Własność/Posiadanie. Nabycie

Transkrypt

1 Własność/Posiadanie Nabycie

2 Nabycie posiadania

3 animus Nabycie posiadania

4 Nabycie posiadania animus corpus

5 Nabycie posiadania animus corpus wyjątki: nabycie poprzez osoby alieni iuris (z wyjątkiem rzeczy kradzionych)

6 Cels. D : Jeśli niepoczytalnemu, którego uważasz za osobę w pełni władz umysłowych, wydasz rzecz, to chociaż on nie nabywa posiadania, ty przestajesz posiadać: wystarczy bowiem wyzbyć się posiadania, nawet jeśli go nie przenosisz. Śmieszne byłoby bowiem twierdzić, że tylko wtedy ktoś chce się pozbyć posiadania, jeśli chce je przenieść (na kogoś innego), bowiem jeśli przenosi, to znaczy, że chce się go pozbyć, i dlatego chce przenieść.

7

8 D (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

9 D (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania.

10 D (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania. Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania?

11 D (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania. Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania? Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien stracić jego posiadanie?

12 D (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania. Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania? Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien stracić jego posiadanie? Jaka jest odpowiedź Ulpiana na ten argument?

13 D (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania. Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania? Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien stracić jego posiadanie? Jaka jest odpowiedź Ulpiana na ten argument? Gdyby osoba trzecia objęła wyżej wymieniony grunt w posiadanie, kto stałby się jego posiadaczem?

14 D (Ulp. 7. disp.) Jeśli wprowadzisz mnie w posiadanie gruntu korneliańskiego, a ja myślę, że chodzi o grunt Semproniański, a obejmuję Korneliański, nie nabywam posiadania, jeśli nie tylko co do nazwy się nie zgadzamy, ale również co do przedmiotu. Zatem jeśli także co do przedmiotu się nie zgadzamy, czy ty przestajesz posiadać, ponieważ za pomocą samej woli możemy dysponować i zmieniać posiadanie, jak piszą Celsus i Marcellus? Ja jednak nie uważam, aby ten, kto błądzi nabył posiadanie, a więc także nie traci posiadania, kto jak gdyby pod warunkiem rezygnuje z posiadania. Dlaczego zdaniem Ulpiana nabywca, który jest w błędzie, nie nabywa posiadania? Jaki jest argument za tym, że zbywca, który wprowadza drugiego w posiadanie gruntu korneliańskiego, ponieważ chce przenieść na niego posiadanie tego gruntu, sam powinien stracić jego posiadanie? Jaka jest odpowiedź Ulpiana na ten argument? Gdyby osoba trzecia objęła wyżej wymieniony grunt w posiadanie, kto stałby się jego posiadaczem?

15 Nabycie własności

16 pochodne Nabycie własności

17 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio

18 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio

19 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio pierwotne

20 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio pierwotne zawłaszczenie, occupatio

21 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio pierwotne zawłaszczenie, occupatio skarb, thesaurus

22 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio pierwotne zawłaszczenie, occupatio skarb, thesaurus przyłączenie, accessio

23 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio pierwotne zawłaszczenie, occupatio skarb, thesaurus przyłączenie, accessio przetworzenie, specificatio

24 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio pierwotne zawłaszczenie, occupatio skarb, thesaurus przyłączenie, accessio przetworzenie, specificatio pożytki, fructus

25 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio pierwotne zawłaszczenie, occupatio skarb, thesaurus przyłączenie, accessio przetworzenie, specificatio pożytki, fructus zasiedzenie, usucapio

26 nemo plus iuris transferre potest quam ipse habe(re)t

27 G Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą; jest to też prawo właściwie obywatelom rzymskim; a rzeczy tej tak się dokonuje: w obecności nie mniej niż pięciu dojrzałych obywateli rzymskich, a poza tym jeszcze jednego tego samego stanu, który trzyma spiżową wagę i zwany jest libripensem, ten który otrzymuje rzecz w mancipium trzymając rzecz, tak rzecze: EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO ISQUE MIHI EMPTUS ESTO HOC AERE AENEAQUE LIBRA; potem uderza wagę spiżem i ten spiż daje temu, od kogo przyjmuje w mancipium, jakby w miejsce ceny.

