RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ PRZEPROWADZONEJ W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 Ocena sposobu oraz efektywności wdrażania wyników analiz sprawdzianu i egzaminów maturalnych OPRACOWAŁY: Beata Piocha Anna Gracz-Parobczy Weronika Ziętek K O S Z A L I N 2 0 1 2

SPIS TREŚCI 1 PRZEDMIOT EWALUACJI 3 1.1 ZAKRES EWALUACJI 3 1.2 CEL EWALUACJI 3 1.3 PROBLEMY BADAWCZE I KRYTERIA OCENY 4 1.4 TERMINY PRZEPROWADZENIA DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z EWALUACJĄ 4 2 ORGANIZACJA I PRZEBIEG EWALUACJI 4 2.1 PLAN EWALUACJI 4 2.2 DOBÓR PRÓBY BADAWCZEJ 8 2.3 NARZĘDZIA BADAWCZE 9 3 WYNIKI I ICH INTERPRETACJA 16 4 WNIOSKI I REKOMENDACJE 27 5 ZAŁĄCZNIKI 28 5.1 ANKIETY DLA NAUCZYCIELI 28 5.2 ANKIETA DLA RODZICÓW UCZNIÓW KLAS VI OSM I ST. 39 5.3 ANKIETA DLA UCZNIÓW KLAS IV-VI OSM II ST. 42 5.4 KWESTIONARIUSZ WYWIADU Z WICEDYREKTOR SZKOŁY 44 5.5 ARKUSZ OBSERWACJI - Z DYSPOZYCJAMI 47 5.6 ANALIZA DOKUMENTÓW 49 6 SPIS TABEL 55 2

1 PRZEDMIOT EWALUACJI 1.1 Zakres ewaluacji W roku szkolnym 2011/2012 w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. Grażyny Bacewicz w Koszalinie zaplanowano i przeprowadzono ewaluację dotyczącą realizacji wymagania 1.1: Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego [...] z obszaru: Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły. Skupiono się przede wszystkim na dwóch zagadnieniach: czy w szkole wdraża się wnioski z analiz wyników SPRAWDZIANÓW klas VI OSM I st. oraz EGZAMINÓW MATURALNYCH z przedmiotów obowiązkowych i czy przyczynia się to do wzrostu efektów kształcenia. Badaniem objęto dwie grupy: klasy VI OSM I st., w roku szkolnym 2011/2012 przygotowywane do sprawdzianu szóstoklasistów oraz klasy IV-VI OSM II st. (czyli wszystkich licealistów) przygotowywanych do egzaminów maturalnych z przedmiotów obowiązkowych w roku 2011/2012 oraz w latach kolejnych. 1.2 Cel ewaluacji Celem ewaluacji było zebranie informacji na temat przebiegu wdrażania wyników analiz sprawdzianu i egzaminów (czyli realizacji przyjętych priorytetów kształcenia), ocena efektywności ich wykorzystania (czyli skuteczności działań dydaktycznych) oraz podjęcie ewentualnych działań doskonalących w tym zakresie. 3

1.3 Problemy badawcze i kryteria oceny Sformułowano następujące główne problemy badawcze i kryteria ich oceny: Tabela 1. GŁÓWNE PROBLEMY BADAWCZE PYTANIA BADAWCZE 1. W jaki sposób opracowania wyników i wynikające z nich wnioski przekazywane są nauczycielom konkretnych przedmiotów w klasach VI OSM I st. oraz klas IV-V OSM II st.? 2. Czy rodzice (uczniów z klas VI OSM I st.) oraz uczniowie klas VI OSM I st. oraz IV-V OSM II st. znają wyniki egzaminów zewnętrznych i przyjęte w danym roku szkolnym priorytety? 3. W jaki sposób wdrażane są rekomendacje wynikające z wniosków z przeprowadzonej analizy wyników? 4. W jakim stopniu wdrażane działania przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia? KRYTERIA OCENY dostępność częstotliwość komunikatywność upowszechnienie poziom zrozumienia spójność, zgodność działań z założeniami celowość systematyczność skuteczność, efektywność trwałość 1.4 Terminy przeprowadzenia działań związanych z ewaluacją a) Przeprowadzenie badania - kwiecień / maj 2012 b) Analiza wyników - czerwiec 2012 c) Prezentacja wyników - sierpień 2012 - na Radzie Pedagogicznej oraz stronie internetowej ZPSM. 2 ORGANIZACJA I PRZEBIEG EWALUACJI 2.1 Plan ewaluacji W oparciu o główne problemy badawcze opracowano plan ewaluacji oraz sposoby zbierania informacji. 4

