Antonina Gabryszewska, Tom asz Sztechm an

Transkrypt

1 Antonina Gabryszewska, Tom asz Sztechm an O N A U C ZA N IU M A TE M A T Y K I W S T U D IU M JĘ Z Y K A P O L S K IE G O D LA C U D Z O Z IE M C Ó W W K IE LC A C H Studium Języka Polskiego dla C udzoziemców w K ielcach od dziesięciu lat przygotow uje cudzoziemców do studiów politechnicznych, ekonom icznych oraz do różnych szkół pom aturalnych w Polsce. W grupach politechnicznych i ekonom icznych, ze w zględu na specyfikę przyszłych studiów, dużo godzin lekcyjnych poświęca się na naukę m atem atyki (siedem godzin w pierw szym semestrze i osiem godzin w drugim ). Podczas rocznego kursu, przygotow ującego słuchaczy cudzoziem ców do studiów na kierunkach ścisłych w Polsce, nauczyciele m atem atyki w Studium kierują się następującym i celami: 1. Zapoznan ie słuchaczy z polskim słownictwem m atem atycznym. 2. N auczanie słuchaczy posługiwania się poznaną terminologią m atematyczną. W prowadzanie modyfikacji program ow ych w zależności od profilu grupy. 3. W yrów nyw anie różnic program ow ych z m atem atyki w stosunku do w ym agań w polskiej szkole. Po sta w ione cele realizow ane są na każdej lekcji, w dom u ora z na konsultacjach, gdzie realizow any jest głównie pkt 3, w ym agający indyw idualnego podejścia do słuchacza. M etody stosow ane przez nauczycieli w procesie nauczania m atem atyki są zróżnicow ane. W początkow ym procesie nauczania jest to jedna k praca z tekstem, ustna lub pisem na form a w ypow iadania myśli m atem atycznych oraz indyw idualna form a pracy ze słuchaczami. K ilku letnia praca nauczycieli m atem atyki w Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców w Kielcach przyniosła pewne doświadczenia i zaow ocowała w p ostaci w ydanych przez nich skryptów i m ateria łów pom ocniczych, skorelow any ch z program em nauczania języka polskiego w Studium. Skryptam i tymi są: M atem atyka, cz. 1. Wstęp do m a te m a ty k im a te m a ty k a, cz. 1 A. G a b r y s z e w s k a, T. S z t e c h m a n, M atematyka, cz. 1, Wstęp do matematyki Kielce 1993.

2 2, Funkcje i ciągi liczbowe2, M atem atyka, cz. 3, Elem enty rachunku różniczkowego i całkowego3. Nauczyciele matematyki - autorzy tych pozycji, bardzo często wykorzystują je d o w prow adzen ia słuchaczy w technikę posługiw ania się tekstem m atem atycznym. Skrypt M atem atyka cz. 1 stanow i dużą pom oc w nauczaniu m atem atyki w początkow ym, najtrudniejszym okresie, gdy słuchacze m ają bardzo ubogie polskie słow nictw o. Je st on dla słuchacza cudzoziem ca wstępem do nauki m atem atyki w Polsce. Stanow i bow iem pierwsze narzędzie pracy nad tym przedm iotem. W skrypcie w prow adzono podstaw ow e pojęcia m atem atyczne, takie jak : cyfry, liczby, działania arytm etyczne i wielom iany oraz elementy logiki matem atycznej i teorii zbiorów. Wszystkie w prow adzone now e pojęcia i zw roty m atem atyczne podkreślono symbolem ow alnej ram ki, pozw alającym słuchaczowi na wpisanie w tym miejscu znaczenia w jego języku. Niezależnie od tego, na końcu skryptu w prow adzono słownictwo m atem atyczne, zestaw ione w układzie alfabetycznym z podaniem strony, n a której d ane pojęcie występuje po raz pierwszy. Tam też słuchacze w pisując znaczenie term inów i zw rotów w swoim języku, tw orzą własny m inisłow nik, tym samym w drażają się do korzystania ze słowników m atem atycznych bardziej rozbudow anych. A utorzy skryptu przy w spółpracy byłego słuchacza Studium, obecnie stu den ta V roku Politechniki Świętokrzyskiej M oham e da Jehad a A l-k h atiba, opracow ali M ały słownik m atem atyczny polsko-arabski, który