RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu Nowy Wiśnicz Kuratorium Oświaty w Krakowie

2 Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w przedszkolu przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania przedszkola w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Przedszkole realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój dzieci. 2. Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się 3. Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Dzieci są aktywne. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Przedszkole wspomaga rozwój dzieci, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość wychowania przedszkolnego. 9. Rodzice są partnerami przedszkola. 10. Wykorzystywane są zasoby przedszkola i środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Przedszkole w planowaniu pracy uwzględnia wnioski z analizy badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie przedszkolem służy jego rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez przedszkole wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. wraz ze zmianami z dnia r. Przedszkole może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez przedszkole. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez przedszkole. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez przedszkole. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez przedszkole. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez przedszkole. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 2/28

3 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Stanisław Srebro, Jacek Partyński. Badaniem objęto 21 dzieci (wywiad grupowy), 99 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 31 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, indywidualny z przedstawicielem organu prowadzącego, grupowy z przedstawicielami partnerów przedszkola, grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji, placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki. Wyjaśnienie skrótów dla narzędzi: OP - Arkusz obserwacji przedszkola OZ - Arkusz obserwacji zajęć w przedszkolu AD - Kwestionariusz ankiety dla dyrektora/dyrektorki przedszkola AN - Kwestionariusz ankiety dla nauczycieli AR - Kwestionariusz ankiety dla rodziców ADZ - Kwestionariusz badania "Analiza danych zastanych" WGD - Scenariusz wywiadu grupowego z dziećmi WN - Scenariusz wywiadu grupowego z nauczycielami WR - Scenariusz wywiadu grupowego z rodzicami WD - Scenariusz wywiadu z dyrektorem/dyrektorką przedszkola WDPO - Scenariusz wywiadu z dziećmi po obserwacji WNPO - Scenariusz wywiadu z nauczycielem po obserwacji WP - Scenariusz wywiadu z partnerami WPN - Scenariusz wywiadu z pracownikami niepedagogicznymi WPOP - Scenariusz wywiadu z przedstawicielem organu prowadzącego Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 3/28

4 Obraz przedszkola Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu i jego oddziały zamiejscowe w Królówce, Muchówce i Olchawie prowadzone jest przez Urząd Miejski w Nowym Wiśniczu. Przedszkole mieści się w budynkach zaadaptowanych na potrzeby dzieci. Mimo utrudnionych warunków lokalowych, procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób przemyślany i skutecznie realizowane przez dyrektora, nauczycieli i innych pracowników przedszkola. Przedszkole zaspokaja indywidualne potrzeby rozwojowe dzieci podejmując działania, które przyczyniają się do rozwoju ich umiejętności i zainteresowań. Sposób zarządzania przedszkolem prowadzi do podejmowania przez nauczycieli działań nowatorskich i innowacji pedagogicznych. Nauczyciele wykorzystują nowatorskie rozwiązania, które rozszerzają treść podstawy programowej, uatrakcyjniają ich wdrażanie, a także wpływają na rozwój dzieci. W przedszkolu realizuje się innowacje pedagogiczne rozwijające artystyczne uzdolnienia dzieci. W bieżącym roku szkolnym w każdej z jedenastu grup dzieci wprowadzana jest innowacja "Kolory muzyki". Ponadto dzieci uczestniczą w kołach zainteresowań: muzycznym, plastycznym i przyrodniczo-badawczym. Dyrektor zapewnia adekwatne do potrzeb dzieci wspomaganie ze strony podmiotów lokalnego środowiska. Przedszkole współpracuje z różnymi instytucjami środowiska lokalnego, dzięki np. warsztatom w Liceum Plastycznym w Nowym Wiśniczu, dzieci poznają nowe techniki plastyczne, rozwijają swoje uzdolnienia w tym zakresie, a ich prace są wystawiane w miejskiej Galerii "Fakt", przebywając z kolei na Zamku w Wiśniczu poznają historię, tradycję i kulturę swojej miejscowości i regionu. Nauczyciele i rodzice partycypują w procesie podejmowania decyzji dotyczących przedszkola. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 4/28

5 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Numer 33 Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu Przedszkole Nowy Wiśnicz Rynek Kod pocztowy Urząd pocztowy Nowy Wiśnicz Telefon Fax Www Regon Publiczność Kategoria uczniów Charakter Uczniowie, wychow., słuchacze 249 Oddziały 11 publiczna Nauczyciele pełnozatrudnieni Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 0.00 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 0.00 Średnia liczba uczących się w oddziale Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy Dzieci lub młodzież brak specyfiki MAŁOPOLSKIE bocheński Nowy Wiśnicz gmina miejsko-wiejska Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 5/28

