STOP! - UZALEŻNIENIOM

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ STOP! - UZALEŻNIENIOM Opracowała: mgr Elżbieta Partyka nauczyciel Szkoły Podstawowej im. Henryka Sienkiewicza w Siedlcach

2 SPIS TREŚCI Wprowadzenie 2 Cele programu 3 Scenariusze zajęć 4 Zajęcia 1 - Powody dla których ludzie sięgają po alkohol i 4-5 papierosy Zajęcia 2 - Substancje uzależniające 6-7 Zajęcia 3 - Droga do uzależnienia 8-9 Zajęcia4 - Wzajemne związki między piciem alkoholu a życiem uczuciowym i rodzinnym Zajęcia 5 - Uczenie się odmawiania przez podejmowania świadomych decyzji Zajęcia 6 - Zdrowe i dobre życie

3 Wprowadzenie Program profilaktyczny pt. STOP! -UZALEŻNIENIOM przeznaczony jest dla uczniów kl. IV VI szkół podstawowych. Został on opracowany w oparciu o program Spójrz inaczej A. Kołodziejczyka i Program Siedmiu Kroków Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Literatura Andrzej Kołodziejczyk - Spójrz inaczej Alicja Pacewicz - Jak pomóc dziecku nie pić Jerzy Mellibruda - Tajemnice ETOH Wanda Sztander - Pułapka współ uzależnienia Wanda Sztander - Dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym Wanda Sztander - Rodzina z problemem alkoholowym Marzena Pasek - Narkotyki i co dalej... 2

4 Cele Programu : 1. Pomoc dzieciom w przezwyciężaniu trudności życiowych oraz przeciwdziałania patologii społecznej 2. Nauka nawiązywania i pogłębiania kontaktów z innymi ludźmi; wprowadzenie elementów treningu interpersonalnego 3. Uczenie umiejętności, które pozwalają młodym ludziom zaspokajać swoje potrzeby psychiczne bez pomocy środków odurzających 4. Pomoc w prawidłowym rozwoju osobowości, a szczególnie tych jej składników, których brak może spowodować sięgnięcie po środki uzależniające 5. Dostarczenie informacji o alkoholu i innych substancjach uzależniających oraz o zagrożeniach towarzyszących ich zażywaniu 6. Wskazanie możliwości unikania tych zagrożeń i sposobów radzenia sobie z nimi 7. Pokazanie perspektyw zdrowego życia bez zażywania alkoholu i innych substancji uzależniających 8. Wprowadzenie elementów treningu asertywnego, efektywne sposoby odmawiania, obrona przed presją i oddziaływaniem grupy. 3

5 ZAJĘCIA 1: POWODY, DLA KTÓRYCH LUDZIE SIĘGAJĄ PO ALKOHOL I PAPIEROSY Czas trwania: 1godzina Cele dydaktyczne zajęć: uczeń pozna powody, dla których ludzie piją ipalą, pozna skutki palenia i picia w wieku dojrzewania, pozna różnice między używanie alkoholu przez dorosłych i młodych ludzi. Metody pracy: mini wykład dyskusja Treści zajęć: Dwa podstawowe powody, dla których napoje alkoholowe stały się bardzo popularne: 1. Wpływ obyczajów wspólne picie stanowi bardzo popularny sposób nawiązywania i umacniania kontaktów między ludźmi. Od wczesnych lat uczymy się, patrząc na dorosłych, oglądając filmyiczytając książki, że wspólna konsumpcja napojów alkoholowych, palenie papierosów jest czymś atrakcyjnym. Następnie uczestnicząc wżyciu towarzyskim sami odkrywamy uroki towarzyskiego picia, które dla wielu staje sięźródłem radości, ułatwia zbliżanie się ludzido siebie, tworzy okazje do spotkań, ułatwia zabawę i załatwianie interesów. 2. Drugi powód, to pragnienie szybkiego poprawienia nastroju. Próby polepszenia samopoczucia przy pomocy alkoholu, często okazują się bardzo atrakcyjne. Co ważnego może dziać się w wieku dorastania, co powoduje, że młodzi ludzie sięgają po alkohol, tytoń lub inne substancje odurzające: ciekawość, bunt wobec zakazów, presja kolegów, demonstrowanie swej dorosłości i niezależności, nieśmiałość trudności w nawiązywaniu kontaktów z osobami przeciwnej płci. 4

