(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 09/11 EP B1 (13) T3 (1) Int. Cl. C07H1/248 A61K31/704 A61P21/00 (06.01) (06.01) (06.01) (4) Tytuł wynalazku: Analogi kolchikozydowe (30) Pierwszeństwo: IT03MI (43) Zgłoszenie ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 06/ (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 07/09 (73) Uprawniony z patentu: INDENA S.p.A., Milano, IT PL/EP T3 (72) Twórca (y) wynalazku: BOMBARDELLI Ezio, Gropello Cairoli, IT FONTANA Gabriele, Milano, IT (74) Pełnomocnik: Polservice Kancelaria Rzeczników Patentowych Sp. z o.o. rzecz. pat. Płotczyk Leokadia Warszawa skr. poczt. 33 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 2 24P2402PL00 EP B1 OPIS 1 2 Przedmiot wynalazku Przedmiotem niniejszego wynalazku są pochodne kolchicyny, w szczególności pochodne 3-demetylo- i 3-demetylotiokolchicyny o aktywności zwiotczającej mięśnie, przeciwzapalnej i przeciw dnie moczanowej. Tło technologiczne Leki zwiotczające redukują napięcie mięśniowe i stosowane są w terapii leczącej przykurcz i spazm mięśni. Spazm mięśni jest jednym z głównych czynników odpowiedzialnych za ból chroniczny; charakteryzuje się wieloma patologiami aparatu ruchowego jak również patologiami zapalno-reumatycznymi i zwyrodnieniowo-ortopedycznymi; gdy atakuje stawy poza bólem powoduje sztywność, która redukuje mobilność i giętkość stawów w części zaatakowanej. Z tych powodów, ciągle w niesłabnącym centrum klinicznego zainteresowania znajdują się badania nad molekułami obdarzonymi właściwościami zwiotczającymi mięśnie i antyspazmatycznymi. Jak wiadomo, kolchicyna jest pseudoalkaloidem, który jest powszechnie używany od pewnego czasu do leczenia dny moczanowej. Zastosowania glukozydu 3-demetylotiokolchicyny, tiokolchikozydu jest również rozpowszechnione w terapii leczenia przykurczy i stanów zapalnych wpływających na układ mięśniowy (Ortopedia e traumatologia Oggi XII, n. 4, 1992). Jak niedawno wskazano, aktywność tiokolchikozydu jest odpowiednia do jego zdolności wzajemnego oddziaływania ze strychnino-wrażliwym receptorem glicyny, dlatego też, związki posiadające aktywność glicyny mogą być stosowane w zakresie reumatologiczno-ortopedycznym, w związku z ich właściwościami zwiotczającymi mięśnie. Ujawnienie wynalazku Przedmiotem niniejszego wynalazku są pochodne kolchicyny o wzorze ogólnym (I) w którym X oznacza tlen lub siarkę.

3 3 Dla celów przedmiotowego opisu, związek w którym X oznacza tlen oznaczono jako (Ia), podczas gdy związek o wzorze (I) w którym X oznacza siarkę oznaczono jako (Ib). Izomery D i L zawierają się w związkach o wzorze (I). W szczególności preferowane są izomery D i L związku (Ib), 3-O-β-D-ksylopiranozylo-3-O-demetylotiokolchicyny i 3-O-β-Lksylopiranozylo-3-O-demetylotiokolchicyny. Związki według przedmiotowego wynalazku są wytwarzane na drodze reakcji fluorku D- lub L-ksylopiranozylu z 3-O-demetylokolchicyną (IIa) i 3-O-demetylotiokolchicyną (IIb) według ogólnego sposobu ujawnionego w EP Bardziej szczegółowo, 3-O-demetylokolchicyna (IIa) lub 