowa: Nowak E., Rachunkowość w zarządzaniu ryzykiem w przedsiębiorstwie., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010, Wstęp: s. 9 2 Michalski G., Strategie finansowe przedsiębiorstw Budżetowanie kapitałów i ocena finansowej opłacalności i ryzyka strategicznych decyzji przedsiębiorstw, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2009, s.88 3 Redakcja naukowa Nowak E., Rachunkowość w zarządzaniu ryzykiem w przedsiębiorstwie., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, Kopiński A.: Symulacja i analizy scenariuszowe w zarządzaniu ryzykiem s Michalski G., Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa wydanie II poprawione, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Wrocław 2004, s.167 2

3 o scenariusz optymistyczny sp scenariusz średnio pesymistyczny p scenariusz pesymistyczny Poniższa praca oparta będzie na analizie 3 skrajnych scenariuszy: bazowego, optymistycznego i pesymistycznego. Przykład praktyczny wykorzystania analizy scenariuszy, jako metody zarządzania ryzykiem Analiza przeprowadzona została na podstawie danych ze sprawozdań finansowych za lata znalezionych w bazie Monitor Polski B poprzez Emis Emerging Markets. Scenariusz Bazowy Prawdopodobieństwo wystąpienia 60% Dane w roku n zostały uzyskane w po zastosowaniu takiego samego wskaźnika zmienności jaki zaobserwowano w latach Tabela nr 1 WACC n 8,45% 11,55% 14,65% Dane podane są w tysiącach złotych 5 Zaczerpnięte z własnego projektu A dostępnego na: _produkcji_i_wyrobow_z_papieru/

4 Tabela nr 2 Scenariusz bazowy bazowy n CR CE NCE EBIT NOPAT -384,75-535,41-686,07 +NCE NWC CAPEX FCF NPV 701,9597 Źródło: Michalski G., Paradoks Cyklu Operacyjnego ( Scenariusz optymistyczny Prawdopodobieństwo wystąpienia 20% Wraz z rozwojem rynku usług przedsiębiorstwo zaczęło otrzymywać więcej zleceń, w związku z czym przychody wzrosły o 20%. Wzrost kosztów zmalał z 8,56% do 6% w wyniku polepszenia się efektywności zarządzania zasobami ludzkimi. Przedsiębiorstwo zakończyło prace nad rozwojem systemu, w związku z czym CAPEX zmalał do Dane podane są w tysiącach złotych Tabela nr 3 Scenariusz optymistyczny optymistyczny n CR CE NCE EBIT NOPAT -384,75-535,41 742,932 +NCE NWC CAPEX FCF NPV 2980,2 Źródło: Michalski G., Paradoks Cyklu Operacyjnego ( 4

5 Scenariusz pesymistyczny Prawdopodobieństwo wystąpienia 20% Pomimo rozwoju usług sytuacja uległa pogorszeniu. Konkurencja, która pojawiła się na rynku sprawiła, iż część odbiorców zrezygnowała z usług firmy K, w związku z czym przychody spadły o 20%. Produkcja mniejszej ilości nie spowodowała spadku kosztów, pozostały one takie jak w roku poprzedzającym. Dane podane są w tysiącach złotych Tabela nr 4 Scenariusz pesymistyczny pesymistyczny n CR CE NCE EBIT NOPAT -384,75-535, ,13 +NCE NWC CAPEX FCF NPV -786,294 Źródło: Michalski G., Paradoks Cyklu Operacyjnego ( Tabela nr 5 Wartość oczekiwana wartości obecnej netto Wariant NPV p NPV p optymistyczny 2980,2 20% 596,0399 bazowy 701, % 421,1758 pesymistyczny -786,294 20% -157,259 E(NPV)= 859,9569 Opracowano na podstawie przedstawionego wcześniej wzoru na wartość oczekiwaną wartości obecnej netto 6 6 Michalski G., Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa wydanie II poprawione, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Wrocław 2004, s.167 5