28 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

29 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą

30 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą Caroline Islands, the Isle of Yap

31 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą Caroline Islands, the Isle of Yap

32 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą Mancipatio nummo uno Caroline Islands, the Isle of Yap

33 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą Mancipatio nummo uno Solutio per aes & libram Caroline Islands, the Isle of Yap

34 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą Mancipatio nummo uno Solutio per aes & libram Coëmptio fiduciae causa Caroline Islands, the Isle of Yap

35 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą Mancipatio nummo uno Solutio per aes & libram Coëmptio fiduciae causa Emancipatio/Adoptio Caroline Islands, the Isle of Yap

36 Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą Mancipatio nummo uno Solutio per aes & libram Coëmptio fiduciae causa Emancipatio/Adoptio Mancipatio familiae Caroline Islands, the Isle of Yap

37 Mancypcja: zakres

38 Mancypcja: zakres treść przenoszonego prawa:

39 Mancypcja: zakres treść przenoszonego prawa: manu capere

40 Mancypcja: zakres treść przenoszonego prawa: manu capere nuncupare: lex mancipi

41 Mancypcja: zakres treść przenoszonego prawa: manu capere nuncupare: lex mancipi Tab. VI 1

42 Mancypcja: zakres treść przenoszonego prawa: manu capere nuncupare: lex mancipi Tab. VI 1 CUM NEXUM FACIET MANCIPIUMQUE UTI LINGUA NUCUPASSIT ITA LEX ESTO)

43 G. 2.24: Odstąpienie przed prawem dokonuje się natomiast w taki sposób: wobec urzędnika ludu rzymskiego, na przykład pretora miejskiego, ten, któremu odstępuje się rzecz przed prawem, trzymając rzecz, mówi HUNC EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO (JA OŚWIADCZAM, ŻE TEN NIEWOLNIK JEST MÓJ WEDLE PRAWA KWIRYTÓW). Potem, skoro ten dokonał windykacji, pretor pyta, pyta tego, który odstępuje, czy dokona kontrwindykacji. Gdy ten milczy, lub zaprzecza, przyznaje rzecz, temu, który windykował.

44 in iure cessio G. 2.24: Odstąpienie przed prawem dokonuje się natomiast w taki sposób: wobec urzędnika ludu rzymskiego, na przykład pretora miejskiego, ten, któremu odstępuje się rzecz przed prawem, trzymając rzecz, mówi HUNC EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO (JA OŚWIADCZAM, ŻE TEN NIEWOLNIK JEST MÓJ WEDLE PRAWA KWIRYTÓW). Potem, skoro ten dokonał windykacji, pretor pyta, pyta tego, który odstępuje, czy dokona kontrwindykacji. Gdy ten milczy, lub zaprzecza, przyznaje rzecz, temu, który windykował.

45

46 TRADITIO

47 TRADITIO zbywca musi mieć prawo rozporządzać rzeczą (właściciel oraz np. tutor, zastawnik) rzecz musi być nec mancipi

48 TRADITIO zbywca musi mieć prawo rozporządzać rzeczą (właściciel oraz np. tutor, zastawnik) rzecz musi być nec mancipi iusta causa traditionis

49 TRADITIO zbywca musi mieć prawo rozporządzać rzeczą (właściciel oraz np. tutor, zastawnik) rzecz musi być nec mancipi iusta causa traditionis venditionis, donationis, dotis, solutionis, mutui...

50 iusta causa traditionis D pr (Paulus, księga 31 komentarza do Edyktu): Samo wręczenie rzeczy nie przenosi własności, lecz tylko wtedy, gdy poprzedzała je sprzedaż lub jakaś inna słuszna przyczyna, ze względu na którą nastąpiło wręczenie rzeczy.

