10.0. Przekładnie Podział i cechy konstrukcyjne

Transkrypt

1 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie.. Prekłaie.. Poiał i cechy kostrukcyje Zespoły służące o miay astępujących parametrów prekaywaej eergii mechaicej ruchu obrotowego: prekaywaego mometu (lub w scególych prypakach - mocy, prękości obrotowej, wielkości geometrycych, wiąaych ukierukowaiem prekaywaej eergii: presuięcia rówoległego, kieruku, wrotu prękości lub mometu. Prekłaie Kstałtowe Ciere Zwykłe Obiegowe ębate Zwykłe Obiegowe Zębate (bepośreie - ewolwetowe - cykloiale - Nowikowa Cięgowe (pośreie Jeobiegowe Wariatory - ewolwetowe - trochoiale Jeobieg. - łańc. ogiwowy - łańc. blaskowy - łańc. sworiowy - łańc. rolkowy - łańc. rabikowy - łańc. ewolwetowy - pas ębaty Bepośre. Wariatory Cięgowe Pośreie Jeobieg. Kołowe Wariatory - pas płaski - kołem pośre. - pas kliowy - pierśc. pośre. - pas wielokliowy - ie pasy Rys... Poiał prekłai kołowych a a,,, M b,,, M,,, M Prełożeie kiematyce pojeycego stopia: gie: oaceia wg rysuku.. M i M 46,,, M Rys... Charakterystyce parametry prekłai kołowych; a bepośreia, b pośreia cięgowa (.

2 .. Prekłaie Systematyka prekłai kołowych: I. Ze wglęu a ilość prękości a wyjściu. Jeobiegowe. Wielobiegowe (skryki prękości 3. Bestopiowe (wariatory i k k...m ik, R imax imi gie: prękość wejściowa (koła cyego, prękość wyjściowa (koła bierego, k r prękości wyjściowej, m ilość prękości, R akres prękości. II. Ze wglęu a wartość prełożeia:. Reuktory i >. Multiplikatory i < III. Ze wglęu a położeie i kieruek wejścia - wyjścia:. Rówoległe. Kątowe 3. Wichrowate IV. Ze wglęu a ilość stopi mia prękości. Jeostopiowe i c i.wielostopiowe i c i k k gie: k r stopia prełożeia, m licba stopi prełożeia. m.. Prekłaie ębate i i max mi Prekłaie ębate Zwykłe Obiegowe Rówoległe (walcowe Kątowe Wichrowate Walcowe Jeowejściowe Ślimakowe Różicowe - ęby proste -. skośe -. askowe - ęby proste -. skośe -. krywoliiowe - wykła - globoiala - koła walcowe - k. stożkowe Rys..3. Poiał prekłai ębatych Prekłaia ębata prekłaia kołowa kstałtowa posiaająca jee arysów 47

3 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie prekroju (boku ęba prestawioy w tablicy.. Tab... Way i alety arysów kół ębatych. Zarys Ewolwetowy Cykloialy Wilhabera- Nowikowa Wpływ miay oległości osi brak uży b. uży Zmiay sił mięyębych brak istieją istieją Poślig mięy ębami istieje mały ie istieje Naciski mięyębe uże małe małe Sprawość mechaica śreia uża uża Techologia wykoaia łatwa b. trua trua... Zależości geometryce Mouł - postawowy parametr geometrycy prekłai ębatych określoy worem: m p (. π gie: p - poiałka mięy ębami mieroa po łuku a opowieiej śreicy. Sereg wybraych moułów omialych (ormaliowaych metrycych, m :,5,5, [mm] Dla poscególych prekłai mouły omiale to mouły w prekrojach: prekłaia walcowa o ębach prostych - prostopałym o osi obrotu, prekłaia walcowa o ębach skośych - ormalym (prostopałym o liii ębów, prekłaia stożkowa o ębach prostych - mouł maksymaly a powierchi cołowej koła, prekłaia stożkowa o ębach skośych i krywoliiowych - mouł maksymaly a powierchi cołowej koła w płascyźie prostopałej o liii ęba, ślimak prekłai ślimakowej - osiowym (w płascyźie a której leży oś obrotu ślimaka, ślimacica prekłai ślimakowej - w opowiaającej ślimakowi płascyźie cyli la ślimacicy w płascyźie prostopałej o osi obrotu. Śreica poiałowa - śreica a której grubość ęba grubości wrębu (ostępu mięy ębami: mt (.3 gie: m t - mouł w płascyźie cołowej koła ębatego (tab.., - ilość ębów (wartość ujema la uębieia wewętrego. 48

