Tutela. Tutela impuberum Tutela mulierum

Transkrypt

1 Tutela

2 Tutela Tutela impuberum Tutela mulierum

3 Sposoby ustanowienia tutela legitima tutela testamentaria tutela dativa

4 Tutela impuberum uprawnienia tutora: auctoritas tutoris obowiązki (obciażenia)

5 Tutela impuberum: kontrola tutora accusatio suspecti tutoris actio rationibus distrahendis actio tutelae directa (ale też contratria) cautio rem pupili salvam fore złożenie tutora z urzędu lub dobranie mu dodatkowego, bądź curator minorum

6 Cautio Niewolnik pupila: Rem pupili salvam fore spondes? Tutor: Spondeo!

7 Tutela mulierum powody wprowadzenia (infirmitas sexus; laevitas animi?!) obowiązki i uprawnienia

8 Tutela mulierum: od rzeczywistego uprawnienia do czystej formalności optio tutoris w testamentach coëmptio fiduciae causa prawo pretorskie: rozpoznanie ważności testamentu ius trium liberorum

9 imbecilitas sexus? SC Velleianum: D pr. Callistratus: jeśli kobieta dokonała intercesji dla kogoś, lecz z tej rzeczy, to co otrzymano było dlań z zyskiem, zarzut na podstawie senatusconsultum nie ma miejsca, ponieważ nie stała się biedniejsza. D pr. Paulus: Jeśli kobieta dokonała intercesji z z zamiarem oszukania, albo wiedząc, że nie będzie zobowiązana, nie będzie dany zarzut. Najznaczniejszy stan nie wyłączył (udzielenia) skargi, która jest możliwa w przypadku podstępu kobiety.

10 Curatela

11 Cura furiosi/prodigi przyczyny wprowadzenia: Ustawa XII Tablic, agnatus proximus uprawnienia rozliczenie: actio negotiorum gestorum directa/contraria?

12 Cura minorum: ignorantia iuris non nocet? cel wprowadzenia: Lex Laetoria de circumscriptione adulentium exceptio legis Laetoriae/restitutio in integrum udzielane minor XXV annos zatwierdzenie czynności prawnej minora przez kuratora odsuwa to niebezpieczeństwo rozliczenie: actio negotiorum gestorum directa/contraria?

13 Plautus, Pseudolus 300 CAL. Nimis miser sum, nummum nusquam reperire argenti queo; ita miser et amore pereo et inopia argentaria. BAL. Eme die caeca hercle olivom, id vendito oculata die: iam Hercle vel ducentae fieri possunt praesentes minae. CAL. Perii, annorum lex me perdit quinavicenaria. metuont credere omnes. BAL. Eadem est mihi lex: metuo credere

14 Plautus, Pseudolus CAL. Jakże jestem biedny, ni jednego srebrnego pieniążka znaleźć nie mogę; biedny, ja biedny, niszczy mnie miłość i brak srebra! BAL. Dalibóg, kup olej na kredyt, sprzedaj za brzęczącą monetę. CAL. No to zginąłem. Ustawa lat dwudziestu pięciu mnie gnębi: wszyscy boją się mi pożyczać BAL. Ta i moją jest ustawą: obawiam się pożyczyć!

15 Fulvia poręczyła za dług swego męża Aulusa wobec dwudziestoletniego Septimusa. Oceń sytuację prawną. Czy Septimus będzie mógł się domagać pieniędzy od kobiety? Co wtedy jeśli mąż Fulvii był bankrutem? (por. D Gaius).

16 Za panowania Augusta pupil Maevius kupił od Luciusa parę wołów wraz z radłem. Umowę zawarto bez auctoritas tutoris. Lucius wydał zwierzęta oraz radło i żąda zapłaty. Czy ją otrzyma?

