PL B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 C07C 235/66

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: IntCl6: C07C 203/04 C07C 235/66 (54) Nowe estry 1-aryloksy-3-alkiloamino-2-propanolu (30) Pierwszeństwo: ,ES, (73) Uprawniony z patentu: Almirail Prodesfarma S.A., Barcelona, ES (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 03/95 ( 7 2 ) Twórcy wynalazku: Maria Prat Quinones, Barcelona, ES Joan Pi Salient, La Llagosta (Barcelona), ES Dagmar Vedrilla Veit, Sant Joan Despi (Barcelona), ES (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 01/99 (74) Pełnomocnik: Bogdan Barbara, POLSERVICE PL B1 (57) 1. Nowe estry 1-aryloksy-3-alkiloamino-2-propanolu o ogólnym wzorze 1, w którym R, oznacza grupę o wzorze 2, w którym m oznacza 1 lub 2, Z oznacza -O-, -CONH- lub -COO-, a R2 oznacza prostołańcuchowy lub rozgałęziony C2-C3-alkil podstawiony co najmniej jedną grupą nitroksylową, a Ar oznacza pierścień benzenowy gdy Z oznacza -O- lub -COO-, względnie pierścień naftalenowy gdy Z oznacza -CONH-, a także ich enancjomery i diastereoizomery oraz ich terapeutycznie dopuszczalne sole z kwasami organicznymi i nieorganicznymi. Wzór 1 Wzór 2

2 Nowe estry 1-aryloksy-3-alkiloamino-2-propanolu Zastrzeżenia patentowe 1. Nowe estry 1-aryloksy-3-alkiloamino-2-propanolu o ogólnym wzorze 1, w którym R 1 oznacza grupę o wzorze 2, w którym m oznacza 1 lub 2, Z oznacza -O-, -CONH- lub -COO-, a R2 oznacza prostołańcuchowy lub rozgałęziony C2-C3-alkil podstawiony co najmniej jedną grupą nitroksylową, a Ar oznacza pierścień benzenowy gdy Z oznacza -O- lub -COO-, względnie pierścień naftalenowy gdy Z oznacza -CONH-, a także ich enancjomery i diastereoizomery oraz ich terapeutycznie dopuszczalne sole z kwasami organicznymi i nieorganicznymi. 2. Związek według zastrz. 1 wybrany z grupy obejmującej: 1-izopropyloamino-3-[4-(2-nitroksy)etoksymetylo]fenoksy-2-propanol, 1-izopropyloamino-3-[4-(3-nitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanol, 1 -izopropyloamino-3 - [4-(2,3 -dinitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanol, 1-(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N-(2-nitroksyetylo)-2-naftalenoacetamid, 2-(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N-(2-nitroksyetylo)-1-naftalenoacetamid i 4- [(2-hydroksy-3 -izopropyloamino)propoksy ] fenylooctan 2-nitroksyetylu. * * * Przedmiotem wynalazku są nowe estry 1 -aryloksy-3-alkiloamino-2-propanolu o działaniu rozszerzającym naczynia wieńcowe i blokującym czynność ß1- adrenergiczną. Nowymi estrami 1 -aryloksy-3-alkiloamino-2-propanolu s ą estry kwasu azotowego o ogólnym wzorze 1, w którym R 1, oznacza grupę o wzorze 2, w którym m oznacza 1 lub 2, Z oznacza -O-, -CONH- lub -COO-, a R2 oznacza prostołańcuchowy lub rozgałęziony C2-C3-alkil podstawiony co najmniej jedną grupą nitroksylową, a Ar oznacza pierścień benzenowy, gdy Z oznacza -O- lub -COO-, względnie pierścień naftalenowy, gdy Z oznacza -CONH-, a także ich enancjomery i diastereoizomery oraz ich terapeutycznie dopuszczalne sole z kwasami organicznymi i nieorganicznymi, korzystnie chlorowodorki, maleiniany, fumarany, szczawiany, bursztyniany, itd. Szczególnie korzystne są następujące związki o wzorze 1: 1-izopropyloamino-3-[4-(2-nitroksy)etoksymetylo]fenoksy-2-propanol, 1-izopropyloamino-3-[4-(3-nitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanol, 1-izopropyloamino-3-[4-(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanol, 1-(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N-(2-nitroksyetylo)-2-naftalenoacetamid, 2-(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N-(2-nitroksyetylo)-1-naftalenoacetamid, 4-[(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy]fenylooctan2-nitroksyetylu. Sposób wytwarzania związków o wzorze 1, w którym R 1zawiera -O- lub -CONH-, polega na reakcji pochodnej fenylowej o ogólnym wzorze 3, w którym R 1i Ar mają wyżej podane znaczenie, z epichlorowcohydryną o ogólnym wzorze 4, w którym X oznacza atom chloru lub bromu, w środowisku wodnym lub wodno-alkoholowym, w obecności zasady, korzystnie wodorotlenku metalu alkalicznego, z wytworzeniem epoksydu o ogólnym wzorze 5, w którym R1, i Ar mają wyżej podane znaczenie, który poddaje się reakcji z izopropyloaminą o wzorze 6 w obojętnym polarnym rozpuszczalniku organicznym, korzystnie w alkoholu. Produktem tej reakcji jest związek o wzorze 1. Związki o wzorze 3 wytwarza się znanymi sposobami. Gdy R 1zawiera grupę Z, która oznacza -O-, związkami wyjściowymi mogą być alkohol hydroksyfenylowy i glikol (GB , US ), z których otrzymuje się alkohol hydroksyfenyloalkoksylowy, na który działa się dymiącym kwasem azotowym i bezwodnikiem octowym dla wprowadzenia funkcyjnego ugrupowania nitroksylowego (EP ).

