Elżbieta Skrzypek Ocena skuteczności systemu jakości w świetle wyników badań
|
|
- Bogusław Tomczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Elżbieta Skrzypek Ocena skuteczności systemu jakości w świetle wyników badań Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 29-30,
2 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN POLONI A VOL. XXIX/XXX, 21 SECTIO H 1995/199«Z a k ła d F u n k c jo n o w a n ia G o s p o d a rk i W y d zia łu E k o n o m ic z n e g o U M CS Elżbieta SKRZYPEK Ocena skuteczności system u jakości w św ietle wyników badań An Estimation :>f the Efficiency of the Quality System in the Light of Research Results SYSTEM JAKOŚCI W PRZEDSIĘBIORSTWIE Narzędziem w prow adzenia zarządzania przez jakość w przedsiębiorstw ie jest system zapew nienia jakości. System jakości to podstaw ow y fu n dam ent planu strategicznego firm y, tworzący charakterystyczny styl zarządzania. Dobrze zaprojektow any i opracow any, a także wdrożony, system jakości służy podniesieniu wiarygodności firm y i powinien przynieść przedsiębiorstw u w pełni w ym ierne efekty ekonom iczne. Ponadto s ta nowi on szansę uzyskania sukcesu rynkowego przedsiębiorstwa poprzez g w arancję dobrej jakości oferty ryn k o w ej i jej pow tarzalność. Sw ym zasięgiem obejm uje zespół czynności realizow anych przez służby m a rk e tingu, badania i rozw oju, produkcyjne, d y stry b u c ji a także obsługi posprzedażnej i gw arancyjnej. Jego k ształt zależy w dużej m ierze od celów firm y, rodzaju produkowanych wyrobów, a także, co bardzo ważne, doświadczenia w zakresie jakości. O piera się on na w yborze czynników, któ re przesądzają o poziom ie jakości pro d u k tu, tow aru, usługi. Stanow i specyficzny rodzaj n a d zoru nad czynnikam i ludzkimi, technicznym i i organizacyjnym i, które w działalności każdego przedsiębiorstw a pełnią znaczącą rolę. System zapewnienia jakości wdrożony i spraw nie funkcjonujący tworzy szansę zmniejszenia przypadkowości w podejm owanych decyzjach, prowadzi także do znaczącego ograniczania nieokreśloności.1 1 E. Skrzypek, Systemy zapewnienia jakości doświadczenia przedsiębiorstw, Wyd. UMCS, Lublin 1993.
3 330 Elżbieta Skrzypek System zapewnienia jakości opracow any jest na podstawie norm ISO 9000 i EN Norm y te m ają dynam iczny charakter i ulegają ciągłem u rozwojowi. A ktualny obraz norm rodziny norm ISO przedstaw ia tab. Symbol normy Treść normy ISO 8402 Jakość terminologia ISO 9000 Normy dotyczące zarządzania jakością i zapewnienia jakości; Wytyczne wyboru i stosowania ISO 9001 Systemy jakości; Model zapewnienia jakości w projektowaniu, konstruowaniu, produkcji, instalowaniu i serwisie ISO 9002 Systemy jakości; Model zapewnienia jakości w produkcji i instalowaniu Systemy jakości; Model zapewnienia jakości w kontroli i badaniach ISO 9003 Końcowych ISO 9004 Zarządzanie jakością i elem enty systemu jakości; Wytyczne ISO Normy dotyczące zarządzania jakością i zapewnienia jakości cz. 2; Ogólne wytyczne do stosowania ISO 9001, 9002, 9003 ISO Normy dotyczące zarządzania jakością i zapewnienia jakości cz. 3; Wytyczne do stosowania ISO 9001 podczas opracowywania, dostarczania i obsługi oprogramowania ISO Normy dotyczące zarządzania jakością i zapewnienia jakości - cz. 4; IEC Przewodnik do zarządzania programem w zakresie niezawodności ISO Zarządzanie jakością i elem enty systemu jakości cz. 2; Wytyczne dla usług ISO Zarządzanie jakością i elem enty systemu jakości cz. 3; Wytyczne dla przetworzonych materiałów ISO Zarządzanie jakością i lementy systemu jakości cz. 4; Wytyczne do doskonalenia jakości ISO Wytyczne do auditowania system ów jakości cz. 1; Audit ISO W ytyczne do auditowania system ów jakości cz. 2; Kryteria k w a lifikacji auditorów system ów jakości ISO Wytyczne do auditowania systemów jakości cz. 3; Zarządzanie programami auditów Normy te ze względu na zmianę w arunków rynkowych podlegać będą nowelizacji, obecny ich kształt uwzględnia rewizje dokonywane przez ISO/TC 176 w 1994 roku. Przeglądów i nowelizacji norm i innych aktów praw nych dokonują co pięć lat K om itety Techniczne. Normy ISO stanow ią bazę dla określania przejrzystego i po w tarzaln e go system u zapew nienia jakości, którego realizacja pow inna służyć m ak sym alizacji efektyw ności gospodarow ania i spełnieniu oczekiwań k lie n tów w zakresie ustabilizow anej jakości wyrobów. Są to norm y o c h a ra k terze organizacyjnym, nie dostarczają gotowych recept na rozwiązanie problem u, dlatego też każde przedsiębiorstw o, które decyduje się na w prowadzenie system u jakości musi uwzględniać w m aksym alnym stopniu swoją specyfikę.
4 Ocena skuteczności systemu jakości AUDIT JAKO NARZĘDZIE WERYFIKACJI SYSTEMU JAKOŚCI Zgodnie z term inologią zam ieszczoną w norm ie EN audit j a kości to system atyczne i niezależne badanie, m ające określić czy działania dotyczące jakości i ich wyniki odpowiadają zaplanowanym ustaleniom oraz czy te ustalenia są skutecznie realizowane T pozwalają na osiągnięcie celów. Audit stanow i podstawowe narzędzie spraw dzenia skuteczności działania system u, um ożliw ia ocenę i udoskonalenie w drażanego lub istniejącego system u jakości. Przegląd norm ISO 9000 upow ażnia do stw ierdzenia, że au d it jest podstawowym środkiem w zarządzaniu. Jest to instrum ent, który umożliwia realizację wyznaczonych przez przedsiębiorstwo celów wt ram ach ogólnej polityki jakości. O prow adzeniu w ew nętrznych auditów jakości tra k tu ją 2: 1) m odel zapew nienia jakości zbudow any na podstaw ie norm y ISO 9001, a więc najszerszej, czyli obejm ującej projektow anie, produkcję, instalow anie i serw is. W punkcie 4.17 tej norm y wskazano, że dostaw ca pow inien opracow ać i stosow ać system zaplanow anych i udokum entow anych w ew nętrznych auditów jakości w celu określenia efektyw ności system u jakości. A udity pow inny być planow ane odpow iednio do sytuacji ważności działań. A udity i w ynikające z nich działania pow inny być prow adzone zgodnie z udokum entow anym i proceduram i. W y niki auditów pow inny być dokum entow ane i przedstaw iane do w iadomości personelow i odpow iedzialnem u za auditow any obszar. K adra kierownicza odpowiedzialna za dany obszar działań powinna podejmować okresowo działania korygujące nieprawidłowości ujaw nione w wyniku auditu; 2) m odel zapew nienia jakości zbudow any na podstaw ie norm y ISO 9002, a więc odnoszący się do sytuacji, gdy przedsiębiorstwo zajm uje się produkcją i instalow aniem. A udit w ew nętrzny stanow i jeden z trzech typów auditów (w ew nętrzny, zew nętrzny, w tym klien ta i certyfikacyjny). A udit w ew nętrzny um o żliwia kierow nictw u przedsięborstw a w eryfikację w drożenia i a d ek w atności zaplanow anego sposobu postępow ania w celu u trzy m an ia i doskonalenia system u zapew nienia jakości oraz uzyskania odpowiedniego stopnia zaufania do jakości w yrobów i usług danej jednostki.3 W śród powodów, dla k tórych przeprow adzany jest au d it należy w y mienić: wym agania norm, 2 E. Party k a, Audit wewnętrzny, MPill, ORCMASZ, ZETOM, Warszawa E. Skrzypek, Audit. Instrument weryfikacji skuteczności działania systemów jakości w przedsiębiorstwie, PTE, Lublin 1994.