4 .. Prekłaie Stopień pokrycia - parametr określający ilość par ębów ajujących się we wajemym aębieiu (parametr ecyujący o stałości obciążeia pojeycego ęba, patr rysuek.4. Stopień pokrycia określa się jako stosuek łuku aębieia o poiałki ęba a kole tocym. Śreica koła asaicego - śreica koła którego owijaa jest ić wykreślająca ewolwetę, opisaa jest worem: b cos( α (.4 gie: α - omialy kąt pryporu. Śreice kół tocych - śreice kół stykających się e sobą (obtacających się po sobie w pukcie cetralym aębieia C, la kół ie korygowaych w (rys..4: w cos( α cos( α gie: α w - tocy kąt pryporu (kąt pryporu mieroy a śreicy koła tocego. w (.5 a w f Łuk aębieia b a w f α b C Poiałka toca Rys..4. Postawowe ależości geometryce prekłai ębatej. Ieksy pry oaceiach śreic: a - koło wierchołkowe, b - koło asaice, w - koło toce, f - koło stóp ębów, - koło cye, - koło biere Sprawość aębieia - określa straty tarcia pocas aębieia ębów o arysie ewolwetowym w prekłaiach walcowych i stożkowych: k µ η + 8 k π si ( α,94,999 gie: µ - współcyik tarcia mięy powierchiami ębów. (.6 49

5 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie Koła walcowe Wory a wartości parametrów geometrycych kół walcowych prestawioo w tablicy.. Waruek a olość o motażu prekłai walcowej kołem o uębieiu wewętrym (iterferecja aębieia: - motaż pre wsuięcie włuż liii ębów: ( (.7 mi 9 - motaż promieiowy: ( 5 (.8 mi Korekcja aębieia: P- (be miay oległości osi + g x x, (.9 P (e miaą oległości osi Miimala wartość współcyika korekcji - e wglęu a miimalą grubość ęba:,4 m (,5 m ga (. Maksymala wartość wsp. korekcji - e wglęu a skróceie ewolwety, xmax y. Koła stożkowe δ δ δ rm r tm a r m r tm b/ Rys..5. Postawowe parametry geometryce prekłai stożkowej - kąt poiałowy: tg( δ si( δ + cos( δ la δ 9 tg( δ tg( δ (.9 - śrei mouł cołowy: m m tm t (. 5 m

6 .. Prekłaie Tab... Parametry geometryce kół walcowych. Lp. Nawa parametru Zęby proste Zęby skośe Mouł m m mt m m m m t cos( β p Poiałka p p p t p π m p p p t cos( β 3 Śreica poiałowa m m t cos( α w cos( α w 4 Śreica toca w a w a + w a w a Kąt pryporu 6 Kąt pochyleia liii ębów 7 Graica ilość ębów 8 Współcyik korekcji cos( α iv( α w b tg( α cos( α r x b r + x + iv( α + r promień koła Tab... C. 5 α α tg( α t tg( α cos( β + xt + xt iv( α wt tg( α t + iv( α t + tg( β cos( α β o cos( α si( βr si( β cos( α r - ęby skośe β <, - ęby strałkowe β < 3 45 y g α g 7, g 4 y β si ( α gβ 3 cos ( si ( α y współcyik wysokości ęba (ęby, wykłe: y y y g g x y β x x cos β t g x x t cos( β g g tg( β b t ( ( gβ