3 Produkt deacetyluje się drogą łagodnej hydrolizy z użyciem wodorowęglanu sodowego w środowisku wodno-alkoholowym (J. Am. Chem. Soc., 93, 746 (1971). Powyższy proces przedstawia schemat 1, na którym m oznacza 1 lub 2, n oznacza 1 lub 2, a R3 oznacza grupę o 2 lub 3 atomach węgla. Gdy R 1 zawiera grupę -CONH-, związkiem wyjściowym może być kwas hydroksynaftyloalkilokarboksylowy, który acetyluje się w środowisku zasadowym, a następnie poddaje reakcji z nitroksyalkiloaminą (Buli. Soc. Chim. Fr., 470 (1944)) z użyciem łagodnego środka kondensującego, takiego jak 1,1'-karbonylodiimidazol (DDC). Produkt reakcji deacetyluje się z użyciem wodorowęglanu sodowego, podobnie jak w przypadku eteru. Powyższy proces ilustruj e schemat 2, na którym R3 oznacza grupę zawierającą 2 lub 3 atomy węgla. Gdy R 1, zawiera funkcyjne ugrupowanie estru, -COO-, związkiem wyjściowym może być związek o ogólnym wzorze 7, w którym Boc oznacza grupę t-butoksykarbonylową zabezpieczającą grupę aminową, a Ar ma wyżej podane znaczenie, wytworzony sposobem podanym w EP-A Ten związek poddaje się reakcji z nitroksyalkoholem o ogólnym wzorze 8 w obecności środka kondensującego, takiego jak DDC, dicykloheksylokarbodiimid, itd., w nieprotonowym bezwodnym obojętnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak chloroform, dichlorometan, tetrahydrofuran, itd. Otrzymany ester odbezpiecza się działaniem wodorokwasu (J. Org. Chem., 43,2285 (1978)) w nieprotonowym bezwodnym obojętnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak octan etylu, tetrahydrofuran, itd., z wytworzeniem związku o wzorze 1. Związki o wzorze 1 poddano skriningowym testom farmakologicznym dla wykazania ich potencjalnej aktywności jako środków terapeutycznych. Rezultaty tych testów świadczą o tym, że związki o wzorze 1 wykazują znakomite działanie rozszerzające naczynia wieńcowe i działanie blokujące czynność ß1-adrenergiczną. Tak więc związki według wynalazku można stosować jako leki oddziaływujące na układ sercowo-naczyniowy i układ krążenia, przeznaczone do stosowania w leczeniu ludzi, zwłaszcza w przypadku ataków lęku przed śmiercią, w niedokrwieniu mięśnia sercowego, zawale mięśnia sercowego, nadciśnieniu i niemiarowościach. Związki według wynalazku można podawać w postaci farmaceutycznie dopuszczalnych preparatów, np. w postaci tabletek, w tym powlekanych, a korzystnie tabletek o przedłużonym lub opóźnionym uwalnianiu substancji czynnej, kapsułek, syropów i czopków. Rozpuszczalne sole można podawać jako preparaty do wstrzyknięć. Działanie rozszerzające naczynia wieńcowe zademonstrowano w teście in vitro, a miarą tego działania była zdolność związków do antagonizowania skurczów wywołanych działaniem a) potasu (35 mm), b) wapnia (1,5 mm) i c) serotoniny (1 mm) w pierścieniowym taśmowym preparacie tętnicy wieńcowej świni, przy czym jako leki porównawcze zastosowano nitroglicerynę, nicorandil, propranolol, metoprolol i atenolol. Wyniki testu podano w tabeli 1 (str. 4). W innym teście badano wpływ nowych związków na dodatnią reakcję inotropową wywołaną izoprenaliną w stymulowanym elektrycznie wyizolowanym lewym przedsionku serca świnki morskiej; taka reakcja dowodzi aktywności blokującej czynność ß1-adrenergiczną. W tym przypadku lekami porównawczymi były propranolol, metoprolol i atenolol. Wyniki tego testu (wartości IC50μ M) podano w tabeli 2 (str. 5). Wynalazek ilustrują następujące