Czynność prawna kulejąca. Kraków, 20 listopada 2013 r.

Transkrypt

1

2 Czynność prawna kulejąca Kraków, 20 listopada 2013 r.

3 Czynność prawna kulejąca Kraków, 20 listopada 2013 r.

4 D. 2,14,28pr. - Gaius w ks. 1 Komentarza do edyktu prowincjonalnego

5 D. 2,14,28pr. - Gaius w ks. 1 Komentarza do edyktu prowincjonalnego pakta przeciwne regułom prawa cywilnego nie będą uznane

6 D. 2,14,28pr. - Gaius w ks. 1 Komentarza do edyktu prowincjonalnego pakta przeciwne regułom prawa cywilnego nie będą uznane pactum i conventio

7 D. 2,14,28pr. - Gaius w ks. 1 Komentarza do edyktu prowincjonalnego pakta przeciwne regułom prawa cywilnego nie będą uznane pactum i conventio conventio - formalna umowa; umowa nazwana, np. umowa kupna-sprzedaży

8 D. 2,14,28pr. - Gaius w ks. 1 Komentarza do edyktu prowincjonalnego pakta przeciwne regułom prawa cywilnego nie będą uznane pactum i conventio conventio - formalna umowa; umowa nazwana, np. umowa kupna-sprzedaży pactum - nieformalne porozumienie

9 Przykłady pactum

10 Przykłady pactum porozumienie, że nie będzie pozywać dłużnika w ogóle

11 Przykłady pactum porozumienie, że nie będzie pozywać dłużnika w ogóle porozumienie, że nie będzie pozywać dłużnika przez pięć lat

12 Przykłady pactum porozumienie, że nie będzie pozywać dłużnika w ogóle porozumienie, że nie będzie pozywać dłużnika przez pięć lat porozumienie, że nie będzie pozywany o własny dług

13 Kiedy pactum nie będzie skuteczne?

14 Kiedy pactum nie będzie skuteczne? gdy jest przeciwne regułom prawa cywilnego

15 Kiedy pactum nie będzie skuteczne? gdy jest przeciwne regułom prawa cywilnego gdy pupil zawarł paktum bez zgody opiekuna:

16 Kiedy pactum nie będzie skuteczne? gdy jest przeciwne regułom prawa cywilnego gdy pupil zawarł paktum bez zgody opiekuna: - o to że nie będzie pozywał swojego dłużnika

17 Kiedy pactum nie będzie skuteczne? gdy jest przeciwne regułom prawa cywilnego gdy pupil zawarł paktum bez zgody opiekuna: - o to że nie będzie pozywał swojego dłużnika uzasadnienie: dłużnik nie może spełnić świadczenia do rąk pupila bez zgody opiekuna

18 Kiedy pactum będzie skuteczne?

19 Kiedy pactum będzie skuteczne? gdy jest zawarte za zgodą opiekuna

20 Kiedy pactum będzie skuteczne? gdy jest zawarte za zgodą opiekuna gdy porozumienie, że pupil nie będzie pozywany o własny dług

21 Kiedy pactum będzie skuteczne? gdy jest zawarte za zgodą opiekuna gdy porozumienie, że pupil nie będzie pozywany o własny dług reguła: paktum jest ważne, również bez zgody opiekuna, gdy pupil polepsza swoją sytuację

22 Rodzaje paktów

23 Rodzaje paktów przysparzające korzyść pupilowi - ważne bez zgody opiekuna( nakładające na pupila obowiązek - ważne tylko za zgodą opiekuna

24 Czynność prawna kulejąca

25 Czynność prawna kulejąca negotium claudicans (nazwa średniowieczna - Akursjusz w Glossa ordinaria - poł. XIII w.)( rozłożenie czynności prawnej na dwa elementy:( - część przysparzającą stronie korzyść (melior condicio)( - część nakładającą na stronę obowiązek (deterior condicio)

26 D. 18,5,7,1 - Paulus w ks. 5 Kwestii spornych

27 D. 18,5,7,1 - Paulus w ks. 5 Kwestii spornych Umowa kupna-sprzedaży przez pupila jako przykład czynności prawnej kulejącej( umowa nazwana - conventio