6 Poziom spełniania wymagań państwa Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są podporządkowane indywidualnym potrzebom edukacyjnym i rozwojowym oraz możliwościom psychofizycznym dzieci. Stosowane metody pracy są dostosowane do potrzeb dzieci i grupy przedszkolnej (D) Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są planowane, monitorowane i doskonalone. Wnioski z monitorowania są wykorzystywane w planowaniu i realizowaniu tego procesu. (D) Wdrażane wnioski z monitorowania procesu wspomagania rozwoju i edukacji dzieci podnoszą efektywność tego procesu. (B) B W przedszkolu stosuje się nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi dzieci. (B) Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Podstawa programowa wychowania przedszkolnego jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji. (D) W przedszkolu monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego dziecka, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz. (D) Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć dzieci przyczyniają się do rozwijania ich umiejętności i zainteresowań. (B) Modyfikowane w przedszkolu programy wychowania przedszkolnego uwzględniają wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć dzieci oraz rozwój ich zainteresowań. (B) Dzieci są aktywne B B Dzieci są zaangażowane w zajęcia prowadzone w przedszkolu i chętnie w nich uczestniczą. (D) Nauczyciele stwarzają sytuacje, które zachęcają dzieci do podejmowania różnorodnych aktywności. (D) Dzieci są wdrażane do samodzielności. (D) Dzieci inicjują i realizują działania na rzecz własnego rozwoju. (B) Dzieci uczestniczą w działaniach na rzecz społeczności lokalnej. (B) Zarządzanie przedszkolem służy jego rozwojowi B Zarządzanie przedszkolem zapewnia warunki do rozwoju dzieci. (D) Zarządzanie przedszkolem sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu. (D) Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami. (D) W procesie zarządzania, w oparciu o wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego, podejmuje się działania służące rozwojowi przedszkola. (D) Zarządzanie przedszkolem prowadzi do podejmowania nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów. (B) Zarządzanie przedszkolem sprzyja udziałowi nauczycieli i innych pracowników przedszkola oraz rodziców w procesie podejmowania decyzji dotyczących przedszkola. (B) Dyrektor podejmuje skuteczne działania zapewniające przedszkolu wspomaganie zewnętrzne odpowiednio do jego potrzeb. (B) Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 6/28

7 Wnioski 1. Mimo utrudnionych warunków lokalowych, przestrzeń zorganizowana dzieciom w placówce sprzyja ich rozwojowi. 2. Stosowane w pracy z dziećmi innowacje pedagogiczne uatrakcyjniają realizację celów wychowania przedszkolnego, wpływają na rozwój dzieci i promocję przedszkola w środowisku lokalnym. 3. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobu jej realizacji, a nauczyciele stosują różnorodne metody pracy, uwzględniając potrzeby, możliwości i zdolności dzieci. 4. Dzięki współpracy z lokalnymi instytucjami przedszkole wzbogaca swą ofertę edukacyjną. 5. W przedszkolu monitoruje się i analizuje osiągnięcia dzieci, a wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania tych osiągnięć przyczyniają się do rozwijania umiejętności i zainteresowań dzieci. 6. Dzieci są zaangażowane w zajęcia prowadzone w przedszkolu i chętnie w nich uczestniczą. 7. Sposób zarządzania zapewnia przedszkolu wspomaganie zewnętrzne i prowadzi do podejmowania przez nauczycieli różnorodnych działań nowatorskich służących harmonijnemu rozwojowi dzieci i rozwojowi ich zainteresowań. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 7/28

8 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Stan oczekiwany: Zajęcia prowadzone w przedszkolu wynikają z rozpoznanych indywidualnych potrzeb dzieci i służą ich wszechstronnemu rozwojowi angażując je w ten proces. Nauczyciele systematycznie doskonalą przebieg zajęć opierając się na wnioskach z monitorowania osiągnięć dzieci i ewaluacji własnej pracy. Jakości zajęć służą nowatorskie działania nauczycieli, oparte na najnowszej wiedzy pedagogicznej. Poziom spełnienia wymagania: B Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: Przedszkole zaspakaja indywidualne potrzeby edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dzieci. W przedszkolu planowane i monitorowane są procesy wspomagania rozwoju dzieci, a wyniki wykorzystywane do doskonalenia i realizacji procesów edukacyjnych. W przedszkolu podejmowane są nowatorskie rozwiązania edukacyjne wpływające na wszechstronny rozwój dzieci i mające na celu pobudzanie ich różnorodnej aktywności. Obszar badania: Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są podporządkowane indywidualnym potrzebom edukacyjnym i rozwojowym oraz możliwościom psychofizycznym dzieci. Stosowane metody pracy są dostosowane do potrzeb dzieci i grupy przedszkolnej Przedszkole zaspakaja indywidualne potrzeby edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dzieci. Mimo utrudnionych warunków lokalowych, przestrzeń zorganizowana dzieciom w placówce sprzyja ich rozwojowi. Każda grupa przedszkolna dysponuje własną salą i łazienką, sale są czyste, estetycznie i kolorowo urządzone, ale tylko dwie z nich są przestronne. Sale wyposażone są w zabawki, pomoce dydaktyczne adekwatne do wieku dzieci. W dwóch salach znajdują się pianina, które są wykorzystywane na zajęciach umuzykalniających. Zorganizowane są kąciki zainteresowań: plastyczne, przyrodnicze, czytelnicze itp. Rodzice uważają, że baza przedszkola jak i wyposażenie są coraz lepsze, ale zarówno w przedszkolu jak i w jego oddziałach zamiejscowych przydałyby się większe sale, więcej zabawek i nowoczesne place zabaw. Ramowe rozkłady dnia uwzględniają potrzeby dzieci młodszych i starszych, a także obejmują czas na aktywność i wyciszenie. Nauczyciele rozpoznają potrzeby i możliwości każdego dziecka na podstawie prowadzonej obserwacji i diagnozy, analizy wytworów dzieci, a także informacji zwrotnej od rodziców i dzieci. Zdaniem dyrektora, w celu wspierania indywidualnego rozwoju i możliwości poszczególnych wychowanków, objęto ich pomocą Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 8/28