17

18 Dłużnik pupila, Lucius, który stypulacyjnie przyrzekł dać mu sesterców, przyniósł i wręczył pupilowi pieniądze, aby zwolnić się z zaciągniętego zobowiązania. Opiekuna przy tym nie było. Jak się później okazało pupil wydał otrzymane pieniądze na przyjęcie dla swoich przyjaciół. Dwa tygodnie później opiekun pozwał Luciusa o zapłatę długu. Czy będzie on musiał zapłacić jeszcze raz?

19 Dłużnik pupila, Lucius, który stypulacyjnie przyrzekł dać mu sesterców, przyniósł i wręczył pupilowi pieniądze, aby zwolnić się z zaciągniętego zobowiązania. Opiekuna przy tym nie było. Jak się później okazało pupil wydał otrzymane pieniądze na przyjęcie dla swoich przyjaciół. Dwa tygodnie później opiekun pozwał Luciusa o zapłatę długu. Czy będzie on musiał zapłacić jeszcze raz?

20 Dłużnik pupila, Lucius, który stypulacyjnie przyrzekł dać mu sesterców, przyniósł i wręczył pupilowi pieniądze, aby zwolnić się z zaciągniętego zobowiązania. Opiekuna przy tym nie było. Jak się później okazało pupil wydał otrzymane pieniądze na przyjęcie dla swoich przyjaciół. Dwa tygodnie później opiekun pozwał Luciusa o zapłatę długu. Czy będzie on musiał zapłacić jeszcze raz? A. Czy wręczając pieniądze pupilowi Lucius zwolnił się ze zobowiązania?

21 Dłużnik pupila, Lucius, który stypulacyjnie przyrzekł dać mu sesterców, przyniósł i wręczył pupilowi pieniądze, aby zwolnić się z zaciągniętego zobowiązania. Opiekuna przy tym nie było. Jak się później okazało pupil wydał otrzymane pieniądze na przyjęcie dla swoich przyjaciół. Dwa tygodnie później opiekun pozwał Luciusa o zapłatę długu. Czy będzie on musiał zapłacić jeszcze raz? A. Czy wręczając pieniądze pupilowi Lucius zwolnił się ze zobowiązania?

22 Dłużnik pupila, Lucius, który stypulacyjnie przyrzekł dać mu sesterców, przyniósł i wręczył pupilowi pieniądze, aby zwolnić się z zaciągniętego zobowiązania. Opiekuna przy tym nie było. Jak się później okazało pupil wydał otrzymane pieniądze na przyjęcie dla swoich przyjaciół. Dwa tygodnie później opiekun pozwał Luciusa o zapłatę długu. Czy będzie on musiał zapłacić jeszcze raz? A. Czy wręczając pieniądze pupilowi Lucius zwolnił się ze zobowiązania? B. Czy Lucius będzie musiał jeszcze raz zapłacić pupilowi przyrzeczone pieniądze?

23 Dłużnik pupila, Lucius, który stypulacyjnie przyrzekł dać mu sesterców, przyniósł i wręczył pupilowi pieniądze, aby zwolnić się z zaciągniętego zobowiązania. Opiekuna przy tym nie było. Jak się później okazało pupil wydał otrzymane pieniądze na przyjęcie dla swoich przyjaciół. Dwa tygodnie później opiekun pozwał Luciusa o zapłatę długu. Czy będzie on musiał zapłacić jeszcze raz? A. Czy wręczając pieniądze pupilowi Lucius zwolnił się ze zobowiązania? B. Czy Lucius będzie musiał jeszcze raz zapłacić pupilowi przyrzeczone pieniądze?

24 Dłużnik pupila, Lucius, który stypulacyjnie przyrzekł dać mu sesterców, przyniósł i wręczył pupilowi pieniądze, aby zwolnić się z zaciągniętego zobowiązania. Opiekuna przy tym nie było. Jak się później okazało pupil wydał otrzymane pieniądze na przyjęcie dla swoich przyjaciół. Dwa tygodnie później opiekun pozwał Luciusa o zapłatę długu. Czy będzie on musiał zapłacić jeszcze raz? A. Czy wręczając pieniądze pupilowi Lucius zwolnił się ze zobowiązania? B. Czy Lucius będzie musiał jeszcze raz zapłacić pupilowi przyrzeczone pieniądze? C. Jak zmieniłaby się sytuacja, gdyby pieniądze nie zostały wydane? (por. tekst nr I) Jak sądzisz, dlaczego?