Tabela 2. USZCZEGÓŁOWIONE PYTANIA BADAWCZE 1.1. 1.2. Uszczegółowione pytanie Czy w szkole jest prowadzona szczegółowa analiza wyników egzaminów zewnętrznych? Kto przygotowuje i w jakiej formie przedstawia wnioski z analiz? 1.3. Jak często to się odbywa? 1.4. 1.5. 2.1. 2.1.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. W jaki sposób nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. zapoznają się z tymi analizami? Jakie dane otrzymują nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st.? Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają wyniki sprawdzianu szóstoklasistów osiągnięte w szkole w poprzednich latach? Jeśli TAK, to w jaki sposób rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani o wynikach? Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. wiedzą, co sprawiło zdającym największą trudność na poprzednich (ubiegłorocznych) sprawdzianach szóstoklasistów? Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają przyjęte w danym roku szkolnym priorytety kształcenia? Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani przez wychowawcę lub nauczycieli przedmiotowych, że spełnienie określonych wymagań może być podstawą dobrego wyniku na sprawdzianie? Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani przez wychowawcę lub nauczycieli przedmiotowych, nad jakimi umiejętnościami uczniowie muszą jeszcze popracować? Sposób zbierania informacji Ankieta dla nauczycieli klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI OSM I st. Ankieta dla nauczycieli klas VI OSM I st. Wywiad z dyrektorem Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI Ankieta dla nauczycieli klas VI Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI OSM Ankieta dla nauczycieli klas VI Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI Ankieta dla nauczycieli klas VI Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI Ankieta dla nauczycieli klas VI 5

2.6. 2.7. 2.7.1. 2.8. 2.9. 2.10. 2.11. 2.12. 2.13. Uszczegółowione pytanie Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani o planowanych w szkole próbnych sprawdzianach oraz innych testach wewnątrzszkolnych? Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają wyniki przeprowadzonych w szkole w bieżącym roku sprawdzianów próbnych? Jeśli TAK, to w jaki sposób rodzice uczniów z klas VI OSM I st. uzyskali te informacje? Czy uczniowie klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st. znają wyniki egzaminów zewnętrznych (sprawdzianu, egzaminów maturalnych) osiągnięte w szkole w poprzednich latach oraz wnioski z ich analizy? W jaki sposób uczniowie informowani są o wynikach i wnioskach z analiz? Czy nauczyciele informują uczniów klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st., co sprawiło zdającym trudność na poprzednich egzaminach zewnętrznych? Czy nauczyciele informują uczniów klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st., nad jakimi umiejętnościami trzeba jeszcze popracować? Czy nauczyciele omawiają na lekcjach z uczniami klas VI OSM I oraz klas IV-VI OSM II st. wyniki przeprowadzonych w szkole egzaminów próbnych (sprawdzianów, egzaminów maturalnych? Czy uczniowie klas IV-VI OSM II st. są informowani, że spełnienie określonych wymagań (wykonanie zadań itp.) może być podstawą dobrego wyniku na maturze? Sposób zbierania informacji Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI Ankieta dla nauczycieli klas VI Ankieta dla rodziców uczniów klas VI Ankieta dla nauczycieli klas VI Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Ankieta dla nauczycieli klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st. Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Ankieta dla nauczycieli Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Ankieta dla nauczycieli Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Ankieta dla nauczycieli Obserwacja Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Ankieta dla nauczycieli Ankieta dla nauczycieli klas IV-VI OSM II st. Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Obserwacja 6