9 psychologiczno-pedagogiczną w formie zajęć logopedycznych i pracą dydaktyczno-wyrównawczą, co wynika z zaleceń zawartych w opiniach poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dyrektor wskazał także na prowadzenie pracy w małych grupach dzieci, wykazujących podobne deficyty rozwojowe (np. dzieci o niskim stopniu umiejętności grafomotorycznych), oraz prowadzenie zajęć rozwijających uzdolnienia, natomiast nauczyciele wskazali przykłady dostosowania metod pracy do indywidualnych potrzeb i możliwości rozwojowych dzieci na obserwowanych zajęciach (Tab. 1). Zdaniem rodziców, sposób pracy nauczycieli odpowiada potrzebom rozwojowym ich dzieci (Tab. 2). Na większości obserwowanych zajęć nauczyciele dawali dzieciom możliwość samodzielnego wyboru zabawy podczas zabaw swobodnych lub działania na zajęciach dydaktycznych (8 z 10), zadania dawane dzieciom do wykonania były na różnym poziomie trudności (8 z 10), a na 9 z 10 zajęć dzieci otrzymywały od nauczycieli zadania wymagające od nich różnych form aktywności. Typ pytania: Pytanie otwarte Treść pytania: Proszę podać przykłady dostosowania Pana/i metod pracy do indywidualnych potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka. [WNPO] (8243) Tab.1 Numer Treść odpowiedzi 1 Dostosowanie tempa pracy do indywidualnych potrzeb i możliwości rozwojowych każdego dziecka (6/10) 2 Umożliwienie dzieciom podejmowania różnorodnych form aktywności (2/10) 3 Stwarzanie dzieciom możliwości uczenia się od siebie nawzajem (4/10) 4 Motywowanie, docenianie dziecka (2/10) 5 Zróżnicowany stopień trudności zajęć (8/10) 6 Organizowanie pracy w grupach wiekowych (1/10) Typ pytania: Pytanie jednokrotnego wyboru Treść pytania: Czy Pana/i zdaniem to, jak nauczyciele pracują z Pana/i dzieckiem odpowiada jego potrzebom i możliwościom? [AR] (9926) Ogólna liczba respondentów biorących udział w badaniu: 91 Tab.2 Numer odpowiedzi Treść odpowiedzi Częstość Procent 1 zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie nie wiem 0 0 Brak odpowiedzi 0 0 Razem Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 9/28

10 Obszar badania: Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są planowane, monitorowane i doskonalone. Wnioski z monitorowania są wykorzystywane w planowaniu i realizowaniu tego procesu. W przedszkolu planowane i monitorowane są procesy wspomagania rozwoju dzieci, a wyniki wykorzystywane do doskonalenia procesów edukacyjnych. Według dyrektora, procesy edukacyjne są planowane na dwóch poziomach: na poziomie grupy i całego przedszkola w oparciu o podstawę programową, koncepcję pracy przedszkola i program wychowawczy. Rada pedagogiczna opracowuje długoterminowe i roczne plany działań, a każdy nauczyciel planuje swoją pracę poprzez opracowywanie miesięcznych planów pracy dydaktyczno wychowawczej, zawierających cele operacyjne oraz formy i metody realizacji poszczególnych obszarów podstawy programowej, a także opracowując indywidualne plany pracy z dzieckiem wymagającym wsparcia. Monitorowanie procesów edukacyjnych również przebiega na poziomie całego przedszkola i na poziomie grupy. Realizowane jest przez dyrektora w ramach nadzoru pedagogicznego poprzez: analizę dokumentacji nauczycieli, zwłaszcza miesięcznych planów pracy dydaktyczno wychowawczej oraz dzienników grup i dzienników zajęć dodatkowych, a także kart obserwacji i arkuszy diagnozy. Ponadto dyrektor monitoruje realizację przez nauczycieli podstawy programowej, a także prowadzonych w przedszkolu innowacji pedagogicznych poprzez obserwacje zajęć i imprez przedszkolnych. Monitorowaniu podlega również sposób sprawowania opieki nad dziećmi podczas spacerów, wycieczek i pobytów na dworze. Na poziomie grupy nauczyciele monitorują procesy edukacyjne poprzez systematyczną obserwację dzieci: ich zachowań oraz przyrostu wiedzy i umiejętności. Swoje obserwacje notują w indywidualnych kartach obserwacji lub arkuszach diagnozy przedszkolnej. Wyniki monitorowania, w opinii dyrektora i nauczycieli, są wykorzystywane do planowania: pracy przedszkola, indywidualnej pracy z dzieckiem, udziału dzieci w konkursach i przeglądach, udzielania pomocy psychologiczno pedagogicznej i określenia kierunków współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, a także modyfikacji przyjętych planów i programów. Nauczyciele dodali, że wykorzystują wyniki monitorowania również do ustalenia z rodzicami wspólnego frontu działań wychowawczych, wprowadzania innowacji i programów autorskich oraz do uatrakcyjnienia zajęć dydaktycznych poprzez stosowanie różnorodnych metod aktywizujących. Obszar badania: Wdrażane wnioski z monitorowania procesu wspomagania rozwoju i edukacji dzieci podnoszą efektywność tego procesu. Działania wynikające z wniosków z monitorowania wpływają na rozwój dzieci. O skuteczności tych działań świadczą wypowiedzi dyrektora i nauczycieli, którzy jako przykłady wskazali efekty wprowadzenia programu wychowawczego, dzięki któremu nastąpił wzrost poziomu umiejętności społecznych i komunikacyjnych dzieci, wzrosła znajomość zasad obowiązujących w przedszkolu i motywacja do ich przestrzegania, a także chęć wykonywania pracy na rzecz innych i całej grupy. Ponadto zaobserwowano u dzieci wzrost świadomości zasad zdrowego stylu życia, zainteresowania literaturą dziecięcą, dzieci uzdolnione plastycznie poznały nowe techniki plastyczne, prezentowały swoje wytwory na wystawach, dzieci biorące udział w innowacji "Rozwijanie wrażliwości artystycznej przedszkolaków" prezentowały swoje prace podczas wernisażu w galerii, a dzieci uzdolnione muzycznie rozwijały umiejętności wokalne i poczucie rytmu oraz prezentowały swoje talenty podczas gali rozdania nagród w konkursie rodzinnym. Poprawił się również poziom komunikacji językowej wśród dzieci uczęszczających na zajęcia logopedyczne. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 10/28