7 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie 9 Presuięcie arysu p x m p x m g k g k g r r + iv( α iv( α r g r r + iv( α iv( α Grubość ęba a owolym promieiu π π g k m + x tg( α g k m + x tg( α Wysokość głowy ęba ha m ( y + x k h m y + x k a ( Wysokość stopy ęba h f m ( y x + l w l w, 5 mo ( m ( + m ( + 3 Zerowa oległość osi 4 5 Recywista oległość osi Całkowity stopień pokrycia a ( m cos( α + a cos( α ε C C C π π + C w h + h + C a a 3 >,4 cos ( α o cos ( α C o 3 a si( α w π m cos( α o o r h m y x + l l w, 5 m a f w a cos( β ( + m cos( α t cos( β cos( α ε ε t + ε s wt 6 Wsp. skróceia głowy k + + x + x cos cos ( α ( α w k t k + + x t + x t cos cos ( α t ( α wt Tab... C. 5

8 .. Prekłaie ε t C t + C t C 3t C 3t a si( α π m cos( w 7 Cołowy stopień pokrycia ε t ε la ε - stałość obciążeia ębów C C π π h + h + a a tg ( α + cos ( β o tg ( α + cos ( β o la ε s N - stałość obciąże- b si( β Skokowy stopień pokrycia s π m ia εs 8 ε 9 Zastępca ilość ębów cos 3 ( β Ilość ębów o pomiaru pre ębów Pomiar pre ębów π M m + x cos( α x tg( α iv( α +,5 + x iv ( α cos( α +, 5 π x tg( α cos( α [ C + iv( α ] + x m si( α α (,5 π ( π M m cos( C + C + x m si( α C ( C, 5 C iv( α t Oaceia ieksów: - parametr omialy (ormalioway, - w prekroju ormalym o liii ęba, a - a śreicy wierchołkowej, w - a śreicy tocej, b - a śreicy koła asaicego, f - a śreicy stóp ębów, t - w prekroju cołowym - wartość astępca, g - wartość graica. 53

9 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie - śreica poiałowa: m t m m tm (. - promień poiałowy cołowy, śrei: r tm - wysokość głowy ęba: ( - wysokość stopy ęba: ( m m r tm (. cos( δ cos( δ h y + x m (.3 at t h y + x + c m (.4 ft gie: c - współcyik luu wierchołkowego: la m t mm c,4 t m t,5 mm c,4 mt >,5 mm c, - śreica wierchołkowa: + h cos( δ + h cos( δ (.5 - astępca ilość ębów: a at a at cos( δ cos ( β, 3 (.6 - graica ilość ębów: gs g cos( δ, cos ( β (.7 3 gie: g - graica ilość ębów la kół walcowych, - współcyik korekcji: x y gs gs (.8 Zależości geometryce ślimaka: Prekłaia ślimakowa - skok ślimaka: s π m (.9 p - poiałka: p p cos( γ p t tg( γ (. m - kąt pochyleia liii śrubowej a śreicy poiałowej: tg( γ (. m - mouł: m m cos( γ m t tg( γ (. 3 4 b 5 Rys..6. Sposoby wykoywaia ślimaków:, - pseuospiraly (kowolutowy, 3 - spiraly Archimeesa, 4 - spiraly, 5 - ewolwetowy 54

