Imię i nazwisko numer indeksu student/ka I roku student/ka warunkowo powtarzający przedmiot student/ka warunkowo powtarzający ćwiczenia

Transkrypt

1 OCENA SUMA PUNKTÓW Imię i nazwisko numer indeksu student/ka I roku student/ka warunkowo powtarzający przedmiot student/ka warunkowo powtarzający ćwiczenia Oceny według skali: na zaliczenie potrzeba 50 % wszystkich punktów. Wśród tej grupy oceny będą przydzielane wg następującej metody: b.dobry 10% najlepszych wyników dobry 25% kolejnych wyników dostateczny 25% kolejnych wyników dobry+ 15% kolejnych wyników dostateczny+ 25% kolejnych wyników Kolokwium składa się z 3 części. W części I należy uzupełnić informacje wg szczegółowych poleceń. W części II w każdym przypadku określić prawdziwość podanych kontynuacji pytań. Część III opiera się na pytaniach otwartych w oparciu o zamieszczone teksty. Uważnie przeczytaj polecenia i teksty, pamiętaj, że zawsze możesz poprosić prowadzących kolokwium o wyjaśnienia. Powodzenia! CZĘŚĆ I Wykonaj polecenia. Maksymalna liczba punktów za dane zadanie podana jest po treści polecenia. 1. Przyporządkuj przedstawiciela myśli prawnej do właściwego nurtu. [5] Glosatorzy Portalis Komentatorzy Savigny Szkoła Historyczna Accursius Pandektyści Baldus de Ubaldis Szkoła Prawa Natury Windscheid 2. Podkreśl sposoby nabycia własności klasyfikowane jako pierwotne. [3] mancipatio zasiedzenie zawłaszczenie traditio specificatio in iure cessio 3. Uzupełnij zdanie: [2] Powołana przez cesarza. komisja kodyfikacyjna, pod przewodnictwem. spisała Digesta, w których fragmenty prac klasycznych jurystów dostosowano do czasów obecnych. Zmiany te nazywamy Uporządkuj chronologicznie następujące wydarzenia lub postaci, wpisując w nawiasach kolejne numery: [2] Codex Hermogenianus ( ), Gaius ( ), konstytucja raweńska ( ), Quintus Mucius Scaevola ( ) 5. Wyjaśnij różnice między konwersją a konwalidacją i podaj po jednym przykładzie. dla każdego z tych pojęć [2]. 6. Przetłumacz i wyjaśnij na przykładzie znaczenie paremii ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet [4]. 7. Co oznacza paremia Ei incubit probatio qui dicit, non qui negat? [2] 8. Uporządkuj poniższe nazwy zgodnie z kolejnością dziedziczenia wg edyktu pretorskiego [2] Unde legitimi ( ), unde vir et uxor ( ), unde cognati ( ), unde liberi ( ) 9. Jakie cechy musiał mieć obywatel rzymski, by być podmiotem praw i obowiązków? Jak się zmieniają te cechy w czasie? Dlaczego? [4] 10. Wyjaśnij pojęcie zachowku w prawie spadkowym. Jaki jest cel wprowadzenia tej instytucji? Czy istnieje ona współcześnie? [4] 1

2 11. Na czym polegała w Rzymie sukcesja uniwersalna? [2] 12. Wymień kodeksy oparte na filozofii prawa natury [2] 13. Wskaż, zaznaczając odpowiednie kratki, jaki rodzaj accidentale negotii zawarto w poniższych przykładach. [3x2] a) Czy przyrzekasz opiekować się moją córką do jej zamążpójścia? Przyrzekam. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny kazualny mieszany b) Użyczam Ci osła, dopóki twój ciężko chory muł nie wyzdrowieje. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny kazualny mieszany c) Czy przyrzekasz podjąć się kurateli nad moim synem, gdy osiągnie dojrzałość? Przyrzekam. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny kazualny mieszany 14. Oblicz, jaki stopień pokrewieństwa łączyłby Twojego wnuka [2x1]... a) Z synem Twego stryja... b) Z adoptowaną córką wuja Twej matki CZĘŚĆ II Odpowiedz na pytania wpisując przy każdej odpowiedzi TAK lub NIE, w zależności od prawidłowości odpowiedzi. Za trzy prawidłowe odpowiedzi uzyskuje się 3 punkty, za dwie 1, za jedną - 0 punktów. UWAGA! Wszelkie poprawki anulują odpowiedź. 15. Na terenie Włoch działały szkoły:... c) glosatorów i konsyliatorów... d) glosatorów i usus modernus pandectarum... e) glosatorów i pandektystów 16. Do tradycji Civil Law zaliczane są współczesne porządki prawne:... a) Francji... b) Niemiec... c) Arabii Saudyjskiej 17. Zasada condemnatio pecuniaria... a) De facto oznacza nabycie własności rzeczy po zapłacie oznaczonej w wyroku kwoty... b) Pozwalała na to, by treścią wyroku był obowiązek wydania rzeczy... c) Obowiązywała w procesie legisakcyjnym i formułkowym 18. W procesie legisakcyjnym:... a) Strony zgłaszały swoje żądania na piśmie... b) Konieczne było dokładne wypowiedzenie słów przewidzianych przez ustawę... c) Najwyższą instancją był cesarz 19. Dwudziestoczteroletni Aulus został ustanowiony spadkobiercą Brutusa. Po przyjęciu spadku okazało się, że spadek jest zadłużony.... a) Aulus, jako sukcesor uniwersalny, musi spłacić długi spadkowe... b) Aulus może prosić pretora o restitutio in integrum, ponieważ czynność została dokonana bez zatwierdzenia kuratora... c) Ponieważ czynność została dokonana bez zgody kuratora, jest nieważna i Aulus nic nie musi robić. 20. Mancipatio w prawie klasycznym jest czynnością... a) Kauzalną... b) Nieformalną... c) Należącą do prawa pretorskiego 2