11 Obszar badania: W przedszkolu stosuje się nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi dzieci. W przedszkolu podejmowane są nowatorskie rozwiązania edukacyjne wpływające na wszechstronny rozwój dzieci i mające na celu pobudzanie ich różnorodnej aktywności. Jako przykład nowatorskiego rozwiązania dyrektor podał współpracę z Liceum Plastycznym w Nowym Wiśniczu, w którego pracowni ceramicznej przedszkolaki uczestniczą w warsztatach, mają możliwość zobaczenia profesjonalnej pracowni rzeźbiarskiej. Cykliczny udział w tych warsztatach odpowiada na potrzeby dzieci takie, jak: potrzeba poznania świata i zaspokojenia dziecięcej ciekawości, swobodnej twórczości, zabawy, uznania, samorealizacji. Dzięki tym warsztatom dzieci poznają miejsce pracy rzeźbiarza, wykonują prace przestrzenne z materiałów na co dzień niedostępnych (ceramika, glina, gips), poznają nowe techniki plastyczne, wzrasta ich zainteresowanie sztuką. Efektem tej współpracy było również podjęcie w ubiegłym roku szkolnym przez oddział zamiejscowy przedszkola w Olchawie innowacji pedagogicznej "Rozwijanie wrażliwości artystycznej przedszkolaków". W opinii dyrektora, nowatorskie działanie podjęte w przedszkolu to także współpraca z Poradnią Onkologiczną w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Krakowie - dzieci wykonują prezenty dla chorych rówieśników (albumy, gazetki, "grające stoliki" - samodzielnie wymyślone i namalowane przez dzieci gry planszowe na stolikach, przeznaczone dla dzieci leżących) z okazji dnia chorego. Współpraca ta odpowiada na potrzeby dzieci dzielenia się z innymi, pracy na rzecz drugiego człowieka, poznania potrzeb innych ludzi, udzielania im pomocy. Efektem tych działań jest wzrost wrażliwości przedszkolaków, empatii, umiejętności pracy w zespole, a także wzrost wiedzy o środowisku społecznym. Dyrektor wymienił jeszcze inne przykłady nowatorskich rozwiązań służących rozwojowi dzieci: programy autorskie edukacji literackiej "Książka przyjacielem dziecka" i "Z bajką za pan brat" oraz wprowadzoną w bieżącym roku szkolnym innowację pedagogiczną "Kolory muzyki". Po 7 z 10 obserwowanych zajęć nauczyciele zadeklarowali zastosowanie na nich rozwiązań nowatorskich, adekwatnych do potrzeb rozwojowych dzieci (Tab. 1). Typ pytania: Pytanie otwarte Treść pytania: Na jakie potrzeby dzieci odpowiada to nowatorskie rozwiązanie/te nowatorskie rozwiązania? [WNPO] (8258) Tab.1 Numer Treść odpowiedzi 1 kształtowania różnorodnych działalności (5/10) 2 zabawy, ruchu (3/10) 3 współdziałania, współtworzenia (2/10) 4 akceptacji, samorealizacji, docenienia (2/10) 5 pobudzania ciekawości świata (4/10) 6 rozwijania talentów, kreatywności (5/10) 7 przebywania w grupie (3/10) 8 radości (2/10) Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 11/28

12 Wymaganie: Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Stan oczekiwany: Zmiany w zewnętrznym świecie powodują konieczność właściwego przygotowania dzieci do nowej rzeczywistości, dlatego dla sukcesu indywidualnego i społecznego dzieci uczęszczające do przedszkola nabywają kompetencje określone w podstawie programowej. Stopień, w jakim są one nabywane, zależy od skuteczności monitorowania tego procesu oraz pozyskania wiedzy o indywidualnych potrzebach rozwojowych i możliwościach każdego dziecka. Poziom spełnienia wymagania: B Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: Nauczyciele realizują podstawę programową wykorzystując zalecane warunki i sposób jej realizacji. W przedszkolu monitoruje się i analizuje osiągnięcia dzieci z uwzględnieniem ich możliwości rozwojowych, a podejmowane działania wynikające z wdrażanych wniosków przyczyniają się do rozwijania umiejętności i zainteresowań dzieci. Obszar badania: Podstawa programowa wychowania przedszkolnego jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji. Podczas realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego, nauczyciele wykorzystują zalecane warunki i sposób jej realizacji. Wszyscy respondenci (dyrektor i nauczyciele) wymienili właściwe proporcje zagospodarowania czasu, prowadzenie obserwacji pedagogicznych w celu poznania możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci, wprowadzanie elementów edukacji zdrowotnej, współpracę z rodzicami w trosce o jednolite oddziaływanie wychowawcze, a także poznanie podstawy programowej pierwszego etapu edukacji szkolnej. Na wszystkich obserwowanych zajęciach nauczyciele, realizując podstawę programową, uwzględniali zalecane warunki i sposób jej realizacji (Tab. 1). Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 12/28