10 .. Prekłaie - wysokości ębów: γ γ < 5 h m h, 5 m a f > 5 h m h, 5 m a f (.3 tg( α tg( α - kąt pryporu: tg( α tg ( α t (.4 cos( γ si( γ ha - ługość ślimaka: l mi ( Zależości geometryce ślimacicy: - graica ilość ębów: g + p l mi + m (.5 tg( α y si ( α y h a m (.6 - współcyik korekcji: x y g (.7 g - śreica poiałowa: m (.8 - kąt opasaia: cos( υ f (.9 - serokość wieńca: bc m + + (.3 m - śreica aroży ślimacicy (rys..7: f ρ f a b l mi u l mi f - serokiej: u a h a cos( υ (.3a - wąskiej: + 3 h (.3b u a f - promień wierchołkowy: ρ a +, 5 m (.3 tg( γ µ - sprawość aębieia: η tg( ρ tg( γ + ρ cos( α gie: µ - współcyik tarcia mięy materiałami ślimaka i ślimacicy (rys..4. a u Rys..7. Śreice aroży ślimacicy; a serokiej, b wąskiej (.33 - samohamowość: γ tg( µ 5 (.34 55

11 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie Oległość osi: 56 + (.35 a... Obliceia wytrymałościowe Obliceia wytrymałościowe pojeycego stopia prełożeia prekłai preprowaa się la koła o miejsej ilości ębów o ile koła ębate wykoae są tego samego materiału. Dobór klasy okłaości wykoaia - prękość obwoowa koła a śreicy poiałowej: v π m / s (.36 6 gie: śreica poiałowa miejsego koła, mm, prękość obrotowa, obr/mi. Obciążeie - siła obwoowa statyca: Prękość obwoowa, m/s Tabl..3. Dobór klasy okłaości. Kryterium oboru Klasa > 5 Koła miękkie strug., łutow., fre. 6 Koła hartowae strug., łutow., fre. 9 P st M s wiórkowae 5 8 slifowae 8 M s N v N [kw] 955 [Nm] [obr/mi] (.37 gie: M s - momet skręcający preosoy pre koło ębate, N pożąaa moc prekaywaa pre koło ębate, - śreica poiałowa ropatrywaego koła (awycaj jest to koło miejse, - prękość obrotowa ropatrywaego koła. - siła obwoowa astępca: Past C p C v Pst (.38 gie: C p - współcyik preciążeia (tab..4, C v - współcyik awyżek yamicych (tab..5. Past - siła obwoowa obliceiowa iałająca a promieiu r a : Pobl (.39 εt gie: ε t - cołowy stopień pokrycia, - siła obwoowa obliceiowa iałająca a promieiu r a m : P obl P ast (.39a

12 .. Prekłaie Prekłaia walcowa ębami prostymi Waruek wytrymałości a giaie: Tabl..4. Wartości współcyika preciążeia C p. Charakter Ilość goi pracy a obę Silik obciążeia o I,8,,5 Elektrycy II,,5,5 III,5,5,75 I,,5,5 Spaliowy wielocylirowy, turbia II,5,5,75 III,5,75,5 I,5,5,75 Jeocylirowy II,5,75, III,,5,5 I - obciążeia prawie be wahań, II - wahaia umiarkowae, III - wahaia sile. Tabl..5. Wory o oblicaia współcyika awyżek yamicych C v. Grupa okłaości I II III IV V v, m/s Klasa okłaości C v + v + v + v + v + v Tab..6. Wartości współcyika wytrymałości ębów ormalych iekorygowaych λ, λ ast. Promień Ilość ębów koła lub astępca ilość ębów koła r a,9 3,5 3,6 3,6 3,35 3,44 3,53 3,68 3,8 3,95 4,5 4,5 4,7 r a m 5,7 6, 6,3 6,44 6,69 6,93 7,4 7,5 7,8 8,5 8,45 8,66 8,98 Ilość ębów ,38 4,47 4,54 4,6 4,68 4,87 4,98 5,3 9, 9,46 9,65 9,83,,68,,58 Pobl - aprężeia u postawy ębów: σ g k gj k go (.4 λ b m gie: λ - współcyik wytrymałości ęba u postawy (pryjąć goie uwagami o woru.38ab, b - serokość wieńca, mm, k gj, k go - aprężeia opuscale, MPa: k gj C c Z x j gj 57 C c Zgo k go (.4a x o

