Ich właściwości zmieniające się w szerokim zakresie w zależności od składu chemicznego (rys) i technologii wytwarzania wyrobu.

Transkrypt

1 STOPY ŻELAZA

2 Ich właściwości zmieniające się w szerokim zakresie w zależności od składu chemicznego (rys) i technologii wytwarzania wyrobu.

3 Ze względu na bardzo dużą ilość stopów żelaza z węglem dla ułatwienia rozpoznawania materiału stosuje się oznaczenia umożliwiające szybkie odszukanie w normach, katalogach wyrobów i kartach materiałowych oraz identyfikację właściwości. Oznaczanie stali zgodnie z normami europejskimi obowiązują dwa systemy znakowania stali: znakowy (wg PN-EN :1994); znak stali składa się z symboli literowych i cyfr, cyfrowy (wg PN-EN :1994); znak stali składa się tylko z cyfr.

4

5 Znaki stali dzielą się na dwie główne grupy: znaki z symbolami wskazującymi na zastosowanie oraz właściwości mechaniczne lub fizyczne stali, znaki z symbolami wskazującymi na skład chemiczny stali (tab).

6 Klasyfikacja stali według składu chemicznego (tabela wcześniej): stale niestopowe o niewielkiej zawartości innych pierwiastków określonych normą stale nierdzewne zawierające poniżej 10,5% Cr i poniżej 1,2% C, stale stopowe, w których stężenie, co najmniej jednego z pierwiastków jest równe lub większe od wartości granicznej dla stali niestopowych. Klasyfikacja stali według ich własności: odporne na korozję, żaroodporne, żarowytrzymałe. W grupie stali odpornych na korozję wyróżnia się: stale trudno rdzewiejące (przeznaczone do stosowania w temperaturze otoczenia na elementy, od których wymagana jest podwyższona odporność na korozję atmosferyczną, a także w środowisku atmosfery przemysłowej), stale odporne na korozję (stosowane na elementy narażone na korozję chemiczną, elektrochemiczną i atmosferyczną działanie zasad, kwasów, soli i innych agresywnych środków.

7 Stale jakościowe, są to między innymi: stale konstrukcyjne drobnoziarniste, o ograniczonej minimalnej granicy plastyczności i udarności przeznaczone na zbiorniki i rurociągi pracujące pod ciśnieniem, stale elektrotechniczne, stale z miedzią jako jedynym składnikiem stopowym. Stale specjalne, wszystkie nie ujęte w klasie stali stopowych jakościowych lub stali nierdzewnych, między innymi: stale maszynowe (do budowy maszyn), stale na urządzenia ciśnieniowe, stale konstrukcyjne, stale szybkotnące, stale narzędziowe stopowe do pracy na zimno, stale narzędziowe stopowe do pracy na gorąco, stale na łożyska toczne (tabela 8), stale o szczególnych właściwościach fizycznych.

8 Staliwa niestopowe Staliwa niestopowe (węglowe) klasyfikuje się na dwie grupy podlegające odpowiednio odbiorowi: na podstawie właściwości mechanicznych, na podstawie właściwości mechanicznych oraz składu chemicznego. Znak staliwa składa się z dwóch liczb określających wyrażone w MPa wartości: minimalnej granicy plastyczności Re oraz minimalnej wytrzymałości na rozciąganie Rm ( ), po których, w przypadku staliw węglowych podlegających odbiorowi także na podstawie składu chemicznego, umieszczona jest litera W ( W).

9 Klasyfikacja żeliwa szarego niestopowego Żeliwo szare niestopowe (węglowe) można podzielić na trzy grupy: żeliwo szare zwykłe, żeliwo modyfikowane, żeliwo sferoidalne. Oznacza się je literami EN-GJL, następnie po znaku pauzy liczbą, odpowiadającą minimalnej wytrzymałości na rozciąganie w MPa próbek z oddzielnie odlewanych wlewków próbnych, lub (w drugiej grupie) po znaku pauzy literami HB i liczbą, odpowiadającą maksymalnej wartości twardości Brinella.

10 Dobór materiałów do elementów maszyn i urządzeń oparty jest o informacje zawarte w Polskich Normach, które zawierają następujące dane: znak określonego gatunku stali, jej skład chemiczny, właściwości wytrzymałościowe i zastosowanie oraz dla niektórych stopów informacje dotyczące parametrów obróbki cieplnej, orientacyjne właściwości technologiczne, warunki pracy. Po podjęciu decyzji, dobór ten zaczynamy od wyszukania w PN zastosowania różnych stopów, jeśli znajdziemy określony element, na przykład śrubę, możemy wykonać ją z tego materiału. Możemy, pod warunkiem, że nie będzie ona pracowała: w dużych obciążeniach (wtedy należy wykonać obliczenia wytrzymałościowe, które pozwolą określić Rm i dobrać materiał z norm lub z katalogów materiałowych), w agresywnej atmosferze (konieczność poszukani odpowiedniej stali kwasoodpornej), w innych specjalnych warunkach (wysoka temperatura, niska temperatura, woda morska i inne), które wymagają zastosowania odpowiednich materiałów.

11 Paskal jednostka ciśnienia (także naprężenia) w układzie SI (Jednostka pochodna układu SI), oznaczana Pa. Nazwa paskal pochodzi od nazwiska francuskiego fizyka Blaise'a Pascala. Często spotykany skrót kpa oznacza kilopaskal (10 3 Pa), MPa oznacza megapaskal (10 6 Pa), Przeliczniki: 1 Pa = 1, at = 1, kg/cm2 = 10-5 bar = 0, atm = 0, mmhg = 0, mmh2o = 10 b