3-O-demetylotiokolchicyna (IIb) reagują z fluorkiem D- lub L-ksylopiranozylu (III) lub jego zabezpieczonej formy, korzystnie nadoctanu. Reakcję tę prowadzi się w polarnym aprotonowym rozpuszczalniku, korzystnie wybranym z acetonitrylu lub rozpuszczalników chlorowanych, w temperaturze w zakresie od 0 C do temperatury wrzenia rozpuszczalnika, korzystnie w temperaturze pokojowej i w obecności zasady, korzystnie 1,1,3,3-tetrametyloguanidyny. Reakcja jest zwykle zakończona w czasie od minut do 2 godzin. Hydrolizę grupy zabezpieczającej można prowadzić bez odzysku związków pośrednich. W szczególności, zaobserwowano, że izomer β-d związku (Ib) ma znaczącą aktywność zwiotczającą mięśnie, wyższą niż aktywność odpowiedniego izomeru tiokolchikozydu, i dodatkowo jest obdarzony znaczącą aktywnością przeciwzapalną i przeciw dnie moczanowej. Aktywność zwiotczająca mięśnie została określona poprzez test rota-rod. Samce myszy szwajcarskiej ważące -2g leczono dootrzewnowo za pomocą izomeru β-d związku (Ib) dawką 1-3- mg/kg, na trzydzieści minut przed testem. Aktywność zwiotczająca mięśnie prążkowane oceniana była poprzez testowanie odporności myszy na bodźce płaszczyzny obracającej się ze zwiększającą się szybkością do 2 do 0 obr. na minutę. Wyniki

4 4 zaprezentowane w poniższej tabeli wskazują, że związek według przedmiotowego wynalazku ma większą aktywności niż tiokolchikozyd zastosowany jako związek odniesienia. Tabela 1 Leczenie Dawka (mg/kg dootrzewnowo) Czas odporności (s M ± S.E.) Kontrola 400 ± 27 DE 0 mg/kg Izomer β-d związku (Ib) ± ± 14 2,23 (1, ) 80 ± zomer β-d tiokolchikozydu 1 34 ± 3 26 ± 17 4,47 (3,16 7,01) 1 ± 12 1 Ponadto, związek według wynalazku jest znacznie mniej toksyczny. W rzeczywistości jego DL 0 wynosi 80 (63-94) mg/kg pozajelitowo, podczas gdy DL 0 tiokolchikozydu wynosi mg/kg. Wyniki te pokazują, że związek według wynalazku jest nie tylko bardziej aktywny, ale także ma stosunek toksyczność/aktywność znacznie korzystniejszy niż tiokolchikozyd. Leczenie Izomer β -D związku (Ib) Izomer β -D tiokolchikozydu DE 0 mg/kg dootrzewnowo Tabela 2 DL 0 mg/kg dootrzewnowo DL 0 /DE 0 2, ,87 4,47 4,47 Związek według wynalazku może być włączony do preparatów farmaceutycznych przeznaczonych do podawania doustnego, dożylnego, domięśniowego, transdermalnego lub miejscowego, z typowymi zaróbkami i typowymi metodami, takimi jak przedstawione w Remington s Pharmaceutical Sciences Handbook, XVII edycja, wydawnictwo Mack, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Wśród zaróbek użytecznych do przygotowania postaci liposomalnych do podawania pozajelitowego lub lokalnego, korzystnie zalecane jest

