Indywidualny vs. kolektywny

Transkrypt

1 STEREOTYPY

2 Stereotypy Obraz grupy społecznej i jej członkoów zespoół cech przypisywanych osobom jedynie na podstawie przynalezżnosóci do grupy. Problemy w rozumieniu stereotypu ewaluacyjny vs. deskryptywny negatywny vs. zroózżnicowany indywidualny vs. kolektywny (konsensualny) trafny vs. nietrafny tresócó vs. sposoób mysólenia

3 Indywidualny vs. kolektywny Podejsócie indywidualne (poznanie społeczne) Koncentracja na znaczeniu stereotypu dla jednostki Stereotypy to nagromadzona wiedza w biegu zżycia osoby tworzą się przekonania nt. cech wazżnych grup społecznych w otoczeniu a wiedza ta wpływa następnie na emocje i zachowanie Oddolne determinanty powstawania stereotypoów: uczenie się oraz zmiana stereotypoó w są rezultatem dosówiadczenia Podejsócie kulturowe Społeczenó stwo stanowi podstawę przechowywanej wiedzy stereotypy stanowią element struktury społecznej Uwzględnianie sposoboów uczenia się, przekazywania i ew. zmiany stereotypoó w przez zóroó dła posórednie Konsensus ma fundamentalne znaczenie

4 Czy istnieje konsensus stereotypów w kulturze? Wiedza niedostateczna Większosócó badan jest posówięcona sile a nie rozpowszechnieniu stereotypoó w Badania były prowadzone na studentach Badania wskazują, zże w większosóci uznanych stereotypoów ich akceptowanie jest nie przez więcej nizż 50% (Carlins, Coffman, Walters, 1969) Niektoóre sądy są powszechnie akceptowane jako stereotypy nie musimy ich popieracó, zżeby znacó mimo to stereotypy mogą warunkowacó nasze zachowania (Devine, 1989) Stereotypy konsensualne są potencjalnie najbardziej szkodliwe jest większe prawdopodobienó stwo, zże będą potraktowane jako trafne łatwiej stanowią bazę do działania są głębiej zakorzenione w zżyciu psychicznym i trudniej ulegają zmianie

5 Stereotypy konsensualne Warunki tworzenia się konsensusu Zaktywizowanie tozżsamosóci grupowej Stereotypy się wzmacniają, gdy członek grupy własnej je wspiera, a członek grupy obcej się z nimi nie zgadza Często stereotypy o obcych są elementem tozżsamosóci grupowych Codzienna komunikacja (rozmowy) Komunikacja grupowa Wpływ społeczny

6 Czy stereotypy są oparte na doświadczeniu czy na kulturze? Nie da się oddzielicó kulturowego i indywidualnego wpływu na stereotypy Dosówiadczenia są filtrowane przez schematy poznawcze Dosówiadczenia czynne (osobiste i aktywne) i bierne (wiedza przyjmowana)

7 Czy stereotypy są trafne? Dlaczego nie zastanawiamy się nad tym? niektoóre są przyznaniem się do winy stereotypy są zżywione przez skrajnie uprzedzone osoby niektoóre wydają się bycó oparte na małym dosówiadczeniu (uogoólnienia są nietrafne) nie lubimy wierzycó, zże są trafne, taki pogląd rani nasze uczucia liberalne humanitarne i uczucia nas jako ofiar stereotypoó w Problemy metodologiczne: kryterium kryteria zewnętrzne samoopis (zgodnosócó z autostereotypem) oceny zgodnosóci sędzioó w terminy globalne vs. poroównawcze tolerancja trafnosóci (uporządkowanie) Badania pokazują, zże mozżemy bycó umiarkowanie trafni w stereotypach płciowych, narodowych, dotyczących atrakcyjnosóci fizycznej, rasy i in. W kazżdym przypadku stereotypu trzeba by potwierdzacó trafnosócó.