13 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie C c - współcyik ależy o ilości cykli obciążeń, rysuek.8, Z gj, Z go - graice ługotrwałej wytrymałości męceiowej materiału ęba la cyklu oerowo- Rys..8. Wartości współcyika C c o woru.4. Krywa: stal HB 45 an/mm, - stal HB 3 35 an/mm, 3 - stal HRc hartowaa powierchiowo, 4 stal, każa twarość la stożkowych kół ębatych Tabl..7. Wybrae właściwości wytrymałościowe materiałów a koła ębate. Materiał Właściwości wytrymałościowe Roaj Symbol Sta R m, R e, HB, Z go, Z gj, MPa MPa an/mm MPa MPa Brą cyowo-alumi. B L BA3 K Zl L Żeliwa sare Zl5 L Zl3 L N węglowa 45 N N krem.-maga. 35SG T chromowomolibeowa 35HM T HM T chrom.- maga.- 3HGS T kremowa iklowo-chrom. 45HN T HNM T chrom.-iklowomolibeowa 34HNM T HNM T węglowa T T chromowa 5H T H T chromowomagaowa 4HG T HG T chrom.- 5HGM T maga.- 8HGM 9 7 T molibeowa chromowoiklowa 5HM T HN T Stale o ulepsaia Stale o awęglaia 58

14 .. Prekłaie chromowomolib.-tytaowa Sta techologicy: L oleway, K kuty, N ormalioway, T ulepsoy cieplie. 8HGT T Wartości otycą materiału w staie miękcoym. Tabl..8. Wartości współcyików bepieceństwa a łamaie. R m, MPa 75 x j,8, x o,,5 x p,, tętiącego i obustroie mieego, tablica.7, x j, x o, x p - opowieie współcyiki bepieceństwa wg tabl..8; pry apęach użych mas a pomocą kół iebyt okłaych ora pry cęstych roruchach: - mouł obliceiowy waruku a giaie: x xp x j, o (.4 m g N C p v 579,5 3 [mm] (.4 ψ λ k C gj go gie: N - moc preosoa pre koło ębate, kw, ψ - współcyik serokości wieńca (wytyce oboru w tabl..9: ψ b (.43 prękość obrotowa oblicaego koła, obr/mi, k go, k gj aprężeia opuscale, MPa. Tabl..9. Dobór współcyika serokości wieńca. Koła obrobioe Łożyskowaie ψ max baro okłaie b. starae, stywa obuowa 3 4 śreio okłaie obre ułożysk. w skrykach < 5 ość okłaie a kostrukcjach stalowych < 5 iebyt okłaie jeostroe (koło wisające < staraie olewae ość starae < Prekłaie Ser. wieńca b lekkie ormale śreie i ciężkie,5 ajciężse 3 Waruek wytrymałościowy a aciski wg Herta m 59

15 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie - aprężeia opuscale: Pst + σh C mα kh [MPa] (.44 b gie: C mα - współcyik uwglęiający sprężystość materiałów ębów: C mα, 4 E ( E E E + si( α (.44a la materiałów: stal + stal C mα 478, [Ν,5 /mm], stal + żeliwo C mα 39, [Ν,5 /mm], żeliwo + żeliwo, brą + brą C mα 338, [Ν,5 /mm, E, E - współcyiki sprężystości połużej materiałów współpracujących kół, k H - aprężeia opuscale a aciski kotaktowe wg Herta: k H Zj CcH CoH (.45 x Z j - graica ługotrwałej wytrymałości męceiowej a aciski, rysuek.9, C ch - współcyik ilości cykli męceiowych, tablica., C oh - współcyik uwglę- Tab... Wartości współcyika C ch wg []. Ilość cykli C ch,4,4,5,,, iający lepkość oleju, tablica., x c - współcyik bepieceństwa a aciski: x c c, β (.45a Tab... Wartości współcyika C oh wg []. o E,5 3, 4, 6, 8,, 3,5 6,, 5, 3, 35, 4, C oh,836,867,88,9,94,965,,4,55,89,6,4,6 β p - współcyik stau powierchi: po obróbce slifowaiem: β p, R m +, po obróbce freowaiem lub strugaiem: β p, 4 R m +, ,4 C mα N - mouł obliceiowy: + m H [mm] (.46 k H b Waruek a agraie (spraway pry silie obciążoych i sybko wirujących kołach uwglęia się sprawając współcyik bepieceństwa (la α : p 4 4 6