51 Kłopoty z tradycją D (Julian, księga 13 digestów): Kiedy zgadzamy się co do przedmiotu, który ma być wręczony, a nie zgadzamy się co do przyczyn, nie uważam, aby wręczenie było nieskuteczne, jak np. kiedy sądzę, że jestem wobec ciebie zobowiązany wydać ci grunt na podstawie legatu, a ty sądzisz, że należy ci się na podstawie stypulacji. Ponieważ nawet jeśli wręczam ci odliczone pieniądze jako darowiznę, a ty przyjmujesz je jako pożyczkę, uważa się, że własność przeszła na ciebie i nie jest przeszkodą to, że nie zgadzamy się co do przyczyny wręczenia i przyjęcia. D pr (Ulpian): Jeśli wręczę ci pieniądze celem darowizny, a ty je przyjmiesz jako pożyczkę, Julian pisał, że nie zachodzi darowizna: a czy doszło do pożyczki, zobaczymy. Sądzę, że tym bardziej pieniądze nie zostały nabyte przez przyjmującego tytułem pożyczki, jeśli w takim przekonaniu przyjął. Jeśli je wydał, chociaż można go pozwać o zwrot, to jednak może posłużyć się zarzutem podstępu, gdyż wydał pieniądze zgodnie z wolą dającego.

52 D (Julian): Jeśli ktoś dał komuś pieniądze, aby zostały mi przekazane jako darowizna, i zanim zostały mi przekazane, zmarł, nie stają się one moją własnością.

53 CAUSAE Causa proxima (causa acquirendi) By własność przeszła wystarczy, by strony porozumiały się, że ma przejść, nadal jednak można domagać się jej równowartości za pomocą condictio Causa remota (causa retinendi) By zatrzymać własność potrzebujemy ważnej przyczyny traditio. Donandi, obligandi, solvendi

54 Savigny i Julian

55 Abstraktionsprinzip: Savigny i Julian

56 Savigny i Julian Abstraktionsprinzip: BGB 929: Einigung und Übergabe

57 Savigny i Julian Abstraktionsprinzip: BGB 929: Einigung und Übergabe Zur Übertragung des Eigentums an einer beweglichen Sache ist erforderlich, daß der Eigentümer die Sache dem Erwerber übergibt und beide darüber einig sind, daß das Eigentum übergehen soll.

58 Savigny i Julian Abstraktionsprinzip: BGB 929: Einigung und Übergabe Zur Übertragung des Eigentums an einer beweglichen Sache ist erforderlich, daß der Eigentümer die Sache dem Erwerber übergibt und beide darüber einig sind, daß das Eigentum übergehen soll. Ist der Erwerber im Besitz der Sache, so genügt die Einigung über den Übergang des Eigentums.

59 Savigny i Julian Abstraktionsprinzip: BGB 929: Einigung und Übergabe Zur Übertragung des Eigentums an einer beweglichen Sache ist erforderlich, daß der Eigentümer die Sache dem Erwerber übergibt und beide darüber einig sind, daß das Eigentum übergehen soll. Ist der Erwerber im Besitz der Sache, so genügt die Einigung über den Übergang des Eigentums.

60 czynności abstrakcyjne/formalne czynności kauzalne.

61 Czynność prawna Proces kauzalne Konieczność dowodu Słabo abstrakcyjne Kauza domniena iuris tantum (domniemanie wzruszalne) Ściśle abstrakcyjne Kauza domniemana i u r i s e t d e i u r e ( d o m n i e m a n i e niezwruszalne)

62 Czynność prawna Proces kauzalne traditio Konieczność dowodu Słabo abstrakcyjne Kauza domniena iuris tantum (domniemanie wzruszalne) Ściśle abstrakcyjne Kauza domniemana i u r i s e t d e i u r e ( d o m n i e m a n i e niezwruszalne)

63 Czynność prawna Proces kauzalne traditio Konieczność dowodu Słabo abstrakcyjne stipulatio Kauza domniena iuris tantum (domniemanie wzruszalne) Ściśle abstrakcyjne Kauza domniemana i u r i s e t d e i u r e ( d o m n i e m a n i e niezwruszalne)