Uszczegółowione pytanie Gdzie nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. odnotowują przekazywanie rodzicom i uczniom wszelkich informacji o 2.14 wynikach egzaminów zewnętrznych i próbnych (wewnątrzszkolnych), o wnioskach z ich analizy oraz wdrażaniu przyjętych priorytetów kształcenia? Czy nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. wdrażają 3.1. wnioski z analizy egzaminów zewnętrznych jako przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? W jaki sposób nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. wdrażają wnioski z analizy egzaminów zewnętrznych, czyli przy- 3.2. jęte w danym roku priorytety kształcenia? Kiedy/ jak często nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM 3.3. II st. wdrażają przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? Gdzie nauczyciele klas VI OSM I st. 3.4. oraz klas IV-VI OSM II st. odnotowują podjęte działania? W jakich dokumentach można znaleźć potwierdzenie realizacji priory- 3.5. tetów? Czy nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. wdrażają 3.6. wnioski z analizy testów wewnętrznych (próbnych sprawdzianów, egzaminów maturalnych)? W jaki sposób nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II 3.7. st. ćwiczą z uczniami umiejętności, niezbędne do osiągnięcia wysokich wyników na egzaminach? Czy nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. dostosowują metody i formy pracy do 3.8. treści i umiejętności, o których mowa w analizach? Jeśli TAK, to w jaki sposób dostosowują metody i formy pracy do 3.8.1. tych wskazań? Sposób zbierania informacji Ankieta dla nauczycieli klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Obserwacja Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Wywiad z dyrektorem Obserwacja Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Obserwacja 7

3.9. 3.9.1. 4.1. 4.2. 4.2.1. Uszczegółowione pytanie Czy nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. analizują postępy uczniów w obszarach wskazanych w analizach wyników (przyjętych priorytetach)? Jeśli TAK, to w jaki sposób analizują postępy uczniów w ww. obszarach? Jakie korzyści dostrzega się w prowadzeniu przez szkołę analiz wyników sprawdzianów szóstoklasistów i testów wewnętrznych? Czy wdrażanie przez szkołę wniosków z analizy wyników przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia? Jeśli TAK, to jakie wymierne efekty osiąga szkoła w wyniku tych działań? Sposób zbierania informacji Ankieta dla nauczycieli Wywiad z dyrektorem Obserwacja Ankieta dla nauczycieli Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI OSM I st. Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Wywiad z dyrektorem Ankieta dla nauczycieli Ankieta dla rodziców uczniów z klas VI Ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. Wywiad z dyrektorem 2.2 Dobór próby badawczej Badaniem objęci zostali: 1) nauczyciele a) uczący w klasach VI a i VI b OSM I st. języka polskiego 2 osoby matematyki 2 osoby przyrody 1 osoba historii 1 osoba b) uczący w klasach IV, V i VI OSM II st. języka polskiego 1 osoba matematyki 1 osoba języka angielskiego 2 osoby 2) rodzice uczniów z obu klas VI OSM I st. 3) uczniowie klas IV-VI OSM II st. 8

2.3 Narzędzia badawcze W oparciu o przygotowany plan opracowano następujące narzędzia: ankiety dla nauczycieli: klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. załącznik 1. ankieta dla rodziców uczniów z klas VI OSM I st. załącznik 2. ankieta dla uczniów klas IV-VI OSM II st. załącznik 3. kwestionariusz wywiadu z Wicedyrektor załącznik 4. arkusz obserwacji załącznik 5. arkusze analizy dokumentów załącznik 6. Badanie zostało przeprowadzone w warunkach szkolnych. Ankiety dla nauczycieli zostały wypełnione podczas spotkań zespołów przedmiotowych; wypełniło je 100 % nauczycieli objętych badaniem. Ankiety skierowane do rodziców przeprowadzono w czasie ogólnego zebrania rodziców uczniów klas VI OSM I st. Ostatecznie ankietę wypełniło 29 rodziców, co stanowi 71 %. Ankietę przygotowaną dla uczniów klas IV-VI OSM II st. przeprowadzono w czasie godzin wychowawczych. Ankietę wypełniło 35 licealistów, czyli 83 %. Wywiad został przeprowadzony z Wicedyrektor do spraw ogólnokształcących, która w ramach ewaluacji przeprowadziła również obserwację lekcji. Dokonano analizy następujących dokumentów: - pisemnych analiz wyników sprawdzianu (w dyspozycji Wicedyrektor) - pisemnych analiz wyników matury z języka polskiego, języka angielskiego i matematyki na poziomie podstawowym - protokółów rad pedagogicznych nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących - protokółów posiedzeń zespołów przedmiotowych - list obecności na radach pedagogicznych - dzienników lekcyjnych - zestawień priorytetów przyjętych na rok szkolny 2011/2012 przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów (załączników do planów wynikowych) - protokołów hospitacji Wicedyrektora - wybranych planów wynikowych 9