5 332 Elżbieta Skrzypek fakt, iż audit stanowi m echanizm sterowania, który wykorzystuje kierow nictw o przedsiębiorstw. możliwość dokonania korekty niezgodności z pew nym w yprzedzeniem czasowym, stanowią zweryfikow any i skuteczny instrum ent poprawy jakości w przedsięborstw ie. A udit dobrze zaplanow any i spraw nie przeprow adzony pow inien służyć zebraniu dowodów, które pozw alają na dokonanie oceny statu su jakości na podstawie konkretnych faktów, obiektyw nych dowodów. Do cech obiektyw nych dowodów zaliczyć należy: oparcie na obserw acjach poczynionych w przedsiębiorstw ie, możliwość stw ierdzenia ich istnienia i udokum entow ania, ilościowy charakter. Audit posiada swój zakres, który obejm uje określenie norm i dokum entów, na zgodność z którym i m a być badany system jakości audiotowanego oraz określenie elem entów jakości, które zostaną poddane auditow i. Po opracow aniu planu au d itu m a m iejsce jego w ykonanie, sporządzenie ra p o rtu z au d itu oraz określenie następstw auditu, czyli podjęcie działań korygujących. Audit nie jest kontrolą, ani diagnozą. Mimo iż głównym celem auditu jakości jest ocena, w tym także ocena potrzeby poprawy lub prowadzenia działań korygujących, nie m ożna m ylić auditu z nadzorow aniem czy kontrolą. Są to bowiem działania, których celem jest sterow anie procesem lub akceptacja przedm iotu transakcji. A udit jakości nie może być tra k towany jak inspekcja techniczna, czy rewizja. Audit nie jest też diagnozą, która w zasadzie obejm uje czynniki zew nętrzne, w ew nętrzne. A udit um ożliwia porów nanie w łasnego rozum ienia w ym agań zaw artych w normach, będących podstaw ą opracowania system u zapewnienia jakości z ich in te rp re ta c ją dokonyw aną przez auditorów. Ma on za zadanie dostarczyć organizacji, któ ra zleciła jego przeprow adzenie obiektyw nych dowodów, że system jakości jest właściwy, zgodny z wymaganiami, skuteczny i zdolny do zrealizow ania postaw ionych przed nim celów. A udit tw orzy możliwość zdobycia inform acji świadczących o niedoskonałości całego system u (mogą być one wychwycone przez auditorów, ale może się zdarzyć, że zauważą je pracownicy i we własnym zakresie dokonają korekt system u zapew nienia jakości). Je st on w ażnym narzędziem grom adzenia dowodów niezbędnych przy redukcji i elim inacji przypadków niezgodności, szczególnie w przedsięw zięciach prew encyjnych, ponadto służy dokonaniu analizy i oceny wszystkich działań jakościowych dla zagw arantow ania skuteczności system u i uniem ożliw ienia jego deform acji.4 4 T. Makos, E, Skrzypek, Weryfikacja systemu jakości na przykładzie laboratorium badawczego, Rzeszowskie Zeszyty Naukowe, Prawo i Ekonomia, UMCS Filia w Rzeszowie, Rzeszów 1995.
6 Ocena skuteczności systemu jakości W ażnym powodem, dla którego przeprowadza się audit jest pom iar zaufania oraz szansa udow odnienia, że w szystko to, co jest przez p rzed siębiorstw o deklarow ane, faktycznie zostało w ykonane.5 A udit posiada zróżnicowane cele w zależności od typu, który stanowi podstaw ę w yróżnienia n astęp u jący ch rodzajów auditu: zew nętrzny, w ew nętrzny, certyfikacyjny, procesu, procedury, wyrobu, usługi, prew encyjny, korygujący, nadzoru, kontrolny, h ab ilitacyjny. PODSTAWA PRAWNA PRZEPROWADZENIA AUDITU Podstaw ą praw ną do przeprow adzenia auditów jest norm a ISO 10011: W ytyczne do au ditu system u jakości, k tó ra składa się z trzech części: ISO Audit, ISO K ry te ria kw alifikacji audi torów jakości, ISO Z arządzanie program am i auditów. N orm a ISO zaw iera zasady, k ry te ria i podstaw ow e zastosow anie, ponadto przedstaw ia w ytyczne do ustanow ienia, planow ania, w y konyw ania i udokum entow ania auditów system ów jakości. Norm a ta dostarcza także w ytycznych odnoszących się do potw ierdzenia istnienia elem entów system u jakości i ich stosowania oraz potw ierdzania zdolności system u do osiągnięcia określonych celów jakości. Norma ISO podaje w ytyczne dotyczące kryteriów kwalifikacji auditorów którzy w ykonują audity system ów jakości według norm y ISO Norm a ISO zawiera wytyczne do kierow ania program am i auditów system ów jakości. Umożliwia ona ustalanie i stosowanie funkcji zarządzania program am i a u d itu podczas realizacji auditów zgodnie z zaleceniam i norm y ISO P rzyw ołana norm a w punkcie 4 w n a stę pujący sposób określa cele auditów: stw ierdzenie zgodności lu b niezgodności elem entów system u jakości z określonym i w ym aganiam i, ocena skuteczności wdrożonego system u jakości dla osiągnięcia określonych celów jakościow ych, um ożliw ienie auditow anem u popraw y jego system u jakości, spełnienie w ym agań w ynikających z przepisów, um ożliw ienie reje strac ji system u jakości auditow anego. A udity przeprow adzane są najczęściej w celu: dokonania w stępnej oceny dostawcy w przypadku zam iaru zawarcia um owy, 5 E. Zielińska -Woźniak, E. Rodańska, P. Pajdzierski, Audit. Narzędzie sprawdzenia skuteczności działania systemu jakości, ZETOM, Warszawa 1 "92.
7 334 Elżbieta Skrzypek potw ierdzenia, że w łasny system dostaw cy stałe odpowiada o k reślo nym w ym aganiom i jest w drożony, dokonania oceny w łasnego system u jakości względem norm y sy stem u jakości. AUDIT W OCENIE BADANYCH PRZEDSIĘBIORSTW Spostrzeżeenia i wnioski zaw arte w niniejszej części artykułu oparte są na badaniach, które zostały przeprowadzone w drugiej połowie 1994 roku, objęto nimi firm y w różnym stopniu zaawansowane w pracach nad system em zapew nienia jakości. Przeprow adzono w yw iady i badania a n kietowe. B adaniem objęto ponad dwieście przedsiębiorstw, kom pletne odpowiedzi, które m ogą stanow ić podstaw ę do prezentacji w yników i w nioskowania otrzym ano od siedem dziesięciu respondentów. Celem tych badań była próba uzyskania opinii przedsiębiorstw, które zetknęły się z auditem zarówno zewnętrznym, jak i w ew nętrznym co do skuteczności tego narzędzia w eryfikacji system u jakości, procedury jego przeprowadzania, cech auditorów, przedsięwzięć poauditaw ych i innych. Ponadto badania stały się płaszczyzną, która umożliwiła identyfikację sukcesów i kłopotów przedsiębiorstw, które posiadają gotowy i fu n k cjo nujący system zapew nienia jakości, jak i tych, które system jakości dopiero budują. W w yniku przeprow adzonych badań w przedsiębiorstw ie m ożna sformułować pewne spostrzeżenia i wnioski związane z celami, zadaniam i i procedurą przeprow adzenia auditu w przedsiębiorstwie. Spostrzeżenia te odnoszą się zarów no do auditów w ew nętrznych, jak i zew nętrznych. A udity przeprow adzane były w ciągu technologicznym, w cyklu w y tw arzania w yrobu. O bejm ow ały dwie części: pracę z dokum entam i, badanie na wydziale produkcyjnym. Badani respondenci przestrzegali zasady, że należy odpow iadać ściśle na postaw ione pytania, należy dołożyć w szelkich starań, by wywrzeć pozytywne wrażenie na auditorach, w trakcie auditu potrzeba w ykazać się dyplom acją. W ażnym w arunkiem pow odzenia w procesie au d itu jest dobre psychiczne i m erytoryczne przygotow a nie się do niego. A udit stanow i płaszczyznę dla zdobycia doświadczenia przez przedsiębiorstw o w wielu obszarach. W prow adza on dyscyplinę do przedsiębiorstwa. Jednocześnie należy podkreślić, że au d it przez niektóre przedsiębiorstwa odbierany jest jako duża uciążliwość, zakłócenie norm alnego rytm u pracy. Na uw agę zasługują zaobserw ow ane cechy auditorów, którzy p rzeprowadzali audity. Zgodnie podkreślano, że charakteryzow ał ich:
8 Ocena skuteczności systemu jakości upór w dążeniu do w yznaczonego celu, fachow ość, otw artość, dojrzałość, zdrow y rozsądek, zdolność do postrzegania sy tu a c ji w sposób realistyczny, zdolność kierow ania zespołem ludzkim, um iejętność jasnego form ułow ania m yśli, uwag i stw ierdzeń, um iejętność grom adzenia faktów w sposób obiektyw ny i uczciwy, zdolność pozostaw ania w iernym przedm iotow i auditu, przeprow a dzania go zgodnie z planem auditu (data, godzina, nazwisko osoby auditow anej num er punktu normy), pełne poszanow anie zw yczajów panujących w przedsiębiorstw ie, zdolność reagow ania w sposób zdecydow any w trudnych sytuacjach, u m iejętn e zbieranie inform acji poprzez dyskusje i rozm owy z p ra cownikami, niedopuszczanie do możliwości poddania się sterowaniu przez auditow anego, - brak przedsięwzięć polegających na w ypełnianiu ciszy podczas auditu, um iejętność staw iania p y tań g w aran tu jący ch uzyskanie pełnej odpowiedzi, brak p y tań tendencyjnych, konsekw entne zadawanie pytań, aż do m om entu uzyskania dowodu o charakterze pozytyw nym, bądź negatyw nym, które zawsze m iały postać fak tu lub dokum entu, żądanie konk retn y ch odpowiedzi na zadane pytania, niedopuszczanie do przyjęcia za zadowalającą odpowiedź np. w zasadzie mogę odpowiedzieć ta k, odróżnianie w sposób konsekw entny faktów od subiektyw nych sądów, badanie dokum entów system u zapew nienia jakości zawsze w m iejscu ich przechow yw ania a nie w pokoju konferencyjnym, podkreślano ogrom ne znaczenie logigramów, schem atów, które bardzo wysoko były oceniane przez auditorów, ponieważ znacznie ułatw iały przegląd system u, podkreślając jego przejrzystość; dobrze sporządzony logigram znacznie skracał przeprow adzany audit w konkretnym obszarze, dlatego w arto z tych doświadczeń skorzystać i stosować je w praktycznej działalności w pracach nad system em zapew nienia jakości, w szczególności zaś w p ra cach nad jego dokum entacją, w ystrzeganie się przez auditorów dawania zaleceń w przypadku w ykrycia niezgodności, przestrzeganie zasady, by dla każdej niezgodności sporządzać protokół.
9 336 Elżbieta Skrzypek Większość przedsiębiorstw ma pełną świadomość, że nie można dążyć do ukryw ania niezgodności i niedociągnięć, bo wcześniej czy później zostaną one w ykryte przez auditora, jednocześnie w skazyw ano, że im szybciej zostaną ujawnione, tym lepiej dla system u zapewnienia jakości już funkcjonującego w firm ie, czy będącego w trakcie tw orzenia. W wielu przedsiębiorstw ach podkreślano, że w ielokrotne a u d ity w ew nętrzne przeprowadzane w przedsiębiorstwach tworzą niem al partnerskie relacje auditor-auditow any. Zdecydow ana większość przedsiębiorstw dy s ponowała własną kadrą auditorów, którzy szkoleni byli przez: PCBC Polskie C entrum Badań i C ertyfikacji, Ośrodek Badania Jakości W yrobów ZETOM, TÜV Technische Ü berw achung V erein, KEMA R egistered Q uality, Polska, SGS Polskie Tow arzystw o K ontroli SUPERVISE, AFNOR Association Française de Norm alisation. Firm y, które zostały poddane auditow i przedcertyfikacyjnem u stw ie r dzały, że jest on niezbędny, ponieważ umożliwia usunięcie ew entualnych niezgodności, co znacznie ułatw ia audit certyfikacyjny. Pozytyw nie oceniane także były au d ity nadzoru. Stw ierdzano wręcz, że a u d it tego rodzaju u trzym uje przy życiu system jakości oraz um ożliwia stałe jego doskonalenie. SUKCESY I KŁOPOTY PRZEDSIĘBIORSTW WDRAŻAJĄCYCH SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI We wszystkich badanych przedsiębiorstwach istnieje świadomość, że system zapewnienia jakości zgodny z wymogami norm ISO 9000 stanowi w arunek funkcjonowania firm y w konkurencyjnej gospodarce rynkowej. Zatem klim at do podjęcia lub kontynuow ania prac nad system em zapew nienia jakości jest coraz bardziej sprzyjający. Badane przedsiębiorstwa podjęły szkolenia w zakresie norm ISO 9000 i EN oraz zarządzania jakością i przez jakość, trw ają one od roku do czterech lat. N ajczęściej w ybieraną norm ą będącą podstaw ą zaprojektowania, opracowania i wdrażania system u jakości okazała się norm a ISO Wybór norm y jest spraw ą niezm iernie ważną dla powodzenia prac nad system em jakości, jednocześnie przedsiębiorstwa m ają pełną świadomość, że w ybór m odelu zpew nienia jakości pozostaje w ścisłej korelacji ze staw ką opłat przy ubieganiu się o certyfikat. Koszty szkoleń w badanych przedsiębiorstw ach kształtow ały się b a r dzo różnie od 10 m in zł do 400 m in zł. Szkoleniem w badanych przedsiębiorstw ach objęto od 10 do 90% załogi. N iepokojący jest fak t, że w zde
10 Ocena skuteczności systemu jakości cydowanej większości przedsiębiorstw nie prowadzi się ewidencji kosztów w układzie: koszty prew encji, koszty oceny, koszty braków w ew nętrznych i zewnętrznych. Ew idencja kosztów ogranicza się do kosztów braków w ew nętrznych i zew nętrznych. W ielu respondentów podkreślało brak niezbędnych m ateriałów szkoleniow ych w zakresie problem atyki kosztów ja kości, w skazyw ano na potrzebę szerszej popularyzacji w iedzy z tego zakresu. T R U D N O Ś C I Z W IĄ Z A N E Z W D R O Ż E N IE M S Y S T E M U J A K O Ś C I W śród trudności, jakie nap o tk ały przedsiębiorstw a w pracach nad system em jakości należy wskazać: niezbyt w ysoką znajom ość i rozum ienie strategii zarządzania ja kością w oparciu o norm y ISO 9000 a także słabą znajomość filozofii TQM, braki w przygotow aniu kadry, która m ogłaby podjąć się opracow a nia i w drożenia system u jakości, - przeciążenie obowiązkami często m ałej grupy osób, która stała się odpow iedzialna za prace nad system em jakości, dotkliw y b rak środków na szkolenia, pow ażne trudności w opracow aniu dokum entacji system u, zacofanie technologiczne, braki w zakresie sprzętu pom iarowego, m ało spraw ny system kom unikacji w przedsiębiorstw ie. pow olna zm iana świadom ości pracow ników i często k ad ry kierow niczej w kw estiach zarządzania przez jakość oraz odpowiedzialność za jakość, zapew nienie, by wszyscy pracow nicy byli świadom i, że kierow nictwo firm y jest w pełni zaangażow ane w p ro blem atykę jakości. W skazyw ano ponadto na konieczność w iększej popularyzacji problem atyki system ów jakości w środkach masowego przekazu. Opowiadano się za szerszą inform acją odnoszącą się do możliwości uczestnictwa w szkoleniach prow adzonych przez krajow ych specjalistów i firm y zagraniczne. W skazyw ano na potrzebę kształcenia studentów w zakresie p ro blem atyki jakości, powołania większej liczby studiów podyplomowych i doktoranckich z zakresu problem atyki zarządzania jakością. K O R Z Y Ś C I Z W IĄ Z A N E Z W P R O W A D Z A N Y M S Y ST E M E M JA K O Ś C I W śród korzyści uzyskanych w w yniku podjęcia prac nad system em zapew nienia jakości w skazyw ano: podejm owanie prób kompleksowego traktow ania jakości w kontekście filozofii TQM, w niektórych przedsiębiorstw ach posiadających 22 Annales, sectio H. vol. XXIX/XXX