25 D (Paulus, księga IV komentarza do dzieł Sabinusa): Nie można zwolnić się ze zobowiązania względem pupila bez zgody tutora.... Jeśli jednak dłużnik mu zapłacił i pieniądze są bezpieczne, może on podnieść przeciwko pozywającemu pupilowi zarzut podstępu.

26 D (Licinius Rufinus, 7 księga Reguł): Przyjmując pożyczkę (bez zgody tutora) pupil nie zobowiązuje się nawet w świetle prawa naturalnego. D (Julian, księga 53 digestów): Za zobowiązanie naturalne uważa się nie tylko takie, z którego powstaje jakaś skarga, lecz również jeśli po (dobrowolnej) spłacie pieniędzy nie można żądać zwrotu. D pr. (Ulpian, księga 40 komentarza do dzieł Sabinusa): Pupil nie może się zobowiązywać bez zgody tutora. Jeśli jednak jest kilku tutorów, spośród których wystarczy zgoda jednego, należy przyjąć, że za zgodą jednego może się zobowiązać względem drugiego, czy to z tytułu pożyczki czy przyrzeczenia. Jednak jeśli jest tylko jeden tutor, i udzielił pupilowi pożyczki lub odebrał stypulacyjne przyrzeczenie, (pupil) nie jest zobowiązany względem tutora: jest jednak zobowiązany naturalnie na tyle, o ile jest wzbogacony: ponieważ boski Pius przyznał nie tylko tutorowi, lecz każdemu (wierzycielowi) skargę do wysokości przysporzenia.

27 W 50r. n e. Titius pożyczył 12 letniemu Markowi, w tajemnicy przed jego opiekunem, 50 sesterców. Marek wydał pożyczone pieniądze na naukę greki, następnie zaś zwrócił Titiusowi ich równowartość, płacąc pieniędzmi wyjętymi z sejfu. A. Czy opiekun może żądać od Titiusa zwrotu wypłaconych mu pieniędzy? B. Czy sytuacja uległaby zmianie, gdyby opisane zdarzenie miało miejsce w 160 r. n. e? C. Załóżmy, że jest rok 160 n. e., ale Marek zamiast na naukę greki wydał pożyczone pieniądze na hazard. jakie będzie rozstrzygnięcie? Uzasadnij odpowiedź.

28 Ośmioletni Titus bez zgody tutora zawarł z Marcusem umowę sprzedaży niewolnika, a następnie przekazał niewolnika Marcusowi za pomocą mancypacji, już ze zgodą tutora lub pod ukończeniu 14 lat. Czy Marcus jest właścicielem niewolnika? Czy sytuacja by się zmieniłą, gdyby niewolnika wydano przez tradycję?

29 Dwunastoletni Sextus bez zgody tutora polecił Gaiusowi udzielić pożyczki swemu niewolnikowi Erosowi w wysokości sesterców. Eros pożyczył od Gaiusa żądaną sumę. Po upływie umówionego terminu Gaius zażądał zwrotu pieniędzy. Co może zrobić wobec odmowy?

30

31 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa?

32 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus Lucius

33 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus Lucius Maevius Gaius

34 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus Lucius Maevius Gaius

35 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus kupno-sprzedaż Lucius Maevius Gaius

36 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus kupno-sprzedaż Lucius Maevius Gaius

37 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus kupno-sprzedaż Lucius spadek Maevius Gaius

38 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus kupno-sprzedaż Lucius spadek Maevius Gaius

39 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus kupno-sprzedaż Lucius spadek Maevius Gaius