- teczek wychowawców klas VI OSM I st. - wybranych wytworów uczniów: prac klasowych, sprawdzianów z przedmiotów kluczowych: języka polskiego, historii, matematyki i przyrody w klasach VIa i VIb oraz języka polskiego, języka angielskiego i matematyki w klasach IVx, Vx i VIx - ogłoszeń w gablotach szkolnych - wycinków z lokalnej prasy 2.3.1 Źródła informacji Tabela 3. ANKIETA DLA NAUCZYCIELI Pytanie badawcze 1.1. Czy w szkole jest prowadzona szczegółowa analiza wyników egzaminów zewnętrznych? 1.2. Kto przygotowuje i w jakiej formie przedstawia wnioski z analiz? 1.3. Jak często to się odbywa? 1.4. W jaki sposób zapoznają się Państwo z tymi analizami? 1.5. Jakie dane Państwo otrzymujecie? 2.1. Czy rodzice uczniów klas VI OSM I st. znają wyniki sprawdzianu szóstoklasistów osiągnięte w szkole w poprzednich latach? Jeśli TAK, to w jaki sposób rodzice 2.1.2. uczniów klas VI OSM I st. zostali poinformowani o wynikach? 2.2. Czy rodzice uczniów klas VI OSM I st. wiedzą, co sprawiło zdającym największą trudność na poprzednich (ubiegłorocznych) sprawdzianach szóstoklasistów? 2.3. Czy rodzice uczniów klas VI OSM I st. znają przyjęte w danym roku szkolnym priorytety kształcenia? Czy rodzice uczniów klas VI OSM I st. zostali poinformowani przez wychowawcę 2.4. lub nauczycieli przedmiotowych, że spełnienie określonych wymagań może być podstawą dobrego wyniku na sprawdzianie? Czy rodzice uczniów klas VI OSM I st. zostali poinformowani przez wychowawcę 2.5. lub nauczycieli przedmiotowych, nad jakimi umiejętnościami uczniowie muszą jeszcze popracować? 2.6. Czy rodzice uczniów klas VI OSM I st. zostali poinformowani o planowanych w szkole próbnych sprawdzianach oraz innych testach wewnątrzszkolnych? 2.7. Czy rodzice uczniów klas VI OSM I st. znają wyniki przeprowadzonych w szkole w bieżącym roku sprawdzianów próbnych oraz innych testów wewnątrzszkolnych? 2.7.1. Jeśli TAK, to w jaki sposób rodzice uzyskali te informacje? 2.8. Czy uczniowie znają wyniki sprawdzianów osiągnięte w szkole w poprzednich latach oraz wnioski z ich analizy? 2.9. W jaki sposób uczniowie informowali są o wynikach i wnioskach z analiz? 2.10. Czy informują Państwo swoich uczniów, co sprawiło zdającym trudność na poprzednich sprawdzianach? 2.11. Czy informują Państwo uczniów, nad jakimi umiejętnościami trzeba jeszcze popracować? 2.12. Czy omawiają Państwo z uczniami na lekcjach wyniki przeprowadzonych w szkole próbnych sprawdzianów oraz innych testów wewnątrzszkolnych? 10

