SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Uzależnienie i współuzależnienie. Moduł 106..: Diagnoza i terapia osób, które doznały interpersonalnej traumy w dzieciństwie - ofiara i sprawca 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Dependance and co - dependance 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Klinicznej i Zdrowia. 4. Kod przedmiotu/modułu (nie wypełniać) 5. Rodzaj przedmiotu (obowiązkowy lub fakultatywny) Fakultatywny 6. Kierunek studiów Psychologia 7. Poziom studiów (I lub II stopień lub jednolite studia magisterskie) Jednolite studia magisterskie 8. Rok studiów V 9. Semestr (zimowy lub letni) zimowy 10. Forma zajęć i liczba godzin (dotyczy nazw różnych typów zajęć) Forma zajęć: konwersatorium, 45 godzin 11. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia Hanna Makowska, dr 12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu/modułu oraz zrealizowanych przedmiotów umiejętność czytania tekstów ze zrozumieniem, gotowość poznawcza i emocjonalna do pogłębiania wiedzy z zakresu psychologii klinicznej i psychopatologii 1
13. Cele przedmiotu C1 Ma poszerzoną wiedzę opartą o teorie i koncepcje o interpersonalnym urazie doznanym w rodzinie, mechanizmach przemocy w rodzinie: ofiarach i sprawcach, psychologicznych teoriach używania środków psychoaktywnych i uzależniania się i czynnikach ryzyka (CP) C2 Dostarczenie wiedzy na temat czynników ryzyka pozwalających rozpoznać prawdopodobieństwo występowania psychopatologii w rodzinie. (CP) C3 Omówienie uzależnienia i współuzależnienia jako form przemocy w rodzinie. (CP) C4 Omówienie funkcjonowania sprawcy przemocy domowej osadzonego w areszcie na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych w oparciu o wybrane metody badawcze. C5 Uświadomienie konsekwencji i mechanizmów występujących u dziecka i osoby dorosłej w wyniku doznawania przemocy w dzieciństwie w rodzinie pochodzenia, zarówno u ofiary jak i u sprawcy. C6 Przedstawienie podstawowych zasady z zakresu psychologicznej diagnozy dzieci i osób dorosłych po interpersonalnej traumie doznanej w dzieciństwie oraz czynników ryzyka, mechanizmów funkcjonowania rodziny, w tym uzależnienia i współuzależnienia. (CP) C7 Uwrażliwienie na podstawowe zasady powiązań między konsekwencjami doznawanej przemocy a pomocą psychologiczną psychoterapią wobec sprawcy i ofiary. (CP) C8 Uświadomienie roli własnej aktywności studenta a następnie psychologa w procesie pogłębiania świadomości poprzez poszukiwanie informacji na temat wpływu przemocy doznawanej w dzieciństwie na funkcjonowanie dziecka i osoby dorosłej oraz konieczności odpowiedzialnego poszerzania wiedzy w tym obszarze. C9 Dostarczenie wiedzy na temat prawnych aspektów przemocy w oparciu o korzystanie z kodeksu karnego, kodeksu karnego wykonawczego, rozporządzeń, zarządzeń i instrukcji. 14. Zakładane efekty kształcenia (dla przedmiotu) EK_W_01 Posiada wiedzę na temat podstawowych pojęć z zakresu psychologii traumy i przemocy, uzależnienia i współuzależnienia, ofiary i sprawcy przemocy w rodzinie.. EK_W_02 Ma wiedze na temat konsekwencji doznawania przemocy w rodzinie, uzależnienia i współuzależnienia, u dzieci i dorosłych oraz u ofiar i sprawców.. Symbole kierunkowych efektów kształcenia, np.: K_W01*, K_U05, K_K03 (symbole dla kierunku) K_W04, K_W05, K_W06, K_W10, K_W12. 2
EK_W_03 Posiada wiedzę o zasadach wyboru metod do diagnozowania: mechanizmów przemocy w rodzinie, czynników ryzyka, uzależnienia i wspołuzależnienia, konsekwencjach doznawania przemocy w rodzinie pochodzenia u dziecka i dorosłego oraz u ofiary i sprawcy oraz funkcjonowanie ofiary i sprawcy.. EK_W_04 Ma wiedzę z zakresu postępowania psychologicznego, w tym rozmowy psychologicznej, psychoterapii z dziećmi i dorosłymi, ofiarami i sprawcami przemocy w rodzinie.. EK_U_01 Ma umiejętność wieloaspektowej analizy i diagnozy mechanizmów przemocy w rodzinie i jej konsekwencji u dziecka i dorosłego, ofiar i sprawców oraz psychologicznych i fizjologicznych mechanizmów uzależnienia.. EK_U_02 Potrafi stosować zasady i rozwija umiejętności w zakresie wyboru tematów do diagnozowania: konsekwencji dzieci i osób dorosłych, które doznały przemocy w rodzinie pochodzenia, mechanizmów przemocy w rodzinie, z uzależnieniem i współuzależnieniem, konsekwencji u ofiary i postępowania sprawcy.. EK_U_03 Potrafi dokonać właściwego wyboru postępowania terapeutycznego wobec ofiary i sprawcy.. EK_K_01 Pracuje w zespole: przedstawia swoje stanowisko, argumentuje, broni swoich poglądów, uwzględnia argumenty innych osób z zespołu-grupy, współpracuje merytorycznie i organizacyjnie, realizuje wspólne cele.. K_U01, K_U04. K_K03, K_K05. EK_K_03 Etycznie dobiera metody diagnostyczne i terapeutyczne wobec osoby uzależnionej i 3