13 Typ pytania: Pytanie otwarte Treść pytania: Proszę wskazać, jakie zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej Pan/i wykorzystał/a podczas zajęć? W których podejmowanych przez Pana/ Panią działaniach były one zawarte? [WNPO] (8612) Tab.1 Numer Treść odpowiedzi 1 właściwe proporcje zagospodarowania czasu (10 z 10) 2 prowadzenie obserwacji pedagogicznych w celu poznania możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci (7 z 10) 3 wprowadzanie elementów edukacji zdrowotnej (6 z 10) 4 współpraca z rodzicami w trosce o jednolite oddziaływanie wychowawcze (1 z 10) 5 poznanie podstawy programowej pierwszego etapu edukacji szkolnej (3 z 10) Obszar badania: W przedszkolu monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego dziecka, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz. W przedszkolu w sposób powszechny monitorowane są osiągnięcia dzieci, a także wdrażane wnioski z przeprowadzanych analiz. W ocenie dyrektora, w przedszkolu prowadzone są analizy osiągnięć dzieci, a wszyscy nauczyciele deklarują, że stosują różnorodne sposoby ich monitorowania (Wykres 1w). Wszystkie przez nich wymienione, z różną częstotliwością zaobserwowano na zajęciach (Tab. 1). Wnioski wynikające z monitorowania zostały, w opinii dyrektora i nauczycieli, wykorzystane m. in. do: opracowania trzyletniego programu wychowawczego przedszkola, konstruowania i modyfikacji miesięcznych planów, indywidualizacji pracy z dziećmi, prowadzenia zajęć indywidualnych i w małych grupach, podczas których rozwijana jest pamięć, koncentracja, myślenie przyczynowo-skutkowe, spostrzegawczość, koordynacja wzrokowo-ruchowa dzieci. Wnioski wykorzystano także do organizacji zajęć logopedycznych dla dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej oraz zajęć rozwijających uzdolnienia i zainteresowania: kółko plastyczne, muzyczne i przyrodniczo-badawcze. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 13/28

14 Wykres 1w Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 14/28

15 Typ pytania: Pytanie wielokrotnego wyboru Treść pytania: W jaki sposób nauczyciel/ka monitoruje osiągnięcia dzieci podczas zajęć? [OZ] (9560) Ogólna liczba respondentów biorących udział w badaniu: 10 Tab.1 Numer odpowiedzi Treść odpowiedzi Częstość Procent 1 sprawdza, czy dzieci zrozumiały polecenia/omawiane kwestie 5 / 5 50 / 50 2 sprawdza, w jaki sposób dzieci wykonują zadania 9 / 1 90 / 10 3 zadaje dzieciom pytania 9 / 1 90 / 10 4 stwarza dzieciom możliwość zadania pytania/zachęca dzieci do zadawania 2 / 8 20 / 80 pytań 5 inne, jakie? 0 / 10 0 / prosi dzieci o wypowiedzenie się 6 / 4 60 / 40 7 wykorzystuje różne techniki badawcze 3 / 7 30 / 70 8 zbiera informacje zwrotne od dzieci 4 / 6 40 / 60 Obszar badania: Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć dzieci przyczyniają się do rozwijania ich umiejętności i zainteresowań. W opinii nauczycieli, wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć dzieci przyczyniły się do rozwoju ich zainteresowań i umiejętności. Dzieci współdziałają w zabawach i w różnych sytuacjach zadaniowych, są pomysłowe, kreatywne, potrafią twórczo myśleć i działać, wykazują dużą samodzielność w przestrzeganiu ładu i porządku wokół siebie, nabywają nawyki prozdrowotne, są również sprawniejsze fizycznie. Także zdaniem rodziców, przedszkole pomaga rozwijać zainteresowania ich dzieci (Wykres 1j). Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 15/28

16 Wykres 1j Obszar badania: Modyfikowane w przedszkolu programy wychowania przedszkolnego uwzględniają wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć dzieci oraz rozwój ich zainteresowań. W opinii dyrektora, podczas modyfikacji programów wychowania przedszkolnego uwzględniono wnioski wynikające z monitorowania osiągnięć dzieci. Na skutek realizacji programu wychowawczego znacznie wzrosły: kompetencje społeczne dzieci (mniejsza liczba konfliktów rówieśniczych, większa integracja grup, wzrost umiejętności współpracy w zespole podczas zabawy i w sytuacjach zadaniowych, wzrost kultury zachowania, przestrzeganie reguł grupowych, wzrost poczucia odpowiedzialności za innych), umiejętności samoobsługowe (również dzieci, które niedawno przyszły do przedszkola), kompetencje językowe (praca nauczycieli na zajęciach, terapia prowadzona przez logopedę), sprawność fizyczna dzieci (nauczyciele organizują zabawy ruchowe i sportowe, wprowadzono zajęcia gimnastyki korekcyjnej, zorganizowano stałe wyjazdy dzieci na basen), dbałość o bezpieczeństwo swoje i i innych (prowadzone są zajęcia o tematyce bezpieczeństwa, organizowane są spotkania z policjantem, strażakami). Dla dzieci uzdolnionych zorganizowano kółka: muzyczne i plastyczne. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 16/28