16 .. Prekłaie m b x T (.47 6, N y µ + gie: µ - współcyik tarcia pomięy materiałami współpracujących ębów, µ,,7 (miejse wartości la więksych lepkości - patr [] pkt rys. 58, y - współcyik wysokości ębów. Rys..9. Wartości graicy wytrymałości męceiowej a aciski kotaktowe wg []. Krywe: stopowe stale o awęglaia (po awęgleiu HB 6 an/mm, stal (po awęgleiu HB 6 an/mm, 3 stal iklowochromowa 35HN (po ulepseiu HB 4 an/mm, 4 stal 4HM (po ulepseiu HB 34 an/mm, 5 stal 45 (po ulepseiu HB an/mm, 6 stal St7 HB an/mm, 7 stal St5 HB 5 an/mm, 8 stal HB 4 an/mm, 9 staliwo L4 HB 5 an/mm i żeliwo Zl5 HB 7 an/mm, stal St4 HB 5 an/mm, Dla krótkich okresów pracy i obrym chłoeiu moża opuścić x T,7. Koła ębate tworyw stucych - mouł e wgl. a moc preosoą: 6, N m (.48 c C b gie: c - współcyik wytrymałości (tabl.., C - współcyik ilości ębów (tabl..3. Tabl... Wartości współcyika wytrymałości. v, m/s,

17 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie c, MPa,8,5,,7,3,,95,85,7 Tabl..3. Wartości współcyika ilości ębów C,85,,5,,5,3,35,4 Prekłaia walcowa ębami skośymi Waruek wytrymałościowy a giaie N Cp Cv cos( β - mouł obliceiowy: m g 579,5 3 ψ λ [mm] (.49 C k gie: λ ast - współcyik wytrymałości ęba u postawy la tab..6, C β - współcyik ast β gj go wrostu ośości: C β, ε s,5; C β, ε s >,5; ε s skokowy stopień pokrycia tab.. po.7, poostałe parametry wg woru (.4. Wytrymałość a aciski wg Herta N cos ( β - aprężeia kotaktowe: σh 437,4 Cmα k + H l (.5 c gie: l c - ługość cya ęba: ε l - stopień pokrycia a liii styku ębów: ε j + λ ε + χ ε ε c l l ( + ε ( j + ( χ c + χ ( j ( s + ε χ λ c + χ l c b ε l cos( β χ - λ χ < - λ (.5 (.5a j, - cęści całkowite cołowego i skokowego stopia pokrycia, λ, χ - cęści ułamkowe cołowego i skokowego stopia pokrycia. - mouł obliceiowy: m H 437,4 Cm α cos ( β k H N + l c (.5 Prekłaia stożkowa ębami prostymi i skośymi Waruek wytrymałościowy a giaie - mouł obliceiowy ormaly, śrei: m N C C p v gśg 579,5 3 ψ λ ast C [mm] (.53 β k gj go 6 cos( β

18 .. Prekłaie START g g g 7, g 4 λ tab..6 materiał C mα w. (.44a ψ materiał ψ tab..9 lub ψ Z gj tab..7 N w. (3. C c rys..8 x j tab..8, w. (.4 k gj w. (.4 Roaj prekłai, kostrukcja w. (. Z j tab..9 C ch tab.. C oh tab.. k H w. (.45 Lepkość oleju Zmiaa: - materiału, - ψ, - m g w. (.4 b m g C v, N m H w. (.46 Nie m g m H Tak m max(m g m H b w. (.43 v w. (.35 m H w. (.46 C v tab..5 m g w. (.4 Tak m H m Nie m g m Tak Nie Oblicaie kół o ębach skośych Zmiaa: - materiału, - ψ, -, - m h a, h f tab.., po.,, w. (.3 a,, + h a f,, h f STOP Rys... Algorytm oblicaia kół ębatych walcowych o ębach prostych ie korygowaych 63