6 Podstawowe szkody powodowane przez alkohol i papierosy u dzieci i młodzieży: uszkadza zdolność do uczenia się izapamiętywania, prowadzi do konfliktów i zachowań naruszających prawo lub obyczaje, psuje kontakty między dziewczętamiichłopcami, jest źródłem napięć i konfliktów między rodzicami a dziećmi, obniża kondycję fizyczną, utrudnia rozwój uczuciowy. Proponowany przebieg zajęć: 1. Nauczyciel informuje uczniów o różnych rodzajach napoi alkoholowych ( piwo, wino, koktajle, wódki czy koniaki ), 2. Nauczyciel rozmawiając z uczniami podaje powody, dla których ludzie sięgają po alkohol i papierosy, 3. Uczniowie wspólnie z nauczycielem wymieniają podstawowe szkody powodowane przez picie alkoholu i palenie papierosów u dzieci i młodzieży. 5

7 ZAJĘCIA 2: SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE Czas trwania: 1 godzina Cele dydaktyczne zajęć: dostarczenie podstawowych wiadomości o substancjach uzależniających i ich działaniu, pomoc uczniom w zrozumieniu nieprawdziwych i zwodniczych poglądów na temat alkoholu i papierosów. Metody pracy: mini wykład ćwiczenia Treści zajęć: Co robimy, żeby czuć się dobrze i mieć zadowolenie z życia, by poprawić swoje samopoczucie? I sposób naturalne sposoby uzyskiwania zadowolenia z życia ( wyjście do kina, rozmowa z przyjacielem, taniec, sport, wycieczka, czytanie książki, ciekawa praca, itp...) II sposób sztuczne sposoby poprawienia samopoczucia, zmiany nastroju ( picie alkoholu, palenie papierosów, narkotyki, itp...) Substancje uzależniające: 1. nikotyna 2. alkohol 3. środki przeciwbólowe i uspokajające 4. konopie ( marihuana ) 5. halucynogeny (LSD) 6. inhalanty (rozpuszczalniki, kleje) 7. amfetamina 8. kokaina 9. substancje makowe (morfina, opium, heroina) 6

8 Alkohol możebyćźródłem przyjemności, ale potrafi znakomicie manipulować naszym umysłem i naszymi uczuciami. Często używamy alkoholu właśnie do samo oszukiwania się.nieulegawątpliwości, że alkohol jest oszustem i dostarcza ludziom fałszywych wskazówek na swój temat. Na ten temat oszukują takżeróżni ludzie ci, którzy na oszukiwaniu robią jakieś interesy (handlują alkoholem, uwodzą lub manipulują innymi przy pomocy alkoholu.) Proponowany przebieg zajęć: 1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Co robimy, żeby czuć się dobrze i mieć zadowolenie z życia, by poprawić swoje samopoczucie? 2. Uczniowie podają różne skojarzenia, a nauczyciel zapisuje pomysły na tablicy w dwóch grupach: I - naturalne sposoby uzyskiwania zadowolenia II - sztuczne sposoby uzyskiwania zadowolenia 3. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela, dyskutują o sposobach poprawy swojego samopoczucia. 4. Nauczyciel krótko omawia substancje uzależniające i ich działanie 5. Uczniowie z pomocą nauczyciela starają się zrozumieć jak zgubne jest picie alkoholu, palenie papierosów czy zażywanie substancji odurzających. 7

9 ZAJĘCIA 3: DROGA DO UZALEŻNIENIA Czas trwania: 1 godzina Cele dydaktyczne zajęć: wprowadzenie rozróżnienie używanie nadużywanie substancji chemicznych, pogłębienie wiadomości o uzależnieniu, poznanie jak funkcjonuje osoba uzależniona w rodzinie. Metody pracy: mini wykład dyskusja Treści zajęć: Używanie spożywanie czegoś Nadużywanie, czyli złe używanie, spożywanie czegoś w nadmiarze, niewłaściwie. W przypadku narkotyków (marihuany, kokainy, heroiny itd.) każde używanie jest nadużywaniem. Alkohol nadużywanie to picie za wcześnie, za dużo, w nieodpowiednich okolicznościach. Kleje, rozpuszczalniki każde wdychanie jest nadużywaniem. Od nadużywania bardzo łatwa droga do uzależnienia. Krótki opis objawów uzależnienia od alkoholu: a) zmiana tolerancji na alkohol b) tzw. objawy abstynencyjne c) silne poczucie łaknienia alkoholu tzw. głód alkoholowy d) koncentracja życia wokół picia e) utrata kontroli nad piciem f) zaburzenia świadomości i pamięci g) nawroty picia po próbach utrzymania abstynencji. 8