17 Wymaganie: Dzieci są aktywne Stan oczekiwany: Aktywność dzieci powinna wiązać się z różnorodnymi działaniami warunkującymi uczenie się i pozwalającymi na rozwijanie samodzielności. Ważnym elementem pracy przedszkola jest wspieranie dzieci w podejmowanych przez nie własnych inicjatywach wpływających na ich rozwój oraz rozwój środowiska. Rezultatem pracy przedszkola jest ciekawy świata, kreatywny wychowanek, gotowy zadawać pytania i poszukiwać odpowiedzi. Poziom spełnienia wymagania: B Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: Dzieci aktywnie uczestniczą w zajęciach realizowanych w przedszkolu. Nauczyciele zachęcają je do podejmowania różnorodnych aktywności i wdrażają je do samodzielności zachęcając do inicjowania i realizacji rozmaitych ich pomysłów. Działania te są powszechne wśród nauczycieli, w efekcie czego wszystkie dzieci uczestniczą w działaniach przedszkola nakierowanych na rzecz społeczności lokalnej i środowiska. Obszar badania: Dzieci są zaangażowane w zajęcia prowadzone w przedszkolu i chętnie w nich uczestniczą. Wszystkie dzieci aktywnie uczestniczą w zajęciach realizowanych w przedszkolu. W opinii pracowników niepedagogicznych i partnerów przedszkola, dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach w przedszkolu. Respondenci wnioskują to na podstawie dużego zainteresowania dzieci zajęciami dodatkowymi, ich zaangażowaniem podczas występów na uroczystościach, wytworów ich twórczości - także tych wystawianych w miejskiej Galerii 'Fakt", dużej otwartości w nawiązywaniu kontaktów, a także informacji przekazywanych przez dzieci w domach rodzinnych. Zdaniem wszystkich rodziców ich dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach w przedszkolu. Obserwowane zajęcia podobały się dzieciom i wszystkie dzieci były na nich zaangażowane. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 17/28

18 Obszar badania: Nauczyciele stwarzają sytuacje, które zachęcają dzieci do podejmowania różnorodnych aktywności. Nauczyciele stwarzają dzieciom sytuacje zachęcające je do podejmowania różnorodnych aktywności (Tab. 1). W opinii dyrektora, nauczyciele stosują aktywizujące metody i formy pracy, wzbogacają ofertę o treści programów autorskich i innowacji pedagogicznych. Dzieci angażowane są do udziału w uroczystościach przedszkolnych i środowiskowych, uczestniczą w cyklicznych warsztatach w Liceum Plastycznym w Nowym Wiśniczu. Dzieci uzdolnione plastycznie lub muzycznie są angażowane do aktywności poprzez udział w zajęciach rozwijających uzdolnienia kółkach: plastycznym, muzycznym i teatralnym, a dzieci interesujące się przyrodą uczestniczą w kółku przyrodniczo badawczym "Żywiołki". Zdaniem rodziców, dzieci najchętniej uczestniczą w zajęciach realizowanych w ramach podstawy programowej (dydaktycznych, plastycznych, muzycznych, spacerach, języka angielskiego), a także dodatkowych (religii, rytmice, wycieczkach). Podczas zdecydowanej większości obserwowanych zajęć wszystkie dzieci były zaangażowane dzięki inicjowaniu przez nauczycieli różnorodnych ich aktywności, a także stosowaniu przez nich metod aktywizujących i wykorzystaniu ciekawych pomocy dydaktycznych. Typ pytania: Pytanie otwarte Treść pytania: Jakie działania Państwo podejmują, by dzieci były aktywne? [WN] (2834) Tab.1 Numer Treść odpowiedzi 1 stosowanie aktywizujących metod nauczania 2 realizacja programów autorskich i innowacji pedagogicznych 3 wprowadzanie różnorodnej tematyki zajęć 4 prowadzenie zajęć w różnych formach (wycieczki, spacery, zabawa, praca w grupach, zespołowa i indywidualna, zabawa w kącikach tematycznych) 5 organizacja zajęć poza przedszkolem, udział dzieci w konkursach 6 organizowanie spotkań z ciekawymi ludźmi 7 przygotowywanie i udział w uroczystościach przedszkolnych 8 podejmowanie akcji charytatywnych ("Góra grosza", zbieranie plastikowych zakrętek, wykonywanie "grających stolików" dla dzieci ze szpitala, "Marzycielska poczta" dla chorych dzieci. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 18/28

19 Obszar badania: Dzieci są wdrażane do samodzielności. Dzieci w przedszkolu wdrażane są do samodzielności. Według dyrektora, nauczyciele uczą dzieci samodzielności poprzez pokaz i rozmowy. Podczas wykonywania czynności higienicznych i samoobsługowych dzieci nie są popędzane, mają wystarczającą ilość czasu na podejmowanie samodzielnych prób, są zachęcane. Nauczyciele udzielają wskazówek i podpowiedzi, chwalą i nagradzają za wszelkie przejawy samodzielności. Także zdaniem partnerów i pracowników niepedagogicznych, w przedszkolu nauczyciele zachęcają dzieci do wykonywania czynności samoobsługowych, pełnienia dyżurów, sprzątania po zajęciach lub zabawach swobodnych, samodzielnego tworzenia prac plastycznych. Dzieci wskazały, że same m. in. malują, bawią się, myją, siadają do stołu, jedzą, myją zęby. Na większości obserwowanych zajęć (9 z10) nauczyciele zachęcali dzieci do samodzielności, a na 8 z 10 mogły one również same wybierać zabawy. Obszar badania: Dzieci inicjują i realizują działania na rzecz własnego rozwoju. Nauczyciele powszechnie podejmują działania umożliwiające dzieciom inicjowanie i realizowanie różnorodnych pomysłów. W opinii dyrektora i pracowników niepedagogicznych, dzieci swobodnie wybierają zabawy, ich miejsce oraz kolegów i koleżanki do zabawy, decydują o tym, w jaki sposób chcą spędzać czas wolny w przedszkolu, wcielają się w różne role, mają możliwość swobodnej ekspresji plastycznej dzięki dostępowi do różnorodnych materiałów w kąciku oraz ruchowej podczas pobytu na placu zabaw, same wybierają bajki do czytania i oglądania, wybierają także zabawy muzyczno-ruchowe w trakcie zajęć dydaktycznych. Obserwacja zajęć potwierdziła inicjowanie działań przez dzieci - na 7 z 10 obserwowanych zajęć dotyczyło to wszystkich lub większości dzieci, na 2 z 10 - kilkorga dzieci, na 1 z 10 dzieci nie miały możliwości inicjowania i realizacji własnych działań. Na terenie przedszkola zaobserwowano rysunki, prace, wycinanki i figurki z plasteliny wykonane przez dzieci podczas zabaw swobodnych. Obszar badania: Dzieci uczestniczą w działaniach na rzecz społeczności lokalnej. Wszystkie dzieci z przedszkola uczestniczą w działaniach nakierowanych na rzecz społeczności lokalnej i środowiska. W opinii respondentów (dyrektor, rodzice, partnerzy), są to działania o charakterze charytatywnym (akcje: zbierania plastikowych zakrętek, "Góra grosza", "Grające stoliki", "Marzycielska poczta"), edukacyjno-wychowawczym (udział w konkursach, zajęciach bibliotecznych, Korowodzie Wiosennym), artystycznym (warsztaty, przeglądy, występy na uroczystościach) i ekologicznym (zbieranie zużytych baterii). Dzieci wspierają potrzebujących, swoimi występami uświetniają uroczystości, prezentują wykonane przez siebie prace plastyczne, podnoszą świadomość ekologiczną w środowisku. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 19/28