19 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie Waruek wytrymałościowy a aciski wg Herta - aprężeia kotaktowe: σh 437,4 Cm cos( β α śr N cos( δ b CεH + kh (.54 gie: C εh - współcyik ależy o wartości całkowitego stopia pokrycia; C εh,5 (więksa wartość la więksego stopia pokrycia. β tab.. lp.6 Oblicoe koła o ębach prostych(rys.. N, C v, C p, C ch, C oh, m,,,, k gj, k j, N, b m m m ε s 3... C β, la ε s C β, la ε s ε s b tab.. lp. 8 ψ w. (.43 tab.. lp. 9 λ ast tab..6 la r a m k gj m g w. (.49 m g m Tak Nie ε c tab.. lp. 7 ε l w. (.5a l c w. (.5 m H w. m H m Tak Nie k H Zmiaa m Zmiaa materiałów Zmiaa ε s C c rys..8 x j tab..8, w. (.4 k gj w. (.4 C mα w. (.44a k H w. (.45 h a, h f tab.., po.,, tab.., po. 3 a,, + h a f,, h f Rys... Algorytm oblicaia kół ębatych walcowych o ębach skośyvh ie korygowaych 64 STOP

20 .. Prekłaie - mouł obliceiowy ormaly, śrei: Prekłaia ślimakowa 437,4 C mα cos ( β N cos( δ m + śr,h (.55 k H b Cε H - krotość (ilość ębów ślimaka: Tabl..4. Dobór krotości ślimaka. Prełożeie kiematyce, i pow śreica poiałowa ślimaka: ślimak trpieiowy:, 5 f m (,4 + lub (.56 ślimak asaay: 3 f m lub 5,3 + (.56a gie: f - śreica reia (stóp ębów ślimaka waruku a skręcaie (ależy także sprawić waruek a giaie: 3 f 365, (.56b ks N - moc prekaywaa pre ślimak, kw; k s - aprężeia opuscale a skręcaie, MPa, prękość obrotowa ślimaka, obr/mi. - mouł osiowy waruku a agraie (prekłaia ormala, ie wysokosprawa: m 65 N N oś 85,3 3 (.57 ψ c C gie: N - moc prekaywaa pre ślimacicę, kw; ψ - współcyik serokości wieńca, wstępie pryjmuje się ψ 7,5; c - współcyik obciążeia (wg rys.. i tab..5, C - współcyik ilości ębów ślimacicy: C,6837 l(,377 (.58a ilość ębów ślimacicy, - prękość obrotowa ślimacicy. Wybór lepkości cyika smarującego w ależości o prękości pośligu ślimaka i współcyika obciążeia prestawia tabl prękość pośligu: v p π [m /s] (.59 6 cos( γ gie: γ kąt pochyleia liii śrubowej ślimaka a śreicy poiałowej:

21 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie m oś γ arctg (.59a śreica poiałowa ślimaka, mm, prękość obrotowa ślimaka, obr/mi. Rys... Wartości współcyika obciążeia c wg [] Tabl..5. Wartości współcyika obciążeia o woru (.57 wg []. Materiał ślimacicy Oaceie Roaj c Uwagi Brą fosforowy (olew ośrokowy Wg rys.. Brą fosforowy 8% wart. (olew piaskowy jw. 3 Żeliwo (v p 3 m/s c Ślimak hartoway i slifoway moża (ślimak: stal ulepsoa,4 /(+v p / pryjąć la c wartości wyżse o 5% 4 Stop alumiiowy Wg rys.. 5 Stop cyku Wg rys.. Pry pracy stałej; pry pracy okresowej moża wartość tą powyżsyć o ok. 5%. Tabl..6. Lepkość cyika smarującego w E wg []. c v p, m/s o,3,3, powyżej, o powyżej 6 8 Wysokosprawa prekłaia ślimakowa (obliceia jak la prekłai ormalej o- 66