28 Kazusy

29 Kazusy I umowa emptio-venditio pupil kupił bez zgody opiekuna

30 Kazusy I umowa emptio-venditio pupil kupił bez zgody opiekuna II umowa emptio-venditio pupil kupił za zgodą opiekuna

31 Kazusy I umowa emptio-venditio pupil kupił bez zgody opiekuna II umowa emptio-venditio pupil kupił za zgodą opiekuna Wniosek:

32 Kazusy I umowa emptio-venditio pupil kupił bez zgody opiekuna II umowa emptio-venditio pupil kupił za zgodą opiekuna Wniosek: I umowa - zobowiązuje tylko sprzedawcę

33 Kazusy I umowa emptio-venditio pupil kupił bez zgody opiekuna II umowa emptio-venditio pupil kupił za zgodą opiekuna Wniosek: I umowa - zobowiązuje tylko sprzedawcę II umowa - rodzi wzajemne zobowiązanie sprzedawcy i pupila

34 I umowa emptio-venditio pupil kupił bez zgody opiekuna

35 I umowa emptio-venditio pupil kupił bez zgody opiekuna sprzedawca nie miał roszczenia o zapłatę ceny przez pupila

36 I umowa emptio-venditio pupil kupił bez zgody opiekuna sprzedawca nie miał roszczenia o zapłatę ceny przez pupila pupil miał roszczenie o wydanie rzeczy przez sprzedawcę

37

38 jednakże pupil mógł skutecznie żądać wydania rzeczy, jeśli zapłacił cenę

39 jednakże pupil mógł skutecznie żądać wydania rzeczy, jeśli zapłacił cenę jeśli kontrahent wydał rzecz, zanim pupil zapłacił cenę, to nie miał środków prawnych, aby wymusić świadczenie należne od pupila

40

41 I umowa emptio venditio pupil sprzedał za zgodą opiekuna

42 I umowa emptio venditio pupil sprzedał za zgodą opiekuna II umowa emptio venditio pupil sprzedał bez zgody opiekuna

43 I umowa emptio venditio pupil sprzedał za zgodą opiekuna II umowa emptio venditio pupil sprzedał bez zgody opiekuna Wniosek:

44 I umowa emptio venditio pupil sprzedał za zgodą opiekuna II umowa emptio venditio pupil sprzedał bez zgody opiekuna Wniosek: pierwsza rodzi skutek; druga nie rodzi skutku

45 II umowa emptio-venditio pupil sprzedał bez zgody opiekuna

46 II umowa emptio-venditio pupil sprzedał bez zgody opiekuna pupil może domagać się skutecznie ceny, jeśli wyda rzecz

47 II umowa emptio-venditio pupil sprzedał bez zgody opiekuna pupil może domagać się skutecznie ceny, jeśli wyda rzecz jeśli kontrahent zapłacił, to nie może skutecznie domagać się wydania rzeczy

48 Poprawa sytuacji kontrahenta

49 Poprawa sytuacji kontrahenta wedle Gaiusa kontrahent miał zarzut podstępu (exceptio doli) gdy skarżył go pupil - środek obronny

50 Poprawa sytuacji kontrahenta wedle Gaiusa kontrahent miał zarzut podstępu (exceptio doli) gdy skarżył go pupil - środek obronny Dopiero Antoninus Pius (II w. po Chr.) wprowadził możliwość, aby kontrahent wydobył od pupila wykonane świadczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (condictiones) - środek ofensywny

51 Boski Pius

52 Boski Pius przeciw podopiecznemu przysługuje skarga na tyle, o ile podopieczny się wzbogacił, komukolwiek

53 Boski Pius przeciw podopiecznemu przysługuje skarga na tyle, o ile podopieczny się wzbogacił, komukolwiek podopieczny, który prowadzi cudze sprawy bez zlecenia, może być pozwany na tyle, o ile się wzbogacił; jeśli natomiast sam skarży, musi liczyć się z potrąceniem sum, które jest dłużny