przykłady. Przykład I. 1-Izopropyloamino-3-[4-(2-nitroksy)etoksymetylo]fenoksy-2-propanol Do roztworu 15,970 g (13,5 ml, 0,172 mola) epichlorohydryny w 7 ml metanolu powoli dodano 1,840 g (0,008 mola) 4-[(2-nitroksy)etoksymetylo]fenolu rozpuszczonego w mieszaninie 10,6 ml etanolu i 10 ml (0,010 mola) NaOH. Mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 16 godzin, a następnie dodano 50 ml wody i mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem w 40 C. Pozostałość wyekstrahowano mieszaniną 100 ml octanu etylu i 100 ml wody. Następnie przeprowadzono dekantację i fazę wodną wyekstrahowano dwukrotnie 25 ml octanu etylu. Ekstrakty organiczne połączono i przemyto je kolejno 75 ml 1N H C l i 75 ml wody. Mieszaninę wysuszono (bezwodny Na2S 0 4), przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, w wyniku czego otrzymano 2,030 g (0,007 mola)2,3-epoksy-1-[4-(2-nitroksy)etoksymetylo]feno-

4 ksypropanu w postaci żółtawego oleju, który zmieszano z 4,476 g (6,45 ml,0,075 mola) izopropyloaminy w 25 ml bezwodnego metanolu. Całość ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 2 godziny. Mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem w 40 C, a następnie dodano 100 ml wody i całość wyekstrahowano trzykrotnie 50 ml octanu etylu. Ekstrakty organiczne połączono i wyekstrahowano je trzykrotnie 100 ml 1N HCl. Kwaśne ekstrakty połączono i zalkalizowano przez dodanie 1N NaOH do ph = 12, a następnie wyekstrahowano czterokrotnie 50 ml octanu etylu. Ekstrakty połączono i przemyto 60 ml wody, wysuszono (bezwodny Na 2 S 0 4) i przesączono, a rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem do uzyskania stałej wagi, w wyniku czego otrzymano 1,714 g (61%) produktu w postaci oleju. Rf = 0,56 (TLC na żelu krzemionkowym Merck-5714, dioksan/acetonitryl/30% wodorotlenek amonowy/metanol: 60/36/5/4). IR (CHCl3) vmax: 3300 (szerokie pasmo), 1630 (1605, 1580 grzbiet), 1500, 1275, 1240, 1100 i 850 cm-1. 1H NMR (CDCl3 ) : δ1,10 (d, 6 H, J=6,3 Hz), 2,67-2,86 (m, 5H), 3,71 (m, 2H), 3,94-4,10 (m, 3H), 4,49 (s, 2H), 4,61 (m, 2H), 6,90 i 7,25 (dd AAB B', 4H, J= 8, 6 Hz). CC CMR (CDC13) δ: 22,88,22,97,48,98,49,27,65,56,68,35,70,60,72,17,73,-02,114,56, 129,41, 129,72 i 158,54. EM jonizacja elektronowa (m/e, %): 329 (M++1, 12), 116 ([CH2 CHOHCH 2NHCH(CH3)2]+, 28), 107 ([CH2 C 6H 4 OH]+, 23), 72 ([CH2 = NHCH(CH3)2]+, 100) Tabela 1 Badany związek lub lek IC50 (μm) K+ (35 mm) Ca2+ (1, 5 mm) Serotonina (1 mm) 4 - t(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy]- 0,3 13,1 5,7 fenylooctan 2-nitroksyetylu 1-izopropyloamino-3-[4-(2-nitroksy)etoksyme- 3,4 aktywność 13,3 tylo]fenoksy-2-propanol nieznacząca 1 - (2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N- - (2-nitroksyetylo)-2-naftalenoacetamid 40,7 aktywność nieznacząca aktywność nieznacząca 2- (2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N- 28, 6 20 % 50 % - (2-nitroksyetylo)-1-naftalenoacetamid (10 μm) (100 μm) 1-izopropyloamino-3-[4-(2, 3-dinitroksy) - 0,5 1,7 1,6 propoksymetylo] fenoksy-2-propanol 1- izopropyloamino- 3-[4-(3-nitroksy)propoksymetylo] 7,1 50 % 6,0 fenoksy-2-propanol (0,1 mm) Nitrogliceryna 1,3 50 % (0,1 mm) 1,0 Nicorandil 49, 7 169,0 14,7 Propranolol 98, 6 72,4 8,1 Metoprolol 30 % (0,1 aktywność 20 % mm) nieznacząca (100 μm) Atenolol 25 % (0,1 aktywność aktywność mm) nieznacząca nieznacząca