3 21. Czynność prawna o skutku przysparzająco-obciążającym dokonana przez osobę niedojrzałą bez zgody opiekuna... a) była całkowicie nieważna... b) to tak zwana czynność kulejąca, czyli ważna tylko w części przysparzającej.... c) Po stronie kontrahenta, po spełnieniu przez niego jego świadczenia, powodowała powstanie roszczenia o spełnienie świadczenia przez niedojrzałego 22. Zgoda początkowa jako przesłanka zawarcia małżeństwa... a) Znana była już prawu rzymskiemu... b) W prawie kanonicznym związana była z sakramentalnym charakterem zawarcia małżeństwa... c) W wersji zsekularyzowanej została przejęta z prawa kanonicznego do Code Civil, 23. Aulus kupił od Brutusa osła, który został mu tradowany. W nocy Brutus zabrał osła do domu.... a) Aulusowi przysługuje wobec Brutusa rei vindicatio.... b) Aulus może posłużyć się siłą (nie zbrojną) i odebrać osła bez negatywnych konsekwencji.... c) Jeśli Aulus posłuży się interdyktem utrubi, odzyska osła. 24. Spór między dwoma nabywcami rzeczy od niewłaściciela (spór pretendentów):... a) Mógł być prowadzony na podstawie actio Publiciana... b) Mógł być prowadzony na podstawie rei vindicatio... c) Zgodnie z powszechną opinią jurystów, w przypadku nabycia rzeczy od tego samego niewłaściciela zawsze wygrywał aktualny posiadacz rzeczy 25. Odrębna własność budynków i pięter w budynkach... a) Stanowi przełamanie zasady superficies solo cedit... b) Była znana prawom hellenistycznym... c) Z lokalnych praw germańskich przeszła do średniowiecznych praw miejskich, a za ich pośrednictwem znana jest niektórym porządkom cywilnym współcześnie. 26. Współwłasność powstawała:... a) Wskutek zapisania rzeczy dwóm osobom w legacie damnacyjnym.... b) Gdy ktoś wybudował z własnych materiałów dom na cudzym gruncie.... c) W przypadku zmieszania rzeczy współrzędnych (np. wody i wina). 27. Legat damnacyjny... a) Rodził skutki rzeczowe... b) Był chroniony przez rei vindicatio... c) Służył wyzwalaniu niewolników 28. Przeczytaj uważnie podaną formułkę i odpowiedz na pytania. Sędzią niech będzie Tytus. Jeśli okaże się, że rzecz należy do Aulusa Ageriusa na podstawie prawa Kwirytów, i jeśli na twoje polecenie nie zostanie ona zwrócona Aulusowi Ageriusowi przez Numeriusa Negidiusa, ile ta rzecz będzie warta, tyle pieniędzy zasądź od Numeriusa Negidiusa na rzecz Aulusa Ageriusa. Jeśli się nie okaże, uwolnij. a) Czy jest to formułka skargi in rem, czy in personam? Skąd to wiadomo? [3] b) Co musi udowodnić powód? [3] c) Czy pozwany ma możliwość uwolnić się od zasądzenia przez wydanie rzeczy? Jeśli tak, to co na to wskazuje? [2] d) Jaka to skarga? [1] 3