współuzależnionej. 15. Treści programowe 1. Definicje uzależnienia. Ogólna charakterystyka substancji psychoaktywnych wspólne mechanizmy działania. Wieloczynnikowe uwarunkowania uzależnienia i nadużywania na przykładzie alkoholu. 2. Przegląd środków psychoaktywnych (alkohol, nikotyna, opiaty, środki psychostymulujące, halucynogeny, psylocybe,, kanabinole, depresanty, chemiczne środki przemysłowe i in.) - charakterystyka wybranego środka, jego działania i skutków nadużywania. 3. Przegląd środków psychoaktywnych (alkohol, nikotyna, opiaty, środki psychostymulujące, halucynogeny, psylocybe,, kanabinole, depresanty, chemiczne środki przemysłowe i in.) - charakterystyka wybranego środka, jego działania i skutków nadużywania. 4. Przegląd teorii psychologicznych używania środków psychoaktywnych i uzależniania się. 5. Rozwój uzależnienia od alkoholu, kokainy i opiatów. Fizjologiczne podstawy zjawiska tolerancji. Zespół odstawienia. Szkody zdrowotne i psychospołeczne oraz zaburzenia psychiczne związane z uzależnieniem od alkoholu i narkotyków (analiza zachowania bohatera filmu "Stracony weekend"). 6. Psychologiczne mechanizmy uzależnienia: system iluzji i zaprzeczania, mechanizm nałogowej regulacji uczuć, mechanizm rozpraszania i rozmywania Ja. 7. Psychologiczne mechanizmy uzależnienia: system iluzji i zaprzeczania, mechanizm nałogowej regulacji uczuć, mechanizm rozpraszania i rozmywania Ja (analiza przypadku). 8. Powrót do zdrowia osób uzależnionych od alkoholu. Analiza psychologicznych mechanizmów funkcjonowania człowieka uzależnionego - problem nawrotów w uzależnieniach. Interwencja. 9. Metody terapii psychologicznej i grupy samopomocowe we wspomaganiu powrotu do zdrowia osób uzależnionych (AA, AN grupy samopomocowe, profesjonalna terapia psychologiczna, treningi umiejętności - m. inn. TAZA, trening asertywności). 10.Współuzależnienie charakterystyka zjawiska. 11.Rodzina, w której występuje wspóluzależnienie struktura rodziny, reguły rodzinne, wstyd, bezradność, zaprzeczanie. 12.Sposoby przystosowania się dzieci do życia w rodzinie wspołuzależnionej. Role rodzinne. 13. Formy pomocy dla osób z rodzin współuzależnionych - terapia psychologiczna i grupy samopomocowe (Al-Anon, Al-Ateen i inn.). 14.Dorosłe dzieci alkoholików (DDA) i dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych 15.Dorosłe dzieci alkoholików (DDA ) i dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych (DDD) problemy tożsamości, poczucia własnej wartości i związków w dorosłym życiu. 16. Zalecana literatura 4
Obowiązkowa: 1. Allsop S., Saunders B. (1997). Nawroty i problemy związane z nadużywaniem alkoholu. [W:] M. Gossop (red.). Nawroty w uzależnieniach. Warszawa: PARPA. 2. Cierpiałkowska L. (2000). Alkoholizm. Przyczyny leczenie profilaktyka. Poznań: wydawnictwo Naukowe UAM. 3. Leonard K. E., Blane H.T. (2003). Picie i alkoholizm w świetle teorii psychologicznych. Warszawa: PARPA. 4. Seligman M.E.P., Walker E.F, Rosenhan D.L (2003). Psychopatologia. Poznań: Zysk i S-ka. 5. Wegscheider Cruse S. (2000). Nowa szansa. Warszawa: IPZ PTP. Uzupełniająca: 1. Kinney J., Leaton G. (1996). Zrozumieć alkohol. Warszawa: PARPA. 2. Maisto S.A., Galizio M., Connors G.J. (2000). Narkotyki. Zagrożenie i nadużywanie. Warszawa: Fundacja KARAN. 3. Mellibruda J. (1998). Psychologiczne mechanizmy uzależnienia i koncepcje psychoterapii. Przegląd Psychologiczny, 41, 3/4, 13-59. 4. Mellibruda J., Sobolewska Z. (1998). Koncepcje wspóluzależnieniai psychoterapia strategiczna. Przegląd Psychologiczny, 41,3/4. 5. Teeson M., Degenhardt L., Hall W. (2005). Uzależnienia. Modele kliniczne I techniki terapeutyczne. Gdańsk: GWP. 6. Woititz J., G. (2000). Lęk przed bliskością. Gdańsk: GWP. 17. Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia - wykład: - ćwiczenia: - laboratorium: - konwersatorium: kolokwium zaliczeniowe, ocena z aktywności na zajęciach, ocena z prezentacji multimedialnych, ocena z zaangażowanie w zajęcia prowadzone w różnych formach - warsztat: - inne: 18. Język wykładowy polski 19. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności studenta Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności 5
Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem: - wykład:. godzin - ćwiczenia:. godzin - laboratorium:. godzin - konwersatorium: 45 godzin - warsztat:. godzin - inne:. godzin 45 godzin Praca własna studenta np.: (podać tylko te, które dotyczą danego przedmiotu. Praca własna wyliczona z uwzględnieniem ECTS - patrz: opis pod tabelą**) - przygotowanie do zajęć: 45 godzin - opracowanie wyników:. godzin - czytanie wskazanej literatury: 30 godzin - napisanie raportu z zajęć:. godzin - przygotowanie do egzaminu:. godzin - przygotowanie do kolokwium: 30 godzin 105 godzin Suma godzin 150 godzin Liczba punktów ECTS 5. 6