jest dodatkiem do tego skryptu i zawiera wszystkie pojęcia oraz zw roty m atem atyczne w ystępujące w skrypcie. Stanowi on dużą pom oc dla A rabów w nauce m atem atyki. Po 5-6 tygodniach nauki m atem atyki w oparciu o ten skrypt, gdy słuchacze zn ają już podstaw ow e term iny i pojęcia m atem atyczne, przechodzi się do realizacji pozycji Matem atyka, cz. 2 i 3. W skryptach tych wprow adzono dalsze słow nictwo m atem atyczne w zakresie funkcji elem entarnych, ciągów liczbowych oraz elementów rachunku różniczkowego i całkowego. W skryptach uw zględniono zmiany program ow e nauczania m atem atyki z roku 1991''. Po przerobieniu pierw szych dwóch skryptów słuchacze m ają przysw ojony język m atem atyczny tak, że staje się dogodną form ą w yrażania myśli oraz operatyw nym instrum entem w rozw iązywaniu niektórych zagadnień. D latego też po około 12 tygodniach nauki m atem atyki stopniow o w prow adzane są inne m etody i formy nauczania tego przedm iotu, takie ja k pogadanka z pytaniam i naprow adzającym i, dyskusja, krótki wykład oraz przechodzi się 2 A. G a b r y s z e w s k a, T. S z t e c h m a n, M atematyka, cz. 2, Funkcje i ciągi liczbowe, Kielce T. S z t e c h m a n, Matematyka, cz. 3, Elementy rachunku różniczkowego i całkowego, w druku. 1 Program liceum ogólnokształcącego oraz liceum zawodowego i technikum. Matematyka, M inisterstwo Edukacji Narodowej. M ate matyk a 229, 2-21 (1991).

3 do nau czania problem ow ego wyzwalającego aktyw ność tw órczą słuchaczy. Nauczyciel m atem atyki aktywizując słuchaczy na niektórych lekcjach, głównie utrw alający ch, pro ponuje słuchaczom do rozw iązania zada nia stopniując ich trudności. Oczywiście za najlepsze, najszybsze rozw iązania i ich dem onstracje słuchacze d ostają punkty za tzw. aktyw ność. Zróżnicow anie oraz d obó r metod nauczania zależą od grup, ich uzdolnień, zainteresow ań i zaang ażow ania się w uczeniu oraz od prow adzącego zajęcia nauczyciela. Nauczyciel kieruje całym procesem nauczania, przekazuje i egzekwuje po dan ą wiedzę w różnych form ach ustnych i pisem nych, poprzez spraw dzan ie pracy dom owej, system atyczne testy i spraw dziany. Łączna liczba punktów uzyskanych w jednym semestrze z różnych form spraw dzania wiadomości wynosi 100. W arunkiem uzyskania pozytyw nej oceny n a zaliczenie sem estru lub rok u jest uzyskanie co najm niej 60 punktów. W Studium opracow ano też materiały pomocnicze: Zestaw zagadnień do pow tórzenia m atem atyki5, Zbiór zadań z m atem atyki6, które stanow ią dużą pom o c d la słuchaczy oraz nauczycieli m atem atyki. Pierwsza pozycja pom a ga słuchaczom przygotow ać się do egzam inu ustnego. Są w niej bowiem zaw arte pytania i zagadnienia w większości teoretyczne dotyczące tem atów przerabianych na lekcjach m atem atyki. D ru ga pozycja jest zbiorem zadań z m atem atyki dla kandydatów cudzoziemców, przygotow ujących się do studiów technicznych i ekonom icznych. Zaw iera dużo zadań o zróżnicowanej trudności, obejmujących swoim zasięgiem m ateriał obow iązujący w klasach ogólnych szkół średnich. Z biór ten jest kontyn uacją wcześniej w ydanych skryptów T om asza Sztechm ana i A ntoniny G abryszcw skicj. T ak więc w oparciu o podane m ateriały słuchacze przygotow ują się do testów, spraw dzianów i egzaminu. D użym ułatw ieniem dla autorów wyżej w ym ienionych pozycji była możliwość korzystania z analogicznych skryptów w ydanych przez w ykładow ców m atem atyki Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców w Łodzi, posiadających dużo większe dośw iadczenie w naucza niu cudzoziem ców i przyg otow yw aniu ich do studiów technicznych i ekonom icznych w Polsce. O sobnego om ów ienia w ym agają w nioski, dośw iadczenia w ynikające z pró b rozszerzenia pro gram u nauczania m atem atyki o elementy inform atyki i zagadnienia zastosow ań m atem atyki w ekonom ii (dotyczy tylko grup ekonom icznych). Jeśli ch odzi o pierw sze zagadnienie, czyli w prow adzenie elem entów inform atyki do p rogram u Studium, to fakt oczywisty i nie w ymagający 5 T. S z t e c h m a n, A. G a b r y s z e w s k a, Matematyka, Zestaw zagadnień do powtórzenia dla słuchaczy Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców. M ateriały pomocnicze i informacyjne, Kielce A. G a b r y s z e w s k a, Zbiór zadań z matematyki, Funkcje elementarne, ciągi, rachunek różniczkowy i całkowy. M ateriały pomocnicze i informacyjne, Kielce 1995.

4 uzasadnienia, że na przestrzeni ostatnich lat kom puter stał się podstaw ow ym narzędziem zarów no w nauce, technice, jak i dydaktyce. Zachodzi zatem po trzeba nauczania na różnych poziom ach edukacji pewnych elementów wiedzy o kom puterach i ich zastosow aniu. K ierując się tymi przesłankam i dw a lata temu, w ramach zajęć m atem atyki, zorganizowano zajęcia z podstaw inform atyki dla słuchaczy Studium. T rzeba od razu przyznać, że zajęcia te, odbyw ające się w jednej z pracow ni kom puterow ych Politechniki Św iętokrzyskiej, cieszyły się dużym zainteresow aniem ze strony słuchaczy i w ysoką frekw encją. O dnosi się to zarów no do słuchaczy, którzy mieli już ko ntak t z ko m p uterem, jak również tych, którzy stawiali w tym zakresie pierw sze k rok i. Zajęcia prow adzone w drugim semestrze po trzy godziny tygodniow o, pozwoliły zaznajom ić słuchaczy z ogólną budow ą i obsługą kom putera, edytorem ChiW ritcr, pisaniem i uruchamianiem prostych programów w języku T u rb o Pascal. Prow adzone eksperymentalne zajęcia pozwalają na sformułowanie pewnych w niosków, dotyczących prow adzenia lekcji z podstaw inform atyki ze słuchaczami Studium: 1. K onieczne jest przekazanie słuchaczom pew nych podstaw ow ych w iadom ości informatycznych, wprow adzenie niezbędnego w tym celu słow nictwa, a także spraw dzenie umiejętności wysławiania się w zakresie tych wiadomości. 2. Nie należy rozpoczynać zajęć zbyt długim blokiem lekcji pośw ięconych zapoznaniu słuchaczy z możliwościami systemu operacyjnego D O S i jego pow łok, np. N o rton C om m ander. 3. Zajęcia poświęcone edytorow i tekstu m ożna w ykorzystać do nauki zredagow ania stand ardow ego dokum entu, np. listu, w ypracow ania, poda nia itp. i w ydrukow ania go. 4. Zajęcia z elementów inform atyki nie powinny przekształcić się w naukę w ybranego języka program ow ania. Należy słuchaczom pokazać w możliwie szerokim zakresie możliwości kom putera, jak i jego ograniczenia. 5. Pragm enty zajęć, które nie są bezpośrednio zw iązane z kom puterem, pow inny odbywać się poza la boratorium kom puterow ym. O becność kom puterów rozprasza słuchaczy, utrudnia skupienie się wszystkich na tym, co m a d o pow iedzenia nauczyciel i niepotrzebnie m oże sugerow ać użycie kom putera. 6. N a zajęciach z podstaw inform atyki w naturalny sposób pow inny pojaw ić się podstaw ow e aspekty praw ne i etyczne stosow ania kom puterów, takie ja k np. praw na oc hrona własności intelektualnej na przykładzie oprogram ow ania, poufność i też bezpieczeństw o danych. 7. Problemem do dyskusji jest spraw a liczby godzin pośw ięconyh na zajęcia inform atyczne. Czy zajęcia te odbyw ać się m ają poprzez zmniejszenie w ymiaru godzin m atem atyki, czy też będą to zajęcia dodatkow e powiększające obciążenia tygodniow e słuchaczy?