5 Tabela 2 Badany związek lub lek IC50 (μm) 4-[(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy]- 7,6 fenylooctan 2-nitroksyetylu 1-izopropyloamino-3-[4-(3-nitroksy)propo- 0,6 ksymetylo]fenoksy-2-propanol 2 - (2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N- - (2-nitroksyetylo)-1-naftalenoacetamid aktywność nieznacząca 2-(2-hydroksy-3-i zopropyloamino)propoksy-n- 25 % (0,1 mm) - (2-nitroksyetylo)-2-naftalenoacetamid 1-izopropyloamino-3-[4-(2,3-dinitroksy)- 4,8 propoksymetylo]fenoksy-2-propanol 1-izopropyloamino-3-[4- (3-nitroksy)propo- 0,7 ksymetylo]fenoksy-2-propanol Propranolol 1,8 Metroprolol 2, 6 Atenolol 0,7 P r z y k ła d II. 1-Izopropyloamino-3[ 4-(3-nitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanol Do roztworu 24,400 g (20,7 ml, 0,264 mola) epichlorohydryny w 10,7 ml absolutnego metanolu powoli dodano 2,780 g (0, mola) 4-[(3-nitroksy)propoksymetylo]fenolu rozpuszczonego w mieszaninie 15 ml absolutnego etanolu i 4,2 ml (0,014 mola) NaOH. Mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 19 godzin, a następnie dodano 50 ml wody i mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem w 40 C. Pozostałość poddano ekstrakcji drogą mieszania w mieszaninie 150 ml wody i 150 ml octanu etylu. Następnie przeprowadzono dekantację i fazę w odną poddano reekstrakcji 100 ml octanu etylu. Ekstrakty połączono i przemyto je dwukrotnie 250 ml 1N HCl, a następnie dwukrotnie 250 ml wody. Całość wysuszono (Na2 S 0 4), przesączono i zatężono, w wyniku czego otrzymano 3,190 g oleju, który oczyszczono drogą MPLC na żelu krzemionkowym (0,015-0,040 mm). Eluentem była mieszanina CH2 Cl2/aceton: 98/2. Rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem do uzyskania stałej wagi, w wyniku czego otrzymano 2,481 g (0,008 mola) 2,3-epoksy-1-[4-(3-nitroksy)propoksymetylo]fenoksypropanu w postaci żółtego oleju (Rf = 0,76 (TLC na żelu krzemionkowym Merck-5714, CHCl2/aceton: 9/1), który zmieszano z 5,192 g (7,48 ml, 0,088 mola) izopropyloaminy w 30 ml bezwodnego metanolu. Całość ogrzewano bez dostępu wody w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 1 godzinę. Mieszaninę reakcyjną zatężono w wyparce obrotowej w temperaturze 40 C. Otrzymany olej wyekstrahowano 100 ml octanu etylu i 100 ml wody. Następnie przeprowadzono dekantację i fazę w odną poddano działaniu 50 ml octanu etylu. Fazy organiczne połączono i wyekstrahowano dwukrotnie 100 ml 1N HCl. Kwaśne ekstrakty połączono i zalkalizowano przez dodanie 1N NaOH do ph = 12. Mieszaninę wyekstrahowano dwukrotnie 100 ml octanu etylu, a potem ekstrakty organiczne połączono i przemyto 100 ml wody. Produkt wysuszono (bezwodny Na2 S 0 4), przesączono i rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, w wyniku czego otrzymano 2,156 g (51%) produktu w postaci brązowego oleju. R f= 0,49 (TLC na żelu krzemionkowym Merck-5714, dioksan/acetonitryl/30% wodorotlenek amonowy/metanol: 60/36/5/4). IR (CHCl3) vmax: 3350 (szerokie pasmo), 1630 (1580 grzbiet), 1270 i cm"1. 1H NMR (CDCl3) 8 :1,10 (d, 6 H, J1=6,2 Hz), 1,96-2,05 (m, 2H, J2=6,2 Hz, J3=6,4 Hz), 2,61 (szerokie s, 2H, OH, NH), 2,65-2,95 (m, 3H), 3,53 (t, 2H, J2=6,2 Hz), 3,96-4,10 (m, 3H), 4,43 (s, 2H), 4,56 (t, 2H, J3=6,4 Hz), 6,90 i 7,24 (dd, AA'BB', 4H, J4=8, 8 Hz). 13C CMR (CDCI3) 8:22,83,22,93,27,40,48,98,49,19,65,50,68,34,70,55,72,77,114,54, 129,30,130,47,158,42. EM jonizacja chemiczna (NH3) (m/e, %): 343 (M++ 1, 100), 298 (M+-(ON O2) + 18,22).

