prawo rzeczowe własność posiadanie n a b y c i e Jakub Urbanik Katedra Prawa Rzymskiego i Antycznego WPiA UW

Transkrypt

1 prawo rzeczowe własność posiadanie n a b y c i e Jakub Urbanik Katedra Prawa Rzymskiego i Antycznego WPiA UW

2 Nabycie posiadania

3 Nabycie posiadania animus

4 Nabycie posiadania animus corpus

5 Nabycie posiadania animus corpus wyjątki: nabycie poprzez osoby alieni iuris (z wyjątkiem rzeczy kradzionych)

6 Nabycie własności pochodne formalne: in iure cessio, mancipatio nieformalne: traditio pierwotne zawłaszczenie, occupatio skarb, thesaurus przyłączenie, accessio pomieszanie, commixtio przetworzenie, specificatio pożytki, fructus zasiedzenie, usucapio

7 nemo plus iuris transferre potest quam ipse habe(re)t

8 pochodne sposoby nabycia własności

9 Mancipatio G Jest bowiem mancipatio, jak i to wyżej powiedzieliśmy, jakąś udawaną sprzedażą; jest to też prawo właściwie obywatelom rzymskim; a rzeczy tej tak się dokonuje: w obecności nie mniej niż pięciu dojrzałych obywateli rzymskich, a poza tym jeszcze jednego tego samego stanu, który trzyma spiżową wagę i zwany jest libripensem, ten który otrzymuje rzecz w mancipium trzymając rzecz, tak rzecze: EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO ISQUE MIHI EMPTUS ESTO HOC AERE AENEAQUE LIBRA; potem uderza wagę spiżem i ten spiż daje temu, od kogo przyjmuje w mancipium, jakby w miejsce ceny.

10

11 punkt wyjścia rzeczywista sprzedaż

12 punkt wyjścia rzeczywista sprzedaż adaptacja pontyfikalna (interpretacja)

13 punkt wyjścia rzeczywista sprzedaż adaptacja pontyfikalna (interpretacja)

14 punkt wyjścia rzeczywista sprzedaż adaptacja pontyfikalna (interpretacja) efekt: abstrakcyjna mancipatio

15 Mancipatio treść przenoszonego prawa: manu capere nuncupare: lex mancipi ( (IV.1) CUM NEXUM FACIET MANCIPIUMQUE, UTI LINGUA NUNCUPASSIT, ITA IUS ESTO (Fest., F. 173 ; Cf. Cic., de or., 1, 57, 245 ; Paul., 1 Man., Vat. Fr., 50 ; Gaius, 1, 119 ; 2, 104 ; Varr., l. L., 6, 60).

16 Pontyfikalne zastosowanie mancypacji Mancipatio nummo uno Solutio per aes & libram Coëmptio fiduciae causa Emancipatio/Adoptio Mancipatio familiae

17 G. 2.24: Ostąpienie przed prawem dokonuje się natomiast w taki sposób: wobec urzędnika ludu rzymskiego, na przykład pretora miejskiego, ten, którem odstępuje się rzecz przed prawem, trzymając rzecz, mówi HUNC EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO (JA OŚWIADCZAM, ŻE TEN NIEWOLNIK JEST MÓJ WEDLE PRAWA KWIRYTÓW). Potem, skoro ten dokonał windykacji, pretor pyta, pyta tego, który odstępuje, czy dokona kontrwindykacji. Gdy ten milczy, lub zaprzecza, przyznaje rzecz, temu, który windykował.

18 in iure cessio G. 2.24: Ostąpienie przed prawem dokonuje się natomiast w taki sposób: wobec urzędnika ludu rzymskiego, na przykład pretora miejskiego, ten, którem odstępuje się rzecz przed prawem, trzymając rzecz, mówi HUNC EGO HOMINEM EX IURE QUIRITIUM MEUM ESSE AIO (JA OŚWIADCZAM, ŻE TEN NIEWOLNIK JEST MÓJ WEDLE PRAWA KWIRYTÓW). Potem, skoro ten dokonał windykacji, pretor pyta, pyta tego, który odstępuje, czy dokona kontrwindykacji. Gdy ten milczy, lub zaprzecza, przyznaje rzecz, temu, który windykował.

19 Traditio zbywca musi mieć prawo rozporządzać rzeczą (właściciel oraz np. tutor, zastawnik) rzecz musi być nec mancipi iusta causa traditionis venditionis, donationis, dotis, solutionis, mutui...

20 czynności abstrakcyjne/formalne czynności kauzalne.

21 inne: adiudicatio w procesie działowym legat windykacyjny zapłata litis aestimatio w procesie windykacyjnym

22 rei vindicatio

23 rei vindicatio Caius Aquilius niech będzie sędzią. Jeśli się okaże, że ten niewolnik należy wedle prawa Kwirytów do Aulusa Ageriusa, i rzecz ta nie zostanie zwrócona Aulusowi Ageriusowi na wezwanie Caiusa Aquiliusa sędziego, ile będzie warta rzecz, tyle pieniędzy niech sędzia Caius Aquilius zasądzi od Numeriusa Negidiusa dla Aulusa Ageriusa. Jeśli się nie okaże, niech uwolni.