20 Wymaganie: Zarządzanie przedszkolem służy jego rozwojowi Stan oczekiwany: Kluczowym elementem decydującym o jakości każdej organizacji jest zarządzanie, które służy jej rozwojowi. Skuteczne zarządzanie przedszkolem powinno koncentrować się na stworzeniu optymalnych warunków do rozwoju wychowanków, do indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli, ich doskonalenia zawodowego. Wnioski z prowadzonej zespołowo ewaluacji wewnętrznej i nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora powinny umożliwiać podejmowanie decyzji służących rozwojowi przedszkola. Poziom spełnienia wymagania: B Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: W przedszkolu stworzone są skromne warunki lokalowe oraz wystarczające w zakresie wyposażenia do realizacji procesu dydaktycznego i rozwoju dzieci. W przedszkolu jest powszechny udział nauczycieli w prowadzeniu ewaluacji wewnętrznej. Podstawą do zmian w funkcjonowaniu przedszkola są także rekomendacje wynikające z nadzoru pedagogicznego dyrektora. Sposób zarządzania przedszkolem prowadzi do podejmowania przez nauczycieli działań nowatorskich i innowacji pedagogicznych. Nauczyciele i rodzice partycypują w procesie podejmowania decyzji dotyczących przedszkola. Dyrektor zapewnia adekwatne do potrzeb dzieci wspomaganie ze strony podmiotów lokalnego środowiska. Obszar badania: Zarządzanie przedszkolem zapewnia warunki do rozwoju dzieci. Warunki lokalowe i wyposażenie przedszkola większość respondentów ocenia jako wystarczające do realizacji procesu dydaktycznego i rozwoju dzieci (Wykres 1j, 2j), na co wskazują także wszystkie obserwacje zajęć i opinia organu prowadzącego. Dyrektor przedszkola, 29% rodziców i 12,5% nauczycieli wskazuje na występowanie braków. W ostatnim czasie dokonano remontu części pomieszczeń z wymianą stolarki okiennej, zakupiono nowe wyposażenie do sali zajęć i kuchni, doposażono kąciki zainteresowań, zabawki i plac zabaw. Mocną stroną przedszkola, w ocenie dyrektora, są dwie duże sale na parterze, własny plac zabaw, dobre wyposażenie w pomoce dydaktyczne i zabawki oraz możliwość przygotowywania posiłków w przedszkolnej kuchni. Słabe strony, to lokalizacja przedszkola w zaadaptowanej kamienicy miejskiej w bezpośrednim sąsiedztwie głównej ulicy oraz brak możliwości rozbudowy budynku w celu zapewnienia dzieciom większej przestrzeni do nauki i zabawy. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 20/28

21 Wykres 1j Wykres 2j Obszar badania: Zarządzanie przedszkolem sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu. Nauczyciele mają w przedszkolu stworzone warunki do korzystania z zasobów przydatnych dla ich rozwoju zawodowego (Wykres 1j), natomiast nie mają możliwości pracy własnej i przygotowywania się do zajęć (Wykres 2j). Nauczyciele korzystają z różnych form doskonalenia zawodowego, najczęściej biorą udział w obserwacji koleżeńskich zajęć i szkoleniowych radach pedagogicznych (Wykres 1w). Dyrektor organizuje pracę zespołową, dba o profesjonalną komunikację w przedszkolu, zauważa sukcesy nauczycieli i nagradza ich, upowszechnia nowości i dobre praktyki przydatne w pracy nauczycieli oraz przypomina założenia koncepcji pracy przedszkola (Wykres 3j 7j). Motywuje nauczycieli do efektywnej pracy poprzez organizowanie i promowanie wewnętrznych oraz zewnętrznych form doskonalenia zawodowego, prowadzenie obserwacji zajęć, sporządzanie oceny dorobku zawodowego i oceny pracy pedagogicznej. Stara się systematycznie stosować pochwały, gratulacje i nagradzanie finansowe, a także zauważać zaangażowanie i pomysłowość nauczycieli i promować dobre praktyki. Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 21/28

