Sławomir JUŚCIŃSKI Wiesław PIEKARSKI. 1. Introduction. 1. Wprowadzenie. 2. Problem badawczy. 2. Research problem

Transkrypt

1 Sławomr JUŚCIŃSKI Wesław PIEKARSKI OUTSOURCING JAKO FUNKCJA LOGISTYKI W DYSTRYBUCJI CZĘŚCI ZAMIENNYCH DO CIĄGNIKÓW I MASZYN ROLNICZYCH OUTSOURCING AS A LOGISTICS FUNCTION IN DISTRIBUTION OF SPARE PARTS FOR TRACTORS AND FARM MACHINES W artykule przedstawono funkcje logstyk w procese sprzedaży częśc zamennych do cągnków maszyn rolnczych. Zaprezentowano problemy transportu częśc zamennych. Omówono warunk stosowana outsourcngu oraz krytera wyboru f rm przewozowych. Opsano badana wpływu zjawska sezonowośc na wartość ousourcngu w usługach przewozowych częśc zamennych do cągnków maszyn rolnczych, wykonywanych przez f rmy kurerske. Wyznaczono wartość ndeksów sezonowych dla badanego okresu poddano ocene rozkład ch zman w aspekce zespołu upraw polowych wykonywanych zgodne z kalendarzem zabegów agrotechncznych. Słowa kluczowe: logstyka, ousourcng w logstyce, dystrybucja częśc zamennych. Ths artcle presents the functons of logstcs n the process of sale of spare parts for tractors and farm machnes. Problems connected wth transport of spare parts have been descrbed. The condtons of employng outsourcng and the crtera for choce of transport companes have been dscussed. The research concernng the nfl uence of seasonalty on the value of outsourcng n transport servces of spare parts for tractors and farm machnes carred out by courer companes have been presented. The value of seasonal ndces for the nvestgated perod has been determned and the dstrbuton of ther changes n the context of sol cultvaton carred out accordng to the calendar of agrcultural operatons has been evaluated. Keywords: logstcs, outsourcng n logstcs, dstrbuton of spare parts for tractors and farm machnes. 1. Wprowadzene Systemy logstyczne odgrywają obecne wodącą rolę w zarządzanu przedsęborstwam handlowo usługowym, pracującym na rzecz sektora rolnczego. Logstyka w stotny sposób przyczyna sę do podnesena efektywnośc dzałana optymalnego wykorzystana posadanych zasobów, wpływając tym samym na konkurencyjność frm. Droga do sukcesu w sferze zarządzana procesam logstycznym, uzależnona jest od profesjonalnej wedzy kadry menedżerskej. Istotna jest ne tylko znajomość metod, narzędz technk logstycznych, lecz równeż skutecznych procedur aplkacyjnych. Logstyka w organzacjach gospodarczych, to przede wszystkm wedza stosowana, która ma ścsłe zwązk z praktyką w danej branży. Dla lderów sektora zaopatrzena obsług rolnctwa cągłość zman wywołanych restrukturyzacją obszarów wejskch w Polsce jest zachętą do udoskonalana stnejących poszukwana orygnalnych rozwązań logstycznych. Koncepcje programy, które współcześne są tworzone w zakrese systemów logstycznych, powstają w wynku badań stosowanych wdrożeń, które pozytywne ocenono w praktyce gospodarczej. Obserwacje w zakrese transformacj czasowo przestrzennej wyrobów, pozwalają na podstawe praktycznych dośwadczeń przedsęborstw modelować nowe rozwązana organzacyjne [4,5,12]. 2. Problem badawczy Rynek obsług produkcj rolnczej, ze względu na jej charakter, wykazuje stotne różnce popytu na przestrzen roku. Skuteczne zabezpeczene potrzeb wymaga stosowana metod 1. Introducton Logstc systems nowadays play a leadng role n managng trade and servces enterprses n the agrculture servce sector. Logstcs contrbutes sgnfcantly to ncreasng effectveness of functonng and optmal explotaton of resources, at the same tme nfluencng compettveness of companes. Success n the sphere of managng logstc processes depends on the professonal knowledge of the manageral staff. The knowledge of logstc methods, tools and technques as well as famlarty wth effectve applcaton procedures s sgnfcant. Logstcs n economc organzaton s prmarly appled knowledge, closely connected wth practce n a gven branch. Leaders of the supply and agrculture mantenance sector, due to the contnuty of changes caused by restructurng rural areas n Poland, feel encouraged to mprove the exstng logstc solutons and search for new orgnal ones. Ideas and programs that are created at present wthn the sphere of logstcs systems arse as a result of appled research and mplementaton whch have been postvely evaluated n economc practce. Observatons concernng temporal and spatal transformaton of products enable to form new organzatonal solutons on the bass of practcal experence of companes [4,5,12]. 2. Research problem The agrcultural market, due to ts characterstcs, dsplays sgnfcant dfferences n demand throughout the year. In order to satsfy the needs effcently, logstc methods and technques 54 EKSPLOATACJA I NIEZAWODNOŚĆ NR 1/2009

2 SCIENCE AND TECHNOLOGY technk logstycznych w sprzedaży częśc zamennych do cągnków maszyn rolnczych. Zasadnczym problemem, na który należy zwrócć uwagę, jest sezonowość popytu w aspekce kalendarza zabegów agrotechncznych. Najważnejszym zadanem logstyk przy określonej welkośc sprzedaży wyrobów częśc zamennych jest dobór kanałów dystrybucj o odpowednej strukturze możlwoścach transportowych. Zarządzane dystrybucją fzyczną pownno zapewnć oczekwany pozom obsług satysfakcję klenta przy jednoczesnej mnmalzacj kosztów ponoszonych przez producenta dealera [3,8,11,14]. 3. Outsourcng usług w transporce częśc zamennych 3.1. Rola zadana systemów transportowych Przedsęborstwa poprzez właścwą organzację w posadanych dzałach transportowych dążą do przestrzennej oraz jakoścowej nezawodnośc dostaw częśc zamennych. Najczęścej frmy handlowo usługowe posadając własne środk przewozowe, wykorzystują główne transport drogowy do zabezpeczena cągłośc pracy dzału handlowego serwsu. Charakterystyczne wymagana, które należy spełnć przy realzacj zaopatrzena w częśc zamenne do cągnków maszyn rolnczych, generuje argumenty ekonomczne przemawające za wykorzystanem outsourcngu w usługach transportowych. Beżące zlecena realzowane w Centrum Logstycznym producenta dla poszczególnych autoryzowanych frm dealerskch ne stanową z reguły przewozów wykorzystujących całą powerzchnę ładunkową pojazdów z uwag na wysok pozom nejednorodnośc czasowej loścowej oraz strukturę drobncową ładunków z częścam zamennym. Należy zaznaczyć, że przewozy częśc podlegają wahanom sezonowym na przestrzen roku mają szczególne w sezone agrotechncznym wysoke wymagana pod względem termnowośc dostaw. Rentowność dzału transportu w takch warunkach ulega radykalnemu obnżenu. Budowa przewag konkurencyjnej stworzene wzerunku frmy jako soldnego, godnego zaufana partnera dla sektora rolnczego, wymaga stosowana rozwązań, które zabezpeczą nezawodną pod względem lośc czasu usługę transportową Analza wpływu outsourcngu na modyfkację strateg dzałana przedsęborstwa Szybke zmany otoczena gospodarczego powodują, że przedsęborstwa zmuszone są do modyfkacj strateg dzałana. Konkurencja ze strony nnych podmotów gospodarczych oraz presja rynku na dynamczną zmanę rozszerzane oferty wytwarzanych produktów prowadz do koncentracj wysłku przedsęborstw na dzałalnośc podstawowej. Następuje wyodrębnene z systemów logstycznych frmy obszarów o małym znaczenu konkurencyjnym. Outsourcng jest dzałanem mającym na celu restrukturyzację organzacyjną przedsęborstwa polegającą na ogranczenu jego welkośc uproszczenu posadanej struktury. W ramach outsourcngu podmoty gospodarcze zlecają część własnych zadań, funkcj lub procesów zewnętrznym wyspecjalzowanym w danej dzedzne operatorom. Frmy usługowe mają możlwość realzacj zleceń zgodne z potrzebam zamawającego. Rozwój gospodark rynkowej powoduje szeroką podaż usług w sektorze Transport-Spedycja- Logstyka [6,9,13,16]. are requred n the process of sale of spare parts for tractors and farm machnes. A prncpal problem that needs to be addressed s the seasonalty of demand n the aspect of the calendar of agrcultural operatons. The most sgnfcant am of logstcs wthn partcular quantty of sale of products and spare parts s the selecton of channels of dstrbuton wth proper structure and transport capabltes. Managng physcal dstrbuton should ensure the standards of servces that meet expectatons of the customers and, at the same tme, mnmzaton of the costs ncurred by the producer and the dealer [3,8,11,14]. 3. Outsourcng n spare parts transport servces 3.1. The role and tasks of transport systems Companes, by means of proper organzaton of ther transport sectons, am at relablty n terms of space organzaton and qualty of spare parts delvery. Most often trade and servce companes that own ther means of transportaton use manly road transport for securng the contnuty of trade secton and servce operaton. Specal requrements that have to be met when provdng the delvery of spare parts for tractors and farm machnes generate economc arguments n favour of employng outsourcng n transport servces. Current orders realzed n the Logstcs Centre of the producer for partcular authorzed dealers usually do not consttute the transports that use the whole cargo space of vehcles. Ths s due to a hgh level of nhomogenety n terms of tme and space, as well as the fact that spare parts are transported n general cargo shpments. It should be ponted out that spare parts transport undergoes seasonal fluctuatons throughout the year and, especally n the season of agrcultural works, hgh expectatons as to the delvery punctualty are set. The proftablty of the transport secton n such condtons s subject to a radcal decrease. Ganng a compettve advantage and creatng the mage of a company as a sold and trustworthy partner for the agrcultural sector requres employng solutons that ensure transport servces dependable n terms of quantty and tme The analyss of the nfluence of outsourcng on the modfcaton of a company s acton strategy Rapd changes of the economc envronment force companes to modfy ther acton strategy. Competton on the part of other economc subjects and the pressure of the market towards a dynamc change and broadenng the offer of the manufactured products leads to focusng the efforts on the core busness. The areas of a low compettve sgnfcance are separated from the logstc systems of a company. Outsourcng s an acton amed at restructurng the organzaton of a company as to reduce ts sze and smplfy ts structure. Wthn outsourcng economc subjects subcontract part of ther tasks, functons and processes to external operators specalzng n a gven feld. Servce enterprses have an opportunty to realze orders accordng to the needs of the orderng party. The development of market economy causes a wde supply of servces n transport, dspatchng and logstcs [6,9,13,16]. MAINTENANCE AND RELIABILITY NR 1/

3 NAUKA I TECHNIKA Stosowane outsourcngu w logstyce generuje szereg zalet: - ogranczene kosztów pozomu zatrudnena; - wyższą efektywność w dzałalnośc podstawowej; - wyższą jakość usług wykorzystane potencjału, wedzy profesjonalzmu operatora zewnętrznego; - mnejsze zaangażowane kaptału ogranczene nakładów nwestycyjnych w wybranych obszarach. - Zwązane jest równeż z wadam: - partnerstwo powoduje transparentność frmy, - brak kontrol nad częścą procesów, - ryzyko zagrożena wynkające z neprzestrzegana warunków współpracy, - koneczność montorowana oceny uzyskanych efektów. Stosowane outsourcngu dla zabezpeczena tej częśc potrzeb transportowych, które są zwązane z dystrybucją częśc zamennych, wymaga zlecena przewozów w frmach kurerskch. Outsourcng w usługach przewozowych daje szybke efekty fnansowe dla frmy w wynku uwolnena poważnych środków kaptałowych, które są zamrożone w aktywach trwałych zwązanych z nfrastrukturą transportową. Utrzymane zakuponych środków transportowych zwązane jest z konecznoścą ponoszena welu nakładów, do których zalczamy: wynagrodzene kerowców, koszty palwa, koszty obsług serwsowej naprawczej taboru, utrzymane zaplecza techncznego, podatk oraz lczne opłaty koncesyjne. Przystępując do wyboru operatora zewnętrznego należy określć krytera, które będą decydujące przy podpsywanu umowy z frmą przewozową. Procedura wyboru wnna obejmować: - porównane odpowedz na rozesłane zapytana ofertowe do frm przewozowych ze szczególne wnklwą analzą kosztów zwązanych z wykonanem usług transportowych; - kontrolę jakośc realzowanych usług na rzecz nnych podmotów gospodarczych przez danego operatora logstycznego oraz posadane referencje certyfkaty; - systemy organzacyjne funkcjonujące w frme ch możlwośc w zakrese elastycznej reakcj na występującą zmanę obcążeń tras przewozu oraz gwarancję częstotlwośc punktualnośc dostaw; - gotowość do ponoszena kar umownych w przypadku ne spełnena warunków kontraktu; - weryfkację stosownych systemów zabezpeczana przewozów oraz systemów montorowana dentyfkacj przewożonych ładunków. Rachunek ekonomczny blansujący nakłady na utrzymane dzału transportowego oraz koszty wynajęca zewnętrznego dostawcy usług logstycznych pownen rozstrzygać o wyborze pomędzy oferentam. Przedsęborstwo dystrybucyjne podpsując umowę o długofalowej współpracy w zakrese transportu częśc zamennych do cągnków maszyn rolnczych, korzysta z upustów cenowych z uwag na bardzo szerok asortyment wynkający z tego wysok pozom zleceń przewozowych. Zamówene usług kurerskch u wybranego operatora logstycznego następuje równocześne z uruchomenem kompletacj częśc dla zlecena przekazanego do Centrum Logstycznego [4,12]. Usng outsourcng n logstcs generates a number of advantages: - reducng the costs and level of employment, - hgh effcency of the core busness, - hgher qualty of servces and usng the potental, knowledge and professonal sklls of the external operator, - lower captal engagement and lmtng nvestment outlays n chosen areas. - Outsourcng also has drawbacks: - partnershp causes company transparency, - lack of control over a part of the processes, - rsk and dangers resultng from not satsfyng prncples of cooperaton, - necessty to montor and evaluate the acheved results. Applyng outsourcng n order to secure the part of transport needs that are connected wth spare parts dstrbuton requres subcontractng the shpments to courer companes. Outsourcng n shpment servces allows the company to proft quckly due to releasng a large number of captal resources such as frozen fxed assets connected wth transport nfrastructure. The mantenance of the purchased means of transportaton nvolves a necessty to ncur many expendtures such as remuneraton of the drvers, costs of the fuel, costs of servce and repar of the fleet, mantenance of techncal resources, taxes and numerous lcense fees. Before choosng an external operator the crtera decsve for sgnng an agreement need to be specfed. The procedure of the choce should nclude: - a comparson of reples for the offer nqury sent to shpment companes wth an especally n-depth analyss of the costs connected wth performng transport servces, - controllng the qualty of the servces provded to other economc subjects by a gven logstc operator, as well as the references and certfcates, - organzaton systems functonng n the company and ther capabltes concernng a flexble reacton to a change n loadng and delvery route as well as the guarantee of frequency and punctualty of delvery, - readness to bear conventonal penaltes n case of not fulfllng the terms of the contract, - verfcaton of proper shpment protecton systems and montorng systems, as well as montorng the transported cargoes. The economc calculaton balancng the expendtures for mantanng the transport secton and the costs of hrng an external suppler of logstc servces should be decsve n the choce between the bdders. A dstrbutng company, when sgnng an agreement for a long-term cooperaton wthn the scope of transport of spare parts for tractors and farm machnes, receves dscount due to a very wde range of products and, as a consequence, a hgh level of shpment orders. Subcontractng courer servces to a chosen logstc operator takes place smultaneously to launchng parts completon to an order sent to the Logstcs Centre [4,12]. 56 EKSPLOATACJA I NIEZAWODNOŚĆ NR 1/2009

4 SCIENCE AND TECHNOLOGY 4. Analza outsourcngu usług przewozowych częśc zamennych wykonanych w latach Zborcze zlecena zakupu częśc zamennych, zrealzowane w frme będącej autoryzowanym dystrybutorem maszyn pojazdów rolnczych dwudzestu ośmu producentów, poddano badanom na przestrzen trzech lat. Przedsęborstwo handlowo usługowe będące obektem badań, prowadz od 1989 roku dzałalność w sektorze obsług rolnctwa na terene województwa lubelskego. Realzacja w czase rzeczywstym zamóweń częśc w połączenu z outsourcngem w usługach transportowych, mała na celu sprawne zabezpeczane beżących potrzeb klentów. Systematyczne utrzymane nskch stanów na magazyne częśc zamennych prowadzono równolegle z poltyką zdobywana satysfakcj klenta poprzez stosowane systemowych rozwązań logstycznych. Analze poddano wartość usług przewozowych przesyłek drobncowych z częścam zamennym, wykonanych przez usługodawców zewnętrznych. Outsourcng obejmował transport częśc zamennych z Centrów Logstycznych na terene Polsk do autoryzowanego dealera wyrobów częśc zamennych. Badana wykonanych usług przewozowych w latach , powerzono w sume trzem frmom kurerskm Wartość usług przewozowych częśc zamennych w 2003 roku Analza outsourcng w transporce częśc zamennych obejmowała w badanym okrese ogółem 462 usług przewozowe, wykonane przez dwe frmy kurerske. Rozkład wartośc wykonanych usług transportowych, prezentuje hstogram na rysunku 1. Perwszy kwartał wykazał najnższą wartość wykonanych usług przewozowych mały one pozom 12,3% obrotu rocznego. Wysok wzrost zapotrzebowana wystąpł w kwetnu, a obroty dla kolejnych trzech mesęcy osągnęły 27,4%. Maksymalna wartość przewozów kurerskch, mała mejsce w trzecm kwartale, gdy wykonano 41% obrotu rocznego. Mesącam z wysoką wartoścą usług w ramach outsourcngu był okres od lpca do paźdzernka. Konec roku charakteryzowała duża redukcja wartośc zleceń przewozowych, a najnższy popyt w skal badanego okresu wystąpł w grudnu. W ostatnm kwartale zapotrzebowane osągnęło pozom 19,3%. Przebeg zman oraz zrealzowany pozom wartośc usług kurerskch w 2003 roku, wynkał dokładne z zalecanego czasu na wykonane zabegów agrotechncznych. Wosenne prace polowe, podczas których wykonywane są uprawy przedsewne pod roślny jare oraz sadzene rośln okopowych były przyczyną znaczącego wzrostu obrotów w przewozach częśc zamennych. Maksymalny pozom usług kurerskch wystąpł w okrese zboru zbóż, wykonywana zespołu upraw pożnwnych oraz zboru rośln okopowych [2,7] Wartość usług przewozowych częśc zamennych w 2004 roku Przewozy częśc zamennych do cągnków maszyn rolnczych obejmowały w badanym okrese ogółem 698 usług transportowych, wykonanych przez dwe frmy kurerske. Rozkład wartośc zleceń transportowych w 2004 roku, pokazuje hstogram na rysunku 2. Analza rozkładu wartośc wykonanych usług przewozowych potwerdzła, że początek roku, gdy ne były wykonywane zabeg polowe, wyznaczył mnmum kwartalne o wartośc 12,8%. Kolejne trzy mesące były okresem, w którym zlecono przewozy o wartośc 25,4%, a mejscowa najwyższa wartość 4. Analyss of outsourcng of shpment servces of spare parts provded wthn the years The cumulatve orders for spare parts, purchase realzed n a company that s an authorzed dstrbutor of farm machnes and vehcles of twenty-eght producers, have been nvestgated wthn three years. The trade and servce enterprse that s the object of the research operates n the agrculture servce sector n the Lubln provnce. The real-tme realzaton of orders of spare parts connected wth outsourcng n transport servces ams at effcent satsfyng customers current needs. Systematc mantanng low stocks on hand n spare parts stores was parallel to the polcy of ensurng customer s satsfacton by means of systemc logstc solutons. The value of transport servces of general cargo shpments contanng spare parts done by external servce provders has been analyzed. Outsourcng has ncluded spare parts transport from Logstcs Centres n Poland to the authorzed dealer of spare products and parts. The examnaton of provded shpment servces wthn the years has been entrusted to three courer companes n amount The value of spare parts shpment servces n the year 2003 The analyss of outsourcng n spare parts transport ncluded 462 shpment servces at the perod nvestgated, provded by two courer companes. The layout of the value of transport servces s presented n the hstogram on fgure 1. The frst quarter of the year has shown the lowest value of performed servces;.e. 12,3% of the annual turn over. A hgh rse of demand took place n Aprl and the turnover for the next three months reached 27,4%. The maxmum value of courer shpments took place n the thrd quarter, when 41% of the annual turnover was realzed. The perod from July to October showed a hgh value of servces wthn outsourcng. The end of the year dsplayed a hgh reducton of the value of shpments and the lowest demand throughout the nvestgated perod was n December. In the last quarter the demand reached the level of 19,3%. The course of changes and the value of courer servces n 2003 followed exactly from the recommended tme for agrcultural operatons. Feld works n the sprng, durng whch pre-sowng cultvaton for sprng crops and root crops plantng resulted n an ncrease of turnover n spare parts shpments. The maxmum level of courer servces occurred durng the harvest tme, post-harvest cultvaton and root crops harvestng [2,7] The value of spare parts shpment servces n the year 2004 The shpments of spare parts for tractors and farm machnes ncluded 698 transport servces n general wthn the nvestgated perod. Two courer companes performed them. The layout of the value of transport servces n 2004 s presented n the hstogram on fgure 2. The analyss of the layout of the value of performed shpment servces has confrmed that the begnnng of the year, when no feld works were done, determned the quarter mnmum at the value of 12,8%. The followng three months were the perod n whch the value of shpments averaged out at 25,4%, whle MAINTENANCE AND RELIABILITY NR 1/

5 NAUKA I TECHNIKA Rys. 1. Rozkład wartośc usług przewozowych częśc zamennych wykonanych przez frmy kurerske w 2003 roku Fg. 1. The layout of the value of spare parts transport servces performed by courer companes n the year 2003 Rys. 2. Rozkład wartośc usług przewozowych częśc zamennych wykonanych przez frmy kurerske w 2004 roku Fg. 2. The layout of the value of spare parts transport servces performed by courer companes n the year 2004 wystąpła w kwetnu. Najwyższa wartość zleceń transportowych na pozome 37% odnotowano w trzecm kwartale. Maksymalny popyt występował w mesącach od serpna do paźdzernka. Wartość przewozów w czwartym kwartale była równa 22,2%, a ostane mesące roku charakteryzowały sę redukcją popytu na częśc zamenne. Charakter zman wartośc zrealzowanych usług przewozowych częśc zamennych w 2004 roku, wykazał zależność od natężena prac polowych. Najwyższa wartość przewozów wykonanych w ramach outsourcngu odwzorowywała czas realzacj zespołu upraw wosennych, prac przy zborze zbóż rośln olestych oraz upraw pożnwnych Wartość usług przewozowych częśc zamennych w 2005 roku Outsourcng w przewozach częśc zamennych w analzowanym roku stanowło ogółem 886 usług transportowych, wykonanych przez trzy frmy kurerske. Rozkład wartośc zleceń transportowych w 2005 roku, obrazuje hstogram na rysunku 3. W perwszym drugm kwartale przy obrotach odpowedno 17,4% 26,2%, najnższa wartość przewozów przypadła na środek okresu, a najwyższa na mesąc końcowy. Trzec kwartał wykazał tendencję wzrostu zamóweń przy obroce 34,2%, zrealzowano przewozy za maksymalną wartość w mesącu serpnu. Ostatne trzy mesące roku charakteryzowały sę gwałtownym spadkem wartośc zleceń kurerskch do pozomu 22,2%, a w grudnu wystąpło mnmum w skal całego 2005 roku. Struktura zman wartośc usług przewozowych częśc zamennych wykonanych przez frmy kurerske w ramach outsourcngu była w 2005 roku zależna od rozkładu czasowego lczebnośc zespołu upraw polowych zalecanych w kalendarzu zabegów agrotechncznych Charakterystyka porównawcza wartośc outsourcngu usług przewozowych częśc zamennych w latach Przewozy częśc zamennych w analzowanym okrese objęły ogółem 2046 zleceń. Rozkład wartośc przewozów kurerskch częśc zamennych w latach , przedstawa hstogram na rysunku 4. Badana rozkładu usług na przestrzen trzech lat dowodły, że mał mejsce przyrost wartośc zrealzowanych przesyłek kurerskch. Outsourcng w latach wykazał wzrost wartośc o 20%, a dla okresu następny przyrost wartośc o 33,7%. Zestawene rozkładu wartośc zleceń prze- the hghest local value occurred n Aprl. The hghest value of transport orders amountng to 37% could be notced n the thrd quarter. The maxmum demand occurred wthn the perod from August to October. The value of shpments n the fourth quarter equaled to 22,2% and the last months of the year showed the reducton of demand for spare parts. The character of changes n the value of provded spare parts shpment servces n the year 2004 has shown dependency on the ntensty of feld works. The hghest value of shpments performed wthn outsourcng corresponds to the perod of sprng agrcultural works, crops and oly plants harvestng as well as post-harvest cultvaton The value of spare parts shpment servces n the year 2005 Outsourcng n spare parts shpments wthn the nvestgated year consttuted 886 transport servces n generally, performed by three courer companes. The layout of the value of transport orders n 2005 s llustrated by the hstogram on fgure 3. In the frst and the second quarter, when the turnover reached 17,4% and 26,2% respectvely, the lowest value of shpments fell on the mddle of the perod whle the hghest value was reached n the last month. The thrd quarter showed a tendency towards a hgher number of orders and wth the turnover amountng to 34,2% the maxmum value of shpments was reached n August. The last three months dsplayed a rapd decrease n the value of courer orders to the level of 22,2% and n December the value was the lowest per annum. The structure of changes of the value of spare parts shpment servces performed by courer companes wthn outsourcng n the year 2005 depended on temporal dstrbuton and the number of agrcultural works recommended n the calendar of agrcultural works. 4.4 Comparatve descrpton of the value of outsourcng of spare parts shpment servces n the years Spare parts shpments n the analysed perod ncluded 2,046 orders n general. Fgure 4 presents the layout of the value of spare parts courer dspatches n the years The research servces on the layout durng three years have proved that there was an ncrease of the value of fulflled courer dspatches. The outsourcng n the years showed an ncrease value by 20% and for the perod a subsequent ncrease value by 33,7%. A juxtaposton of the layout of the value of shpment orders allows to clamng that 58 EKSPLOATACJA I NIEZAWODNOŚĆ NR 1/2009

6 SCIENCE AND TECHNOLOGY Rys. 3. Rozkład wartośc usług przewozowych częśc zamennych wykonanych przez frmy kurerske w 2005 roku Fg. 3. The layout of the value of spare parts transport servces performed by courer companes n the year 2005 Rys. 4. Rozkład wartośc usług przewozowych częśc zamennych wykonanych przez frmy kurerske w latach Fg. 4. The layout of the value of spare parts shpment servces done by courer companes n the years wozowych, pozwala stwerdzć, że mają one zblżoną charakterystykę na przestrzen badanych okresów. Udzały procentowe dla wybranych kwartałów zachowały zblżony pozom przy jednoczesnym wzrośce wartośc śwadczonych zleceń przewozowych. Perwszy kwartał mał najnższy popyt na zlecena transportowe. W roku posadał wartość odpowedno 12,8% 12,3%. Natomast w 2003 roku był wyższy nż w kolejnych latach wynosł 17,8%. Charakterystycznym zjawskem, potwerdzonym w drugm kwartale każdego roku, był skokowy wzrost wartośc usług w kwetnu. Początek sezonu wosennych zabegów agrotechncznych, w postac upraw przedsewnych sewu zbóż oraz sadzena rośln okopowych, generował ponad dwukrotny wzrost obrotów w porównanu do mesęcy zmowych. Obroty w drugm kwartale osągnęły odpowedno: 26,2%, 25,4% oraz 27,4%. Kolejna prawdłowość wdoczna na strukturze wartośc, to rosnące w kolejnych latach obroty trzecego kwartału. Okres zboru zbóż, rośln olestych rośln okopowych oraz wykonane prac z zespołu upraw pożnwnych, znalazło odbce w maksymalnej wartośc usług przewozowych częśc zamennych w mesącach od lpca do paźdzernka. Trzec kwartał zamknął sę wartoścą zleceń przewozowych na pozome: 34,2%, 37% 41% w skal roku. Ostatne dwa mesące roku stanowły okres zmnejszonego popytu redukcj obrotów w przewozach, przy czym tendencja taka szczególne wyraźne zaznaczyła sę w 2005 roku. Czwarty kwartał to przewozy o wartośc odpowedno: 22,2%, 24,8% oraz 19,3%. Sumaryczny rozkład wartośc przewozów kurerskch, prezentuje wykres na rysunku Analza statystyczna outsourcngu usług przewozowych częśc zamennych w latach Przewozy częśc zamennych zrealzowane przez operatorów logstycznych na zlecene przedsęborstwa handlowo usługowego w badanym okrese, mały charakter perodyczny. Wahana sezonowe wymuszają odchylena od rytmcznego przebegu procesów przemysłowych. Zakłócając ch wyrównany pozom są przyczyną nadmernego wzrostu kosztów. Rozpatrywano ch podobeństwo zależność od kalendarza zabegów agrotechncznych, które mają cyklczny przebeg są ścśle zwązane z określonym sezonam na przestrzen roku. Przy analze badanych zjawsk outsourcngu wykorzystano model multplkatywny składowych szeregu czasowego, który they are of a smlar descrpton throughout the tested perods. The percentage shares for the selected quarters have mantaned a smlar level wth a smultaneous ncrease n the values of shpment orders. There was the lowest demand for shpment orders n the frst three months. In 2004 and 2005 t had a value of 12.8% and 12.3% respectvely. But n 2003 t was hgher than n the followng years and was 17.8%. An abrupt ncrease n the value of servces n Aprl was a characterstc phenomenon, confrmed n the second quarter of each year. The begnnng of the season of sprng agrcultural works,.e. pre-sowng cultvaton, crop sowng and plantng of bulb and root plants generated over double ncrease n turnover n comparson to wnter months. The turnover n the second quarter reached respectvely: 26.2%, 25.4% and 27.4%. Increasng turnover of the thrd quarter n the followng years s another regularty notceable n the value structure. The harvest tme of crops, oleagnous plants and bulb and root plants, as well as works of post-harvest farmng, reflected n maxmum value of spare parts shpment servces from July to October. The thrd quarter closed wth the value of shpment orders at the level of: 34.2%, 37% and 41% throughout the year. The last two months were the perod of a lower demand and a reducton of shpment turnover. Such a tendency was partcularly marked n The fourth quarter was marked wth shpment: 22.2%, 24.8% and 19.3%. The graph on fgure 5 shows a summary layout of the value of courer dspatches. 5. Statstc analyss of outsourcng of spare parts shpment servces n the years Spare parts shpments done by logstc operators for the order of a trade-servce enterprse n the tested perod were of a perodc character. Seasonal fluctuatons extort devatons from a rhythmcal course of ndustral processes. They are the cause of an excessve ncrease n costs by the dsrupton of ther balanced level. They have been analysed as far as ther smlarty and dependence upon the calendar of agrcultural works are concerned. The works are of a cyclc course and are strctly connected wth partcular seasons of the year. Analysng the tested outsourcng phenomena, a multplcatve model of elements of tme lne, whch can be presented as MAINTENANCE AND RELIABILITY NR 1/

7 NAUKA I TECHNIKA można przedstawć jako loczyn czterech składowych. Sezonowość określamy wówczas za pomocą metody nazywanej metodą współczynnka do średnej ruchomej. [1,10,15,17]: a product of four elements. Seasonalty s defned by means of the method called method of a coeffcent to a movng average. [1,10,15,17]: Y t = Tt St Ct I (1) t Y t = Tt St Ct I (1) t gdze: Y t wartość szeregu, T t trend szeregu, S t wahana sezonowe, C t wahana cyklczne, I t wahana przypadkowe. Przy wyznaczanu ndeksów sezonowych, posługwano sę średną ruchomą opartą na 12 obserwacjach mesęcznych. Standaryzację uzyskujemy poprzez oblczene zależnośc: w d S = 100% d (2) w = 1 gdze: S ndeks sezonowy dla -tego podokresu (mesąca), w średna arytmetyczna wartośc współczynnka w kolejnych mesącach, d lczba mesęcy w roku. Do analzy grafcznej wpływu wahań sezonowych na rozkład zboru zmennych, wykorzystano pojęce pozomu odnesena (pozomu przecętnego), który w poszczególnych mesącach roku dla ndeksów sezonowych ma wartość równą 100%. Indeksy sezonowe dla wartośc przewozów kurerskch w latach , pokazuje wykres na rysunku 6. Na skutek wahań sezonowych cały perwszy kwartał, posadał ndeksy sezonowe ponżej pozomu odnesena. W stycznu lutym defcyt uzyskał pozomy 50,2% 48,7%. Kweceń był tradycyjne okresem realzacj wększej lośc usług przewozowych, a ndeks przekroczył pozom przecętny o 25,2%. Sezon zabegów agrotechncznych od lpca do paźdzernka, mał ndeksy przewyższające wartość odnesena odpowedno o: 30,2%, 64,1%, 56% 22,8%. Redukcja ndeksów na konec roku wynosła 57,2% był to najnższy pozom w całym badanym okrese. Analza ndeksów sezonowych potwerdzła stnene ścsłego zwązku pomędzy wartoścą wykonanych przez frmy kurerske usług transportowych częśc zamennych, a zespołem upraw przy sewe zbóż, sadzenu rośln okopowych oraz zborze tych rośln realzacj zespołu upraw pożnwnych. where: Y t value of tme seres, T t tme seres trend, S t - seasonal fluctuatons, C t cyclcal fluctuatons, I t ncdental fluctuaton. Seasonal ndces were marked usng a movng average based on 12 monthly observatons. Standardsaton proceeds as follows: w d S = 100% d (2) w = 1 where: S seasonal ndex for ts sub-perod (month), w arthmetc mean of coeffcent s value n ensung months, d the number of months n the year. For the graphc analyss of the nfluence of seasonal fluctuatons on the layout of the set of movng, the term level of reference (average level) was used, whch n partcular months of the year for seasonal ndces has the value that equals 100%. The chart on fgure 6 shows seasonal ndces for the value of courer dspatches n the years As a result of seasonal fluctuatons, the whole frst three months had seasonal ndces below the level of reference. In January and February, the defct reached levels of 50.2% and 48.7%. Aprl was tradtonally the perod of a bgger number of shpment servces and the ndex exceeded the average level by 25.2%. The season of agrcultural works from July to October had ndces exceedng the value of reference respectvely by: 30.2%, 64.1%, 56% and 22.8%. The reducton of ndces by the end of the year was 57.2% and t was the lowest level n the whole tested perod. The analyss of seasonal ndces confrmed the exstence of a close connecton between the value of the spare parts shpment servces done by courer companes and the cultvaton unt whle crop sowng, plantng bulb and root plants and harvestng these plants and carryng out post-harvest cultvaton unt. Rys. 5. Sumaryczny rozkład wartośc usług przewozowych częśc zamennych wykonanych przez frmy kurerske w latach Fg. 5. A summary layout of the value of spare parts shpment servces done by courer companes n the years Rys. 6. Indeksy sezonowe dla wartośc usług przewozowych częśc zamennych wykonanych przez frmy kurerske w latach Fg. 6. Seasonal ndces for the value of spare parts shpment servces done by courer companes n the years EKSPLOATACJA I NIEZAWODNOŚĆ NR 1/2009

8 SCIENCE AND TECHNOLOGY 6. Podsumowane Przedsęborstwa funkcjonujące w gospodarce rynkowej zmuszone są do permanentnej konfrontacj we wszystkch obszarach dzałana. Msją wpsaną w stratege frm jest cągły rozwój stała adaptacja zarówno do wymagań klentów, jak zman w otoczenu branżowym. Analza poszczególnych funkcj podmotu gospodarczego pownna być prowadzona w aspekce organzacyjnym, ekonomcznym techncznym. Pozwala to wyodrębnć w obszarze procesów logstycznych take, które należy zlecć operatorom zewnętrznym w celu uzyskana przewag konkurencyjnej. Outsourcng służy zarówno redukcj kosztów, jak zmane całej struktury kosztów stałych w wybranych obszarach funkcjonalnych. Przeprowadzone badana rynku sprzedaży częśc zamennych do cągnków maszyn rolnczych potwerdzły występowane następujących specyfcznych cech: - Wartość usług przewozowych zrealzowanych w latach przez frmy kurerske, wykazała nsk popyt na tak rodzaj zleceń zarówno na początku, jak na końcu każdego badanego roku. - Wysok wzrost wartośc przewozów występował w drugm kwartale roku oraz w mesącach od lpca do paźdzernka. Struktura zrealzowanych zleceń transportowych była zbeżna czasowo z okresam ntensywnych prac polowych, zalecanych w kalendarzu zabegów agrotechncznych dla upraw na terene Polsk [2,7]. - Oblczone ndeksy sezonowe dla kolejnych mesęcy potwerdzły, że wartość zleconych frmom kurerskm usług transportowych częśc zamennych ma charakter perodyczny. Zależy ona bezpośredno od kalendarza zabegów agrotechncznych, a szczególne upraw przy sewe zbóż, sadzenu rośln okopowych, a także zborach tych rośln realzacj zespołu upraw pożnwnych. Outsourcng usług transportowych w ostatnch latach traktowany jest jako dzałane standardowe przez wele frm z branży motoryzacyjnej. Obszar obsług zabezpeczene rynku rolnczego w częśc zamenne do cągnków maszyn rolnczych, jak pokazały przeprowadzone badana ma zmenny popyt na przestrzen roku. Operatorzy logstyczn traktują ten sektor jako perspektywczny z uwag na duże wolumeny zamóweń. Aspekty ekonomczne organzacyjne korzystne zarówno dla frm dealerskch, jak kurerskch w pełn uzasadnają stosowane formuły outsourcngu w obsłudze krajowego rynku rolnczego. 6. Conclusons Enterprses functonng n the market economy are forced to permanent confrontaton n every area of actvty. A contnuous development and a permanent adaptaton both to customers requrements and to changes n the branch envronment are a msson wrtten n companes strateges. The analyss of partcular functons of an economc subject should be carred out n organzatonal, economc and techncal aspects. It allows to dstngushng n the area of logstc processes such processes, whch should be contracted to external operators n order to gan a compettve advantage. Outsourcng allows cost reducton and the change of the whole fxed cost structure n selected functonal areas. The research of the sales market of spare parts for tractors and agrcultural machnery confrmed the followng specfc features: - The value of shpment servces realzed by courer companes n the years showed a low demand for such contracts both at the begnnng and at the end of each tested year. - A hgh ncrease n the shpment value was notceable n the second quarter of the year and from July to October. The structure of the realzed transport contracts was temporarly concded wth the perods of ntensve feld works, recommended n the agrcultural operaton calendar for crops on the area of Poland [2,7]. - Calculated seasonal ndces for the followng months confrmed that the value of spare parts transport servces contracted to courer companes was of a perodc character. It depends drectly on the calendar of agrcultural operatons, partcularly cultvaton whle corn sowng, plantng bulb and root plants and harvestng these plants and realzaton of post-harvest cultvaton. In the recent years, outsourcng of transport servces has been treated as a standard actvty by many motorzaton branch companes. The research has shown that the servce area and the provson of the agrcultural market for spare parts for tractors and agrcultural machnery has a changeable demand throughout the year. Logstc operators treat ths sector as a perspectve one due to a bg volume of orders. Economc and organzatonal aspects, proftable both to dealer and courer companes, fully justfy the applcaton of the outsourcng formula wthn the domestc agrcultural market servce. 7. References [1] Aczel A.D. (2002): Complete Busness Statstcs, 4th ed., Rchard D. Irwn/McGraw-Hll, Boston. [2] Banasak J. (red.) (1999): Agrotechnologa, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław. [3] Carbone V., Stone M. A. (2005): Growth and relatonal strateges used by the European logstcs servce provders: Ratonale and outcomes, Transportaton Research Part E: Logstcs and Transportaton Revew, Volume 41, Issue 6, November 2005, Pages [4] Ceselsk M. (red.) (2005): Rynek usług logstycznych, Wyd. Dfn, Warszawa. [5] Coyle J. J., Bard E. J., Langley C. J. (1996): The Management of Busness Logstcs, West Publshng Company, New York. [6] Gay C.L., Essnger J. (2000): Insde Outsourcng: The Insder s Gude to Managng Strategc Sourcng, Ncholas Brealey Publshng Ltd, London. [7] Karczmarczyk St. (red.) (2005): Agrotechnka rośln uprawnych, Wyd. Akadem Rolnczej w Szczecne, Szczecn. [8] Kempny D. (2001): Logstyczna obsługa klenta, Polske Wydawnctwo Ekonomczne, Warszawa. [9] Pekarsk W., Juścńsk S. (2005): Rozwój sektora usług: Transport Spedycja Logstyka w Polsce po wstąpenu do Un Europejskej, Eksploatacja Nezawodność - Mantenance and Relablty, str , nr 4. MAINTENANCE AND RELIABILITY NR 1/

9 NAUKA I TECHNIKA [10] Pułaska-Turyna B. (2005): Statystyka dla ekonomstów, Wyd. Dfn, Warszawa. [11] Rutkowsk K. (red.) (2005): Logstyka dystrybucj Specyf ka, Tendencje rozwojowe, dobre praktyk, Wyd. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa. [12] Rydzkowsk W. (red.) (2004): Usług logstyczne, Wyd. Instytut Logstyk Magazynowana, Poznań. [13] Rydzkowsk W., Wojewódzka-Król K. (red.) (2006): Transport, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. [14] Stock J. R., Lambert D. M. (2001): Strategc Logstc Management, Mc Graw Hll/Irwn, New York. [15] Sobczyk M., 2006: Statystyka aspekty praktyczne teoretyczne, Wyd. UMCS, Lubln. [16] Trock M. (2001): Outsourcng, Polske Wydawnctwo Ekonomczne, Warszawa [17] Woźnak M. (red.) (2002): Statystyka ogólna, Wyd. Akadem Ekonomcznej, Kraków. Dr nż. Sławomr JUŚCIŃSKI Prof. dr hab. nż. Wesław PIEKARSKI Unwersytet Przyrodnczy w Lublne Katedra Energetyk Pojazdów ul. Głęboka 28, Lubln, Polska e-mal: slawomr.juscnsk@up.lubln.pl e-mal: weslaw.pekarsk@up.lubln.pl 62 EKSPLOATACJA I NIEZAWODNOŚĆ NR 1/2009