64 Czynność prawna Proces kauzalne traditio Konieczność dowodu Słabo abstrakcyjne stipulatio Kauza domniena iuris tantum (domniemanie wzruszalne) Ściśle abstrakcyjne mancipatio Kauza domniemana i u r i s e t d e i u r e ( d o m n i e m a n i e niezwruszalne)

65 PIERWOTNE SPOSOBY

66 OCCUPATIO Przesłanki?

67 USUCAPIO

68 Ustawa XII Tablic 3. usus auctoritas fundi biennium est, ceterarum rerum omnium annuus est usus (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42). 4. ADVERSUS HOSTEM AETERNA AUCTORITAS [ESTO] (Cic., de off., 1, 12, 37). 5. lege XII tab. cautum est, ut si qua nollet eo modo (usu) in manum mariti convenire, ea quotannis trinoctio abesset atque eo modo <usum> cuiusque anni interrumperet (Gaius, 1, 111 ; Cf. Gell., 3, 2, 13).

69 Ustawa XII Tablic 3. Auctoritas dla gruntu jest dwuletnia, <dla innych rzeczy roczna jest usus> (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42). 4. W STOSUNKU DO CUDZOZIEMCA [NIECH] AUCTORITAS BĘDZIE WIECZNA (Cic., de off.,1,37). 5. Postanowiono Ust. XII Tab, że jeśli któraś nie chce wejść w ten sposób pod manus męża, to oddaliwszy się corocznie na trzy noce, przerwie (usus) w każdym roku Gaius, 1, 111 ; Cf. Gell., 3, 2, 13).

70 Ustawa XII Tablic 3. Auctoritas dla gruntu jest dwuletnia, <dla innych rzeczy roczna jest usus> (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42). 4. W STOSUNKU DO CUDZOZIEMCA [NIECH] AUCTORITAS BĘDZIE WIECZNA (Cic., de off.,1,37). 5. Postanowiono Ust. XII Tab, że jeśli któraś nie chce wejść w ten sposób pod manus męża, to oddaliwszy się corocznie na trzy noce, przerwie (usus) w każdym roku Gaius, 1, 111 ; Cf. Gell., 3, 2, 13). TEMPUS

71 Ustawa XII Tablic 3. Auctoritas dla gruntu jest dwuletnia, <dla innych rzeczy roczna jest usus> (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42). 4. W STOSUNKU DO CUDZOZIEMCA [NIECH] AUCTORITAS BĘDZIE WIECZNA (Cic., de off.,1,37). 5. Postanowiono Ust. XII Tab, że jeśli któraś nie chce wejść w ten sposób pod manus męża, to oddaliwszy się corocznie na trzy noce, przerwie (usus) w każdym roku Gaius, 1, 111 ; Cf. Gell., 3, 2, 13). TEMPUS USUS?

72 Lex Atinia (II w pne) Quod subruptum erit, eius rei aeterna auctoritas esto, <nisi in potestatem?eius cui subruptum erit? (or?domini?) reuersum erit>. Co zabrano by siłą, niech dla tej rzeczy będze wieczysta auctoritas <o ile nie wróci pod władzę, tego komu ją zabrano [[[a może: pana??]]]?

73 Lex Atinia (II w pne) Quod subruptum erit, eius rei aeterna auctoritas esto, <nisi in potestatem?eius cui subruptum erit? (or?domini?) reuersum erit>. Co zabrano by siłą, niech dla tej rzeczy będze wieczysta auctoritas <o ile nie wróci pod władzę, tego komu ją zabrano [[[a może: pana??]]]? RES HABILIS

74 Actio Publiciana Caius Aquilius niech będzie sędzią. Jeśli Aulus Agerius kupił tego niewolnika i jeśli został mu on wydany i gdyby po tym jakby go rok posiadał, okazałoby się, że ten niewolnik, o którego toczy się spór, byłby jego, i sssss rzecz ta nie zostanie zwrócona Aulusowi Ageriusowi na TITULUS wezwanie Caiusa Aquiliusa sędziego, ile będzie warta rzecz, tyle pieniędzy TEMPUS niech sędzia Caius Aquilius zasądzi od Numeriusa Negidiusa dla Aulusa Ageriusa. Jeśli się nie okaże, niech uwolni. animus corpus POSSESSIO