11 338 Elżbieta Skrzypek certyfikat lub kończących prace nad wdrożeniem system u zapew nienia jakości zauważono rosnącą świadomość konieczności wdrażania strategii TQM, będącej docelow ym m odelem zarządzania przez jakość, uporządkow anie obszaru zarządzania i kierow ania przedsiębiorstwem w zakresie jakości, stw orzenie możliwości pow stania czytelnego m o delu s tru k tu ry organizacyjnej, coraz lepsza znajom ość celów jakościowych oraz zadań i kom petencji pracow ników, w yraźne w yspecyfikow anie podziału kom petencji, inne traktow anie klienta, zauważenie jego nowej, aktyw nej roli w w arunkach konkurencyjnego ry n k u oraz w pływ u na kształtow anie poziomu jakości, podjęcie prób w prow adzenia form aktyw nego m arketingu, popraw a k u ltu ry w ew n ętrzn ej w przedsiębiorstw ie oraz zapoczątkowanie przem ian, które w inny wspom agać procesy restru k tu ry za c ji, szansa popraw y dyscypliny produkcji i realizacji usług poprzez lep sze sterow anie procesam i oraz popraw ę organizacji, pewne uspraw nienie obiegu inform acji oraz upow szechnienie inform acji o jakości w całym przedsiębiorstw ie, uporządkowanie wielu obszarów przedsiębiorstwa, wprowadzenie porządku na każdym stanow isku pracy, uporządkow anie dokum entów i druków, próba przełam ania św iadomości, że dokum entowanie nie m a na celu utrudniać funkcjonowanie załodze przedsiębiorstw a, lecz w inno służyć zrozum ieniu fak tu, że n ie udokum entowane problem y nigdy nie znikają, ale funkcjonują i stanowią problem do rozw iązania, próba podejmowania działań zgodnie ze schematem: co, dlaczego, kiedy, jak, gdzie, kto, możliwości identyfikacji i lokalizacji przyczyn pow staw ania w adliwości, możliwości obniżenia kosztów w wyniku lokalizacji wadliwości i jej likw idacji, świadomość konieczności w prow adzenia rachunku kosztów jakości, coraz szersze stosow anie narzędzi statystycznych przez pracow ników, możliwość lepszego porozum ienia się m iędzy producentem i konsumentem, rosnące zaufanie klientów do przedsiębiorstw a, wzrost m otyw acji do lepszej pracy, wprowadzenie obowiązku legalizowania i wzorcowania wszystkich aparatów pom iarowych.
12 Ocena skuteczności systemu jakości Wyniki badań przeprow adzonych w przedsiębiorstw ach potwierdzają znaczny w zrost zainteresow ania problem atyką jakości, rozum ianą w sposób kompleksowy, a więc uw zględniający cały okres powstawania i życia w yrobu, czyli m ają świadom ość rozpatryw ania problem ów jakości w fa zie przedprodukcyjnej, produkcyjnej i poprodukcyjnej. Odnotowano także w zrost zainteresow ania filozofią zarządzania przez jakość, k tó rej skutecznym narzędziem są system y zapew nienia jakości budowane na bazie norm ISO 9000, zaś spraw dzonym instrum entem w eryfikacji ich skuteczności jest audit. Stan prac nad zaprojektow aniem, opracowaniem i wdrożeniem system ów jakości w przedsiębiorstw ach, laboratoriach badaw czych, usługach potw ierdza tezę, że zarządzanie jakością trak to w an e jest jako w ażny podsystem zarządzania firm ą w w arunkach konkurencyjnej gospodarki rynkow ej. Istnieje konieczność prowadzenia badań zm ierzających do określenia efektyw ności w drażanych system ów jakości zarów no w przedsiębiorstwach, jak i laboratoriach. W ażnym jednak w arunkiem podjęcia tego rodzaju badań jest w prow adzenie przez certyfikow ane przedsiębiorstwa a także prowadzące prace nad system em rachunku kosztów jakości w podziale na koszty prew encji, oceny oraz braków w ew nętrznych i zewnętrznych. SUMMARY The paper provides an estimation of the quality system on the basis of audit. It presents the results of studies carried out in enterprises in the other half of It contains the characteristics of the system of quality endurance in an enterprise on the basis of norms ISO The paper discusses the legislative basis for audits of the quality system. The most important part presents evaluation of audit made by the subjects, presentation and analysis of the successes and problems of the firms which undertook the task of working out of the system and those which have already introduced the certified quality systems.
UMOWA ZLECENIA. M inisterstw em Pracy i Polityki Społecznej w W arszaw ie przy ul. Now ogrodzkiej 1/3/5
UMOWA ZLECENIA Zawarta w dniu... w W arszawie pom iędzy: M inisterstw em Pracy i Polityki Społecznej w W arszaw ie przy ul. Now ogrodzkiej 1/3/5 reprezentow anym przez Panią Iwonę Zam ojską - D yrektora
Bardziej szczegółowoW N IO SEK O PR Z EN IESIEN IE R A C H U N K U PŁ A T N IC Z EG O PR Z EZ K O N SU M EN T A
Z ałącznik do U pow ażnienia W N IO SEK O PR Z EN IESIEN IE R A C H U N K U PŁ A T N IC Z EG O PR Z EZ K O N SU M EN T A W niosek należy w ypełnić D R U K O W A N Y M I LITERAM I. W łaściw e pola należy
Bardziej szczegółowoAdam Chrupczalski PODSTAW Y MATEMATYKI DLA KANDYDATÓW ZE W SCH ODU NA STU DIA PEDAGOGICZNE
Adam Chrupczalski PODSTAW Y MATEMATYKI DLA KANDYDATÓW ZE W SCH ODU NA STU DIA PEDAGOGICZNE C o raz liczniejsza grupa Polaków ze W schodu kształcona na rocznych kursach w C entrum Języka i K ultury Polskiej
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ORGANIZACJI, TRYB PRACY I ZAKRES OBOWIĄZKÓW CZŁONKÓW KOMISJI PRZETARGOWEJ PROWADZĄCEJ POSTĘPOWANIE O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO.
Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Dyrektora OPS Nr 13/2014 z dnia 02 czerwca 2014 r. REGULAMIN ORGANIZACJI, TRYB PRACY I ZAKRES OBOWIĄZKÓW CZŁONKÓW KOMISJI PRZETARGOWEJ PROWADZĄCEJ POSTĘPOWANIE O UDZIELENIE
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 6 /2016 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ. z dnia QS lutego 2016 r.
ZARZĄDZENIE Nr 6 /2016 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ z dnia QS lutego 2016 r. w sprawie działalności prasowo-informacyjnej w Służbie Więziennej Na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 11 i 12 oraz ust.
Bardziej szczegółowoSz. W. Ślaga "Metodołogiczeskije problemy jestestwiennonaucznogo eksperimenta", P.E. Siwokon, "Izdatelstwo Moskowskogo Uniwersiteta" 1968 : [recenzja]
Sz. W. Ślaga "Metodołogiczeskije problemy jestestwiennonaucznogo eksperimenta", P.E. Siwokon, "Izdatelstwo Moskowskogo Uniwersiteta" 1968 : [recenzja] Studia Philosophiae Christianae 5/2, 231-235 1969
Bardziej szczegółowoWDRAŻANIE METODY ZARZĄDZANIA PROJEKTAMI W ORGANIZACJACH
ZESZYTY NAUKOW E POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: O RGANIZACJA I ZA RZĄDZANIE z. 27 2005 N r kol. 1681 Seweryn TCHORZEW SKI Politechnika Śląska, W ydział Organizacji i Zarządzania Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwem
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr3?/i8 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ. z dnia 4/^ lipca 2018 r.