8 Co wiemy na temat trafności stereotypów Niektoórzy ludzie posiadają nietrafne stereotypy Zwykle stereotypy są w pewnym stopniu trafne ale wiele zalezży od od kryterioó w i metod pomiaru jesóli stereotypy są trafne, to znaczy, zże są oparte na dosówiadczeniu a więc roó wniezż podatne na zmiany Wazżniejszy jest sposoób zastosowania stereotypoów od jego rzeczywistej trafnosóci stosowanie stereotypu do jednostki zawsze jest nieuprawnionym uogoó lnieniem im rzadziej występująca cecha tym większe ryzyko złego zastosowania ograniczona trafnosócó W codziennosóci ludzie nie dązżą do maksymalizacji trafnosóci, skutecznosóci czy adaptacyjnosóci sądoó w tylko do wystarczającego w danej sytuacji zrozumienia Zdolnosócó do przewidywania zachowania innych w konkretnej sytuacji Pułapka ograniczonej trafnosóci

9 Mechanizmy powstawania stereotypów Poznawcze Afektywne Społeczno motywacyjne Procesy kulturowe

10 Mechanizmy poznawcze Kategoryzacja społeczna polega na grupowaniu bodzócoów do siebie podobnych i przeciwstawianiu im sygnałoó w od nich roó zżnych Przychodzimy na sówiat z gotowosócią klasyfikacji ludzi na rodzaje (grupy) (Hirschfeld, 1996). Kategorie rasy, płci i wieku powstają bardzo wczesónie prawdopodobnie z małą pomocą wpływu kulturowego (agenci kulturowi wzmacniają) Inne kategorie są kulturowo specyficzne (np. zawody) bardziej lub mniej Artybucje polega na przypisywaniu przyczyn zdarzenó i cech Mechanizm korelacji pozornej skłonnosócó do dostrzegania związku przyczynowego między dwoma zjawiskami pomimo tego, zże tak naprawdę taki nie występuje silniej reagujemy na bodzóce, ktoó re wyroó zżniają się w naszym otoczeniu (np. tym, zże są rzadkie lub bardziej niezwykłe) Przypisywanie cechy grupom Nie jest to proste uczenie się listy cech ale następuje interakcja z dosówiadczeniem Uczymy się tezż zakresu występowania cech w grupach

11 Mechanizmy poznawcze Kategoryzacja Dlaczego kategoryzujemy? koniecznosócó zwiększenia skutecznosóci poznawczej (naturalny mechanizm poznawania złozżonego sówiata i orientacji w nim) korzysóci afektywne związane z tozżsamosócią społeczną (samoocena i inne potrzeby) (Tajfel i Turner, 1979) Skutki kategoryzacji: Członkowie grupy własnej są postrzegani jako bardziej podobni Członkowie grup obcych postrzegani są jako bardziej odmienni Efekt jednorodnosóci grupy obcej Faworyzacja grupy własnej Wpływ na przetwarzanie informacji (oceny, atrybucje, pamięcó, itd.) Sama kategoryzacja nie prowadzi do w pełni wykształconego stereotypu Błąd korespondencji Skłonnosócó do przypisywania innym przyczyn ich zachowanó w cechach trwałych (atrybucja) (7-8 r.zż) Pozorna korelacja Wrazżliwosócó na bodzóce wyroózżniające się Błąd pozornej korelacji - zjawisko występujące z taką samą względną częstosócią w mniejszej grupie bardziej zwraca uwagę

12 Mechanizmy afektywne Skojarzenie grupy z uczuciem warunkowanie klasyczne Efekt ekspozycji - im rzadsze są kontakty między dwoma społecznosóciami, tym większy towarzyszy im strach i irytacja; im częstsze kontakty, tym afekt bardziej pozytywny ( my )

13 Mechanizmy społeczno-motywacyjne Procesy związane z tozżsamosócią społeczną Faworyzacja grupy własnej i defaworyzacja grupy obcej Kranó cowy błąd atrybucji Uzasadnienie status quo Tworzenie stereotypoów na podstawie afektu Afekt do grup obcych mozże bycó nabywany bez posórednictwa stereotypoó w (Olson & Fazio, 2001) Afekt jest przekazywany w procesie uczenia się Stereotypy powodują afekt Procesy socjalizacyjne - socjalizacja bezposórednia i posórednia Oddziaływania bezposórednie: Rodzice, nauczyciele i duchowni moó wią dzieciom w co mają wierzycó o członkach specyficznych grup Wpływają roó wniezż na to jak przetwarzacó informacje Oddziaływania posórednie Nauka przez przykład Nauka przez pomijanie Społeczne uczenie się Konformizm Uczenie się roól społecznych

14 Procesy kulturowe Język Media Normy kulturowe