10 Jak funkcjonuje osoba uzależniona w rodzinie? człowiek uzależniony czuje się bezradny i nie może sam sobie pomóc jest nieświadomy swojej choroby oraz drogi do niej w rodzinie nie wypełnia swojej roli: współmałżonka, rodzica i partnera życiowego brak źródeł oparcia i wzajemnej pomocy utrata kontaktu i zrozumienia izolacja od świata zewnętrznego brak akceptacji siebie, wszyscy mają pretensje do siebie samych i do siebie nawzajem Proponowany przebieg zajęć: 1. Nauczyciel omawia pojęcia używanie, nadużywanie, uzależnienie. 2. Uczniowie wymieniają sytuacje, w których może dojść do uzależnienia od różnych substancji odurzających. 3. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają funkcjonowanie osoby Uzależnionej w rodzinie. 9

11 ZAJĘCIA 4: WZAJEMNE ZWIĄZKI MIĘDZY PICIEM ALKOHOLU A ŻYCIEM UCZUCIOWYM I RODZINNYM Czas trwania: 1 godzina Cele dydaktyczne zajęć: poznanie wzajemnych związków między piciem alkoholu a życiem uczuciowym poznawanie uczuć wywoływanych przez ludzi nietrzeźwych zwiększenie świadomości zagrożeń dla życia rodzinnego, spowodowanych przez zachowanie osób nietrzeźwych Metody pracy: pogadanka praca w grupach Treści zajęć: Jedną znajważniejszych spraw w życiu człowieka są uczucia nadają one barwę życia są one miara wartości i sensowności życia. Alkohol bardzo silnie wpływa na nasze uczucia. 1. Bezpośredni wpływ polega na tym, że ludzie po wypiciu alkoholu: uśmierzają swoje przykre uczucia (smutek, cierpienie, poczucie winy, lęk) wzbudzają w sobie przyjemne uczucia (rozluźnienie, wesołość,beztroskę) zmieniają swoje myślenie i postępowanie 2. Próby bezpośredniego manipulowania swoimi uczuciami często przynoszą rozczarowanie i nieoczekiwane rezultaty przykre uczucia szybko mijają na chwilę, potem powracają przyjemne uczucia szybko znikają i pozostawiają po sobie pustkę i pragnienie ponownego zażywania 3. Pośredni wpływ polega na tym, żeróżne osoby, z którymi się kontaktujemy po wypiciu alkoholu, zmieniają swoje postępowanie, a ono wzbudza w nas różne uczucia. Nietrzeźwe zachowania innych ludzi czasem wydają się nam 10

12 zabawne, śmiałe, ale znacznie częściej wywołują w nas przykre uczucia lęk, gniew, żal, wstręt. Jakie obszary życia rodzinnego podlegają szczególnym zagrożeniom, przez zachowanie osób nietrzeźwych: niszczenie życia uczuciowego brak źródeł oparcia i wzajemnej pomocy utrata kontaktu i zrozumienia izolacje od świata zewnętrznego wyczerpanie zasobów materialnych Proponowany przebieg zajęć: 1. Nauczyciel omówi wzajemne związki między piciem alkoholu a życiem uczuciowym i rodzinnym 2. Uczniowie zastanawiają się, jakie uczucia odgrywają ważną rolę w życiu człowieka? 3. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każdagrupamazazadaniewciągu 10 min zrobić listę uczuć 4. Na tablicy zawieszony jest arkusz papieru, podzielony na dwie części. Liderzy grup podchodzą do tablicy i wypisują z lewej strony z listy uczucia, przyjemne podkreślają jasnym kolorem, a przykre ciemnym, prawa strona jest wolna, aby można było dopisać inne uczucia. Nawiązuje się dyskusja. 5. Nauczyciel dokonujepodsumowaniazajęć. 11