ZARZĄDZENIE Nr3?/i8 DYREKTORA GENERALNEGO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ z dnia 4/^ lipca 2018 r. w sprawie sposobu działania Inspekcji Gospodarki Energetycznej Służby Więziennej Na podstaw ie art. 11 ust. 1 pkt 11
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE. z d n ia... 2014 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej
PROJEKT z dnia 9.04.2014r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ" z d n ia... 2014 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztów
Bardziej szczegółowoProtokół kontroli planowej w zakresie: Prawidłowość organizacji i funkcjonowania biblioteki szkolnej. Parafy* ±. kontrolujqcego/ych
'KO Mazowiecki Kurator Oświaty AL Jerozolimskie 32, 00-024 KPU.5532.2.34.2017.MF Protokół kontroli planowej w zakresie: Prawidłowość organizacji i funkcjonowania biblioteki szkolnej Nazwa szkoły Zespól
Bardziej szczegółowoRamowy program zajęć dydaktycznych Standardy ISO i zarządzanie przez jakość (TQM) (nazwa studiów podyplomowych)
Ramowy program zajęć dydaktycznych Standardy ISO i zarządzanie przez jakość (TQM) (nazwa studiów podyplomowych) Załącznik nr do Zarządzenia Rektora PG nr 1. Wykaz przedmiotów i ich treść, wymiar godzinowy,
Bardziej szczegółowoSYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ PN-EN ISO 9001:2009. w U rzędzie G m iny Łukta. Data Jan Leonowicz. Podpis
w Procedura SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ PN-EN ISO 9001:2009 au ditów w ew nętrznych Indeks Edycja Strona Ps-02 A 1 z 10 Znak: PSZJ.0142.9.2012 TYTUŁ PROCEDURY OPRACOWAŁ; ZATWIERDZIŁ: PROCEDURA AUDITÓW
Bardziej szczegółowoProces certyfikacji ISO 14001:2015
ISO 14001:2015 Informacje o systemie W chwili obecnej szeroko pojęta ochrona środowiska stanowi istotny czynnik rozwoju gospodarczego krajów europejskich. Coraz większa liczba przedsiębiorców obniża koszty
Bardziej szczegółowoNormy ISO serii 9000. www.greber.com.pl. Normy ISO serii 9000. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) dr inż. Tomasz Greber. www.greber.com.
Normy ISO serii 9000 dr inż. Tomasz Greber www.greber.com.pl www.greber.com.pl 1 Droga do jakości ISO 9001 Organizacja tradycyjna TQM/PNJ KAIZEN Organizacja jakościowa SIX SIGMA Ewolucja systemów jakości
Bardziej szczegółowoElżbieta Skrzypek Księga jakości w przesdiębiorstwie
Elżbieta Skrzypek Księga jakości w przesdiębiorstwie Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 29-30, 77-88 1995-1996 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKLODOWSKA LUBLIN PÖLONI
Bardziej szczegółowoRZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH. W niosek. R zecznika Praw O byw atelskich
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Irena Lipowicz ^ Warszawa. 4 2 J ( * 2 0 4 H 1V.5150.4.2014.ST Trybunał Konstytucyjny Warszawa W niosek R zecznika Praw O byw atelskich Na podstaw ie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji
Bardziej szczegółowoEtapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008
1 2 Etapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008 Etapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008 3 Agenda 4 Jaki powinien być System Zarządzania wg norm serii
Bardziej szczegółowo(m iejsce zatrudnienia, stanow isko lub funkcja)
SEKRETA Zbig OWIATU OM Rak O ŚW IA D C Z E N IE M A JĄ T K O W E członka zarządu pow iatu, sekretarza pow iatu, skarbnika pow iatu, kierow nika jednostki organizacyjnej pow iatu, osoby zarządzającej i
Bardziej szczegółowoBudowanie skutecznych systemów zarządzania opartych na normach ISO
UKatalog Szkoleń: Budowanie skutecznych systemów zarządzania opartych na normach ISO UBlok I Podejście procesowe: Zarządzanie procesowe (2 dni) Definicje procesu, zarządzanie procesami, podział i identyfikowanie
Bardziej szczegółowoMINISTER W arszawa, dnia 3 w rześnia 2018 r. Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
MINISTER W arszawa, dnia 3 w rześnia 2018 r. BON-YII.5280.6.4.2018.UK Pan Adam Kondzior Przew odniczący Zarządu Polskiego Forum Osób N iepełnospraw nych Stosow nie do postanow ień zarządzenia N r 2 M inistra
Bardziej szczegółowoTeam Prevent Poland Sp. z o.o. Graficzna prezentacja struktury ISO 9001:2015 i IATF 16949:2016
Graficzna prezentacja struktury ISO 9001:2015 i 16949:2016 Struktura ISO 9001:2015 ISO 9001:2015 4. Kontekst organizacji 5. Przywództwo 6. Planowanie 7. Wsparcie 8. Działania operacyjne 9. Ocena efektów
Bardziej szczegółowoAntonina Gabryszewska, Tom asz Sztechm an
Antonina Gabryszewska, Tom asz Sztechm an O N A U C ZA N IU M A TE M A T Y K I W S T U D IU M JĘ Z Y K A P O L S K IE G O D LA C U D Z O Z IE M C Ó W W K IE LC A C H Studium Języka Polskiego dla C udzoziemców
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - usługi
Strona l z 5 Łódź: WYWÓZ l UTYLIZACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH Z OBIEKTÓW SPEC. PSYCH. ZOZ W ŁODZI NR SPRAWY NO/PN/U/11/11/09 Numer ogłoszenia: 217555-2009; data zamieszczenia: 23.11.2009 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU
Bardziej szczegółowo14. Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
14. Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 14.1. Co to jest monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy? Funkcjonowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną
Bardziej szczegółowoSTATUT. Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej w Rzeszowie. Samodzielnego Publicznego Z akładu O pieki Zdrowotnej
STATUT Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej w Rzeszowie Samodzielnego Publicznego Z akładu O pieki Zdrowotnej ROZDZIAL I Postanow ienia ogólne 1 1. W ojskow a Specjalistyczna Przychodnia L
Bardziej szczegółowoZmiany wymagań normy ISO 14001
Zmiany wymagań normy ISO 14001 Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) opublikowała 15 listopada br. zweryfikowane i poprawione wersje norm ISO 14001 i ISO 14004. Od tego dnia są one wersjami obowiązującymi.
Bardziej szczegółowoT.S. Gałkowski Sympozjum na temat zaburzeń mowy i słuchu zorganizowane przez Wydział Filozofii Chrześcijańskiej A.T.K. w dniu 21 lutego 1969 r.
T.S. Gałkowski Sympozjum na temat zaburzeń mowy i słuchu zorganizowane przez Wydział Filozofii Chrześcijańskiej A.T.K. w dniu 21 lutego 1969 r. Studia Philosophiae Christianae 6/2, 290-293 1970 290 M A
Bardziej szczegółowoMarketing - handel - konsument w globalnym społeczeństwie informacyjnym
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA OECONOMICA 179 Marketing - handel - konsument w globalnym społeczeństwie informacyjnym t. II E r r a t a W arty k u le J. K ra m er, S truktura otoczenia polskich gospodarstw
Bardziej szczegółowoOgłoszenie o zamówieniu
Dom Pomocy Społecznej ul. Świerkowa 9 5-328 Białystok tel. 857422273 fax 8574587 sekretariat@dps. bialvstok.pl www.dps.bialvstok.pl Białystok, 30.08.207 r. Ogłoszenie o zamówieniu Dom Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoZasady auditowania procesów zarządzania infrastrukturą przez jednostki certyfikujące systemy zarządzania
Monika Stoma 1 Agnieszka Dudziak 2 Paweł Krzaczek 3 Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Zasady auditowania procesów zarządzania infrastrukturą przez jednostki certyfikujące systemy zarządzania Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoW dniu 30 czerw ca 2012 roku w Lesznie została Szybow cow a Poczta Specjalna z okazji 60-lecia Centralnej Szkoły Szybow cow ej w Lesznie.