4 Część III Zapoznaj się z tekstami źródłowymi a następnie udziel odpowiedzi na pytania i rozwiąż kazus. A. Digesta (Gaius, II ks. praktycznego podręcznika na co dzień albo złotych zasad): Nerwa i Prokulus sądzą, że jeśli ktoś z cudzego materiału wytworzyłby dla siebie nową postać, jemu przypadnie władztwo nad rzeczą, ponieważ to, co zostało zrobione, wcześniej nie należało do nikogo. Sabinus i Cassius natomiast sądzą, że naturalny rozsądek wymaga raczej by ten, kto był właścicielem materiału, stał się również właścicielem tego, co z materiału wytworzono, jako że bez tego materiału żadna nowa postać nie mogłaby być wytworzona. I tak będzie na przykład, jeśli zrobiłbym jakieś naczynie z twojego złota, srebra czy spiżu, albo też statek, bądź szafkę czy ławki z twoich desek, ubranie z twojej wełny, miód pitny z twojego wina i miodu, plaster czy maść z twoich lekarstw, czy wreszcie wino, oliwę i ziarno z należących do ciebie winogron, oliwek, i kłosów. Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest. B. Gaius, Instytucje II 79: Także, w innych przypadkach szczególnych odwołujemy się do kryteriów naturalnych. Stąd też gdybyśmy z moich winogron albo oliwek, albo kłosów zrobił wino albo oliwę, albo ziarno, powstaje pytanie, czy to wino albo oliwa, albo ziarno jest moje czy twoje. Analogicznie, jeśli byś z mojego złota lub srebra wykonał jakieś naczynie albo z moich desek wytworzył okręt, szafę lub ławkę; podobnie, jeślibyś z mojej wełny zrobił odzież albo gdybyś z mego wina i miodu zrobił winny moszcz, czy też z moich medykamentów wykonał plaster albo maść do oczu, powstaje pytanie, czy twoje jest to, co z tego zrobiłeś czy moje. Niektórzy sądzą, że należy mieć na uwadze materiał i substancję, czyli sądzi się, że czyj był materiał, tego również jest wytworzona rzecz, a to najbardziej akceptowali Sabinus i Cassius. Inni natomiast uważali, że rzecz jest tego, kto ją wytworzył, i to najbardziej odpowiadało autorom szkoły przeciwnej. Temu jednak, do kogo należy materiał i substancja, przysługuje skarga z tytułu kradzieży przeciw temu, kto je zagarnął, nadto przeciw temu samemu przysługuje mu condictio, chociaż skutkiem zniszczenia rzeczy nie można dochodzić jej wydania, to jednak żądać można z tego tytułu odszkodowania od złodziei i wszelkich innych posiadaczy. 29. Napisz kto jest autorem tych tekstów i przybliż sylwetkę tego jurysty. Scharakteryzuj zwięźle dzieła, z których pochodzą cytowane fragmenty. [5] 30. Jaki problem jest przedmiotem rozważań Gaiusa, nazwij go i zwięźle opisz? [5] 4

5 31. Fragmenty prac Gaiusa (cytowane powyżej) porównaj z cytowanym poniżej tekstem źródłowym autorstwa Pomponiusa (D pr. 1) [C]. Jak wytłumaczyłbyś przeprowadzone przez Pomponiusa rozumowanie? Jak na rozwiązanie może wpływać fakt, że mamy do czynienia z małżeństwem? Z pomocą może Ci przyjść tekst Ulpiana [D] (D pr.). Wyjaśnij analizowane przez jurystów w obydwu tekstach problemy prawne. [5] C. Digesta pr.-1 (Pomponius, księga 14 Komentarza do pism Sabinusa): Lecz jeśli mąż zrobił dla żony ubranie z własnej wełny, mimo że zrobiono je dla żony i pod jej nadzorem, to jednak ubranie jest własnością męża, i nie ma tu znaczenia fakt, że żona rozdzielała wełnę <do przędzenia> i w ten sposób dbała o interesy męża. 1. Jeżeli żona z należącej do niej wełny, przy wykorzystaniu pracy niewolnic jej męża, zrobiła kobiece szaty dla siebie, będą one jej własnością i nie musi ona nic płacić mężowi za pracę niewolnic. Lecz ubrania przeznaczone dla mężczyzn, wykonane dla męża należą do niego, o ile zwróci on żonie wartość wełny ( ). D. Digesta pr. (Ulpian, księga 32 Komentarza do pism Sabinusa): Takie uzasadnienie zostało również przywołane we wniosku naszego cesarza Antoninusa Augusta <Karakalli> postawionego przez niego w senacie. Tak mianowicie mówi cesarz: Nasi przodkowie zabronili darowizn pomiędzy mężem i żoną, sądząc, że szczera miłość ma miejsce tylko w sercu, a także dbając o dobre imię małżonków, ażeby nie uważano, że jednomyślność osiągana jest za pieniądze, i żeby lepszy nie popadł w biedę, a gorszy się nie wzbogacał. 32. Rozwiąż kazus z wykorzystaniem informacji zawartych w tekstach źródłowych umieszczonych powyżej. W marcu roku 228 n.e. Appius Claudius w ramach poszerzania horyzontów i poszukiwania pasji, której mógłby się poświęcić zapisał się na kurs szycia. Zadowolony ze swoich szybkich postępów postanowił zrobić swojej żonie niespodziankę i uszyć dla niej szatę z należącego do niej materiału zakupionego kilka dni wcześniej na targu w Rzymie. Dumny z osiągniętego przez siebie rezultatu podarował swojej ukochanej Pulchrze pięknie wyszywaną suknię z okazji rocznicy ich ślubu. Pulchra zaskoczona wynikiem prac swojego małżonka, choć niezwykle wdzięczna, podejrzewała, że ktoś musiał mu pomóc przy wykończeniu sukni. Po przeprowadzeniu małego domowego śledztwa okazało się, że Appius w istocie skorzystał całkowicie z pracy zaufanej niewolnicy należącej właśnie do Pulchry. Kto i dlaczego jest właścicielem pięknej sukni? [5] 5