6 Przykład III.1 -Izopropyloamino-3[4-(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanol Do roztworu 15,099 g (12,80 ml, 0,163 mola) epichlorohydryny w 6, 6 ml absolutnego metanolu powoli dodano 2,227 g (0,007 mola) 4-[(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenolu rozpuszczonego w mieszaninie 10 ml absolutnego etanolu i 9,46 ml (0,009 mola) NaOH. Mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 20 godzin, a następnie dodano 50 ml wody destylowanej i mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem w 40 C. Pozostałość poddano ekstrakcji drogą mieszania w mieszaninie 150 ml wody i 150 ml octanu etylu. Następnie przeprowadzono dekantację i fazę wodną przemyto dwukrotnie 50 ml octanu etylu. Ekstrakty organiczne połączono i przemyto dwukrotnie 150 ml 1N HCl, a potem dwukrotnie 150 ml wody, a następnie wysuszono (Na2 S 0 4) i przesączono. Rozpuszczalnik usunięto pod obniżonym ciśnieniem, w w y- niku czego otrzymano 2,214 g żółtawego oleju, który oczyszczono drogą MPLC na żelu krzemionkowym (0,015-0,040 mm). Eluentem była mieszanina CH2 Cl2 /aceton: 98/2. Rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem do uzyskania stałej wagi, w wyniku czego otrzymano 1,750 g (0,005 mola) 1,2-epoksy-3-[4-(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenoksypropanu Rf = 0,56 (TLC na żelu krzemionkowym Merck-5714, CH2 Cl2 /aceton: 98/2), który zmieszano z 4,496 g (6,48 ml, 0,076 mola) izopropyloaminy w 22 ml bezwodnego metanolu. Całość ogrzewano bez dostępu wody w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 1 godzinę. Pozwolono by mieszanina ochłodziła się, a potem dodano ml bezwodnego metanolu i zatężono j ą na wyparce obrotowej, w wyniku czego otrzymano 1,840 g brązowego oleju, który oczyszczono drogą MPLC na żelu krzemionkowym (0,015-0,040 mm), eluując mieszaniną octan etylu/metanol (7:3). Rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem do uzyskania stałej wagi, w wyniku czego wyodrębniono 0,934 g (30%) produktu w postaci żółtego oleju. Rf = 0,28 (TLC na żelu krzemionkowym Merck-5714, octan etylu/metanol, 7:3). IR (CHCl3) vmax: 3300 (szerokie pasmo), 1654 (1612 i 1586 grzbiet), 1513, 1285, 1271, 1248, 1103 i 840 cm-1. 1H NMR (CDCI3) δ:1,11-1,14 (d, 6 H, J,=6,2 Hz), 2,69-2,95 (m, 3H), 3,45 (szerokie s, 2H, OH, NH), 3,66-3,69 (d, 2H, J 2 =5,0 Hz), 3,95-3,98 (m, 2H), 4,03-4,14 (m, 1H), 4,48 (s, 2H), 4,57-4,67(dd, 1H,J3=6,6Hz, J4 =12,8Hz), 4,74-4,82 (dd, 1H, J 5=3,2H z, J4 =12,8Hz),5,34-5,44 (m, 1H), 6,90-7,22 (dd, AA/BB', 4H, J 6=8, 6 Hz). 13C CMR (CDCI3 ) 8:22,59,49,12,49,28,66,08,68,08,69,25,70,63,73,34,77,63,114,61, 129,17, 129,59, 158,70. EM jonizacja chemiczna (NH3), (m/e, %): 404 (M+, 1,56), 359 (M+-(ONO2) +18, 38), 296 (M+-(2 x ON O2) + 18, 56), 240 (M+-(OCH2 CH(ON O2)CH 2 (ON O 2) + 18, 100). Wytwarzanie estru kwasu bursztynowego i 1-izopropyloamino-3-[4-(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2 -propanolu 0,867 g (2,15 x 10-3 mola) l-izopropyloamino-3-[4-(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanolu rozpuszczono w 10 ml acetonu, a następnie dodano 0,137 g (1,16 x 10-3 mola) kwasu bursztynowego i mieszaninę łagodnie ogrzewano do momentu rozpuszczenia się kwasu. Mieszaninę pozostawiono do ochłodzenia się do temperatury pokojowej, a następnie odstawiono j ą do lodówki, w wyniku czego otrzymano białą substancję stałą. Dodano eteru i mieszaninę mielono do chwili uzyskania dającego się odsączyć