75 Actio Publiciana Caius Aquilius niech będzie sędzią. Jeśli Aulus Agerius kupił tego niewolnika i jeśli został mu on wydany i gdyby po tym jakby go rok posiadał, okazałoby się, że ten niewolnik, o którego toczy się spór, byłby jego, i sssss rzecz ta nie zostanie zwrócona Aulusowi Ageriusowi na TITULUS wezwanie Caiusa Aquiliusa sędziego, ile będzie warta rzecz, tyle pieniędzy TEMPUS niech sędzia Caius Aquilius zasądzi od Numeriusa Negidiusa dla Aulusa Ageriusa. Jeśli się nie okaże, niech uwolni. BONA FIDES animus corpus POSSESSIO

76 Tytuł a dobra wiara

77 Tytuł a dobra wiara DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna

78 Tytuł a dobra wiara DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna Mala fides superveniens non nocet.

79 Tytuł a dobra wiara DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna Mala fides superveniens non nocet. TYTUŁ przesłanka obiektywna

80 Tytuł a dobra wiara DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna Mala fides superveniens non nocet. TYTUŁ przesłanka obiektywna por.: iusta causa traditionis

81 Tytuł a dobra wiara DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna Mala fides superveniens non nocet. TYTUŁ przesłanka obiektywna por.: iusta causa traditionis Pro empto, pro donato, pro dote.

82 Tytuł a dobra wiara DOBRA WIARA: przesłanka subiektywna Mala fides superveniens non nocet. TYTUŁ przesłanka obiektywna por.: iusta causa traditionis Pro empto, pro donato, pro dote. Titulus putativus?

83 Prawo justyniańskie Res habilis Possessio Tempus Titulus (Bona) fides

84 W I wieku n.e. Gaius kupił od Titiusa konia, który został mu tradowany. Posiadał go przez dwa lata, po upływie których owego konia zobaczył Lucius. Okazało się, że jest to koń, który został mu skradziony. Lucius wystąpił więc przeciwko Gaiusowi z rei vindicatio. Gaius jednak twierdził, że nabył konia przez zasiedzenie, gdyż był w dobrej wierze a transakcja odbyła się na targowisku. Jaki będzie wynik procesu. Uzasadnij odpowiedź.

85 USUCAPIO W I wieku n.e. Gaius kupił od Titiusa konia, który został mu tradowany. Posiadał go przez dwa lata, po upływie których owego konia zobaczył Lucius. Okazało się, że jest to koń, który został mu skradziony. Lucius wystąpił więc przeciwko Gaiusowi z rei vindicatio. Gaius jednak twierdził, że nabył konia przez zasiedzenie, gdyż był w dobrej wierze a transakcja odbyła się na targowisku. Jaki będzie wynik procesu. Uzasadnij odpowiedź.

86 Ojciec Gaiusa wziął od Titiusa w użyczenie niewolnika Stichusa. Po śmierci ojca Gaius odziedziczył cały jego majątek. Przekonany, że wszyscy niewolnicy należeli do ojca, niezwłocznie przeniósł własność tych niewolników za pomocą mancypacji na Maeviusa. Po roku Titius zobaczywszy swego niewolnika u Maeviusa zabrał go do siebie. Udziel porady prawnej Maeviusowi.

87 Marcus wziął w użyczenie od Gaiusa prasę do wyciskania oleju z oliwek. W czasie trwania użyczenia Gajus zmarł i Marcus postanowił zatrzymać prasę dla siebie. Po dwóch latach do Marcusa zgłosił się dziedzic Gajusa i zażądał zwrotu prasy, Marcus odparł wówczas, że jest jej właścicielem, ponieważ dokonał zasiedzenia. Kto i dlaczego ma w tym sporze rację? Odpowiedź uzasadnij.

88 Titus oddał Gaiusowi swoją krowę na zabezpieczenie długu, który u niego zaciągnął. Po jakimś tygodniu wkradł się do obory wierzyciela, zabrał krowę, a potem natychmiast sprzedał ją i wydał Paulusowi. Jaka jest sytuacja prawna nabywcy?