13 ZAJĘCIA 5: UCZENIE SIĘ ODMAWIANIA PRZEZ PODEJMOWANIE ŚWIADOMYCH DECYZJI Czas trwania: 1 godzina Cele dydaktyczne zajęć: uczenie podejmowania słusznych decyzji związanych z piciem, paleniem i zażywaniem innych substancji uzależniających uczenie umiejętności odmawiania, obrony przed naciskiem otoczenia Metody pracy: mini wykład ćwiczenia odgrywanie ról i scenek Treści zajęć: odmawianie jest umiejętnością,amożenawetsztuką,którejmożna się nauczyć odmawianie jest trudną sytuacją,zktórą wszyscy mają kłopoty życie codzienne przynosi wiele sytuacji, w których należy odmawiać w pewnych sytuacjach nieumiejętne powiedzenie nie daje dramatyczne skutki dotyczące zwłaszcza takich substancji jak środki odurzające odmawiania uczymy się przez całe życie ETAPY ODMAWIANIA I DECYDOWANIA: Ietap Sprawdź, czy to, co proponuje kolega jest dla ciebie dobre II etap Jeżeli pomysł jest zły, powiedz najpierw sobie: NIE. TEGO NIE BĘDĘ ROBIĆ. III etap Powiedz nie i zaproponuj w zamian coś innego. 12

14 Odgrywanie scenek: Uczniowie dobierają się wtrójki.każda trójka wybiera sobie sytuację, w której ktoś był namawiany do zażywania środków odurzających. Jedna z osób jest osobą namawiającą, druga odmawiającą, a trzecia obserwatorem. Po kilku minutach następuje zamiana ról. Treść scenek grupy ustalają same. Proponowany przebieg zajęć: 1. Nauczyciel podaje cel zajęć 2. Podaje i omawia kolejne etapy odmawiania i decydowania 3. Uczniowie układają iodgrywają scenki, które uczą sztuki odmawiania 13

15 ZAJĘCIA 6: ZDROWE I DOBRE ŻYCIE Czas trwania: 1 godzina Cele dydaktyczne zajęć: dostarczenie informacji o pozytywnych wymiarach zdrowego życia pokazanie sposobów i możliwości poszukiwania dobrego życia bez pomocy alkoholu, papierosów czy środków odurzających Metody pracy: pogadanka burza mózgów Treści zajęć: Zdrowe i dobre życie to przede wszystkim dobre traktowanie siebie oraz dobre współżycie z innymi ludźmi. Dobre traktowanie siebie polega na tym, by być przyjacielem dla samego siebie i mieć do siebie pozytywny stosunek. Dobre współżycie z innymi zależy od pewnych umiejętności, których człowiek możesię uczyć.jeżeli człowiekowi brakuje tych umiejętności, nie umie akceptować siebie, dobrze o sobie myśleć,współżyć z innymi, często sięga po alkohol czy środki odurzające. Lista umiejętności ważnych w kontaktach z ludźmi: 1. Rozumienie zrozumieć innych 2. Życzliwość 3. Autentyczność iotwartość 4. Odwaga 5. Tolerancja tolerować odmienność Co to jest dobre życie? burza mózgów Uczniowie podają różne pomysły, nauczyciel zbiera i zapisuje wszystkie pomysły na tablicy. Nie ingeruje w treści proponowane przez uczniów jest jednak uważny i zwraca uwagę czy pojawiające się wypowiedzi dotyczące: MIŁOŚĆ,WOLNOŚĆ,PRZYJAŹŃ i RADOŚĆ. Jeżeli nie pojawiają się,może zaproponować je osobiście. 14

16 Są to sprawy dla których warto żyć.nadrodzedotychwartości człowiek spotyka przeszkody i pułapki, może uczyć się sztuki poszukiwania i dobrych dróg. Otympocożyć iotym jakwartożyć, nigdy nie jest za wcześnie i nigdy nie jest za późno by o tym pomyśleć. Proponowany przebieg zajęć: 1. Nauczyciel omawia na czym polega zdrowe i mądre życie 2. Uczniowie dyskutują o tym, w jaki sposób mogą być współtwórcami zdrowego i dobrego życia bez pomocy alkoholu, papierosów czy środków odurzających 3. Uczniowie omawiają wartości dla których warto żyć: MIŁOŚĆ,WOLNOŚĆ,PRZYJAŹŃ iradość. opracowała: Elżbieta Partyka 15