40 Aulus, tutor Gaiusa, zawarł umowę kupna niewolnika z Luciusem. Zapłacił pieniędzmi wziętymi z majątku pupila. Umówili się, że Lucius przyprowadzi niewolnika za tydzień. W tym czasie opiekun zmarł, a jego spadkobiercą został Maevius. Oceń sytuację prawną. Czy pupil może domagać się wydania niewolnika od Luciusa? Aulus kupno-sprzedaż Lucius spadek Maevius actio tutelae directa Gaius

41 zdolność do czynności prawnych wiek - płeć - stan umysłowy - marnotrawstwo wolni obywatele autonomiczni zdolność prawna

42 Zdarzenia a czynności prawne Zdarzenia prawne Zdarzenia Dzia!ania Dzia!ania dozwolone Czynno"ci prawne

43 Elementy czynności prawnej necessaria negoti naturalia negoti accidentalia negoti dies condictio modus

44 Proszę Cię, abyś wydał cały spadek po mnie Iulii, gdy wyjdzie za mąż. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

45 Proszę Cię, abyś wydał cały spadek po mnie Iulii, gdy wyjdzie za mąż. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

46 Proszę Cię, abyś wydał cały spadek po mnie Iulii, gdy wyjdzie za mąż. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

47 Proszę Cię, abyś wydał cały spadek po mnie Iulii, gdy wyjdzie za mąż. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

48 W testamiencie: Zapisuję swojej żonie Publii prawo mieszkania w willii w Stabiach, póki nie wyjdzie za mąż. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

49 W testamiencie: Zapisuję swojej żonie Publii prawo mieszkania w willii w Stabiach, póki nie wyjdzie za mąż. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

50 W testamiencie: Zapisuję swojej żonie Publii prawo mieszkania w willii w Stabiach, póki nie wyjdzie za mąż. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

51 W testamiencie: Zapisuję swojej żonie Publii prawo mieszkania w willii w Stabiach, póki nie wyjdzie za mąż. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

52 Zlecam ci, byś wynajął tancerki na ślub mojego emancypowanego syna, gdy wreszcie się zdecyduje, by się żenić. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

53 Zlecam ci, byś wynajął tancerki na ślub mojego emancypowanego syna, gdy wreszcie się zdecyduje, by się żenić. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

54 Zlecam ci, byś wynajął tancerki na ślub mojego emancypowanego syna, gdy wreszcie się zdecyduje, by się żenić. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

55 Zlecam ci, byś wynajął tancerki na ślub mojego emancypowanego syna, gdy wreszcie się zdecyduje, by się żenić. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

56 Zlecam, abyś mi kupił 200 funtów zboża do pojutrza, chyba że w tym czasie ceny zboża wzrosną dwukrotnie. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

57 Zlecam, abyś mi kupił 200 funtów zboża do pojutrza, chyba że w tym czasie ceny zboża wzrosną dwukrotnie. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

58 Zlecam, abyś mi kupił 200 funtów zboża do pojutrza, chyba że w tym czasie ceny zboża wzrosną dwukrotnie. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

59 Zlecam, abyś mi kupił 200 funtów zboża do pojutrza, chyba że w tym czasie ceny zboża wzrosną dwukrotnie. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

60 do kobiety w ciąży: podaruję ci złotą bransoletę, gdy urodzisz warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

61 do kobiety w ciąży: podaruję ci złotą bransoletę, gdy urodzisz warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

62 do kobiety w ciąży: podaruję ci złotą bransoletę, gdy urodzisz warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

63 do kobiety w ciąży: Podaruję ci złotą bransoletę, jeśli dziecko, które mi urodzisz będzie chłopcem. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

64 do kobiety w ciąży: Podaruję ci złotą bransoletę, jeśli dziecko, które mi urodzisz będzie chłopcem. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

65 do kobiety w ciąży: Podaruję ci złotą bransoletę, jeśli dziecko, które mi urodzisz będzie chłopcem. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny

66 do kobiety w ciąży: Podaruję ci złotą bransoletę, jeśli dziecko, które mi urodzisz będzie chłopcem. warunek termin zawieszający rozwiązujący potestatywny mieszany kazualny