89 D : (Paulus 54 do Edyktu): Ustawa Atińska postawia, że rzecz kradziona nie może być zasiedzona, chyba że wróci pod władzę tego, komu ją zabrano. Należy rozumieć, że musi wrócić do właściciela, a nie tego, komu ją zabrano. I dlatego jeśli ukradziono rzecz wierzycielowi, któremu ją zastawiono lub temu, kto ją wziął w użyczenia, musi wrócić do właściciela.

90 FRUCTUS

91 FRUCTUS Separatio vs. Perceptio

92 FRUCTUS Separatio vs. Perceptio

93 FRUCTUS Separatio vs. Perceptio Posiadacz w dobrej wierze Detentor z prawem pobierania owoców

94 Quintus wziął od Titiusa w najem sad. Kiedy zebrał owoce z drzew, pozostawił je w skrzynkach pod jednym z drzew tego sadu. Dwa dni później ustalono, że owoce znajdują się u Brutusa. Do pretora zgłosili się i Quintus, i Titius. Każdy chciał wnieść rei vindicatio przeciwko Brutusowi. Któremu z nich pretor udzieli powództwa? Uzasadnij odpowiedź.

95

96 Titius miał niewolnicę Marcusa w użytkowaniu. Kiedy ta urodziła synka, sprzedał go Gaiusowi, przekonany, że chłopiec był jego właśnoscią. Czy Gaius nabył prawo do małego niewolnika? Dlaczego?

97 D Ulpianus libro 17 ad Sabinum. Vetus fuit quaestio, an partus ad fructuarium pertineret: sed bruti sententia optinuit fructuarium in eo locum non habere: neque enim in fructu hominis homo esse potest. Hac ratione nec usum fructum in eo fructuarius habebit. Quid tamen si fuerit etiam partus usus fructus relictus, an habeat in eo usum fructum? Et cum possit partus legari, poterit et usus fructus eius. 1. Fetus tamen pecorum Sabinus et Cassius opinati sunt ad fructuarium pertinere. 2. Plane si gregis vel armenti sit usus fructus legatus, debebit ex adgnatis gregem supplere, id est in locum capitum defunctorum.

98 Ulpianus, Komentarz do Sabinusa, ks. xvii: Było ongiś problemem, czy dziecko niewolnicy należało do usufruktuariusza. Przyjęto opinię Brutusa, że nie ma tu prawa pobierania pożytków: bo przecież jeden człowiek nie może być pożytkiem z drugiego; z tej przycyzny usufruktuariusz też nie ma prawa użytkowania dziecka niewolnicy...

99 Titius zajmując się pszczołami we własnej pasiece, spostrzegł, że rój, który się wyroił, osiadł w dziupli drzewa jego sąsiada, Marcusa. Marcus jednak nie zezwolił mu wejść po pszczoły twierdząc, iż zgodnie z prawem należą do niego. Titius zanim wystąpił z rei vindicatio, spotkał Marcusa na przyjęciu u wspólnego znajomego, Gaiusa. Ten wznosząc toast powiedział, że nie wie, kto jest właścicielem trunku, gdyż został on zrobiony przez jego niewolnika z miodu zebranego ze spornego roju pszczół. Określ kto jest właścicielem trunku. Uzasadnij odpowiedź.

100 ACCESSIO accessio cedit principali Superficies solo cedit

101 D pr. (Ulpian, z ks. Szóstej komentarza do Edyktu): Ten sam Pomponius pisze: jeśli ziarno należące do dwóch bez ich woli zostanie pomieszane, każdemu z nich przysługuje skarga in rem co do tego, co by się wydawało, że mu się należy w tej masie. Jeśli zostało wymieszane zgodnie z ich wolą, wtedy uważa się, że powstaje współwłasność i przysługuje actio communi dividundo.

