Prawo cywilne I. Charakterystyka I. Charakterystyka II Ogólna charakterystyka praw rzeczowych Posiadanie

Transkrypt

1 Prawo cywilne I Ogólna charakterystyka praw rzeczowych Posiadanie Charakterystyka I Prawa majątkowe. Zaspokajają potrzeby gospodarcze Uprawniony ma bezpośrednią władzę nad rzeczą Inne podmioty mają obowiązek nienaruszania praw uprawnionego Osoby trzecie non facere, pati Właściciel facere, pati (ogr. Pr. Rzecz.) Charakterystyka II Zasada pierwszeństwa praw rzeczowych Przed prawami osobistymi W przypadku konfliktu różnych praw podmiotowych Prawa powiązane z rzeczą, a nie z osobą (zasadniczo) Prawa o charakterze trwałym 1

2 Charakterystyka III WŁASNOŚC Najważniejsze prawo rzeczowe Pełne faktyczne i prawne władztwo nad rzeczą Chronione jako prawo człowieka i obywatela Ograniczenia wynikają z ustaw Wywłaszczenie dopuszczalne wyjątkowo Charakterystyka IV Ograniczone prawa rzeczowe Ograniczają uprawnienia właściciela w cudzym interesie Zabezpieczenie Korzystanie z rzeczy cudzej Numerus clausus Użytkowanie Służebności Prawa zastawnicze i hipoteka Spółdzielcze prawo do lokalu Charakterystyka V Użytkowanie wieczyste Prawo rzeczowe pośrednie między własnością a ograniczonymi prawami rzeczowymi Może być ustanawiane na gruntach państwowych i samorządowych Jest prawem terminowym Rozszczepienie własności gruntów i budynków 2

3 POSIADANIE Władztwo nad rzeczą Prawne Faktyczne Posiadanie Faktyczne władztwo nad rzeczą (corpus) Wola władania rzeczą (animus) Niezależne od tytułu prawnego do rzeczy Niektóre systemy prawne: tylko corpus Przedmiot posiadania Rzecz (ruchomość lub nieruchomość) Fizycznie wyodrębniona część rzeczy Możliwe jest współposiadanie Służebność czynna (dająca prawo do korzystania z cudzej nieruchomości) Użytkowanie wieczyste Prawo, nie rzecz Czy odrębny rodzaj posiadania? Posiadacz samoistny i zależny Posiadacz samoistny Włada rzeczą tak, jak właściciel Niezależnie od tytułu prawnego Posiadacz zależny Włada rzeczą w zakresie innego prawa, niż prawo własności Niezależnie od tytułu prawnego Może przekształcić swoje posiadanie w samoistne 3

4 Posiadanie ze względu na cechy szczególne Zgodność ze stanem prawnym Bezprawne Prawne Sposób nabycia posiadania Wadliwe (vitiosa possessio - per vi, clam, precario) Niewadliwe W dobrej lub złej wierze Dzierżenie i prekarium Dzierżyciel Włada faktycznie rzeczą Za kogoś innego (animus pro alieno possidendi) Nie korzysta z ochrony sądowej Władztwo prekaryjne Dotyczy stosunków z grzeczności Nie jest wyodrębnione normatywnie Wątpliwość co do sensu wyodrębnienia Charakter prawny posiadania Stan faktyczny Faktyczne władztwo Regulacja poza prawami rzeczowymi Ochrona tylko tymczasowa Prawo Pogląd mniejszościowy Istnieje ochrona Można przenieść i dziedziczyć 4

5 Skutki posiadania Może prowadzić do nabycia prawa przez zasiedzenie Nabycie własności pożytków (art. 224) Wykup działki zajętej pod budowę (art. 231) Przesłanka nabycia prawa (155 par. 2, 169 par 1, 307 par. 1) Domniemania ( ) Domniemania Kto rzeczą faktycznie włada jest posiadaczem samoistnym Zgodność posiadania z prawem Ciągłość posiadania Przeszkoda przemijająca nie przerywa ciągłości posiadania Posiadanie przywrócone uważa się za nieprzerwane Ochrona posiadania Narzędzie walki z samowolą Może służyć ochronie własności, jeżeli wykazanie tytułu prawnego jest nadmiernie utrudnione Wyjątkowo ochronie podlega posiadanie połączone z osiąganiem określonych korzyści (np. pożytki) Generalny zakaz naruszania posiadania 5

6 Ochrona własna posiadacza Obrona konieczna Samopomoc Nieruchomości Niezwłocznie po naruszeniu Bez stosowania przemocy Ruchomości Niebezpieczeństwo niepowetowanej straty Niezwłocznie po naruszeniu Można stosować przemoc Może stosować dzierżyciel Ochrona sądowa roszczenia posesoryjne Przysługuje przeciwko osobie samowolnie naruszającej posiadanie Wyzucie z posiadania Zakłócenie posiadania Ochrona obiektywna Legitymacja Czynna posiadacz lub współposiadacz Bierna: naruszyciel i osoba, na czyją rzecz nastąpiło naruszenie Proces posesoryjny Czysty proces posesoryjny Sąd nie bada tytułu prawnego i niewadliwości posiadania Nieskuteczne: Exceptio domini i exceptio iuris Wyjątek: art. 344 par 1 (prawo stwierdzone wyrokiem sądu lub in. organu zapadłym po naruszeniu posiadania) 6

7 Proces posesoryjny II Roszczenie o wstrzymanie budowy Budowa mogłaby naruszyć posiadanie Grozić wyrządzeniem szkody Wyrok Musi nadawać się do egzekucji Wskazywać sposób przywrócenia posiadania Nabycie i utrata posiadania Pierwotne Objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej Objęcie w vitiosa possessio Pochodne: przeniesienie posiadania Wręczenie (traditio corporalis) Wydanie symbolu posiadania (longa manu) Constitutum possessorium Umowa + zawiadomienie (art 350) Dziedziczenie 7