22 .. Prekłaie atkowo musi spełić: - moc e wglęu a miimalą grubość warstwy olejowej: N η CN [kw] (.6 7,46 S mi gie: η - lepkość yamica cyika smarującego, Pa s; C N - współcyik kąta pochyleia liii śrubowej ślimaka. wg tabl..7, S mi - ajmiejsa grubość warstwy olejowej, pry baro okłaym wykoaiu moża pryjąć: S mi 6 [mm]. Tabl..7. Wartości współcyika kąta pochyleia liii śrubowej ślimaka wg []. γ, eg C N,,5,,9,8,7,55,45 - moc e wglęu a agraie (chłoeie aturale:,7 ( + 5 [kw] a C N i ( gie: a - oległość osi, mm, C i - współcyik prełożeia, wg tabl..8, jak we wore (.59a. Tabl..8. Wartości współcyika prełożeia wg []. Prełożeie kiem C i,96,8,65,55,4,3,7 - moc e wglęu a agraie (chłoeie wymusoe: - moc e wglęu a użycie: C N ε ( + a C N i [kw] ( C α γ lmi kh 9,945 gie: C ε współcyik stopia pokrycia pryjmuje wartości: [kw] (.63 C C ε ε ε < m ε m ε m - śrei całkowity stopień pokrycia, C α γ - współcyik kątów: 67

23 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie ślimak spiraly C α si( α cos( α (.63a ślimak ewolwetowy C γ si( γ b cos( γ b (.63b γ b - kąt pochyleia liii śrubowej ślimaka a kole asaicym, l mi - serokość wieńca, patr rys..7, k H - aprężeia powierchiowe a ocisk, rys... - siła obwoowa waruku a giaie: P b ε λ m b k l + l ( + l arcsi mi mm a ast w gj go a N w (.64 gie: ε - całkowity stopień pokrycia, k go, k gj aprężeia opuscale a giaie materiału ślimacicy, MPa, l w lu wierchołkowy, mm. Na rysuku.4 prestawioo wartości współcyików tarcia w ależości o prękości pośligu i głakości boków ębów ślimaka. Rys..3. Dopuscale aciski powierchiowe k wg []; pole akreskowae prekłaie wykłe; oaceia materiałów wg tab..5 Rys..4. Wartości współcyika tarcia w ależości o prękości pośligu; ślimak: - ulepsoy boki wojów tocoe, ahartoway, boki wojów slifowae 68

24 .. Prekłaie Piśmieictwo [] Dietrich M. i ii: Postawy kostrukcji masy t. 4, PWN Warsawa 99. [] Ochęusko K.: Koła ębate t., kostrukcja, WNT Warsawa 969. [3] Ochęusko K.: Koła ębate t. 3, sprawaie, WNT Warsawa 965. [4] Müller L.: Prekłaie ębate, projektowaie, WNT, Warsawa

25 Postawy Kostrukcji Masy - projektowaie START x e tab. 3. R es tab. 3. materiał k s w. (3.5 tab..4 η i N N η f w. (.56b w. (.56 lub (.56a c rys.., tab..5 i c w. (.58a m oś w. (.57 m m oś γ w. (.59a v p w. (.59 µ rys..4 α w. (.4 η w. (.33 PN-67/M-885 Nie η,8 > (- Tak c N tab..7 > (- Nie w. (.8 N w. (.6 Tak C i tab..8 a w. (.35 Rys..5. Algorytm obliceń prekłai ślimakowej wysokosprawej Nie N w. (.6 lub (.6 Tak STOP 7