22 Wykres 1j Wykres 2j Wykres 3j Wykres 4j Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 22/28

23 Wykres 5j Wykres 6j Wykres 7j Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 23/28

24 Wykres 1w Obszar badania: Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami. W opinii respondentów, wszyscy nauczyciele angażują się w realizację ewaluacji wewnętrznej przedszkola. W roku ubiegłym ewaluacji poddano obszar pracy przedszkola dotyczący aktywności i respektowania norm społecznych przez dzieci. Natomiast w bieżącym roku szkolnym ewaluacja wewnętrzna będzie prowadzona w ramach projektu "Od badania do działania, czyli 3P- prosta, potrzebna i praktyczna ewaluacja w szkole". Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 24/28

25 Obszar badania: W procesie zarządzania, w oparciu o wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego, podejmuje się działania służące rozwojowi przedszkola. Wnioski z nadzoru pedagogicznego, w ocenie wszystkich nauczycieli, są podstawą do wprowadzania zmian w funkcjonowaniu przedszkola. Dla dyrektora, to opracowanie i wdrożenie 3-letniego programu wychowawczego przedszkola, obejmującego treści związane z postawami prospołecznymi, emocjami, zdrowiem, bezpieczeństwem i prawami dziecka; podjęcie systematycznej pracy w zakresie wspierania rodziców poprzez propagowanie artykułów z zakresu pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowania dzieci oraz organizowanie spotkań ze specjalistami; wzbogacenie oferty zajęć dodatkowych oraz opracowanie i wdrożenie dwóch innowacji pedagogicznych. Z kolei partnerzy widzą większe zaangażowanie przedszkola w życiu środowiska lokalnego i konkursach organizowanych przez miejscowe ośrodki kultury. Obszar badania: Zarządzanie przedszkolem prowadzi do podejmowania nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów. Dyrektor daje nauczycielom możliwość kreatywnego działania (Wykres 1j). W tym celu informuje nauczycieli o swoich oczekiwaniach wobec nich, stara się systematycznie stosować nagrody finansowe, pochwały, gratulacje, doceniać zaangażowanie i pomysłowość nauczycieli, rozpowszechnia dobre praktyki, zachęca do prowadzenia zajęć koleżeńskich i doskonalenia zawodowego. W efekcie nauczyciele wdrażają nowatorskie rozwiązania i innowacje pedagogiczne w swojej pracy. Dyrektor za przykład podał m. in. innowacje pedagogiczne "Rozwijanie wrażliwości artystycznej przedszkolaków" i "Kolory muzyki" oraz działania nowatorskie w ramach realizacji własnych programów z zakresu edukacji literackiej "Książka przyjacielem dziecka" i "Z bajką za pan brat". Wykres 1j Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 25/28

26 Obszar badania: Zarządzanie przedszkolem sprzyja udziałowi nauczycieli i innych pracowników przedszkola oraz rodziców w procesie podejmowania decyzji dotyczących przedszkola. Rodzice są zachęcani do wyrażania swoich opinii głównie poprzez rozmowy i ankiety. Najczęściej odbywa się to podczas zebrań grupowych, kontaktów indywidualnych, zajęć otwartych, uroczystości przedszkolnych i poprzez skrzynkę opinii. Decydują o godzinach pracy przedszkola, organizacji zajęć dodatkowych, wyborze kart pracy dla dzieci, organizacji spotkania ze Św. Mikołajem, stawce ubezpieczenia dzieci. Wyrażają swoją opinię w sprawach dotyczących koncepcji pracy przedszkola, programu wychowawczego, wdrożenia systemu motywowania dzieci do zachowań i postaw prospołecznych, żywienia dzieci, organizacji wycieczek. Także nauczyciele mają wpływ na podejmowanie decyzji dotyczących pracy placówki, przede wszystkim w zakresie tworzenia oferty edukacyjnej przedszkola, co obrazuje Wykres 1o. Pracownicy niepedagogiczni decydują o przygotowaniu dodatkowych posiłków podczas uroczystości i świąt przedszkolnych, proponują zakup wyposażenia kuchennego, pomagają w przygotowaniu uroczystości i opiece nad dziećmi przy wyjściach poza przedszkole. Wykres 1o Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 26/28

27 Obszar badania: Dyrektor podejmuje skuteczne działania zapewniające przedszkolu wspomaganie zewnętrzne odpowiednio do jego potrzeb. Działania dyrektora zapewniające przedszkolu wspomaganie zewnętrzne są skuteczne (Wykres 1j), a wspomaganie to jest adekwatne do potrzeb dzieci. Wspomaganie jest wielostronne, odbywa się przy współpracy z instytucjami kulturalnymi funkcjonującymi w środowisku lokalnym (Liceum Plastyczne, Muzeum Ziemi Wiśnickiej, Miejski Ośrodek Kultury, Izba Regionalna, Miejska Biblioteka Publiczna), organem prowadzącym, a także z pojedynczymi osobami. Wspomaganie zewnętrzne wpływa na dzieci szczególnie w zakresie rozwoju ich zainteresowań artystycznych i czytelniczych, rozwijania postaw prospołecznych i bezpiecznych zachowań, a także poznawania dziedzictwa kulturowego regionu. Rolą dyrektora w pozyskiwaniu wspomagania zewnętrznego jest inicjowanie działań, wspieranie organizacyjne nauczycieli, zapraszanie przedstawicieli instytucji i kierowanie podziękowań. Wykres 1j Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 27/28

28 Raport sporządzili Stanisław Srebro Jacek Partyński Kurator Oświaty:... Przedszkole Samorządowe w Nowym Wiśniczu 28/28