2.13. Czy uczniowie są informowani, że spełnienie określonych wymagań (wykonanie zadań itp.) może być podstawą dobrego wyniku na sprawdzianie? Gdzie odnotowują Państwo przekazywanie rodzicom i uczniom wszelkich informacji 2.14. o wynikach egzaminów zewnętrznych i próbnych (wewnątrzszkolnych), o wnioskach z ich analizy oraz wdrażaniu przyjętych priorytetów kształcenia? 3.1. Czy wdrażają Państwo wnioski z analizy egzaminów zewnętrznych (przyjęte w danym roku priorytety kształcenia)? 3.2. W jaki sposób wdrażają Państwo wnioski z analizy (przyjęte w danym roku priorytety kształcenia)? 3.3. Kiedy / jak często wdrażają Państwo przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? 3.4. Gdzie odnotowują Państwo podjęte działania? 3.5. W jakich dokumentach można znaleźć potwierdzenie realizacji tych ustaleń? 3.6. Czy wdrażają Państwo wnioski z analizy testów wewnętrznych (próbnego sprawdzianu, matury)? 3.7. W jaki sposób ćwiczą Państwo z uczniami umiejętności, uznane we wnioskach z analiz za niezbędne do osiągnięcia wysokich wyników na egzaminach zewnętrznych? 3.8. Czy dostosowują Państwo metody i formy pracy do treści i umiejętności, o których mowa w analizach? Jeśli TAK, to w jaki sposób dostosowują Państwo metody i formy pracy do tych wskazań? 3.8.1. 3.9. Czy analizują Państwo postępy uczniów w obszarach wskazanych w analizach wyników (przyjętych priorytetach)? Jeśli TAK, to w jaki sposób analizują Państwo postępy uczniów w ww. obszarach? 3.9.1. 4.1. Jakie korzyści dostrzegają Państwo w prowadzeniu przez szkołę analiz wyników zewnętrznych sprawdzianów szóstoklasistów oraz testów wewnętrznych? 4.2. Czy - Państwa zdaniem - wdrażanie przez szkołę wniosków z analizy wyników przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia? Tabela 4. ANKIETA DLA RODZICÓW Pytanie badawcze 2.1. Czy znają Państwo wyniki egzaminów zewnętrznych (sprawdzianu szóstoklasistów) osiągnięte w szkole w poprzednich latach? Jeśli TAK, to w jaki sposób zostali Państwo poinformowani o wynikach? 2.1.2. Czy wiedzą Państwo, co sprawiło uczniom największą trudność na poprzednich 2.2. (ubiegłorocznych) egzaminach / sprawdzianach szóstoklasistów? Czy znają Państwo przyjęte w bieżącym roku szkolnym priorytety kształcenia Państwa dzieci, czyli umiejętności konieczne dla podniesienia wyników tegorocznego 2.2. sprawdzianu? Czy zostali Państwo poinformowani przez nauczycieli (wychowawcę lub nauczycieli 2.4. przedmiotowych), że spełnienie określonych wymagań może być podstawą dobrego wyniku Państwa dziecka na sprawdzianie? Czy zostali Państwo poinformowani przez nauczycieli (wychowawcę lub nauczycieli 2.5. przedmiotowych), nad jakimi umiejętnościami uczniowie muszą jeszcze popracować? Czy zostali Państwo poinformowani przez nauczycieli o planowanych w szkole egzaminach (sprawdzianach) próbnych oraz innych testach wewnątrzszkolnych? 2.6. 2.7. Czy znają Państwo wyniki przeprowadzonych w szkole w bieżącym roku sprawdzianów próbnych oraz innych testów wewnątrzszkolnych? Jeśli TAK, to w jaki sposób 2.7.1. zostali Państwo poinformowani o wynikach? 11

2.12. 4.1. 4.2. Czy - wg Państwa wiedzy - nauczyciele omawiają z uczniami na lekcjach wyniki przeprowadzonych w szkole sprawdzianów próbnych oraz innych testów szkolnych? Jakie korzyści dostrzegają Państwo w prowadzeniu przez szkołę analiz wyników egzaminów zewnętrznych (sprawdzianów szóstoklasistów) i testów wewnętrznych? Czy - Państwa zdaniem - wdrażanie przez szkołę wniosków z analizy wyników przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia Państwa dzieci Tabela 5. ANKIETA DLA UCZNIÓW Pytanie badawcze 2.8. Czy znacie wyniki egzaminów zewnętrznych (matury z języka polskiego, matematyki, języków obcych itp.) osiągnięte w szkole w poprzednich latach i wnioski z ich analizy? 2.9. Jeśli TAK, to w jaki sposób uzyskaliście te informacje? 2.10. Czy wiecie, co sprawiło zdającym trudność na poprzednich egzaminach (maturach)? 2.11. Czy wiecie, nad jakimi umiejętnościami jeszcze popracować? 2.12. Czy nauczyciele omawiają z Wami na lekcjach wyniki przeprowadzonych w szkole próbnych egzaminów (matur) oraz innych testów wewnątrzszkolnych? 2.13. Czy nauczyciele informują Was, że spełnienie określonych wymagań (np. odpowiednie wykonanie zadań itp.) może być podstawą dobrego wyniku na egzaminie (maturze)? 3.7. W jaki sposób nauczyciele przedmiotów maturalnych ćwiczą z Wami umiejętności niezbędne do osiągnięcia wysokich wyników na egzaminach zewnętrznych (maturze)? 4.1. Jakie korzyści dostrzegacie w prowadzeniu przez szkołę analiz wyników egzaminów zewnętrznych (matur) i testów wewnętrznych? 4.2. Czy - Waszym zdaniem - wdrażanie przez szkołę wniosków z analizy wyników przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia? Tabela 6. WYWIAD Z WICEDYREKTOR DO SPRAW OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH Pytania badawcze 1.1. Czy w szkole jest prowadzona szczegółowa analiza wyników sprawdzianu? 1.2. Kto przygotowuje i w jakiej formie przedstawia wnioski z analiz? 1.3. Jak często to się odbywa? 1.4. W jaki sposób nauczyciele zapoznają się z tymi analizami? 1.5. Jakie dane obejmują te analizy? Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają wyniki sprawdzianu szóstoklasistów 2.1. osiągnięte w szkole w poprzednich latach? Jeśli TAK, to w jaki sposób rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani o wynikach? 3.1. Czy nauczyciele wdrażają wnioski z analizy testów zewnętrznych (przyjęte w danym roku priorytety kształcenia)? 3.2. W jaki sposób nauczyciele wdrażają te wnioski? 3.3. Kiedy / jak często nauczyciele wdrażają przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? 3.4. Gdzie nauczyciele odnotowują te działania? 3.5. W jakich dokumentach można znaleźć potwierdzenie realizacji tych ustaleń? 3.6. Czy nauczyciele wdrażają wnioski z analizy testów wewnętrznych (prób sprawdzianu czy egzaminów maturalnych) 3.7. W jaki sposób nauczyciele ćwiczą z uczniami umiejętności niezbędne do rozwiązania sprawdzianu szóstoklasisty lub egzaminu maturalnego? 12

Czy nauczyciele dostosowują metody i formy pracy do realizowanych treści, o których mowa w analizach? Jak nauczyciele dostosowują metody i formy pracy do tych 3.8. 3.8.1. treści? 3.9. Czy nauczyciele analizują postępy uczniów w obszarach wskazanych w analizach 3.9.1. wyników / przyjętych priorytetach? W jaki sposób to robią? 4.1. Jakie korzyści dostrzega Pani w prowadzeniu analiz wyników? 4.2. Czy Pani zdaniem wdrażanie wniosków przyczyniło się do wzrostu efektów kształcenia? Jakie efekty osiąga szkoła w wyniku tych działań? Tabela 7. OBSERWACJA PROBLEMOWA 2.11. 2.13. 3.2. 3.7. 3.8.1. 3.9.1. Pytanie badawcze Czy nauczyciel omówił z uczniami na lekcji wyniki pracy domowej / klasowej przygotowującej ich do egzaminów zewnętrznych? Czy poinformował uczniów, nad jakimi umiejętnościami trzeba jeszcze popracować? Czy uczniowie zostali poinformowani, że spełnienie określonych wymagań (wykonanie zadań itp.) może być podstawą dobrego wyniku na egzaminie? W jaki sposób nauczyciel wdraża wnioski z analizy testów zewnętrznych (przyjęte w danym roku priorytety kształcenia)? W jaki sposób nauczyciel ćwiczy z uczniami umiejętności, uznane we wnioskach z analiz za niezbędne do osiągnięcia wysokich wyników na egzaminach zewnętrznych? W jaki sposób nauczyciel dostosowuje metody i formy pracy do treści i umiejętności, o których mowa w analizach? W jaki sposób nauczyciel analizuje postępy uczniów w obszarach wskazanych w analizach wyników (przyjętych priorytetach)? Tabela 8. ANALIZA DOKUMENTÓW Pytanie badawcze 1.1. Czy w szkole jest prowadzona szczegółowa analiza wyników egzaminów zewnętrznych? 1.2. Kto przygotowuje i w jakiej formie przedstawia wnioski z analiz? 1.3. Jak często to się odbywa? 1.4. W jaki sposób nauczyciele zapoznają się z tymi analizami? 1.5. Jakie dane otrzymują? 2.1. 2.1.1. 2.2. Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają wyniki sprawdzianu szóstoklasistów osiągnięte w szkole w poprzednich latach? Jeśli TAK, to w jaki sposób zostali poinformowani o wynikach? Czy rodzice wiedzą, co sprawiło zdającym największą trudność na poprzednich (ubiegłorocznych) sprawdzianach szóstoklasistów? Źródła informacji analizy wyników sprawdzianu oraz matury z języka polskiego, angielskiego i matematyki protokoły rad pedagogicznych nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących protokoły posiedzeń zespołów przedmiotowych zestawienia priorytetów przyjętych na rok szkolny 2011/2012 listy obecności na radach dzienniki lekcyjne ogłoszenia w gablotach szkolnych wycinki z lokalnej prasy konspekty (scenariusze) zebrań z rodzicami teczki wychowawców klas VI OSM I st. 13