102 COMMIXTIO D pr. (Ulpian, z ks. Szóstej komentarza do Edyktu): Ten sam Pomponius pisze: jeśli ziarno należące do dwóch bez ich woli zostanie pomieszane, każdemu z nich przysługuje skarga in rem co do tego, co by się wydawało, że mu się należy w tej masie. Jeśli zostało wymieszane zgodnie z ich wolą, wtedy uważa się, że powstaje współwłasność i przysługuje actio communi dividundo.

103 D (Iavolenus, z jedenastej ks. Komentarza do Kassiusa): Jeśli cudze pieniądze bez świadomości, albo wbrew woli właściciela zostaną wypłacone, pozostają [własnością] tego, kogo były. Jeśli zostaną tak wymieszane, że nie da się ich odróżnić, stają się [własnością] tego, kto je przyjął, jak zostało napisane w księgach Gaiusa. I tak właścicielowi przysługuje skarga z tytułu kradzieży przeciwko temu, kto wydał.

104 COMMIXTIO: PIENIĄDZE D (Iavolenus, z jedenastej ks. Komentarza do Kassiusa): Jeśli cudze pieniądze bez świadomości, albo wbrew woli właściciela zostaną wypłacone, pozostają [własnością] tego, kogo były. Jeśli zostaną tak wymieszane, że nie da się ich odróżnić, stają się [własnością] tego, kto je przyjął, jak zostało napisane w księgach Gaiusa. I tak właścicielowi przysługuje skarga z tytułu kradzieży przeciwko temu, kto wydał.

105

106 Aulus zasiał ziarno na dawno opuszczonym polu należącym do Gaiusa, przekonany, że jest to ziemia jego ojca.

107 Aulus zasiał ziarno na dawno opuszczonym polu należącym do Gaiusa, przekonany, że jest to ziemia jego ojca. Do kogo należy wyrośnięta pszenica?

108 Aulus zasiał ziarno na dawno opuszczonym polu należącym do Gaiusa, przekonany, że jest to ziemia jego ojca. Do kogo należy wyrośnięta pszenica? A do kogo zebrane wymłócone przez Aulusa ziarno?

109 Wesołych Świąt!

110 Bogatych królów!

111 Titius zajmując się pszczołami we własnej pasiece, spostrzegł, że rój, który się wyroił, osiadł w dziupli drzewa jego sąsiada, Marcusa. Marcus jednak nie zezwolił mu wejść po pszczoły twierdząc, iż zgodnie z prawem należą do niego. Titius zanim wystąpił z rei vindicatio, spotkał Marcusa na przyjęciu u wspólnego znajomego, Gaiusa. Ten wznosząc toast powiedział, że nie wie, kto jest właścicielem trunku, gdyż został on zrobiony przez jego niewolnika z miodu zebranego ze spornego roju pszczół. Określ kto jest właścicielem trunku. Uzasadnij odpowiedź. Kto natomiast będzie właścicielem pszczół?

112 Gaius G. 2.68: Co to tych zaś zwierząt, co mają w zwyczaju oddalać się i powracać, jak na przykład w przypadku gołębi i pszczół, podobnie saren, mamy taką oto przekazaną zasadę, że jeśli utracą chęć powracania przestają być nasze i poddają się zawłaszczeniu. Uważa się, że tracą chęć powracania, kiedy zatracają nawyk powracania.

113 D pr.-2 (Gaius ks. druga praktycznego poradnika w sprawach codziennych lub złotych zasad): Stwierdzamy, że zwierzę odzyskuje naturalną wolność, jeśli zniknie znaszych oczu, albo jeśli, znajdując się w zasięgu naszego widzenia, nie może być ściganym. (1.) I stąd można zapytać czy dzika bestia zraniona (na tyle poważnie), by mogła być pochwycona, natychmiast staje się nasza. Trebatius uznał, że stanie się natychmiast nasza, i że będzie nasza póki ją możemy ją ścigać; kiedy zaś już nie możemy jej ścigać, przestaje być nasza i podlega ponownie zawłaszczeniu. I stąd wynika, że gdyby ktoś w tym czasie, kiedy ją ścigamy, złapał ją i uczynił z niej sobie pożytek, popełnia kradzież wobec nas. Inni jednak liczni (juryści) uważali, że (bestia) nie staje się nasza przed rzeczywistym schwytaniem. Wiele (zdarzeń) może bowiem przeszkodzić pochwyceniu. I to zdanie jest prawdziwsze. 2. Pszczoły z natury są dzikie. Przeto jeśli w naszym drzewie osiądą, uważamy, że przed tym jak je zamkniemy do ula, nie stają się bardziej naszą własnością, niż ptaki, który uwiły gniazda na naszym drzewie. I zatem jeśli ktoś inny je złapie staje się ich właścicielem.