W dniu 30 czerw ca 2012 roku w Lesznie zorganizow ana została Szybow cow a Poczta Specjalna z okazji 60-lecia Centralnej Szkoły Szybow cow ej w Lesznie. O rganizatoram i P oczty Szybow cow ej byli R egionalny
Bardziej szczegółowoAgnieszka Celm er - nazwisko rodowe Piekańska Ja, niżej podpisany(a),... (im iona i nazwisko oraz nazwisko rodowe)
O ŚW IADCZENIE M AJĄTK OW E członka zar pqwi»ty) ą ^ - ętęr^p^owlaęu, s^ aj ^ ika-p ew iatth jtierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarządzającej i członka organu zatjządzająeeg o -powiatową
Bardziej szczegółowoProcedura auditów wewnętrznych i działań korygujących
1/14 TYTUŁ PROCEURY Opracował: Zatwierdził: Pełnomocnik ds. SZJ Mariusz Oliwa 18 marca 2010r.... podpis Starosta Bolesławiecki Cezary Przybylski... podpis PROCEURA OBOWIĄZUJE O NIA: 25 czerwca 2010r. 18
Bardziej szczegółowoH a lina S o b c z y ń ska 3
Z a rz ą d z a n ie o ś w ia tą B a z a te c h n o d yd a k ty c z n a B a z a te c h n o d yd a k tyc z n a In w e n ta ryza c ja P o lityk a k a d ro w a B h p w p la c ó w c e o ś w ia to w e j C O
Bardziej szczegółowoI.1.1. Higienistka stomatologiczna 322[03]
I.1.1. Higienistka stomatologiczna 322[03] Do egzaminu zostało zgłoszonych: 240 Przystąpiło łącznie:235 przystąpiło: 235 przystąpiło: 235 ETAP PISEMNY ETAP PRAKTYCZNY zdało: 234 (99,6%) zdało: 212 (90,2%)
Bardziej szczegółowoPoradnik dotyczący odpadów i substancji odzyskiwanych
BROSZURA INFORMACYJNA DO PORADNIKA Nr ref.: ECHA-2010-GF-01-PL Data: 09.06.2010 r. Język: pols ki Poradnik dotyczący odpadów i substancji odzyskiwanych (ECHA) w yda serię broszur informacyjnych zaw ierających
Bardziej szczegółowoECTS w praktyce zasady punktacji
ECTS w praktyce zasady punktacji Wyższa Szkoła Menedżerska Warszawa 12 Kwietnia 2010 r. Maria Ziółek - Ekspertka Bolońska 1 Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów ECTS Przewodnik dla użytkowników;
Bardziej szczegółowoDECYZJA o środowiskowych uwarunkowaniach
WÓJT GMINY ROJEWO 88-111 Rojewo woj. kujaw sko-pom orskie R B.II.6220.3.2012 R ojew o, 3.04.2012r. DECYZJA o środowiskowych uwarunkowaniach N a podstaw ie art. 71, ust. 1, ust. 2 pkt 1, art. 75 ust. 4,
Bardziej szczegółowoTechnologia i Zastosowania Satelitarnych Systemów Lokalizacyjnych GPS, GLONASS, GALILEO Szkolenie połączone z praktycznymi demonstracjami i zajęciami na terenie polig onu g eodezyjneg o przeznaczone dla
Bardziej szczegółowoKliknij, aby edytować styl
Biuro Usług Doskonalenia Zarządzania i Organizacji SYSTEM Sp.j. Kliknij, aby edytować styl ul. Faradaya 53 lok. 44 42-200 Częstochowa, tel.: 34-321 43 80 e-mail: sekretariat@biuro-system.com www.biuro-system.com
Bardziej szczegółowoISO 9000/9001. Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania
ISO 9000/9001 Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania Co to jest ISO International Organization for Standardization największa międzynarodowa organizacja opracowująca standardy 13700 standardów zrzesza narodowe
Bardziej szczegółowo1
Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne 0.2 Podejście procesowe 0.2 Zasady zarządzania jakością 0.2 Zasady zarządzania jakością
Bardziej szczegółowoJAK SKUTECZNIE PRZEPROWADZAĆ AUDITY
Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB JAK SKUTECZNIE PRZEPROWADZAĆ AUDITY Anna Pastuszewska - Paruch Definicje Audit systematyczny, niezależny i udokumentowany proces uzyskiwania dowodów z auditu
Bardziej szczegółowoSERIAD L POMPY PERYSTALTYCZNE 13. W ysokociśnieniow e pom py serii DL w y- tw arzają ciśnienie naw et do 15 bar. W y-
W ysokociśnieniow e pom py serii DL w y- tw arzają ciśnienie naw et do 15 bar. W y- stępują w 6 w ielkościach dla przepływ ów 0-20 m 3 /h,o średnicach jelit 18-55 m m. SERIAD L DL12 DL25 DL35 DL45 DL55
Bardziej szczegółowoB iuro. Al. S o lid arn o ści 77. 00-090 W arszaw a. W odpow iedzi na pism o K M P.5 7 1.3.2015.W S z dnia 04.05,2015 r., za którym przesłano
OKRĘGOWY INSPEKTORAT SŁUŻBY WIĘZIENNEJ UL. WAŁY JAGIELLOŃSKIE 4 85-128 BYDGOSZCZ OI/KI- 072/4/15/2270 Bydgoszcz dnia. 14.05.2015 r. RPW/31314/2015 P Data:20l5-05-18 - i, /,.' v.. L v' 1 u v.v o i v a rr*
Bardziej szczegółowoJan D. Antoszkiewicz Wykorzystanie koncepcji "Wstęgi Mobiosa" do interpretacji zagadnień związanych z rozwiązaniem problemów
Jan D. Antoszkiewicz Wykorzystanie koncepcji "Wstęgi Mobiosa" do interpretacji zagadnień związanych z rozwiązaniem problemów Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 29-30, 51-76
Bardziej szczegółowoJak skutecznie wdrożyć System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji. Katowice 25 czerwiec 2013
Jak skutecznie wdrożyć System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji Katowice 25 czerwiec 2013 Agenda Na czym oprzeć System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji (SZBI) Jak przeprowadzić projekt wdrożenia
Bardziej szczegółowoEtapy wdrażania systemu zarządzania BHP wg PN-N-18001
Biuro Usług Doskonalenia Zarządzania i Organizacji SYSTEM Sp.j. ul. Faradaya 53 lok. 44, 42-200 Częstochowa tel.: 34-321 43 80 e-mail: sekretariat@biuro-system.com www.biuro-system.com Etapy wdrażania
Bardziej szczegółowoSystem zarządzania laboratorium
Biuro Zarządzania Jakością, Środowiskiem i BHP Sp. z o.o. przy wsparciu merytorycznym Politechniki Warszawskiej zaprasza wszystkich chętnych do udziału w cyklu szkoleń System zarządzania laboratorium Oferowany
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE RYZYKIEM W DZIAŁANOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEDSIĘBIORSTW
ZESZYTY NAUKOW E POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: ORGANIZACJA I ZA RZĄDZANIE z. 27 2005 N r kol. 1681 K rzysztof W ODARSKI Politechnika Śląska, W ydział Organizacji i Zarządzania Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwem
Bardziej szczegółowop. a y o o L f,.! r \ ' V. ' ' l s>, ; :... BIULETYN
p. a y o o L f,.! r \ ' V. '. ' ' l s>, ; :... BIULETYN KOLEGIUM REDAKCYJNE Redaktor Naczelny: Sekretarz Redakcji: Redaktorzy działowi: Członkowie: mgr Roman Sprawski mgr Zofia Bieguszewska-Kochan mgr
Bardziej szczegółowoJa, niżej podpisany(a),...przem ysław Zbigniew K arw aszew ski...
OŚW IADCZENIE M AJĄTK OW E -członka zarządu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej c i r i*, * T _ ------ r 1 ' ^' 1 : pow tło^ iatu, lalii, bsobyzarządz&jąęefti.cgtpnka
Bardziej szczegółowoO bjaśn ien ia. do in form acji o przeb iegu w yk on an ia plan u finansow ego za I -sze półrocze 2018r.
O bjaśn ien ia do in form acji o przeb iegu w yk on an ia plan u finansow ego za I -sze półrocze 2018r. M ie jsk o -G m in n y O śro d e k K u ltu ry S p o rtu i R ek reacji w Z d zie sz o w ic ach je
Bardziej szczegółowoMarcin Daczkowski Bartosz M iłosierny
Marcin Daczkowski Bartosz M iłosierny Idea i zastosowanie ProtokółBO O TP ProtokółD H CP M ożliw ościd H CP Konfiguracja serwera DHCP A takiz w ykorzystaniem protokołu D H CP DHCP a IPv6 Sieci, w których
Bardziej szczegółowoI.1.1. Technik geodeta 311[10]
I.1.1. Technik geodeta 311[10] Do egzaminu zostało zgłoszonych: 1225 Przystąpiło łącznie: 1114 przystąpiło: 1044 przystąpiło: 1062 ETAP PISEMNY ETAP PRAKTYCZNY zdało: 880 (84,3%) zdało: 312 (29,4%) DYPLOM
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r.
UCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r. zmieniająca uchwałę w sprawie uchwalenia planów studiów podyplomowych
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WEDŁUG
Wykład 10. SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WEDŁUG NORM ISO 9000 1 1. Rodzina norm ISO 9000: Normy ISO 9000 są od 1987r., a trzecia rodzina norm ISO 9000 z 2000 r. (doskonalona w kolejnych latach) składa się
Bardziej szczegółowoISO 9001:2015 przegląd wymagań
ISO 9001:2015 przegląd wymagań dr Inż. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) Normy systemowe - historia MIL-Q-9858 (1959 r.) ANSI-N 45-2 (1971 r.) BS 4891 (1972 r.) PN-N 18001 ISO 14001 BS 5750 (1979 r.) EN
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ORGANIZACYJNY
Załącznik do Zarządzenia Nr /2015 Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Szczecinie z dnia 41 2015 r. Zatwierdzam PODSEKRETARZ STANU Generalny inspektor Kontroli Skarbowej rtgm&szfm 'Kruhfcumka...; Generalny
Bardziej szczegółowo1.1 nazwę jednostki Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Nowym Mieście Lubawskim
INFORMACJA DODATKOWA I. Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, obejmuje w szczególności: 1. Powiat Nowomiejski 1.1 nazwę jednostki Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Nowym Mieście Lubawskim
Bardziej szczegółowoURZĄD GMINY Maziowice pow. radomszczański woj. łódzkie, 4!/ k b 25
URZĄD GMINY 97-515 Maziowice pow. radomszczański woj. łódzkie, 4!/ 787 46 16 k b 25 Załącznik Nr 1 do Zarządzenia 57 z dnia 26 sierpnia 2014r. Regulam in organizacji i pracy Gm innego Zespołu Zarządzania
Bardziej szczegółowoAudit techniczny w laboratorium ASA. Czyli przygotowanie do auditu technicznego jednostki akredytujacej lub auditu wewnetrznego
Audit techniczny w laboratorium ASA Czyli przygotowanie do auditu technicznego jednostki akredytujacej lub auditu wewnetrznego 2008 Pkt. 4.4 normy Przegląd zapytań, ofert i umów - procedura przeglądu zleceń
Bardziej szczegółowoPlan spotkań DQS Forum 2017
DQS Polska sp. z o.o. Członek DQS Group Plan spotkań DQS Forum 2017 1 Grupa docelowa Data Temat Miejsce Cel 1 23.01.2017 Wymagania IATF 16949 w porównaniu do ISO/TS 16949:2009 Główne zmiany ISO/TS 16949:2009
Bardziej szczegółowo13. Podatek dochodowy
Grupa LOTOS S.A. - Zintegrowany Raport Roczny 2011 LOTOS Raport Roczny 2011 / Dane finansowe / Skonsolidowane sprawozdanie finansowe / Dodatkowe informacje i objaśnienia / 13. Podatek dochodowy 13. Podatek
Bardziej szczegółowoSYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ PN-EN ISO 9001:2009 Procedura auditów wewnętrznych i działań korygujących PN EN ISO 9001:2009
Procedura auditów wewnętrznych i działań Ps-02 0 PROEURA AUITÓW WEWNĘTRZNYH I ZIAŁAŃ KORYGUJĄYH PN EN ISO 9001:2009 - Procedura auditów wewnętrznych i działań Ps-02 1 Egzemplarz Nr 1/ Zmiany: Nr Zmiany
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR/l^/15 PROKURATORA OKRĘGOWEGO W OLSZTYNIE z dnia Zł lipca 2015 roku
PROKURATURA OKRĘGOWA ul. Dąbrowszczaków 12 10-959 O lsztyn 2 I.A.022/^/15 ZARZĄDZENIE NR/l^/15 PROKURATORA OKRĘGOWEGO W OLSZTYNIE z dnia Zł lipca 2015 roku w sprawie zwrotu kosztów podróży oraz utraconego
Bardziej szczegółowoPROGRAM CERTYFIKACJI AUDITORÓW WEWNĘTRZNYCH
Nr edycji: 2 Data edycji: 03.2012 r. Egzemplarz. aktualizowany numer Strona / Stron 1/ 5 1. Wstęp Niniejszy Program Certyfikacji kompetencji osób Jednostki Certyfikującej w Głównym Instytucie Górnictwa
Bardziej szczegółowoRozporządzenie. Zarządzenie
Dziennik Urzędowy Województwa Białostockiego Białystok, dnia 8 września 1995 r. Nr 14 TREŚĆ; Poz. Str. Rozporządzenie 49 Nr 4/95 Wojewody Białostockiego z dnia 30 sierpnia 1995 r. w sprawie uchylenia zarządzenia
Bardziej szczegółowoISO 14000 w przedsiębiorstwie
ISO 14000 w przedsiębiorstwie Rodzina norm ISO 14000 TC 207 ZARZADZANIE ŚRODOWISKOWE SC1 System zarządzania środowiskowego SC2 Audity środowiskowe SC3 Ekoetykietowanie SC4 Ocena wyników ekologicznych SC5
Bardziej szczegółowoETAPY WDRAŻANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ENERGIĄ
ETAPY WDRAŻANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ENERGIĄ Standardowe etapy wdrażania systemu zarzadzania energią ETAP I: Przeprowadzenie przeglądu wstępnego zarządzania energią ETAP II: Opracowanie zakresu działań
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE ANALIZY BIG PICTURE DO IDENTYFIKACJI WĄSKICH GARDEŁ PROCESU PRODUKCYJNEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE
ZESZYTY NAUKOW E POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: ORGANIZACJA I ZA RZĄ DZA N IE z. 27 2004 N r k o l.1681 Katarzyna DOHN Politechnika Śląska, W ydział Organizacji i Zarządzania Katedra Zarządzania Przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoA leksandra K aniew ska-sęba*, G rzegorz L eszczyń sk i**
A leksandra K aniew ska-sęba*, G rzegorz L eszczyń sk i** Ha n d e l e l e k t r o n i c z n y - s z a n s a c z y z a g r o ż e n i e d l a SKLEPÓW TRADYCYJNYCH? Z agadnienia zw iązane z handlem są jednym
Bardziej szczegółowoC Z E R W I E C
C Z E R W I E C 2 0 0 6 A ktyw n e słuchan ie komunikuje: w iem, co czujesz 2 3 4 S abotażystą m oże się okazać nasz w łasny um ysł 5 6 Rynek wymaga od organizacji zmian 7 8 9 Na pytanie "ile jest 36 plus
Bardziej szczegółowoOgłoszenie o zamówieniu
Dom Pomocy Społecznej Białystok, 07.12.2018 r. ul. Świerkowa 9 15-328 Białystok tel. 857422273 fax 857458087 sekretariat@dps.bialystok.pl www.dps.bialystok.pl Ogłoszenie o zamówieniu Dom Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoKomunikat nr 115 z dnia 12.11.2012 r.
Komunikat nr 115 z dnia 12.11.2012 r. w sprawie wprowadzenia zmian w wymaganiach akredytacyjnych dla jednostek certyfikujących systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji wynikających z opublikowania
Bardziej szczegółowoAPROBATA TECHNICZNA AT/
COBR Przemysłu Izolacji Budowlanej Al. W. Korfantego 193 A 40-157 KATOWICE APROBATA TECHNICZNA AT/2012-08-0060 Termin ważności aprobaty: 13 maja 2017 r. Na podstawie rozporządzeniu Ministra Infrastruktury
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr XII/6/2017 Zarządu Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego Czyste Środowisko z dnia 30 maja 2017r.