5 wykorzystanie naturalnych lub syntetycznych fosfolipidów. Dawka może się wahać od do 0mg na dzień w zależności od choroby i drogi podawania. Wynalazek zostanie następnie zilustrowany z większą dokładnością poprzez kilka przykładów Część eksperymentalna Temperaturę topnienia mierzono za pomocą aparatu Buchi. Widmo NMR wykonywano przy użyciu Bruker AC 0. Przykład 1-3-O-(2,3,4 -O-triacetylo-β-D-ksylopiranozylo)-3-O-demetylotiokolchicyna 3-O-Demetylotiokolchicynę (IIb) (0, mmol) i fluorek 2,3,4-O-triacetylo-β-Dksylopiranozylu (0,7 mmol), przygotowany według Hayashi I inni (Chemistry Lett. 1984, 1747), zawieszono w suchym acetonitrylu w temperaturze pokojowej ( ml), w atmosferze azotu z mieszaniem. Dodano 1,1,3,3-tetrametyloguanidynę (1, mmol), po czym mieszanina stała się klarownie czerwona. Dodano kompleks eterowy trifluorku boru (4 mmol), po czym roztwór stał się bezbarwny. Reakcję kontrolowano przy wykorzystaniu TLC (CH 2 Cl 2 :MeOH 9:1). Po zaniku składników początkowych reakcji (30 min), reakcję zgaszono poprzez dodanie nasyconego roztworu wodorowęglanu sodu ( ml). Fazy rozdzielono, przy czym fazę wodną ekstrahowano za pomocą octanu etylu (3 x ml). Połączone fazy organiczne przemyto nasyconym roztworem wodorosiarczanu potasu (1 ml), solanką (1 ml) i suszono nad siarczanem magnezu. Po odparowaniu rozpuszczalnika, produkty reakcji rozdzielono za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym. Alternatywnie, nieoczyszczony produkt poddano bezpośrednio reakcji odbezpieczenia. 1 H-NMR (CDCl 3 ) - δ(ppm) 7,06 (NH, d, 7,4 Hz), 7,06 (H12, d,,3 Hz), 7,27 (H11, d,,3 Hz), 7,33 (H8, s), 6,71 (H4, s), 4,71-4, (H7, m), 2,60-1,90 (H-H6, m), 3,90 (2-OMe, s), 3,66 (1-OMe, s), 2,44 (SMe, s), 2,00 (acetamid),,28-,18,,08-4,98 (H1, H2, H3, H4, m), 4,30 (H a, ddd, 4,3, 7,0, 12,1 Hz), 3,8 (H b, ddd 4,3, 7,0, 12,1 Hz), 2,12 (OAc), 2,11 (OAc), 2, (OAc). Przykład 2-3-O-(2,3,4 -O-triacetylo-β-L-ksylopiranozylo)-3-O-demetylotiokolchicyna 3-O-Demetylotiokolchicyna (IIb) (0, mmol) i fluorek 2,3,4-O-triacetylo-α-L-ksylopiranozylu (0,7 mmol), przygotowany według Takanashi i inni (Liebigs Ann. Chem. 1997, 81), zawieszono w suchym acetonitrylu w temperaturze pokojowej ( ml), w atmosferze azotu z mieszaniem. Następnie dodano 1,1,3,3-tetrametyloguanidynę (1, mmol), po czym mieszanina stała się klarownie czerwona. Dodano kompleks eterowy trifluorku boru (4 mmol), po czym roztwór stał się bezbarwny. Reakcję monitorowano przy wykorzystaniu TLC

6 (CH 2 Cl 2 :MeOH 9:1). Po zaniku składników początkowych reakcji (2 godziny), reakcję zgaszono poprzez dodanie nasyconego roztworu wodorowęglanu sodu ( ml). Fazy rozdzielono, przy czym fazę wodną ekstrahowano za pomocą octanu etylu (3 x ml). Połączone fazy organiczne przemyto nasyconym roztworem wodorosiarcznu potasu (1 ml), solanką (1 ml) i suszono nad siarczanem magnezu. Po odparowaniu rozpuszczalnika, produkty reakcji rozdzielono za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym. Alternatywnie, nieoczyszczony produkt poddano bezpośrednio reakcji odbezpieczenia. 