drobnego proszku. Eter zdekantowano i tę operację powtórzono trzykrotnie. Produkt odsączono na lejku Buchnera, w wyniku czego otrzymano 0,667 g (wydajność 67% w przeliczeniu na wolną zasadę) białej substancji stałej o t.t C. IR (KBr) vmax: 1643, 1614 (grzbiet), 1568,1515, 1403, 1287, 1271, 1249, 841 cm-1. Przykład IV. 1-(2-Hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N-(2-nitroksyetylo)-2- -naftalenoacełamid 4,600 g (0,015 mola) 1-hydroksy-N-(2-nitroksyetylo)-2-naftalenoacetamidu rozpuszczonego w mieszaninie 4 ml wody, 1,436 g (0,021 mola) 85% wodorotlenku potasowego i 38 ml etanolu powoli dodano, kontrolując temperaturę, do roztworu 35,490 g (30 ml, 0,383 mola) epichlohydryny w 17 ml etanolu. Mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 22 godziny, a potem dodano 150 ml wody i mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem w 40 C. Mieszaninę wyekstrahowano trzykrotnie 70 ml octanu etylu i wysuszono (Na2 S 0 4).

7 Mieszaninę przesączono i rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymany olej oczyszczono drogą chromatografii w kolumnie z żelem krzemionkowym (0,060-0, mm), eluując mieszaniną chloroform/metanol (9:1). Po usunięciu rozpuszczalnika pod zmniejszonym ciśnieniem otrzymano 2,354 g (0,006 mola) 1-(2,3-epoksy)propoksy-N-(2-nitroksyetylo)-2- -naftalenoacetamidu (t.t C, Rf= 0,41 TLC na żelu krzemionkowym Merck HPTLC-5629, chloroform 80/aceton 2 0 ), który zmieszano z 8, 8 8 g ( 1 2, 8 ml, 0,150 mola) izopropyloaminy w 80 ml metanolu. Całość ogrzewano bez dostępu wody w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin. Produkt zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem w 40 C. Otrzymany olej rozpuszczono ponownie w 80 ml octanu etylu i wyekstrahowano trzykrotnie 35 ml 1N HC1. Kwaśne ekstrakty połączono i zalkalizowano je do ph 12 z użyciem sproszkowanego węglanu sodowego i 1N roztworu NaOH. Roztwór poddano dwukrotnie działaniu 50 ml octanu etylu. Organiczne ekstrakty połączono i przemyto je dwukrotnie 24 ml nasyconego wodnego roztworu chlorku sodowego. Całość wysuszono (bezwodny Na2 S 0 4), przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii w kolumnie z żelem krzemionkowym (0,060-0,200 mm), eluując mieszaniną chloroform/metanol (90:10). Po usunięciu rozpuszczalnika pod zmniejszonym ciśnieniem do uzyskania stałej wagi otrzymano 1,113 g (17%) oleju, który po zestaleniu się utworzył bezpostaciową substancję stałą. Rf = 0,59 TLC na żelu krzemionkowym Merck HPTLC-5629, eluując mieszaniną etanol/aceton/kwas octowy ( 8 :2 :2 ). IR (błona) vmax: , 1665, 1640 i 1281 cm-'. 1HNMR (CDCl3) δ: 1,38-1,42 (d, 6 H, J1=6,26 Hz), 3,0-3,39 (m, 9H), 4,0 (m, 2H), 4,42-4,47 (t, 2H, J2 =5,12 Hz), 4,60 (s, 1H), 7,30-7,40 (m, 2H), 7,50-7,62 (m, 2H), 7,70-7,79 (m, 1H), 7,88-7,95 (m, 1H). 13C CMR (CDCl3) δ: 172,19, 151,81, 134,30, 128,61, 128,14, 127,66, 126,35, 126,10, 124,91, 123,92,121,48, 75,81, 71,64, 66,40, 51,46,47,57, 37,50 i 36,89. EM (jonizacja elektronowa) (m/e, %): 43 ((CH 3)2 CH)+, 35,4), 72 ((CH 2 = NH CH(CH3)+, 47,9), 156 (C,OH6O)+, 15,5), 227 (OC1OH6CH2-CONH CH 2 CH2)+, 100). Przykład V. 2-(2-Hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy-N-(2-nitroksyetylo)- -1-naftalenoacetamid 5,326 g (0,018 mola) 2-hydroksy-N-(2-nitroksyetylo)-1-naftalenoacetamidu zmieszano z 31,4 ml 1N wodorotlenku sodowego, 31,4 ml wody i 70,980 g (60 ml, 0,767 mola) epichlorohydryny. Mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej przez 24 godziny, a następnie dodano 100 ml octanu etylu, mieszanie kontynuowano, a następnie mieszaninę zdekantowano. Fazę organiczną oddzielono, przemyto ją 50 ml 0,1 N NaOH, wysuszono (bezwodny N a 2 S 0 4) i zatężono do sucha pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymano pozostałość wyekstrahowano przez mieszanie w 50 ml izopropanolu. Ekstrakt zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, a powstały olej rozpuszczono ponownie w 100 ml bezwodnego metanolu i zmieszano go z 69,400 g (100 ml, 1,174 mola) izopropyloaminy. Całość ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin przez 1,5 godziny. Rozpuszczalnik odparowano i pozostałość rozpuszczono ponownie w 100 ml octanu etylu. Całość ochłodzono do 5 C i wyekstrahowano czterokrotnie 45 ml octanu etylu. Fazy wodne połączono i zalkalizowano je w 5 C do ph 11 z użyciem sproszkowanego węglanu sodowego i 1N roztworu NaOH. Całość wyekstrahowano pięciokrotnie 40 ml octanu etylu. Ekstrakty połączono, przemyto je 60 ml nasyconego wodnego roztworu chlorku sodowego i wysuszono (bezwodnym Na2 S 0 4). Mieszaninę przesączono i rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszczono drogą chromatografii w kolumnie z żelem krzemionkowym (0,2-0,06 mm). Frakcję wyeluowaną octanem etylu/metanolem (100:5) zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem i otrzymano olej, który wykrystalizował po mieszaniu z 1 0 ml acetonu, w wyniku czego otrzymano 1,508 g (20%) produktu (t.t C). Rf = 0,50 (TLC na żelu krzemionkowym Merck-5714, elucja mieszaniną dioksan/acetonitryl/metano/30% wodorotlenek amonowy, 60/36/4/5). IR (KBr) vmax: 1645, 1630, 1600,1565, 1390, 1285 i 1255 cm-1.

8 Przykład VI. 4-[(2-Hydroksy-3-izopropyIoamino)propoksy]fenylooctan2-nitroksyetylu Do roztworu 0,637 g (3,9 mmola) 1,1 -karbonylodiimidazolu w 50 ml bezwodnego dichlorometanu dodano w atmosferze bezwodnego azotu 1,444 g (4 mmole) kwasu 4-[[2-hydroksy-3-N-(t-butyloksykarbonylo)izopropyloamino]propoksy]fenylooctowego. Mieszaninę mieszano przez 10 minut, a następnie dodano 1,700 g (1,6 mmola) 2-nitroksyetanolu rozpuszczonego w 100 ml dichlorometanu. Mieszaninę mieszano przez 10 godzin. Całość przemyto dwukrotnie 20 ml 1N roztworu HCl, po czym wytworzono właściwy odczyn przez dodanie 5% roztworu węglanu sodowego i całość wysuszono (bezwodny Na2S 0 4). Mieszaninę przesączono i rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, w wyniku czego otrzymano olej, który oczyszczono drogą chromatografii w kolumnie z żelem krzemionkowym (0,063-0,200 mm), eluując mieszaniną chloroform/aceton (95:5). Po odparowaniu rozpuszczalnika pod zmniejszonym ciśnieniem do uzyskania stałej wagi otrzymano 0,950 g (2 mmole) 4-[[2-hydroksy-3-N-(t-butoksykarbonylo)izopropyloamino)propoksy]fenylooctanu 2-nitroksyetylu w postaci oleju (Rf - 0,52 TLC na żelu krzemionkowym Merck HPTLC-5629, chloroform/aceton, 80:20), który rozpuszczono w trakcie chłodzenia do 5 C w 2,4 ml (7,2 mmola) 3 N roztworu HCl w bezwodnym octanie etylu. W trakcie mieszania w ciągu 30 minut pozwolono by temperatura roztworu podniosła się do temperatury pokojowej. Do całości dodano 20 ml octanu etylu i mieszaninę przemyto dwukrotnie 10 ml roztworu NaOH, po czym wytworzono właściwy odczyn przez dwukrotne przemycie nasyconym wodnym roztworem chlorku sodowego. Mieszaninę wysuszono (bezwodny Na2S 0 4), a następnie przesączono i rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem do uzyskania stałej wagi, w wyniku czego otrzymano 0,515 g (36%) produktu w postaci bezbarwnego oleju, który wykrystalizował w postaci białych kryształów o t.t C. IR (błona) vmax: (max przy 3289 i 2967), 1742,1633,1514,1281,1248,1159, 1025 x854 cm-1. 