54 Boski Pius przeciw podopiecznemu przysługuje skarga na tyle, o ile podopieczny się wzbogacił, komukolwiek podopieczny, który prowadzi cudze sprawy bez zlecenia, może być pozwany na tyle, o ile się wzbogacił; jeśli natomiast sam skarży, musi liczyć się z potrąceniem sum, które jest dłużny Ulpian - bez zgody opiekuna podopieczny zobowiązuje się na tyle, o ile się wzbogacił

55 Paktum przy umowie kupnasprzedaży

56 Paktum przy umowie kupnasprzedaży porozumienie o odstąpieniu od sprzedaży zawarte bez zgody opiekuna

57 Paktum przy umowie kupnasprzedaży porozumienie o odstąpieniu od sprzedaży zawarte bez zgody opiekuna tzn. pupil sprzedał już rzecz - otrzymał cenę, a kupujący otrzymał rzecz; odstąpienie polega na obustronnym zwrocie świadczeń - do pupila wraca rzecz, a do kupującego cena

58 Paktum przy umowie kupnasprzedaży porozumienie o odstąpieniu od sprzedaży zawarte bez zgody opiekuna tzn. pupil sprzedał już rzecz - otrzymał cenę, a kupujący otrzymał rzecz; odstąpienie polega na obustronnym zwrocie świadczeń - do pupila wraca rzecz, a do kupującego cena Jaki skutek takiego paktum dla pupila?

59 Pierwsza możliwość

60 Pierwsza możliwość paktum w części ważne, w części nieważne

61 Pierwsza możliwość paktum w części ważne, w części nieważne tak jak przy kupnie bez zgody opiekuna? pupil nie jest zobowiązany, a sprzedawca jest; lecz aby dochodzić swojego prawa pupil musi wykonać swoje świadczenie; jeśli kontrahent odda, to nie może domagać się od pupila;

62 Pierwsza możliwość paktum w części ważne, w części nieważne tak jak przy kupnie bez zgody opiekuna? pupil nie jest zobowiązany, a sprzedawca jest; lecz aby dochodzić swojego prawa pupil musi wykonać swoje świadczenie; jeśli kontrahent odda, to nie może domagać się od pupila; w tym przypadku: pupil nie będzie zobowiązany, ale sprzedający ma prawo retencji - tzn. pupil może żądać oddania rzeczy; lecz sprzedawca może zatrzymać rzecz kupioną u siebie (prawo retencji) do czasu, gdy pupil nie odda ceny

63 Druga możliwość

64 Druga możliwość Paktum w całości nieważne - tak Paulus

65 Druga możliwość Paktum w całości nieważne - tak Paulus ponieważ niezgodne z dobrą wiarą

66 Druga możliwość Paktum w całości nieważne - tak Paulus ponieważ niezgodne z dobrą wiarą szkodliwe dla kontrahenta pupila

67 Druga możliwość Paktum w całości nieważne - tak Paulus ponieważ niezgodne z dobrą wiarą szkodliwe dla kontrahenta pupila tym bardziej, jeśli kontrahent był pod wpływem usprawiedliwionego błędu

68 Dzisiaj nadal negotium claudicans, ale

69 Dzisiaj nadal negotium claudicans, ale inne rozumienie czynności prawnej kulejącej

70 Dzisiaj nadal negotium claudicans, ale inne rozumienie czynności prawnej kulejącej od XVI w. rozwiązania w postaci czynności prawnej o zawieszonym skutku prawnym (skuteczność zawieszona)

71 Dzisiaj nadal negotium claudicans, ale inne rozumienie czynności prawnej kulejącej od XVI w. rozwiązania w postaci czynności prawnej o zawieszonym skutku prawnym (skuteczność zawieszona) tzn. czynność jest skuteczna prawnie o ile zostanie potwierdzona; do tego czasu pozostaje w zawieszeniu, nie jest tytułem do wykonania roszczeń

72 Na następne zajęcia

73 Na następne zajęcia wykonywanie władzy ojcowskiej - interwencje cesarskie, Warsztaty 2013, s. 84