114 Justynian I : Także natura pszczół jest dzika. Przeto jeśli osiądają na drzewie, nie uważa się, aby, zanim je zamkniesz do ula, bardziej były twoje, niż ptaki, które na twoim drzewie uwiją gniazdo. I zatem jeśli ktoś inny je zajmie, staje się ich właścielem. Także jeśli utworzyły one plastry miodu, ten, kto chce, może je zabrać. Oczywiście, gdy rzecz jest pozostaje nienaruszona i spostrzeżesz, że ktoś wchodzi na twój grunt, może mu prawnie zabronić, by nie wchodził. Rój, który z twego ula wyleciał uznaje się za twój, dopóki jest w zasięgu twego wzroku, a nie jest trudna pogoń za nim. W przeciwnym razie nadaje się do zawłaszczenia.

115 D (Gaius, ii ks. praktycznego podręcznika na co dzień albo złotych zasad): Nerwa i Prokulus sądzą, że jeśli ktoś z cudzego materiału wytworzyłby dla siebie nową postać, jemu przypadnie władztwo nad rzeczą, ponieważ to, co zostało zrobione, wcześniej nie należało do nikogo. Sabinus i Cassius natomiast sądzą, że naturalny rozsądek wymaga raczej by ten, kto był właścicielem materiału, stał się również właścicielem tego, co z materiału wytworzono, jako że bez tego materiału żadna nowa postać nie mogłaby być wytworzona. I tak będzie na przykład, jeśli zrobiłbym jakieś naczynie z twojego złota, srebra czy spiżu, albo też statek, bądź szafkę czy ławki z twoich desek, ubranie z twojej wełny, miód pitny z twojego wina i miodu, plaster czy maść z twoich lekarstw, czy wreszcie wino, oliwę i ziarno z należących do ciebie winogron, oliwek, i kłosów.

116 SPECIFICATIO D (Gaius, ii ks. praktycznego podręcznika na co dzień albo złotych zasad): Nerwa i Prokulus sądzą, że jeśli ktoś z cudzego materiału wytworzyłby dla siebie nową postać, jemu przypadnie władztwo nad rzeczą, ponieważ to, co zostało zrobione, wcześniej nie należało do nikogo. Sabinus i Cassius natomiast sądzą, że naturalny rozsądek wymaga raczej by ten, kto był właścicielem materiału, stał się również właścicielem tego, co z materiału wytworzono, jako że bez tego materiału żadna nowa postać nie mogłaby być wytworzona. I tak będzie na przykład, jeśli zrobiłbym jakieś naczynie z twojego złota, srebra czy spiżu, albo też statek, bądź szafkę czy ławki z twoich desek, ubranie z twojej wełny, miód pitny z twojego wina i miodu, plaster czy maść z twoich lekarstw, czy wreszcie wino, oliwę i ziarno z należących do ciebie winogron, oliwek, i kłosów.

117 Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

118 SPECIFICATIO Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

119 Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

120 SPECIFICATIO Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

121 D (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła D pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa) Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. ( ) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

122 SPECIFICATIO D (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła D pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa) Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. ( ) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

123 D (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła D pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa) Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. ( ) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

124 SPECIFICATIO D (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła D pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa) Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. ( ) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

125 Tytus podarował Markowi grunt i wprowadził go w jego posiadanie, nie wiedząc o tym, że Marek był osobą niepoczytalną. Po upływie 2 lat Marek powrócił do zdrowia i przekazał grunt mancypacyjnie Luciusowi. Czy Lucius jest właścicielem gruntu?