1H NMR (CDCl3) δ:1,1 (d, 6H, J,=6,3 Hz), 2,65-2,75 (dd, 1H, J2= 12,2, J3=7,1), 2,75-2,95 (m, 2H), 3,1 (s, (szeroki), 2H), 3,57 (s, 2H), 3,94 (d, 2H, J4=5,8 Hz), 4,05 (m, 1H), 4,31-4,36 (m, 2H), 4,60-4,65 (m, 2H), 6,85 i 7,17 (AA'BB', dd, 4H, J=8,6 Hz). 13C CMR (CDC13) 8: 171,5, 157,9, 130,3, 125,7, 114,7, 70,4, 70,3, 68,5, 60,5 49,1, 49,0, 40,0,22,8 i 22,7. EM jonizacja elektronowa (m/e, %): 46 ([NO2]+, 3,1), 72 ([CH2=NHCH(CH3)2]+, 100), 107 ([CH2C6H4OH]+, 116 ([CH2CHOHCH2NHCO(CH3)2]+, 7,1). Poniższe przykłady VII - X ilustrują preparaty środka farmaceutycznego Przykład VII. Tabletki Tabletki wytworzono z następujących składników: 4-[(2-Hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy]fenylooctan 2-nitroksyetylu 50 mg Avicel PH 102 SCG 50 mg Skrobia mg Talk 10 mg Precirol AT05 2 mg Substancję czynną (4-[(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy]fenylooctan 2-nitroksyetylu), Avicel PH 102 SCG i skrobię, przesiane przez sito o otworach 0,5 mm, mieszano razem przez 25 minut. Dodano talku i Precirolu AT05, przesianych przez sito o otworach 0,5 mm, i całość mieszano przez 5-10 minut. W tabletkarce obrotowej z 8 mm stemplem z podwójnym wgłębieniem wytworzono przez sprasowanie tej mieszanki tabletki o wadze teoretycznej 137 mg. Przykład VIII. Tabletki o opóźnionym uwalnianiu substancji czynnej Tabletki wytworzono z następujących składników: 4-[(2-Hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy]fenylooctan 2-nitroksyetylu 50 mg Zmielony cukier 60 mg Plasdone 20 mg Talk 5 mg Precirol AT05 15 mg

9 Substancję czynną (4-[(2-hydroksy-3-izopropyloamino)propoksy]fenylooctan 2-nitroksyetylu) i zmielony cukier, przesiane przez sito o otworach 0,5 mm, mieszano razem przez 25 minut. Wodno-alkoholową suspensję Plasdone i Precirolu AT05 dodano do powstałej mieszanki i całość ugniatano do uzyskania właściwej konsystencji. Masę zgranulowano przez sito o otworach 3 mm i wysuszono w złożu fluidalnym w 60 C. Granulat zmielono, przesiano przez sito o otworach 0,7 mm i zmieszano z talkiem. W tabletkarce obrotowej z 8 mm stemplem z podwójnym wgłębieniem wytworzono przez sprasowanie tej mieszanki tabletki o wadze teoretycznej 150 mg. Przykład IX. Kapsułki Kapsułki wytworzono z następujących składników: 1-Izopropyloamino-3-[4-(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanol 50 mg Laktoza 400 mg Stearynian magnezowy 5 mg Substancję czynną (1-izopropyloamino-3-[4-(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2- -propanol), stearynian magnezowy i laktozę przesiane przez sito o otworach 5 pm mieszano przez 25 minut. Mieszanką napełniono twarde kapsułki żelatynowe (455 mg/kapsułkę). Przykład X. Preparat do wstrzykiwania Preparat sporządzono z następujących składników: 1 -Izopropyloamino-3-[4-(2,3-dinitroksy)propoksymetylo]fenoksy-2-propanol 50 mg 0,2 M bufor fosforanowy (ph 7,4) 2 ml Składniki mieszano ze sobą do całkowitego rozpuszczenia się i roztwór przesączono przez jałowy filtr 0,2 jam. Przesączonym roztworem napełniono ampułki ze szkła topazowego (2 ml/ampułkę). Wzór 1 Wzór 2

10 Wzór 3 Wzór 4 Wzór 5 Wzór 6 Wzór 7 Wzór 8

11 Scherna t 1

12 S c h e m a t 2 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 4,00 zł.