1 H-NMR (CDCl 3 ) - δ(ppm) 7,34 (NH, d, 7,9 Hz), 7,07 (H12, d,,7 Hz), 7,30 (H11, d,,7 Hz), 7,37 (H8, s), 6,71 (H4, s), 4,71-4, (H7, m), 2,60-1,80 (H-H6, m), 3,88 (2-OMe, s), 3,64 (1-OMe, s), 2,44 (SMe, s), 2,00 (acetamid),,28-,18 e,-4,90 (H1, H2, H3, H4 m), 4,2 (H a, ddd, 4,3, 4,4, 12,1 Hz), 3,8 (H b, ddd 4,3, 4,4, 12,1 Hz), 2,14 (OAc), 2,11 (OAc), 2, (OAc). Przykład 3 - Ogólny sposób odbezpieczania w etanolu Nieczyszczony produkt (teoretycznie 0, mmol) z przykładu 1 lub 2 rozpuszczono w etanolu (4 ml) i 1N NaOH (2 ml) w temperaturze pokojowej. Reakcję sprawdzano za pomocą TLC. Po zaniku składników początkowych rozpuszczalnik odparowano a pozostałość poddano chromatografii na żelu krzemionkowym. Następnie produkt może być krystalizowany z metanolu/izopropanolu. Przykład 4 - Ogólny sposób odbezpieczania w acetonie Nieoczyszczony produkt z przykładu 1 lub 2 (teoretycznie 1 mmol) wraz z węglanem potasu rozpuszczono w acetonie (30 ml) i wodzie ( ml). Mieszaninę utrzymywano w temperaturze wrzenia pod chłodnicą zwrotną do zaniku składników początkowych. Rozpuszczalnik odparowano a produkt odzyskano przy wykorzystaniu chromatografii. Produkt może być następnie krystalizowany z metanolu i eteru diizopropylowego. Przykład - 3-O-β-D-ksylopiranozylo-3-O-demetylotiokolchicyna Produkt otrzymano według sposobu odbezpieczania z przykładu 3 lub 4 z 4% wydajnością, po chromatografii na żelu krzemionkowym, wymywając gradientem CH 2 Cl 2 /MeOH. t.t. 193 C; [α] 22 D -1 (c 1, MeOH); 1 H-NMR (CDCl 3 ): ppm 8,64 (NH, d, 7,6 Hz), 7,1 (H12, d,,6 Hz), 7,28 (H11, d,,6 Hz), 7,03 (H8, s), 6,8(H4, s) 4,37-4,2 (H7, m), 2,60-1,80 (H-H6, m), 3,84 (2-OMe, s), 3, (1- OMe, s), 2,42 (SMe, s), 1,86 (acetamid), 4,97 (H1, 6,6 Hz), 3,-3,90 (H2,H3,H4,H, m), 4,40-,60 (OH).

7 7 Przykład 6-3-O-β-L-ksylopiranozylo-3-O-demetylotiokolchicyna Produkt otrzymano według sposobu odbezpieczania z przykładu 3 albo 4 z 4% wydajnością, po chromatografii na żelu krzemionkowym, wymywając gradientem CH 2 Cl 2 /MeOH. m.p. 2 C; [α] 22 D (c 1, MeOH); 1 H-NMR (CDCl 3 ): ppm 8,64 (NH, d, 7,3 Hz), 7,17 (H12, d,,2 Hz), 7,29 (H11, d,,2 Hz), 7,03 (H8, s), 6,87(H4, s) 4,23-4,41 (H7, m), 2,70-1,90 (H-H6, m), 3,84 (2-OMe, s), 3, (1- OMe, s), 2,42 (SMe, s), 1,86 (acetamid),,02 (H1, 6,9 Hz), 3,-3,90 (H2, H3, H4, H, m), 4,90-,60 (OH). Zastrzeżenia patentowe 1. Związki o wzorze ogólnym (I) 1 w którym X oznacza tlen lub siarkę. 2. Związek według zastrz. 1, w którym X oznacza tlen. 3. Związek według zastrz. 1, w którym X oznacza siarkę. 4. Związek według zastrz. 1, wybrany spośród: 3-O-β-D-ksylopiranozylo-3-O-demetylotiokolchicyny i 3-O-β-L-ksylopiranozyl-3-O-demetylotiokolchicyny.. Związek według zastrz. od 1 do 4 jako lek. 6. Zastosowanie związku według któregokolwiek z zastrz. od 1 do 4, do przygotowania leków zwiotczających mięśnie Związku według któregokolwiek z zastrz. od 1 do 4, do przygotowania leków przeciwzapalnych.

8 8 8. Związku według któregokolwiek z zastrz. od 1 do 4, do przygotowania leków przeciw dnie moczanowej. 9. Kompozycje farmaceutyczne zawierające związek według któregokolwiek z zastrz. 1 do 4, w domieszce z odpowiednimi zaróbkami i/lub nośnikami.. Kompozycje farmaceutyczne według zastrz. 9, do stosowania miejscowego. 11. Kompozycje farmaceutyczne według zastrz. 9, do stosowania pozajelitowego. 12. Kompozycje farmaceutyczne według zastrz. albo 11, w której zaróbki wybrane są z naturalnych i syntetycznych fosfolipidów. INDENA S.p.A. Zastępca: