RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 1660449 (13) T3 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 27.08.2004 04764563.5 (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: 18.11.2009 Europejski Biuletyn Patentowy 2009/47 EP 1660449 B1 (51) Int. Cl. A61K31/661 A61K31/137 C07F9/09 C07D209/46 A61P37/02 (2006.01) (2006.01) (2006.01) (2006.01) (2006.01) (54) Tytuł wynalazku: Pochodne aminopropanolu (30) Pierwszeństwo: GB20030020196 GB20030024206 28.08.2003 15.10.2003 (43) Zgłoszenie ogłoszono: 31.05.2006 Europejski Biuletyn Patentowy 2006/22 (45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: 31.05.2010 Wiadomości Urzędu Patentowego 05/2010 (73) Uprawniony z patentu: Novartis AG, Basel, CH (72) Twórca (y) wynalazku: PL/EP 1660449 T3 ALBERT Rainer, Basel, CH FRANCOTTE Eric, Nuglar, CH ZECRI Frédéric, Bartenheim, FR ZOLLINGER Markus, Möhlin, CH (74) Pełnomocnik: Łazewska i Łazewski sp. j. rzecz. pat. Walkiewicz Sebastian 01-612 Warszawa Mysłowicka 15 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).
1 Z-6598/09 EP 1 660 449 B1 Pochodne aminopropanolu Opis wynalazku [0001] Przedmiotem niniejszego wynalazku są związki organiczne, sposób ich wytwarzania i kompozycje farmaceutyczne je zawierające. [0002] Bardziej szczegółowo niniejszy wynalazek dostarcza związku o wzorze ogólnym I: gdzie każdy z m i n, niezależnie, oznacza 1, 2 lub 3; X oznacza O lub bezpośrednie wiązanie; R 1 oznacza, - fenyloalkil, gdzie alkil jest prostym lub rozgałęzionym łańcuchem (C 6-20)węglowym; lub - fenyloalkil, gdzie alkil jest prostym lub rozgałęzionym łańcuchem (C 1-30 ) węglowym, gdzie wspomniany fenyloalkil jest podstawiony przy reszcie fenylowej podstawnikiem wybranym z grupy obejmującej - prosty lub rozgałęziony łańcuch (C 6-20 )węglowy ewentualnie podstawiony fluorowcem, - prosty lub rozgałęziony łańcuch (C 6-20 )alkoksylowy ewentualnie podstawiony fluorowcem, - prosty lub rozgałęziony (C 6-20 )alkenyloksyl, - fenyloalkoksyl, fluorowcofenyloalkoksyl, fenyloalkoksyalkil, fenoksyalkoksyl lub fenoksyalkil, - cykloalkiloalkil podstawiony C 6-20 alkilem, - heteroaryloalkil podstawiony C 6-20 alkilem,
2 - heterocykliczny C 6-20 alkil lub - heterocykliczny alkil podstawiony C 2-20 alkilem oraz gdzie ugrupowanie alkilowe może mieć - w łańcuchu węglowym wiązanie lub heteroatom wybrane z grupy obejmującej wiązanie podwójne, wiązanie potrójne, O, S, sulfinyl, sulfonyl, lub NR 5, gdzie R 5 oznacza H, alkil, aryloalkil, acyl lub alkoksykarbonyl, oraz - jako podstawnik alkoksyl, alkenyloksyl, alkinyloksyl, aryloalkiloksyl, acyl, grupę alkiloaminową, alkilotio, grupę acyloaminową, alkoksykarbonyl, grupę alkoksykarbonyloaminową, acyloksyl, alkilokarbamoil, grupę nitrową, fluorowiec, grupę aminową, hydroksyl lub karboksyl, oraz R 2 oznacza, gdzie każdy z podstawników R 3 i R 4, niezależnie, oznacza H lub C 1-4 alkil, gdzie alkil jest ewentualnie podstawiony 1, 2 lub 3 atomami fluorowca; w postaci wolnej lub w postaci soli. Fluorowiec to F, Cl, Br lub I. Alkil lub alkoksyl może mieć prosty lub rozgałęziony łańcuch. Cykloalkil to korzystnie C 3-10 cykloalkil, korzystniej C 3-8 cykloalkil i obejmuje, na przykład, cyklopropyl, cyklobutyl, cyklopentyl, cykloheksyl lub cykloheptyl. Acyl może być resztą R y -CO-, gdzie R y oznacza C 1-6 alkil, C 3-6 cykloalkil, fenyl lub fenylo-c 1-4 alkil. [0003] W przypadku gdy w związkach o wzorze ogólnym I łańcuch węglowy, taki jak R 1, jest podstawiony, korzystnie jest on podstawiony fluorowcem, grupą nitrową, grupą aminową, hydroksylem lub karboksylem. W przypadku gdy łańcuch węglowy jest przerwany ewentualnie podstawionym fenylenem, łańcuch ten jest korzystnie niepodstawiony. W przypadku gdy ugrupowanie fenylenowe jest podstawione, korzystnie jest ono podstawione fluorowcem, grupą nitrową, grupą aminową, metoksylem, hydroksylem lub karboksylem. [0004] W związkach według niniejszego wynalazku następujące znaczenia są korzystne same lub w dowolnym podzbiorze kombinacji: 1. każdy z m i n oznacza 1 lub 2, korzystnie 1. 2. X oznacza O.
3 3. R 1 oznacza C 13-20 alkil, ewentualnie podstawiony grupą nitrową, fluorowcem, grupą aminową, hydroksylem lub karboksylem oraz, korzystniej te, gdzie R 1 oznacza fenyloalkil podstawiony łańcuchem C 6-14 -alkilowym ewentualnie podstawionym fluorowcem oraz ugrupowanie alkilowe oznacza C 1-6 alkil ewentualnie podstawiony hydroksylem. Korzystniej, R 1 oznacza fenylo-c 1-6 alkil, na przykład fenylo-c 1-6 alkil, na przykład fenylo-c 2 alkil, podstawiony przy fenylu prostym lub rozgałęzionym, korzystnie prostym, łańcuchem C 6-14 alkilowym. Łańcuch C 6-14 alkilowy może znajdować się w pozycji orto, meta lub para, korzystnie para. 4. Każdy z podstawników R 3 i R 4 oznacza H. [0005] Szczególnie korzystnym związkiem jest monoester [2-hydroksymetylo-4- (4-oktylofenylo)-2-(1-okso-1,3-dihydro-izoindol-2-ilo)-butylowy] kwasu fosforowego(v). [0006] Związki o wzorze ogólnym I mogą występować w postaci wolnej lub w postaci soli, na przykład soli addycyjnych z kwasami nieorganicznymi, takich jak chlorowodorek, bromowodorek lub siarczan(vi), soli z kwasami organicznymi, takich jak octan, fumaran, maleinian, benzoesan, cytrynian, jabłczan, metanosulfonian lub benzenosulfonian; gdzie R 3 lub R 4 oznacza H, R 2 może także występować w postaci soli, na przykład soli amonowej lub soli z metalami, takimi jak sód, potas, wapń, cynk lub magnez, lub ich mieszanin. Związki o wzorze ogólnym I i ich sole w postaci hydratów lub solwatów również mieszczą się w zakresie niniejszego wynalazku. [0007] Związki o wzorze ogólnym I mają jedno lub większą liczbę centrów asymetrii w cząsteczce, a zatem można otrzymać różne izomery optyczne. Zakres niniejszego wynalazku obejmuje także enancjomery, racematy, diastereoizomery i ich mieszaniny. Atom węgla stanowiący centrum asymetrii może mieć konfigurację R lub S. Ponadto, jeśli związki o wzorze ogólnym I mają izomery geometryczne, zakres niniejszego wynalazku obejmuje także związki cis, trans i ich mieszaniny. Podobne rozważania dotyczą także wymienionych powyżej materiałów wyjściowych mających asymetryczne atomy węgla lub nienasycone wiązania. [0008] Związek o wzorze ogólnym I można otrzymać w reakcji związku o wzorze ogólnym II: gdzie m, n, X 1 R 1 i R 2 mają znaczenie takie, jak określono dla wzoru I; z aromatycznym 1,2-dikarbaldehydem, na przykład benzeno-1,2- dikarbaldehydem, i odzyskując powstały związek o wzorze ogólnym I w postaci wolnej lub w postaci soli. [0009] Proces można przeprowadzać metodami znanymi w dziedzinie, na przykład sposobem opisanym w przykładach.
4 [0010] Związek o wzorze ogólnym II (na przykład jego mieszaninę racemiczną) można otrzymać w sposób opisany w WO 02/18395 lub WO 02/076995. [0011] W WO 02/18395 opisano otrzymywanie mieszaniny racemicznej związku o wzorze ogólnym II, gdzie jeden etap usuwania grupy zabezpieczającej przeprowadza się na produktach pośrednich, które same występują w postaci mieszaniny racemicznej. W WO 02/18395 nie opisano sposobu rozdzielania tych produktów pośrednich na odpowiednie enancjomery, na przykład przed usunięciem reszt zabezpieczających. [0012] Niniejszy wynalazek dostarcza także związku o wzorze ogólnym I lub wzorze ogólnym II, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru S lub więcej 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R, na przykład więcej niż 90% występuje w postaci enancjomeru R lub S. Korzystniej więcej niż 95% wagowych, na przykład więcej niż 99% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S. Zatem niniejszy wynalazek może dotyczyć zasadniczo czystego enancjomeru R lub S (na przykład enancjomeru S zasadniczo wolnego od enancjomeru R lub na odwrót), korzystnie enancjomeru S związku o wzorze ogólnym I lub II. Szczególnie korzystne są zasadniczo czyste (na przykład ponad 99% wagowych) enancjomery R lub S, szczególnie enancjomery S, monoestru [2-amino-2-hydroksymetylo-4-(4-oktylo-fenylo)- butylowego] kwasu fosforowego(v) (FTY720-fosforan(V)) i monoestru [2- hydroksymetylo-4-(4-oktylo-fenylo)-2-(1-okso-1,3-dihydro-izoindol-2-ilo)-butylowego] kwasu fosforowego(v). [0013] Zasadniczo korzystne są związki o przedstawionej poniżej konfiguracji trójwymiarowej: [0014] Enancjomerów związków o wzorze ogólnym I i II nie można w sposób zadawalający rozdzielić typowymi metodami. Według niniejszego wynalazku rozdział enancjomerów osiąga się przy zastosowaniu nowych strategii rozdzielania i syntezy. [0015] Związek o wzorze ogólnym I, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S, na przykład zasadniczo czysty enancjomer R lub S, można otrzymać poprzez: a) oddzielanie enancjomeru S od enancjomeru R w mieszaninie racemicznej związku o wzorze ogólnym I przy zastosowaniu chromatografii na chiralnej fazie stacjonarnej; lub
5 b) reagowanie związku o wzorze ogólnym II, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S, na przykład zasadniczo czystego enancjomeru R lub S związku o wzorze ogólnym II, z aromatycznym 1,2-dikarbaldehydem na przykład benzeno-1,2-dikarbaldehydem. [0016] Według metody a), rozdzielanie chromatograficzne korzystnie przeprowadza się przy użyciu chiralnej fazy jonowymiennej na bazie karbaminianu chininy lub karbaminianu chinidyny jako chiralnego materiału selekcjonującego, na przykład fazy karbaminianu chininy (8S,9R) dostępnej na rynku pod nazwa handlową ProntoSIL-Ghiral AX QN-1:. [0017] Związek o wzorze ogólnym II, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S, można otrzymać usuwając grupę zabezpieczającą ze związku o wzorze ogólnym III, gdzie więcej niż 70% wagowych związku o wzorze ogólnym III występuje w postaci enancjomeru R lub S:, gdzie m, n, X, R 1 i R 2 mają znaczenie określone powyżej i R 6 oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową oraz, tam, gdzie jest to wymagane, przekształcając związki o wzorze ogólnym I otrzymane w postaci wolnej w żądane sole lub na odwrót. [0018] Przykładowe grupy zabezpieczające grupy aminowe, takie jak R 6, to na przykład te ujawnione w Protective Groups in Organic Synthesis T.W. Greene, J.Wiley & Sons NY, wyd. 2, rozdział 7, 1991, i cytowanych tam odnośnikach literaturowych, na przykład acyl, na przykład tert-butoksykarbonyl, benzyloksykarbonyl, 9- fluorenylometoksykarbonyl, trifluoroacetyl, trimetylosililoetanosulfonyl i podobne. [0019] Alternatywnie i korzystniej związek o wzorze ogólnym II, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S, można otrzymać
6 usuwając grupę zabezpieczającą ze związku o wzorze ogólnym IIIa lub IIIb, gdzie więcej niż 70% wagowych związku o wzorze ogólnym IIIa lub IIIb występuje w postaci enancjomeru R lub S:, gdzie n, m, X, R 1 i R 2 mają znaczenie określone powyżej i R 6 oznacza grupę zabezpieczającą jednocześnie grupę aminową i OH, na przykład tak, że R 6 razem z atomami O i N, do których grupa ta jest przyłączona, asymetrycznym atomem węgla i 1 do 3 innych atomów węgla tworzy resztę cykliczną, na przykład 5 do 7-członowy heterocykliczny pierścień, na przykład oksazolidyn-2-on (w IIIa R 6 oznacza -C(O)-) lub 2-metylo-4,5-dihydro-oksazol (w IIIb R 6 oznacza -C(CH 3 )-). [0020] Grupy zabezpieczające R 6 lub R 6 w związku o wzorze ogólnym III, IIIa lub IIIb wygodnie można usunąć metodami znanymi w dziedzinie, na przykład poprzez hydrolizę, na przykład w środowisku zasadowym, na przykład używając wodorotlenku, takiego jak wodorotlenek baru. Można to również osiągnąć poprzez hydrogenolizę, na przykład w obecności katalizatora Pearlmana, na przykład jak ujawniono w J.Org.Chem., 1998, 63, 2375-2377. [0021] Zatem, w dalszym alternatywnym aspekcie niniejszy wynalazek dostarcza związku o wzorze ogólnym III, IIIa lub IIIb określonego powyżej, w postaci wolnej lub w postaci soli. Związki o wzorze ogólnym III, IIIa lub IIIb mają jedno lub większą liczbę centrów asymetrii w cząsteczce, a zatem można otrzymać różne izomery optyczne. Zakres niniejszego wynalazku obejmuje także enancjomery, racematy, diastereoizomery i ich mieszaniny. [0022] Grupy zabezpieczające R 6 lub R 6 w związku o wzorze ogólnym III, IIIa lub IIIb wygodnie można usunąć metodami znanymi w dziedzinie, na przykład poprzez hydrolizę, na przykład w środowisku zasadowym, na przykład używając wodorotlenku, takiego jak wodorotlenek baru. Można to również osiągnąć poprzez hydrogenolizę, na przykład w obecności katalizatora Pearlmana, na przykład jak ujawniono w J.Org.Chem., 1998, 63, 2375-2377.
7 [0023] Związek o wzorze ogólnym III, IIIa lub IIIb zawierający więcej niż 70% wagowych enancjomeru R lub S można otrzymać oddzielając enancjomer S od enancjomeru R w mieszaninie racemicznej związku o wzorze ogólnym III, IIIa lub IIIb, przy użyciu chromatografii (MPLC, HPLC, SFC) lub w układzie kolumn chromatograficznych w procesie SMB (symulowany ruch złoża) z chiralną fazą stacjonarną na bazie polisacharydu, korzystnie typu amylozy, na przykład tris[(s)-αmetylobenzylokarbaminianu] amylozy powlekającego substrat z żelu krzemionkowego, takiego jak ten dostępny pod nazwą handlową CHIRALPAK AS i pokazany poniżej, lub w postaci unieruchomionej, otrzymanej sposobem opisanym w WO 97/04011 i WO 97/49733: [0024] Związek o wzorze ogólnym III, IIIa lub IIIb zawierający więcej niż 70% wagowych enancjomeru R lub S alternatywnie można otrzymać usuwając grupy mogące ulec hydrolizie obecne w R 2 w związku o wzorze ogólnym IV, IVa lub IVb zawierającym więcej niż 70% wagowych enancjomeru R lub S:, gdzie m, n, X, R 1, R 6 i R 6 mają znaczenie określone powyżej i R 2 oznacza
8, gdzie każdy z podstawników R 3 i R 4 oznacza grupę mogącą ulec hydrolizie. [0025] Korzystnie podstawniki R 3 i R 4 są identyczne i oznaczają na przykład fenyl lub benzyl, lub tworzą razem układ pierścieniowy, taki jak w 1,5-dihydro-2,4,3- benzodioksafosfepinie. [0026] Związek o wzorze ogólnym IV, IVa lub IVb zawierający więcej niż 70% wagowych enancjomeru R lub S można otrzymać oddzielając enancjomer S od enancjomeru R w mieszaninie racemicznej związku o wzorze ogólnym IV, IVa lub IVb, na przykład jak opisano powyżej dla rozdzielania enancjomerów związków o wzorze ogólnym III, IIIa lub IIIb. [0027] Związek o wzorze ogólnym IV, IVa lub IVb, na przykład jego mieszaninę racemiczną, gdzie X oznacza O można otrzymać w reakcji związku o wzorze ogólnym V, Va lub Vb:, gdzie m, n, R 1, R 6 i R 6 mają znaczenie określone powyżej, z odczynnikiem fosforylującym, na przykład chlorofosforanem, chlorofosforanem difenylu lub chlorofosforanem dibenzylu, cyjanoetylofosforanem, amidofosforanem, takim jak amidofosforan N-fenylu, 3-(dietyloamino)-1,5-dihydro-2,4,3-benzodioksafosfepiną i podobnymi. Reakcje można przeprowadzać metodami znanymi w dziedzinie, na przykład jak ujawniono w J.Org.Chem., j.w. W związkach o wzorze ogólnym IIIa grupa aminowa
9 korzystnie występuje w postaci zabezpieczonej, jako R 4, jeśli R 4 ma znaczenie inne niż acyl. [0028] Związek o wzorze ogólnym IV, IVa lub IVb, na przykład jego mieszaninę racemiczną, gdzie X oznacza bezpośrednie wiązanie, można otrzymać w reakcji związku o wzorze ogólnym V, Va lub Vb :, gdzie m, n, R 1, R 6 i R 6 mają znaczenie określone powyżej oraz Y oznacza grupę opuszczającą, na przykład Br, z odczynnikiem fosforylującym, na przykład fosforanem(iii) dietylu w obecności środka redukującego, na przykład NaH. Reakcje można przeprowadzać metodami znanymi w dziedzinie. [0029] Alternatywnie, rozdział związków chiralnych można przeprowadzać na wcześniejszym etapie procesu. Zatem związek o wzorze ogólnym IV, IVa lub IVb zawierający więcej niż 70% wagowych enancjomeru R lub S można otrzymać w reakcji związku o wzorze ogólnym V, Va, Vb, V, Va lub Vb zawierającego więcej niż 70% wagowych enancjomeru R lub S z odczynnikiem fosforylującym. Związek o wzorze ogólnym V, Va, Vb, V, Va lub Vb zawierający więcej niż 70% wagowych enancjomeru R lub S można otrzymać oddzielając enancjomer S od enancjomeru R w mieszaninie racemicznej związku o wzorze ogólnym V, Va, Vb, V, Va lub Vb, na przykład metodą chromatografii HPLC lub w układzie kolumn chromatograficznych w procesie SMB (symulowany ruch złoża) z chiralną fazą stacjonarną na bazie polisacharydu, jak opisano powyżej dla rozdzielania enancjomerów związku o wzorze ogólnym IV, IVa lub IVb. [0030] Związek o wzorze ogólnym V lub V można otrzymać w reakcji związku o wzorze ogólnym VI:
10, gdzie m, n i R 1 mają znaczenie określone powyżej i R 9 oznacza OH oznacza grupę opuszczającą, na przykład Br, ze związkiem będącym donorem grupy zabezpieczającej grupę aminową. Związek o wzorze ogólnym Va, Va, Vb lub Vb można otrzymać w reakcji związku o wzorze ogólnym VI ze związkiem zabezpieczającym grupę OH i aminową, na przykład grupę OH i aminową można zabezpieczyć jednocześnie reagując wolny aminoalkohol lub aminodiol o wzorze ogólnym VI w celu otrzymania reszty cyklicznej, na przykład 5 do 7-członowego pierścienia heterocyklicznego, na przykład oksazolidyn-2-onu lub 2-metylo-4,5-dihydro-oksazolu, na przykład z Cbo-Cl, bezwodnikiem Boc, ortooctanem trietylu i acetonitrylem lub fosgenem w środowisku zasadowym. [0031] Na dowolnym etapie procesu, R 1 w każdym z podanych powyżej wzorów można ewentualnie przekształcić do alternatywnej grupy R 1 znanymi metodami. Na przykład, związek o wzorze ogólnym Vb, gdzie R 1 oznacza (4-benzyloksy-fenylo)-etyl można przekształcić do alternatywnego związku o wzorze ogólnym Vb, gdzie R 1 oznacza [4-(6-fluoro-heksyloksy)-fenylo]-etyl (a) usuwając grupę benzylową z R 1 poprzez uwodornienie z uwolnieniem reszty (4-hydroksy-fenylo)-etylowej i dalej (b) poddając reakcji z 1-bromo-6-fluoroheksanem. Alternatywny związek o wzorze ogólnym Vb można następnie poddać procesowi rozdzielania związków chiralnych lub przekształcić do związku o wzorze ogólnym IVb jak opisano powyżej. [0032] Związki o wzorach ogólnych III, IIIa, IIIb, IV, IVa i IVb zawierające więcej niż 70% wagowych enancjomeru R lub S stosowane jako materiały wyjściowe oraz ich sole są nowe i stanowią część niniejszego wynalazku. [0033] W innym alternatywnym aspekcie, związek o wzorze ogólnym II, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S, można otrzymać usuwając grupę zabezpieczającą i hydrolizując związek o wzorze ogólnym VII, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S:,
gdzie m, n, X i R 1 mają znaczenie określone powyżej i R 2 " oznacza 11, gdzie każdy z podstawników R 3 i R 4 oznacza grupę mogącą ulec hydrolizie, na przykład tert-butyl, i R 7 oznacza grupę zabezpieczającą grupę aminową, na przykład benzyloksykarbonyl. [0034] Związek o wzorze ogólnym VII, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S, można otrzymać w reakcji związku o wzorze ogólnym VIII, gdzie więcej niż 70% wagowych związku występuje w postaci enancjomeru R lub S z odczynnikiem fosforylującym, na przykład jak opisano powyżej. [0035] O ile nie opisano wytwarzania materiałów wyjściowych, należy uznać, że związki te są znane lub można je otrzymać metodami znanymi w dziedzinie lub sposobami ujawnionymi w poniższych przykładach. [0036] Następujące przykłady służą ilustracji wynalazku. CBO = benzyloksykarbonyl FTY720 = 2-amino-2-[2-(4-oktylofenylo)etylo]propano-1,3-diol EDTA = kwas etylenodiaminotetraoctowy OPA = orto-ftalaldehyd (benzeno-1,2-dikarbaldehyd) Przykład 1: Monoester [(R/S)-2-hydroksymetylo-4-(4-oktylo-fenylo)-2-(1-okso- 1,3-dihydro-izoindol-2-ilo)-butylowy] kwasu fosforowego(v) [0037] a) (R/S)-4-Hydroksymetylo-4-[2-(4-oktylo-fenylo)-etylo]-oksazolidyn-2-on:
12 [0038] Chloromrówczan benzylu (0,45 ml; 3,2 mmol) dodaje się do zawiesiny FTY720.HCI (1,03 g, 3 mmol) w 2M NaOH (20 ml). Mieszaninę reakcyjną trzyma się w temperaturze pokojowej przez noc i w celu zakończenia reakcji dodaje dalszą porcję chloromrówczanu benzylu (0,9 ml; 6,4 mmol). Po 2 dniach utrzymywania w temperaturze pokojowej mieszaninę reakcyjną zakwasza się 1M HCl, poddaje się ekstrakcji chlorkiem metylenu i oczyszcza na kolumnie wypełnionej żelem krzemionkowym przy użyciu mieszaniny chlorek metylenu/metanol/kwas octowy 50% (9/1/0,125) jako fazy ruchomej. [M+H] + : 334 (ESI-MS) b) (R/S)-4-[2-(4-Oktylo-fenylo)-etylo]-4-(3-okso-1,5-dihydro-3lambda*5*- benzo[e][1,3,2]dioksafosfepin-3-yloksymetylo)-oksazolidyn-2-on: [0039] Do roztworu produktu końcowego z etapu a) (2,4 g; 7,2 mmol) w mieszaninie chlorek metylenu/thf 1/1 (100 ml) w 0 C dodaje się tetrazol (rekrystalizowany; 2,52 g; 36 mmol) i fosforan(iii) 3-(dietyloamino)-1,5-dihydro-2,4,3- benzodioksafosfepinotrifenylu (5,17 g; 21,6 mmol). Po 18 godzinach utrzymywania w temperaturze pokojowej do roztworu dodaje się (chłodząc) H 2 O 2 (8,2 ml [30% w wodzie]; 72 mmol) i utrzymuje w temperaturze pokojowej przez dodatkowe 90 minut. Po przerwaniu reakcji nasyconym roztworem Na 2 S 2 O 3 (100 ml) mieszaninę reakcyjną poddaje się ekstrakcji octanem etylu (trzykrotnie). Warstwę organiczną suszy nad Na 2 SO 4 i związek oczyszcza na żelu krzemionkowym przy użyciu mieszaniny cykloheksan/octan etylu 1/1 jako fazy ruchomej. c) Monoester {(R/S)-4-[2-(4-oktylo-fenylo)-etylo]-2-okso-oksazolidyn-4- ylometylowy} kwasu fosforowego(v) [0040] Produkt końcowy z etapu b) (1,03 g; 2 mmol) uwodornia się pod ciśnieniem normalnym (Pd/C 10% ; 50 mg) przez 90 minut. Po przesączeniu mieszaninę reakcyjną zatęża się i stosuje w etapie d) bez dalszego oczyszczania. d) Monoester [(R/S)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-(4-oktylo-fenylo)-butylowy] kwasu fosforowego(v) ((R/S)-FTY720-fosforan(V)) [0041] Do roztworu produktu końcowego z etapu c) w etanolu (20 ml) dodaje się LiOH (20 ml; 10% roztwór w wodzie). Po 24 godzinach ogrzewania pod chłodnicą zwrotną mieszaninę reakcyjną zobojętnia się HCI (1M w wodzie) i zatęża. Pozostałość traktuje się lodowatym kwasem octowym (5 ml). Produkt końcowy wytrąca się po dodaniu wody (50 ml). Po przesączeniu, przemyciu (woda) i wysuszeniu otrzymuje się czysty produkt końcowy bez jakiegokolwiek dalszego oczyszczania.
13 e) Monoester [(R/S)-2-hydroksymetylo-4-(4-ortylo-fenylo)-2-(1-okso-1,3- dihydroizoindol-2-ilo)-butylowy kwasu fosforowego(v) (otrzymywanie pochodnych z OPA) [0042] Produkt końcowy z etapu d) ((R/S)-FTY720-fosforan(V)) (50 mg; 0,125 mmol) przeprowadza się w zawiesinę w roztworze EDTA (0,5 ml; 10 mm w wodzie) i wodnym roztworze kwasu bornego (0,5 ml; 3% w wodzie; ph doprowadzone do 10,5 przy użyciu wodnego roztworu KOH 10% ). Po dodaniu OPA (33 mg, 0,25 mmol), rozpuszczeniu w etanolu (0,5 ml), mieszaninę reakcyjną utrzymuje się w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę (ultradźwięki). Następnie ph doprowadza się do 3,5 (wodny roztwór HCl; 1M) i poddaje się ekstrakcji octanem etylu (trzykrotnie). Warstwę organiczną suszy się nad Na 2 SO 4 i związek oczyszcza na żelu krzemionkowym przy użyciu mieszaniny chlorek metylenu/metanol (95/5 0/100) jako fazy ruchomej. [M-H] - : 502,5 (ESI-MS) Przykład 2: Monoester [(R)-2-hydroksymetylo-4-(4-oktylo-fenylo)-2-(1-okso-1,3- dihydro-izoindol-2-ilo)-butylowy] kwasu fosforowego(v) [0043] [0044] Przykład 2 otrzymuje się po rozdzieleniu produktu końcowego z etapu b) metodą HPLC na kolumnie CHIRALPAK AS w skali preparatywnej (etanol/n-heksan 40/60 jako faza ruchoma), lub metodą chromatografii SMB (symulowany ruch złoża) na kolumnach HPLC wypełnionych unieruchomionym tris[(s)-αmetylobenzylokarbaminianem amylozy na żelu krzemionkowym (mieszanina n- heksan/etanol /chloroform 60/20/20 jako faza ruchoma; stężenie zasilania, 1 %) i stosując etapy c), d) i e) jak opisano w przykładzie 1. Przykład 3: Monoester [(S)-2-hydroksymetylo-4-(4-oktylo-fenylo)-2-(1-okso-1,3- dihydro-izoindol-2-ilo)-butylowy] kwasu fosforowego(v) [0045]
14 [0046] Przykład 3 otrzymuje się po rozdzieleniu produktu końcowego z etapu b) metodą HPLC na kolumnie CHIRALPAK AS w skali preparatywnej (etanol/n-heksan 40/60 jako faza ruchoma), lub metodą chromatografii SMB (symulowany ruch złoża) na kolumnach HPLC wypełnionych unieruchomionym tris[(s)-αmetylobenzylokarbaminianem amylozy na żelu krzemionkowym (mieszanina n- heksan/etanol /chloroform 60/20/20 jako faza ruchoma; stężenie zasilania, 1 %) i stosując etapy c), d) i e) jak opisano w przykładzie 1. Przykład 4: ((R/S)-4-{2-[4-(6-Fluoro-heksyloksy)-fenylo]-etylo}-2-metylo-4,5- dihydro-oksazol-4-ilo)-metanol [0047] a) Do roztworu 4-(2-hydroksy-etylo)-fenolu (50 g, 0,36 mol) w etanolu (400 ml) dodaje się węglan potasu (75 g, 0,54 mol, 1,5 równ.) i bromek benzylu (47,2 ml, 0,39 mol, 1,1 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w temperaturze pokojowej przez noc, po czym odsącza przez Celite i zatęża pod próżnią. Po krystalizacji z eteru dietylowego wyodrębnia się 2-(4-benzyloksy-fenylo)-etanol. b) Do roztworu 2-(4-benzyloksy-fenylo)-etanolu (78,72 g, 0,34 mol) w chlorku metylenu (400 ml) dodaje się trietyloaminę (67,3 ml, 0,44 mol, 1,4 równ.), a następnie w 0 C chlorek mesylu (34,8 ml, 0,44 mol, 1,3 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w 0 C przez 30 minut i pozostawia do ogrzania do temperatury pokojowej, po czym poddaje się ekstrakcji chlorkiem metylenu (2 x 300 ml). Połączone warstwy organiczne przemywa się następnie solanką (2 x 300 ml) i zatęża pod próżnią. c) Do surowego produktu w roztworze octanu etylu (600 ml) dodaje się jodek sodu (67,2 g, 0,44 mol, 1,3 równ.) i mieszaninę reakcyjną miesza się ogrzewając pod chłodnicą zwrotną przez 6 godzin. Po przesączeniu, warstwę organiczną przemywa się solanką (3 x 400 ml), suszy z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. Po krystalizacji z eteru dietylowego wyodrębnia się 1-benzyloksy-4-(2-jodo-etylo)benzen. d) Do roztworu acetamidomalonianu (59,4 g, 0,27 mol, 2 równ.) w bezwodnym dimetyloformamidzie (400 ml) dodaje się w 0 C w atmosferze gazu obojętnego wodorek sodu (60% w oleju) (9,94 g, 0,49 mol, 1,8 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się przez 3 godziny w 0 C. Następnie dodaje się powoli w 0 C 1-benzyloksy-4-(2-jodo-etylo)-benzen (46,8 g, 0,13 mol, 1 równ.) w roztworze suchego dimetyloformamidu (250 ml) i mieszaninę reakcyjną miesza się w temperaturze pokojowej przez noc. Reakcję przerywa się dodając kilka kropli metanolu i mieszaninę zatęża prawie do sucha pod próżnią, następnie poddaje się ekstrakcji octanem etylu i przemywa kolejno 1M HCl (2 x 500 ml), nasyconym roztworem NaHCO 3 (2 x 500 ml) i solanką (2 x 500 ml), suszy z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. Po wielokrotnej krystalizacji z eteru dietylowego
15 wyodrębnia się ester dietylowy kwasu 2-acetyloamino-2-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]- malonowego. e) Do roztworu estru dietylowego kwasu 2-acetyloamino-2-[2-(4-benzyloksyfenylo)-etylo]-malonowego (44,1 g, 0,1 mol) w mieszaninie etanolu z wodą (2/1) (285 ml / 285 ml) dodaje się porcjami CaCl 2 (28,5 g, 0,26 mol, 2,5 równ.) i NaBH 4 (19,4 g, 0,52 mol, 5,0 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się przez noc w temperaturze pokojowej. W 0 C reakcje przerywa się ostrożnie dodając kroplami metanol (10 ml) i mieszaninę zatęża prawie do sucha pod próżnią. Surową mieszaninę poddaje się ekstrakcji octanem etylu (4 x 500 ml) i przemywa kolejno 1M HCl (2 x 300 ml), nasyconym roztworem NaHCO 3 (2 x 300 ml) i solanką (2 x 300 ml). Połączone warstwy organiczne następnie suszy się z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. N-[3-(4-Benzyloksy-fenylo)-1,1-bishydroksymetylo-propylo]-acetamid stosuje się następnie bez dalszego oczyszczania. f) Do roztworu surowego N-[3-(4-benzyloksy-fenylo)-1,1-bis-hydroksymetylopropylo]-acetamidu w mieszaninie tetrahydrofuran, metanol, woda (1/2/2) (450 ml / 900 ml / 900 ml) dodaje się w temperaturze pokojowej wodorotlenek litu (32,7 g, 1,36 mol, 8,0 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w 55 C przez 5 godzin, po czym poddaje się ekstrakcji octanem etylu (500 ml) i przemywa solanką (2 x 300 ml). Połączone warstwy organiczne następnie suszy się z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. Po krystalizacji z octanu etylu wyodrębnia się 2-amino-2-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]-propano-1,3-diol. g) Do roztworu 2-amino-2-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]-propano-1,3-diolu (31,1 g, 0,10 mol) w acetonitrylu (2,38l) dodaje się ortooctan trietylu (17,1 ml, 0,12 mol, 1,2 równ.) i kwas octowy (5,48 ml, 0,11 mol, 1,1 równ.). Mieszaninę reakcyjną następnie miesza się w 80 C przez 5 godzin, po czym zatęża pod próżnią. Po krystalizacji z octanu etylu wyodrębnia się {4-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]-2-metylo-4,5-dihydrooksazol-4- ilo}-metanol. h) Do roztworu {4-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]-2-metylo-4,5-dihydrooksazol-4-ilo}-metanolu (26,1 g, 0,08 mol) w metanolu (800 ml) dodaje się pallad na węglu drzewnym (2,6 g, 10% wag.) i mieszaninę reakcyjną miesza się w atmosferze wodoru w temperaturze pokojowej przez 5 godzin, po czym przesącza przez Celite i zatęża pod próżnią. Po krystalizacji z octanu etylu i heksanów wyodrębnia się (R/S)-4-[2-(4- hydroksymetylo-2-metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilo)-etylo]-fenol z wydajnością ilościową. i) Do roztworu (R/S)-4-[2-(4-hydroksymetylo-2-metylo-4,5-dihydro-oksazol-4- ilo)-etylo]-fenolu (500 mg, 2,12 mmol) w bezwodnym DMF (8 ml) dodaje się w atmosferze gazu obojętnego Cs 2 CO 3 (901 mg, 2,76 mmol, 1,3 równ.) i 1-bromo-6-fluoro-
16 heksan (464,1 mg, 2,55 mmol, 1,2 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w atmosferze gazu obojętnego w 85 C przez noc. Następnie dodaje się nasycony roztwór NaHCO 3 (20 ml) i octan etylu (40 ml). Warstwę organiczną oddziela się i fazę wodną poddaje się ekstrakcji octanem etylu (3 x 40 ml). Połączone ekstrakty organiczne przemywa się solanką i 1 M HCI, suszy nad MgSO 4 i odparowuje do sucha. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (cykloheksan/octan etylu (9/1) do (1/1) i (0/1)) otrzymuje się (R/S)-(4-{2-[4-(6-fluoro-heksyloksy)-fenylo]-etylo}-2-metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilo)- metanol w postaci bezbarwnego oleju. [0048] Enancjomery ((R/S)-4-{2-[4-(6-fluoro-heksyloksy)-fenylo]-etylo}-2- metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilo)-metanolu rozdziela się metodą HPLC na kolumnie CHIRALPAK AD w skali preparatywnej (n-heksan/2-propanol 96/6 jako faza ruchoma). Przykład 5: Monoester {(S)-2-amino-4-[4-(6-fluoro-heksyloksy)-fenylo]-2- hydroksymetylo-butylowy} kwasu fosforowego(v) [0049] a) Do roztworu chiralnego ((S)-4-{2-[4-(6-fluoro-heksyloksy)-fenylo]-etylo}-2- metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilo)-metanolu (300 mg, 0,80 mmol) i tetrazolu (337,4 mg, 4,82 mmol, 6 równ., rekrystalizowany z toluenu) w bezwodnym THF (6 ml) w -25 C dodaje się 3-dietyloamino-1,5-dihydro-benzo[e][1,3,2]dioksafosfepinę (433,5 μl, 1,56 mmol, 1,95 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w atmosferze argonu w -25 C przez 3 godziny, po czym pozostawia do ponownego ogrzania do temperatury pokojowej.
17 Następnie wstrzykuje się H 2 O 2 (30%, 75 μl, 4,0 mmol, 5 równ.) w 0 C intensywnie mieszając. Mieszaninę reakcyjną miesza się przez kolejne 30 minut, po czym dodaje nasycony roztwór tiosiarczanu sodu (1 ml). Warstwę organiczną oddziela się i fazę wodną poddaje się ekstrakcji eterem (3 x 20 ml). Połączone ekstrakty organiczne przemywa się solanką, suszy nad MgSO 4 i odparowuje do sucha. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (octan etylu) otrzymuje się ester O,O-di-tert-butylowo-O-(S)-4-{2-[4-(6-fluoroheksyloksy)-fenylo]-etylo}-2-metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilometylowy kwasu fosforowego(v) w postaci bezbarwnego oleju. b) Do roztworu estru O,O-di-tert-butylowo-O-(S)-4-{2-[4-(6-fluoro-heksyloksy)- fenylo]-etylo}-2-metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilometylowego kwasu fosforowego(v) (33 mg, 0,050 mmol) w etanolu (2 ml) dodaje się stęż. HCI (2 ml). Mieszaninę reakcyjną miesza się w 85 C przez 2 godziny, następnie zatęża do sucha. Pozostałość rozpuszcza się ponownie w octanie etylu i wytrąca heksanami. Osad odsącza się, przemywa bezwodnym eterem i suszy pod próżnią otrzymując monoester {(S)-2-amino-4-[4-(6-fluoroheksyloksy)-fenylo]-2-hydroksymetylo-butylowy} kwasu fosforowego(v) w postaci bezbarwnego proszku. Przykład 6: Monoester {(R)-2-amino-4-[4-(6-fluoro-heksyloksy)-fenylo]-2- hydroksymetylo-butylowy} kwasu fosforowego(v) [0050] [0051] Syntezę przeprowadza się stosując procedury chemiczne opisane w przykładzie 5. Przykład 7: Monoester [(S)-4-[4-(6-fluoro-heksyloksy)-fenylo]-2- hydroksymetylo-2-(1-okso-1,3-dihydro-izoindol-2-ilo)-butylowy] kwasu fosforowego(v) [0052]
18 [0053] Otrzymywanie pochodnych z OPA przeprowadza się sposobem opisanym w przykładzie 1, etap e. Przykład 8: Monoester [(R)-4-[4-(6-fluoro-heksyloksy)-fenylo]-2- hydroksymetylo-2-(1-okso-1,3-dihydro-izoindol-2-ilo)-butylowy] kwasu fosforowego(v) [0054] [0055] Otrzymywanie pochodnych z OPA przeprowadza się sposobem opisanym w przykładzie 1, etap e. Przykład 9: Monoester ((R)-2-amino-4-{4-[2-(3-fluoro-fenoksy)-etoksy]-fenylo}- 2-hydroksymetylo-butylowy) kwasu fosforowego(v) [0056] [0057] Do roztworu 4-(2-hydroksy-etylo)-fenolu (50 g, 0,36 mol) w etanolu (400 ml) dodaje się węglan potasu (75 g, 0,54 mol, 1,5 równ.) i bromek benzylu (47,2 ml, 0,39 mol, 1,1 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w temperaturze pokojowej przez noc, po czym odsącza przez Celite i zatęża pod próżnią. Po krystalizacji z eteru dietylowego wyodrębnia się 2-(4-benzyloksy-fenylo)-etanol (82,6 g, 95%). [0058] Do roztworu 2-(4-benzyloksy-fenylo)-etanolu (78,72 g, 0,34 mol) w chlorku metylenu (400 ml) dodaje się trietyloaminę (67,3 ml, 0,44 mol, 1,4 równ.), a następnie w 0 C chlorek mesylu (34,8 ml, 0,44 mol, 1,3 równ.). Mieszaninę reakcyjną
19 miesza się w 0 C przez 30 minut i pozostawia do ogrzania do temperatury pokojowej, po czym poddaje się ekstrakcji chlorkiem metylenu (2 x 300 ml). Połączone warstwy organiczne przemywa się następnie solanką (2 x 300 ml) i zatęża pod próżnią. Do surowego produktu w roztworze octanu etylu (600 ml) dodaje się jodek sodu (67,2 g, 0,44 mol, 1,3 równ.) i mieszaninę reakcyjną miesza ogrzewając pod chłodnicą zwrotną przez 6 godzin. Po przesączeniu warstwę organiczną przemywa się solanką (3 x 400 ml), suszy z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. Po krystalizacji z eteru dietylowego wyodrębnia się 1-benzyloksy-4-(2-jodo-etylo)-benzen (116,5 g, 86%). [0059] Do roztworu acetamidomalonianu (59,4 g, 0,27 mol, 2 równ.) w bezwodnym dimetyloformamidzie (400 ml) dodaje się w 0 C w atmosferze gazu obojętnego wodorek sodu (60% w oleju) (9,94 g, 0,49 mol, 1,8 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się przez 3 godziny w 0 C. Następnie dodaje się powoli w 0 C 1- benzyloksy-4-(2-jodo-etylo)-benzen (46,8 g, 0,13 mol, 1 równ.) w roztworze suchego dimetyloformamidu (250 ml) i mieszaninę reakcyjną miesza w temperaturze pokojowej przez noc. Reakcję przerywa się dodając kilka kropli metanolu i zatęża prawie do sucha pod próżnią, następnie poddaje się ekstrakcji octanem etylu i przemywa kolejno 1M HCl (2 x 500 ml), nasyconym roztworem NaHCO 3 (2 x 500 ml) i solanką (2 x 500 ml), suszy z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. Po wielokrotnej krystalizacji z eteru dietylowego wyodrębnia się ester dietylowy kwasu 2-acetyloamino-2-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]- malonowego (47,3 g, 80%). [0060] Do roztworu estru dietylowego kwasu 2-acetyloamino-2-[2-(4-benzyloksyfenylo)-etylo]-malonowego (44,1 g, 0,1 mol) w mieszaninie etanolu z wodą (2/1) (285 ml / 285 ml) dodaje się porcjami CaCl 2 (28,5 g, 0,26 mol, 2,5 równ.) i NaBH 4 (19,4 g, 0,52 mol, 5,0 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się przez noc w temperaturze pokojowej. W 0 C reakcję ostrożnie przerywa się dodając kroplami metanol (10 ml) i zatęża prawie do sucha pod próżnią. Surową mieszaninę poddaje się ekstrakcji octanem etylu (4 x 500 ml) i przemywa kolejno 1M HCl (2 x 300 ml), nasyconym roztworem NaHCO 3 (2 x 300 ml) i solanką (2 x 300 ml). Połączone warstwy organiczne suszy się z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. N-[3-(4-Benzyloksy-fenylo)-1,1-bis-hydroksymetylo-propylo]- acetamid stosuje się następnie bez dalszego oczyszczania. [0061] Do roztworu surowego N-[3-(4-benzyloksy-fenylo)-1,1-bishydroksymetylo-propylo]-acetamidu w mieszaninie tetrahydrofuranu, metanolu i wody (1/2/2) (450 ml/900 ml /900 ml) dodaje się w temperaturze pokojowej wodorotlenek litu (32,7 g, 1,36 mol, 8,0 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w 55 C przez 5 godzin, następnie poddaje się ekstrakcji octanem etylu (500 ml) i przemywa solanką (2 x 300 ml),
20 po czym połączone warstwy organiczne suszy się z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. Po krystalizacji z octanu etylu wyodrębnia się 2-amino-2-[2-(4-benzyloksyfenylo)-etylo]-propano-1,3-diol (28,8 g, 97%). [0062] Do roztworu 2-amino-2-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]-propano-1,3- diolu (200 mg, 0,66 mmol) w dioksanie (10 ml) dodaje się roztwór 1M NaOH (0,73 ml, 0,73 mmol, 1,1 równ.) i bezwodnik Boc (217 mg, 0,99 mmol, 1,5 równ.). Mieszaninę reakcyjną następnie miesza się przez noc w temperaturze pokojowej, po czym poddaje się ekstrakcji octanem etylu (80 ml) i przemywa solanką (2 x 50 ml). Połączone warstwy organiczne następnie suszy się z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (octan etylu/heksan (3/1)) i krystalizacji z eteru dietylowego wyodrębnia się 2-amino-2-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]-propano-1,3-diol w postaci białego ciała stałego (204 mg, 87%). [0063] Do roztworu 2-amino-2-[2-(4-benzyloksy-fenylo)-etylo]-propano-1,3- diolu (6,31 g, 0,16 mol) w dichlorometanie (120 ml) i pirydyny (1,26 ml, 0,16 mol) dodaje się w temperaturze pokojowej chlorek o-nitrobenzoilu (2,27 ml. 0,017 mol). Mieszaninę reakcyjną następnie miesza się przez noc w temperaturze pokojowej, po czym poddaje się ekstrakcji dichlorometanem (300 ml) i przemywa solanką (2 x 200 ml). Połączone warstwy organiczne następnie suszy się z Na 2 SO 4, przesącza i zatęża pod próżnią. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (octan etylu/heksan (1/1)) i krystalizacji z eteru dietylowego wyodrębnia się ester 4-(4-benzyloksy-fenylo)-2-tert-butoksykarbonyloamino- 2-hydroksymetylo-butylowy kwasu 2-nitro-benzoesowego w postaci białego ciała stałego (6,55 mg, 76%). Uzyskano 1,40 g materiału wyjściowego. [0064] Do roztworu estru 4-(4-benzyloksy-fenylo)-2-tertbutoksykarbonyloamino-2-hydroksymetylobutylowego kwasu 2-nitro-benzoesowego (105 mg; 0,19 mmol) w toluenie (2 ml) dodaje się 2,2 dimetoksypropan (0,06 ml, 0,57 mmol, 3 równ.) i katalityczną ilość kwasu p-toluenosulfonowego. Mieszaninę reakcyjną miesza się w 95 C przez 6 godzin, następnie zatęża do sucha pod zmniejszonym ciśnieniem. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (octan etylu/heksan (3/1)) i krystalizacji z eteru dietylowego wyodrębnia się ester tert-butylowy kwasu 4-[2-(4-benzyloksy-fenylo)- etylo]-2,2-dimetylo-4-(2-nitro-benzoiloksymetylo)-oksazolidyno-3-karboksylowego w postaci oleju (88 mg, 78%). [0065] Do roztworu estru tert-butylowego kwasu 4-[2-(4-benzyloksy)-etylo]-2,2- dimetylo-4-(2-nitro-benzoiloksymetylo)-oksazolidyno-3-karboksylowego (80 mg, 0,13 mmol) w metanolu (1 ml) i THF (1 ml) dodaje się K 2 CO 3 (1,5 mg, 0,076 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się przez noc w temperaturze pokojowej, po czym zatęża do
21 sucha. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (octan etylu/heksan (4/1)) wyodrębnia się ester tert-butylowy kwasu 4-[2-(4-benzyloksyfenylo)-etylo]-4- hydroksymetylo-2,2-dimetylo-oksazolidyno-3-karboksylowego (51 mg, 85%) w postaci białego ciała stałego. [0066] Do roztworu estru tert-butylowego kwasu 4-[2-(4-benzyloksy-fenylo)- etylo]-4-hydroksymetylo-2,2-dimetylo-oksazolidyno-3-karboksylowego (25 mg, 0,05 mmol) w metanolu (10 ml) dodaje się katalityczną ilość palladu na węglu drzewnym (10% wag.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w atmosferze H 2 w temperaturze pokojowej przez 2 godziny. Po przesączeniu zawiesiny przez Celite i zatężeniu do sucha wyodrębnia się ester tert-butylowy kwasu 4-hydroksymetylo-4-[2-(4-hydroksyfenylo)-etylo]-2,2-dimetylooksazolidyno-3-karboksylowego w postaci białego ciała stałego. [0067] Do roztworu estru tert-butylowego kwasu (S)-4-hydroksymetylo-4-[2-(4- hydroksy-fenylo)-etylo]-2,2-dimetylo-oksazolidyno-3-karboksylowego (100 mg, 0,28 mmol) w DMF (5 ml) dodaje się CsCO 3 (120,5 mg, 0,37 mmol, 1,3 równ.) i 1-(2-bromoetoksy)-3-fluoro-benzen (80,7 mg, 0,37 mmol, 1,3 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w 85 C przez 4 godziny. Następnie dodaje się octan etylu i wodę, oddziela warstwę organiczną i fazę wodną poddaje się ekstrakcji octanem etylu (3 x 50 ml). Połączone ekstrakty organiczne przemywa się solanką, suszy nad MgSO 4 i odparowuje do sucha. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (octan etylu/heksan 9:1) otrzymuje się ester tert-butylowy kwasu (S)-4-(2-{4-[2-(3-fluoro-fenoksy)-etoksy]-fenylo}-etylo)-4- hydroksymetylo-2,2-dimetylo-oksazolidyno-3-karboksylowego w postaci bezbarwnego oleju. [0068] Do roztworu estru tert-butylowego kwasu (S)-4-(2-{4-[2-(3-fluoro- fenoksy)-etoksy]-fenylo}-etylo)-4-hydroksymetylo-2,2-dimetylo-oksazolidyno-3- karboksylowego (70 mg, 0,14 mmol) i tetrazolu (49 mg, 0,7 mmol, 5 równ., rekrystalizowany z toluenu) w bezwodnym THF (5 ml) dodaje się di-tbu-n,ndiizopropylofosforoamid (155 mg, 0,56 mmol, 4 równ.). Mieszaninę reakcyjną miesza się w atmosferze argonu w temperaturze pokojowej przez 3 godziny, po czym dodaje powoli w 0 C H 2 O 2 (30%, 10 równ.) mieszając intensywnie. Mieszaninę reakcyjną miesza się przez kolejne 30 minut, po czym dodaje nasycony roztwór tiosiarczanu sodu (5 ml). Warstwę organiczną oddziela się i fazę wodną poddaje się ekstrakcji eterem (3 x 20 ml). Połączone ekstrakty organiczne przemywa się solanką, suszy nad MgSO 4 i odparowuje do sucha. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (octan etylu/heksan 1:1) otrzymuje się ester tert-butylowy kwasu (R)-4-(di-tert-butoksyfosforyloksymetylo)-4-(2-
22 {4-[2-(3-fluoro-fenoksy)-etoksy]-fenylo}-etylo)-2,2-dimetylo-oksazolidyno-3- karboksylowego w postaci bezbarwnych kryształów. [0069] Na koniec, roztwór estru tert-butylowego kwasu (R)-4-(di-tert-butoksyfosforyloksymetylo)-4-(2-{4-[2-(3-fluoro-fenoksy)-etoksy]-fenylo}-etylo)-2,2-dimetylooksazolidyno-3-karboksylowego (70 mg, 0,10 mmol) w stęż. HCl (2 ml) miesza się w temperaturze pokojowej przez 1 godzinę i następnie ogrzewa do 95 C przez 2 godziny, po czym zatęża do sucha. Pozostałość rozpuszcza się ponownie w octanie etylu i wytrąca heksanami. Osad odsącza się, przemywa bezwodnym eterem i suszy pod próżnią otrzymując monoester ((R)-2-amino-4-{4-[2-(3-fluoro-fenoksy)-etoksy]-fenylo}-2- hydroksymetylo-butylowy) kwasu fosforowego(v) w postaci bezbarwnego proszku. Przykład 10: Monoester ((S)-2-amino-4-{4-[2-(3-fluoro-fenoksy)-etoksy]- fenylo}-2-hydroksymetylo-butylowy) kwasu fosforowego(v) [0070] [0071] Monoester ((S)-2-amino-4-{4-[2-(3-fluoro-fenoksy)-etoksy]-fenylo}-2- hydroksymetylo-butylowy) kwasu fosforowego(v) otrzymuje się sposobem opisanym w przykładzie 9 stosując ester tert-butylowy kwasu (R)-4-hydroksymetylo-4-[2-(4-hydroksyfenylo)-etylo]-2,2-dimetylo-oksazolidyno-3-karboksylowego zamiast estru tert-butylowego kwasu (S)-4-hydroksymetylo-4-[2-(4-hydroksy-fenylo)-etylo]-2,2-dimetylo-oksazolidyno- 3-karboksylowego. Przykład 11: Monoester {(R)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-[4-(2-m-toliloksyetoksy)-fenylo]-butylowego} kwasu fosforowego(v) [0072]
23 [0073] Monoester {(R)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-[4-(2-m-toliloksy-etoksy)- fenylo]-butylowy} kwasu fosforowego(v) otrzymuje się sposobem analogicznym do opisanego w przykładzie 9. Przykład 12: Monoester ((R)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-{4-[2-(4- metoksyfenylo)-etoksy]-fenylo}-butylowy) kwasu fosforowego(v) [0074] [0075] Monoester ((R)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-{4-[2-(4-metoksy-fenylo)- etoksy]-fenylo}-butylowy) kwasu fosforowego(v) otrzymuje się sposobem analogicznym do opisanego w przykładzie 9. Przykład 13: Monoester {(R)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-[4-(2-p-tolilo-etoksy)- fenylo]-butylowy} kwasu fosforowego(v) [0076] [0077] Monoester {(R)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-[4-(2-p-tolilo-etoksy)- fenylo]-butylowy} kwasu fosforowego(v) otrzymuje się sposobem analogicznym do opisanego w przykładzie 9. Przykład 14: Monoester ((R)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-{4-[2-(4- trifluorometylofenylo)-etoksy]-fenylo}-butylowy) kwasu fosforowego(v) [0078]
24 [0079] Monoester ((R)-2-amino-2-hydroksymetylo-4-{4-[2-(4-trifluorometylofenylo)-etoksy]-fenylo}-butylowy) kwasu fosforowego(v) otrzymuje się sposobem analogicznym do opisanego w przykładzie 9. Przykład 15: Ester O,O-dietylowo-O-4-(2-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksy-fenylo)- etoksy]-fenylo}-etylo)-2-metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilometylowy kwasu fosforowego(v). [0080] [0081] Do roztworu monoestru (2-amino-4-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksy-fenylo)- etoksy]-fenylo}-2-hydroksymetylo-butylowego) kwasu fosforowego(v) (100 mg, 0,22 mmol) w ortooctanie trietylu (5 ml) dodaje się kwas octowy (13 ml, 0,22 mmol). Mieszaninę reakcyjną miesza się w 80 C przez 2 godziny i zatęża do sucha. Po oczyszczeniu metodą chromatografii typu flash (octan etylu/heksan 1:4) otrzymuje się ester O,O-dietylowo-O-4-(2-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksy-fenylo)-etoksy]-fenylo}-etylo)-2- metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilometylowy kwasu fosforowego(v) w postaci bezbarwnego oleju. Przykład 16: Ester O,O-dietylowo-O-(S)-2-metylo-4-[2-(4-oktylo-fenylo)-etylo]- 4,5-dihydro-oksazol-4-ilometylowy kwasu fosforowego(v) [0082] [0083] Ester O,O-dietylowo-O-(S)-2-metylo-4-[2-(4-oktylo-fenylo)-etylo]-4,5- dihydro-oksazol-4-ilometylowy kwasu fosforowego(v) otrzymuje się sposobem opisanym w przykładzie 15 stosując monoester (2-amino-4-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksy-fenylo)- etoksy]-fenylo}-2-hydroksymetylo-butylowy) kwasu fosforowego(v).
25 Przykład 17: Ester O,O-dietylowo-O-(R)-2-metylo-4-[2-(4-oktylo-fenylo)-etylo]- 4,5-dihydro-oksazol-4-ilometylo kwasu fosforowego(v) [0084] [0085] Ester O,O-dietylowo-O-(R)-2-metylo-4-[2-(4-oktylo-fenylo)-etylo]-4,5- dihydro-oksazol-4-ilometylowy kwasu fosforowego(v) otrzymuje się sposobem opisanym w przykładzie 15 stosując monoester (2-amino-4-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksy-fenylo)- etoksy]-fenylo}-2-hydroksymetylo-butylowy) kwasu fosforowego(v). Przykład 18: Chromatograficzne rozdzielanie racemicznego estru tert-butylowego kwasu 4-hydroksymetylo-4-[2-(4-hydroksyfenylo)-etylo]-2,2-dimetylo-oksazolidyno-3- karboksylowego. [0086] 10 mikrolitrów 0,1 % etanolowego racemicznego roztworu estru tertbutylowego kwasu 4-hydroksymetylo-4-[2-(4-hydroksyfenylo)-etylo]-2,2-dimetylooksazolidyno-3-karboksylowego wstrzykuje się na kolumnę Chiralcel OD-H (0,46 x 25 cm; dostępna na rynku z firmy Chiral Technologies). Rozdział chromatograficzny osiąga się w temperaturze pokojowej i przy szybkości przepływu równej 1 ml/min. używając mieszaniny n-heksan/etanol 90/10 (objętościowo) zawierającej 0,1% kwas trifluorooctowy (TFA) jako fazy ruchomej. Detekcja UV przy 210 nm. Enancjomery wymywają się, odpowiednio, po 7,23 min. i 9,39 min. (Współczynnik rozdziału α: 1,52) Przykład 19: Chromatograficzne rozdzielanie racemicznego estru O,O-dietylowo- O-4-(2-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksy-fenylo)-etoksy]-fenylo}-etylo)-2-metylo-4,5-dihydrooksazol-4-ilometylowego kwasu fosforowego(v). [0087] 10 mikrolitrów 0,1 % etanolowego roztworu racemicznego estru O,O- dietylowo-o-4-(2-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksyfenylo)-etoksy]-fenylo}-etylo)-2-metylo-4,5- dihydro-oksazol-4-ylmetylo kwasu fosforowego(v) wstrzykuje się na kolumnę Chiralcel OD-H (0,46 x 25 cm; dostępna na rynku z firmy Chiral Technologies). Rozdział chromatograficzny osiąga się w temperaturze pokojowej i przy szybkości przepływu równej 1 ml/min. używając mieszaniny n-heksan/etanol 95/5 (objętościowo) jako fazy ruchomej. Detekcja UV przy 210 nm. Enancjomery wymywają się, odpowiednio, po 31,17 min. i 35,44 min. (Współczynnik rozdziału α: 1,15)
26 Przykład 20: Chromatograficzne rozdzielanie enancjomerów estru O,O- dietylowo-o-4-(2-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksy-fenylo)-etoksy]-fenylo}-etylo)-2-metylo-4,5- dihydro-oksazol-4-ilometylo kwasu fosforowego(v) [0088] 10 mikrolitrów 0,1 % etanolowego roztworu mieszaniny enancjomerów estru O,O-dietylowo-O-4-(2-{4-[2-(3-fluoro-4-metoksy-fenylo)-etoksy]-fenylo}-etylo)-2- metylo-4,5-dihydro-oksazol-4-ilometylowego kwasu fosforowego(v) wstrzykuje się na kolumnę Chiralcel OJ-H (0,46 x 25 cm; dostępna na rynku z firmy Chiral Technologies). Rozdział chromatograficzny osiąga się w temperaturze pokojowej i przy szybkości przepływu równej 1 ml/min. używając mieszaniny n-heksan/2-propanol 75/25 (objętościowo) jako fazy ruchomej. Detekcja UV przy 210 nm. Enancjomery wymywają się, odpowiednio, po 13,89 min. i 16,77 min. (Współczynnik rozdziału α: 1,27) Przykład 21: Chromatograficzne rozdzielanie enancjomerów estru O,Odietylowo-O-(S)-2-metylo-4-[2-(4-oktylo-fenylo)-etylo]-4,5-dihydro-oksazol-4-ilometylo kwasu fosforowego(v). [0089] 10 mikrolitrów 0,1 % etanolowego roztworu mieszaniny enancjomerów estru O,O-dietylowo-O-(S)-2-metylo-4-[2-(4-oktylo-fenylo)-etylo]-4,5-dihydro-oksazol-4- ilometylowego kwasu fosforowego(v) wstrzykuje się na kolumnę Chiralpak AD-H (0,46 x 25 cm; dostępna na rynku z firmy Chiral Technologies). Rozdział chromatograficzny osiąga się w temperaturze pokojowej i przy szybkości przepływu równej 1 ml/min. używając mieszaniny n-heksan/etanol 95/5 (objętościowo) jako fazy ruchomej. Detekcja UV przy 210 nm. Enancjomery wymywają się, odpowiednio, po 10,35 min. i 12,32 min. (Współczynnik rozdziału α: 1,27). [0090] Związki o wzorze ogólnym II zawierające więcej niż 70% enancjomeru R lub S, szczególnie enancjomeru S, w postaci wolnej lub w postaci farmaceutycznie dopuszczalnej soli, (nazywane w niniejszym dokumencie związkami według niniejszego wynalazku) wykazują cenne właściwości farmakologiczne, na przykład modulowania recyrkulacji limfocytów, na przykład jak wskazano w testach in vitro i in vivo, a zatem są wskazane do stosowania w celach leczniczych. A. In vitro [0091] Związki według niniejszego wynalazku wykazują powinowactwo do wiązania się z pojedynczymi ludzkimi receptorami S1P, jak określono w następujących testach: Przejściowa transfekcja ludzkich receptorów S1P do komórek HEK293 [0092] Klonuje się receptory S1P i białka G i. Równe ilości cdna dla receptora S1P, G i -α, G i -β i Gi-γ miesza się i używa do transfekcji monowarstw komórek HEK293