24 pierwotne sposoby nabycia własności

25 Occupatio res nullius: dzikie zwierzęta, ryby, ptaki res derelictae (tylko res nec mancipi)

26 Thesaurus od czasu Hadriana: połowa dla znalazcy, połowa dla właściciela gruntu

27 Accessio accessio cedit principali... nieruchomość z nieruchomością: rzeki wyspa nieruchomość z ruchomością: superficies solo cedit... ruchomość z ruchomością

28 Commixtio, Confusio współwłasność. wyjątek: pienądze

29 Specificatio Szkoły: Sabinanie: właściciel materiału Prokulejanie: przetwórca media sententia

30 D (Gaius, ii ks. praktycznego podręcznika na co dzień albo złotych zasad): Nerwa i Prokulus sądzą, że jeśli ktoś z cudzego materiału wytworzyłby dla siebie nową postać, jemu przypadnie władztwo nad rzeczą, ponieważ to, co zostało zrobione, wcześniej nie należało do nikogo. Sabinus i Cassius natomiast sądzą, że naturalny rozsądek wymaga raczej by ten, kto był właścicielem materiału, stał się również właścicielem tego, co z materiału wytworzono, jako że bez tego materiału żadna nowa postać nie mogłaby być wytworzona. I tak będzie na przykład, jeśli zrobiłbym jakieś naczynie z twojego złota, srebra czy spiżu, albo też statek, bądź szafkę czy ławki z twoich desek, ubranie z twojej wełny, miód pitny z twojego wina i miodu, plaster czy maść z twoich lekarstw, czy wreszcie wino, oliwę i ziarno z należących do ciebie winogron, oliwek, i kłosów. Jest jednak jeszcze zdanie pośrednie, jak się wydaje słuszniejsze: jeśli można nową jakość sprowadzić do materiału, prawdziwszy będzie pogląd Cassiusa i Sabinusa, jeśli zaś nie można jej przywrócić, prawdziwsze będzie opinia przyjęta przez Nerwę i Prokulusa. A zatem odlane naczynie można znów zmienić w bryłę złotej, srebrnej czy spiżowej rudy, wina zaś, oliwy i ziarna do stanu winogron, oliwek i kłosów przywrócić się nie da. Tak samo nie mogą być przywrócone miód pitny do stanu wina i miodu, plaster i maść do lekarstw składowych. Mają jednak rację, jak sądzę, ci którzy mówili, że nie należy wątpić, iż ziarno wymłócone z cudzych kłosów przynależy temu, czyje były kłosy. Ziarna bowiem, które są w kłosach, mają doskonałą swą postać, ten który wymłóca kłosy nie tworzy nowej postaci lecz odkrywa tę, która już jest.

31 D (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa): Należy stwierdzić co do rzeczy, które nie mogą zostać przywrócone do przedniej postaci, że o ile materiał pozostaje tożsamy, na przykład jeśli z mojego spiżu zrobiłbyś posąg albo puchar z mego srebra, to władztwo nad rzeczą pozostaje moje nawet jeśli postać rzeczy bardzo się zmieniła D pr. i 3 (Paulus, XIV ks. Komentarza do dzieł Sabinusa) Lecz jeśli zrobisz z moich desek okręt, będzie on twój, ponieważ nie ma już drewna cyprysowego, podobnie jeśli zrobisz ubranie z mojej wełny, jakoże nowa rzecz powstała z wełny i drewna cyprysowego. ( ) 3. Jeśli zaś ufarbowałbyś mą wełnę, purpura mimo to pozostaje moja, jak twierdzi Labeo. Nie ma bowiem różnicy między purpurą i taką wełną, która wpadłszy do błota czy rynsztoka utraciła swój poprzedni kolor.

32 Fructus separatio (właściciel, posiadacz w dobrej wierze, emfiteuta) perceptio (nie-właściciel z prawem pobierania pożytków, np. użytkownik: usufruktuariusz, dzierżawca)

33 Usucapio-Zasiedzenie Geneza: usus w ustawie w XII Tablic i przesłanki: tempus usus (faktyczne wykonywanie prawa) VI.3 usus auctoritas fundi biennium est, ceterarum rerum omnium annuus est usus (Cic., top., 4, 23 ; Cf. Cic., p. Caec., 19, 54 ; Gaius, 2, 42).

34 Usucapio pro herede Nemo sibi causam possessionis mutare potest

35 Lex Atinia pojęcie res inhabilis: res vi possessae/res furtivae Gell.17,7,1-3: Legis veteris Atiniae verba sunt: Quod subruptum erit, eius rei aeterna auctoritas esto. takie są słowa pradawnej Lex Atinia: co zostałoby zabrane, dla tej rzeczy niech będzie wieczysta auctoritas Ust. XII Tabl.: wobec cudzoziemca, niech będzie wieczysta auctoritas.

36 Przesłanki w Actio Publiciana

37 Przesłanki w Actio Publiciana Jeśli Aulus Agerius kupił tego niewolnika --> TITULUS i jeśli został mu on wydany, --> TRADITIO i gdyby po tym jakby go rok, --> TEMPUS posiadał --> POSSESSIO okazałoby się, że ten niewolnik byłby jego

38 Tempus 1 rok dla ruchomości (3 lata) 2 lata dla nieruchomości accessio possessionis longi temporis praescriptio (10 albo 20 lat)

39 Titulus a bona fides titulus: okoliczność zewnętrzna ( iusta causa traditionis pro emptore, pro legato, pro dote, pro donato... bona fides (przekonanie, że zbywca ma prawo dysponować rzeczą). male fides superveniens non nocet

40 Titulus w prawie poklasycznym pro possessore pro suo titulus putativus...?

41 przesłanki w prawie justyniańskim Res habilis, titulus, fides, possessio, tempus

42 Radośnej Chanuki

43 Radośnej Chanuki

44 Radośnej Chanuki

45 Wesołych Świąt!

46 i do siego Roku 2009