6 Powyższe obliczenia pozwalają nam stwierdzić, iż przedsiębiorstwo powinno kontynuować swoją działalność, gdyż wartość oczekiwanej wartości obecnej netto jest dodatnia. Scenariusz optymistyczny jest najkorzystniejszym, jak i najtrudniejszym do osiągnięcia wariantem, gdyż działalność przedsiębiorstwa w czasach gospodarki wolnorynkowej jest procesem niezwykle złożonym, ze skomplikowanymi procesami często niemożliwymi do przewidzenia. 7 Przedsiębiorstwo powinno podjąć działania wykluczające zaistnienia scenariusza pesymistycznego, gdzie wartość przyszła jest ujemna. Najbardziej prawdopodobny jest wariant bazowy, gdzie wartość NPV nie jest co prawda najwyższa, lecz jest wyższa od zera, co kwalifikuje go jako korzystny. 7 Redakcja naukowa Nowak E., Rachunkowość w zarządzaniu ryzykiem w przedsiębiorstwie., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, Kopiński A.: Symulacja i analizy scenariuszowe w zarządzaniu ryzykiem s

7 Spis tabel: 1) Tabela nr 1 WACC..str. 3 2) Tabela nr 2 Scenariusz bazowy str. 4 3) Tabela nr 3 Scenariusz optymistyczny.str. 4 4) Tabela nr 4 Scenariusz pesymistyczny.str.5 5) Tabela nr 5 Wartość oczekiwana wartości obecnej netto...str. 5 Literatura 1) A. Cwynar, W. Cwynar, Zarządzanie wartością spółki kapitałowej. Koncepcje, systemy, narzędzia, Warszawa, 2002r., str ) A. Jaki, Wycena i kształtowanie wartości przedsiębiorstwa, Kraków ) Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. 4) G. Gołębiowski, P. Szczepanowski, Analiza wartości przedsiębiorstwa, Warszawa 2007r., str. 11, za: T. Dudycz, Finansowe narzędzia zarządzania wartością przedsiębiorstwa, Wrocław, 2001r. 5) G. Michalski, Wykład z przedmiotu Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa dnia r. UE Wrocław 6) Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVERCZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, ) Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, ) M. Marcinkowska Kształtowanie wartości firmy, Warszawa ) M. Michalski Zarządzanie przez wartość Firma z perspektywy interesów właścicielskich, Warszawa 2001, s ) Michalski Grzegorz Metody pośrednio uwzględniające ryzyko operacyjne w zarządzaniu finansami małego przedsiębiorstwa dostępne na: Wrocław ) Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp , Available at SSRN: 12) Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, ) Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, ) Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130-7

8 ) Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, ) Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, ) Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, ) Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss:1 pp Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: ) Michalski Grzegorz (2012), Finncial liquidity management In relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Qquantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, ) Michalski Grzegorz (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, Available at SSRN: 21) Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk ) Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk ) Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)): ICID: , Available at SSRN: or 24) Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012,Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: or 25) Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp , Available at SSRN: 26) Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach 27) Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, Available at SSRN: or 28) Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: or 8

9 29) MPB - Dane dla lat , 30) Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, ) R. Machała, Zarządzanie finansami i wycena firmy, Wrocław 2011, str ) Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. 33) Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp ) Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp ) Szablewski, K. pniewski, B. Bartoszewicz, Value Based Management koncepcje, narzędzia, przykłady, Warszawa, 2008r, str ) M. Siudak, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Warszawa ) Redakcja Naukowa: Nowak E., Rachunkowość w zarządzaniu ryzykiem w przedsiębiorstwie., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa ) Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, ) Baza Emerging Markets Information Service 40) Michalski G., Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa wydanie II poprawione, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Wrocław 2004, s ) Michalski G., Paradoks Cyklu Operacyjnego ( dostęp: r. 9