5 W pro w adzenie na stałe do program u Studium zajęć inform atycznych pozw oliłoby przynajm niej częściowo zrealizow ać pew ne tem aty zaw arte w pro gram ach nauczania przedm iotu elementy inform atyki7, obow iązujących w polskich szkołach ogólnokształcących i zaw odow ych od roku 1994/1995. Drugim omawianym tematem dotyczącym modyfikacji program u nauczania m atem atyki jest wprow adzenie do tego program u w grupach ekonom icznych pew nych zastosow ań m atem atyki w ekonomii. W iąże się to z faktem, że w osta tnim okresie coraz więcej słuchaczy Studium podejm uje na ukę w uczelniach i szkołach p om atura lnych o kierunkach ekonom icznych. W ym aga to specjalnego przygotow ania tych słuchaczy do podjęcia dalszej nauki. W ramach tych przygotowań na zajęciach języka polskiego zaznajamiani są ze stosow aną w ekonom ii term inologią podczas om aw iania tekstów specjalistycznych. N a tom iast n a zajęciach m atem atyki w prow adzone zostały pewne dodatk ow e tem aty opracow ane w form ie d odatku do skryptu M a tem atyka, cz. 2, Zastosowania m atem atyki w ekonomii - Rachunek procentowy. U łatwia on słuchaczom zapoznanie się z podstawowymi terminami ekonomicznymi, takim i jak: oprocentow anie, kapitał podstaw ow y, w artość przyszła kapitału, odsetki, okres obliczeniow y itp. Pom aga także w zrozum ieniu pojęcia procentu prostego i składanego. M im o że do rozw iązania zadań z tych tem atów w ystarczą cztery podstaw ow e działania: dodaw anie, odejm ow anie, m nożenie i dzielenie, słuchacze m ają kłopoty z ich rozw iązaniem. Problem bow iem nie w tym, że operacje finansow e opisuje się przy pom ocy prostych działań, lecz w tym, kiedy i jak je używ ać. D odatkow ym u tru dnieniem dla słuchaczy była konieczność opanow ania specyficznego słow nictwa ekonom icznego. U mieszczone w omawianym d odatku zadania, takie jak np. ocenianie różnych form oprocentow ania oferow anych przez banki poprzez w yznaczanie tzw. opro centow ania efektyw nego, w zbudziły je dn a k duże zainteresow anie słuchaczy i przełam ały początkow ą niechęć do tego działu zastosow ań m atem atyki. Zdaniem autorów artykułu wprow adzenie dodatkow ych tem atów z elementów ekonom ii i inform atyki popraw i przygotow anie słuchaczy do studiów na k ierunkach ekonom icznych i technicznych. Lecz pozostaje do dyskusji pytanie, o ile i w jakim zakresie ta m odyfikacja program ow a pow inna być w prow adzana? 7 Elementy informatyki, Komputer w Edukacji 1994, 2, s