6 33. Porównaj regulacje dotyczące przetworzenia (specificatio) zawarte w Kodeksie Napoleona, BGB oraz naszym Kodeksie Cywilnym ze znanymi Ci zasadami prawa rzymskiego. Wskaż podobieństwa i różnice zachodzące w przyjętych rozwiązaniach. [10] E. Kodeks Napoleona Art Prawo przybycia, mające za przedmiot dwie rzeczy ruchome, należące do dwóch różnych właścicieli, podlega zupełnie zasadom słuszności naturalnej. Następujące prawidła posłużą sędziemu za wskazówkę przy wyrokowaniu w przypadkach nieprzewidzianych, odpowiednio do okoliczności szczególnych. ( ) Art Gdy rzemieślnik, lub ktokolwiek bądź, do robienia rzeczy nowego gatunku, użył materyału, który do niego nie należał, bez względu, czy materyał może być do pierwotnego stanu zwróconym lub nie, właściciel materyału, zwracając cenę roboty, ma prawo żądać wydania rzeczy z takowego zrobionej. Art Jeżeliby jednak robota była tak znakomitą, że o wiele przewyższałaby wartość użytego materyału, przemysł uważanym będzie wówczas za rzecz główną, a robotnik będzie miał prawo zatrzymać rzecz zrobiona, płacąc właścicielowi materyału wartość takowego. F. Kodeks Cywilny Niemiecki (BGB) 950. Kto przez przerobienie lub przeistoczenie jednego lub więcej materiałów wytwarza nową rzecz ruchomą, nabywa własność nowej rzeczy, o ile wartość przerobienia lub przeistoczenia nie jest znacznie mniejsza od wartości materiału. Za przerobienie uważa się także pisanie, rysowanie, malowanie, drukowanie, rytowanie lub podobne obrabianie powierzchni. Z chwilą nabycia własności na rzeczy nowej gasną prawa, istniejące na materiale Kto skutkiem przepisów 946 do 950 utraca prawo, może żądać według przepisów o wydaniu niesłusznego wzbogacenia wynagrodzenia pieniężnego od tego, na czyją korzyść wychodzi zmiana, jaka zaszła w prawie. Przywrócenia poprzedniego stanu nie można żądać. Przepisy o obowiązku wynagrodzenia szkody z powodu czynności niedozwolonych jako też przepisy o zwrocie nakładów i o prawie zabrania urządzenia pozostają nienaruszone. ( ) G. Kodeks Cywilny Polski Art Ten, kto wytworzył nową rzecz ruchomą z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem, jeżeli wartość nakładu pracy jest większa od wartości materiałów. 2. Jeżeli przetworzenie rzeczy było dokonane w złej wierze albo jeżeli wartość materiałów jest większa od wartości nakładu pracy, rzecz wytworzona staje się własnością właściciela materiałów. 6

7 Zadanie bonusowe 34. Fritz Schulz w swoim fundamentalnym podręczniku Classical Roman Law ocenił wszystkie trzy rozwiązania problemu przedstawione w tekście źródłowym A. (Digesta ) jako siermiężne i prymitywne, bo nic nie mówią o zadośćuczynieniu dla strony, która ponosi szkodę wobec nabycia własności rzeczy przez drugą stronę. Postaraj się uzasadnić prezentowane w tekście A metody określenia właściciela rzeczy, a także pokusić się o ich ocenę. Udzielając odpowiedzi, nawiąż również do opinii Schulza i innego tekstu źródłowego B także autorstwa Gaiusa (Instytucje II 79) starając się zaproponować rozwiązanie postawionego przez badacza problemu. Jak Twoim zdaniem należałoby postąpić (możesz posłużyć się tekstami E, F i G.? [20] 7