UCHWAŁA Nr XII/6/2017 Zarządu Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego Czyste Środowisko z dnia 30 maja 2017r. w sprawie przekazania sprawozdania finansowego Związku Gmin Regionu Ostródzko- Iławskiego
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI.* * NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI FUNDUSZ SPOŁECZNY * **
1 * 1 UNZA EUROPEJSKA KAPITAŁ LUDZKI.* * FUNDUSZ SPOŁECZNY * ** administracji samorządowej", Poddziałanie 5.2.1 Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej" W PIHZ l.dane Klienta: RAPORT Z AUDITU
Bardziej szczegółowoNorma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez
KONCEPCJA SYSTEMU JAKOŚCI zgodnie z wymaganiami norm ISO serii 9000 dr Lesław Lisak Co to jest norma? Norma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez upoważnioną
Bardziej szczegółowoWNIOSEK O PONOWNE USTALENIE PRAWA DO RENTY Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH ZUS Rp-1a WNIOSEK O PONOWNE USTALENIE PRAWA DO RENTY Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY MIEJSCE ZŁOŻENIA PISMA 01. ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYC H - ODDZIAŁ / INSPEKTORAT w:
Bardziej szczegółowoRektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 9 listopada 2011 roku
ZARZĄDZENIE Nr 84/2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 9 listopada 2011 roku zmieniające zasady organizacji studiów podyplomowych Zarządzanie jakością Na podstawie 7 Regulaminu
Bardziej szczegółowoU S TAW A. z d n i a r. o zm ianie ustaw y o zw iązkach zaw odow ych oraz niektórych innych u staw 1
Projekt z dnia 22 m arca 2016 r. U S TAW A z d n i a... 2016 r. o zm ianie ustaw y o zw iązkach zaw odow ych oraz niektórych innych u staw 1 A rt. 1. W ustaw ie z dnia 23 m aja 1991 r. o zw iązkach zaw
Bardziej szczegółowoDOSKONALENIE SYSTEMU JAKOŚCI Z WYKORZYSTANIEM MODELU PDCA
Koncepcje zarządzania jakością. Doświadczenia i perspektywy., red. Sikora T., Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2008, ss. 17-22 Urszula Balon Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie DOSKONALENIE SYSTEMU
Bardziej szczegółowo1.1) NAZWA I A D R ES: Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy, ul.
Warszawa: Świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi /w tym również autyzmem/ na rzecz klientów Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Bielany m. st. Warszawy Numer
Bardziej szczegółowoRomuald Galster Nowe przepisy o opłacie skarbowej : (krótka informacja) Palestra 2/3-4(7), 56-61
Romuald Galster Nowe przepisy o opłacie skarbowej : (krótka informacja) Palestra 2/3-4(7), 56-61 1958 ROMUALD GALSTER adwokat Nowe przepisy o opłacie skarbowej (krótka informacja) Z dniem 19 stycznia 1958
Bardziej szczegółowoProcedura PSZ 4.11_4.12 DZIAŁANIA KORYGUJĄCE I ZAPOBIEGAWCZE
ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY w SZCZECINIE SYSTEM ZARZĄDZANIA ZESPOŁEM LABORATORIÓW BADAWCZYCH (SZZLB) Zgodny z wymaganiami PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Procedura PSZ 4.11_4.12 DZIAŁANIA KORYGUJĄCE
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA RODZINY, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ0. w sprawie dokumentacji pracowniczej. Przepisy ogólne
Projekt z dnia 13.09.2018 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA RODZINY, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ0 z dnia w sprawie dokumentacji pracowniczej Na podstawie art. 298' ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy
Bardziej szczegółowoWpływ SZŚ na zasadnicze elementy ogólnego systemu zarządzania przedsiębiorstwem. Błędy przy wdrażaniu SZŚ
Błędy przy wdrażaniu SZŚ błąd 1 certyfikat jest najważniejszy błąd 2 kierownictwo umywa ręce błąd 3 nie utożsamianie się kierowników jednostek organizacyjnych z wytycznymi opracowanymi przez zespół projektujący
Bardziej szczegółowoMoskitiery. Moskitiery plisowane z aluminium
Moskitiery Moskitiery plisowane z aluminium Opis produktu w staw iane jednostronnie do 1800 mm oraz podw ójnie aż do 3600 mm bezpieczny sy stem z obsługą ręczną cicha funkcja indy w idualne dopasow anie
Bardziej szczegółowo/ strona główna / Ogłoszenia / BIP / Zarządzanie jakością / System Zarządzania Jakością według normy ISO
ścieżka do tekstu: 9001 / / strona główna / Ogłoszenia / BIP / Zarządzanie jakością / System Zarządzania Jakością według normy ISO Zarządzanie jakością Na podkreślenie zasługuje to, że proces wdrażania
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 79/15/16 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 24 sierpnia 2016 roku
ZARZĄDZENIE Nr 79/15/16 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 24 sierpnia 2016 roku w sprawie zakresu i trybu realizacji programu naprawczego prowadzącego do uzyskania równowagi finansowej ośrodka odpowiedzialności
Bardziej szczegółowoEtapy wdrażania systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności (SZBŻ) wg ISO 22000
BIURO USŁUG DOSKONALENIA ZARZĄDZANIA I ORGANIZACJI SYSTEM SP.J. ul. Faradaya 53 lok. 44, 42-200 Częstochowa tel.: 34-321 43 80 e-mail: sekretariat@biuro-system.com www.biuro-system.com Etapy wdrażania
Bardziej szczegółowoPROJEKT DOCELOWEJ ORGANIZACJI RUCHU DLA ZADANIA: PRZEBUDOWA UL PIASTÓW ŚLĄSKICH (OD UL. DZIERŻONIA DO UL. KOPALNIANEJ) W MYSŁOWICACH
P r o j e k t d o c e l o w e j o r g a n i z a c j i r u c h u d l a z a d a n i a : " P r z e b u d o w a u l. P i a s t ó w Śl ą s k i c h ( o d u l. D z i e r ż o n i a d o u l. K o p a l n i a n e
Bardziej szczegółowou Spis treści: Nr 80 6 p a ź d z i e rn i k 2 0 0 6 I n f o r m a c j e p o d a t k o w e 2 P o s e l s k i p r o j e k t n o w e l i z a c j i 3 k o d e k s u p r a c y K o n s u l t a c j e s p o ł e
Bardziej szczegółowoWPROWADZANIE ZAGADNIEŃ JĘZYKA NAUKOWO-TECHNICZNEGO NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO W SPECJALISTYCZNYM KSZTAŁCENIU CUDZOZIEMCÓW
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS K SZT AŁC EN IE POLON ISTYCZNE CU DZ OZIEM CÓW 7/8, 1996 Joanna Kozieja-Ruta, M arian Górecki WPROWADZANIE ZAGADNIEŃ JĘZYKA NAUKOWO-TECHNICZNEGO NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO
Bardziej szczegółowoo d ro z m ia r u /p o w y ż e j 1 0 c m d ł c m śr e d n ic y 5 a ) o ś r e d n ic y 2,5 5 c m 5 b ) o śr e d n ic y 5 c m 1 0 c m 8
T A B E L A O C E N Y P R O C E N T O W E J T R W A Ł E G O U S Z C Z E R B K U N A Z D R O W IU R o d z a j u s z k o d z e ń c ia ła P r o c e n t t r w a łe g o u s z c z e r b k u n a z d r o w iu
Bardziej szczegółowoNr wykł./sem. W/D Systemy Jakości normy, kodeksy, pojęcia ogólnie. Dodatkowo, podział grup na podgrupy, wymagania do zaliczenia przedmiotu W 1
Nr wykł./sem. W 1 W2 W3 W4 W5 W6 ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ I PRODUKCJĄ CHEMICZNĄ - PROGRAM WYKŁADU i SEMINARIUM Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. inż. Marian Kamiński, Technologia Chemiczna, semestr 4 (letni),
Bardziej szczegółowoo zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw1*
Projekt z dnia 20 października 2014 r. USTAWA z d n ia...2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw1* Art. 1. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998
Bardziej szczegółowoBILANS. Jerzy T. Skrzypek
BILANS Jerzy T. Skrzypek 1 Charakterystyka elementów balansu 2 Uwaga: wszystkie pozycje bilansu wyrażane są w ujęciu wartościowym a nie ilościowym. Zawartość prezentacji Aktywa Majątek przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA DOKUMENT NADZOROWANY W WERSJI ELEKTRONICZNEJ Wydanie 07 Urząd Miasta Płocka. Księga środowiskowa
Strona 1 1. Księga Środowiskowa Księga Środowiskowa to podstawowy dokument opisujący strukturę i funkcjonowanie wdrożonego w Urzędzie Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy PN-EN
Bardziej szczegółowo