2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.7.1. 2.8. 2.9. 2.10. 2.11. 2.12. 2.13. 2.14 3.1. 3.2. Czy rodzice znają przyjęte w danym roku szkolnym priorytety kształcenia? załącznikami wybrane plany wynikowe z Czy rodzice zostali poinformowani przez wychowawcę lub nauczycieli przedmiotowych, że spełnienie określonych wymagań może być podstawą dobrego wyniku na sprawdzianie? Czy rodzice zostali poinformowani przez wychowawcę lub nauczycieli przedmiotowych, nad jakimi umiejętnościami uczniowie muszą jeszcze popracować? Czy rodzice zostali poinformowani o planowanych w szkole próbnych sprawdzianach oraz innych testach wewnątrzszkolnych? Czy rodzice znają wyniki przeprowadzonych w szkole w bieżącym roku sprawdzianów próbnych? Jeśli TAK, to w jaki uzyskali te informacje? Czy uczniowie klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st. znają wyniki egzaminów zewnętrznych (sprawdzianu, egzaminów maturalnych) osiągnięte w szkole w poprzednich latach oraz wnioski z ich analizy? W jaki sposób uczniowie informowani są o wynikach i wnioskach z analiz? Czy nauczyciele informują uczniów klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st., co sprawiło zdającym trudność na poprzednich egzaminach zewnętrznych (sprawdzianie, egzaminach maturalnych)? dzienniki lekcyjne wybrane plany wynikowe Czy nauczyciele informują uczniów, nad jakimi z załącznikami umiejętnościami trzeba jeszcze popracować? wybrane konspekty (scenariusze) lekcji Czy nauczyciele omawiają na lekcjach z uczniami wyniki przeprowadzonych w szkole egzaminów wybrane wytwory uczniów: próbnych (sprawdzianów, egzaminów maturalnych, testów wewnątrzszkolnych)? prace klasowe, sprawdziany z przedmiotów kluczowych, czyli Czy uczniowie klas IV-VI OSM II st. są informowani, że spełnienie określonych wymagań (wyko- języka polskiego, historii, matematyki i przyrody w klasach VI a nanie zadań itp.) może być podstawą dobrego wyniku na maturze? i VI b oraz języka polskiego, języka angielskiego i matematyki w Gdzie nauczyciele odnotowują przekazywanie klasach IV x, V x i VI x rodzicom i uczniom wszelkich informacji o wynikach sprawdzianów zewnętrznych i próbnych protokoły hospitacji (wewnątrzszkolnych), o wnioskach z ich analizy oraz wdrażaniu przyjętych priorytetów kształcenia? Czy nauczyciele wdrażają wnioski z analizy egzaminów zewnętrznych jako przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? W jaki sposób nauczyciele wdrażają wnioski z analizy egzaminów zewnętrznych, czyli przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? 14

3.3. Kiedy/ jak często nauczyciele wdrażają przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? 3.4. Gdzie nauczyciele odnotowują podjęte działania? 3.5. W jakich dokumentach można znaleźć potwierdzenie realizacji priorytetów? Czy nauczyciele wdrażają wnioski z analizy testów 3.6. wewnętrznych (próbnych sprawdzianów, egzaminów maturalnych)? W jaki sposób nauczyciele ćwiczą z uczniami 3.7. umiejętności, niezbędne do osiągnięcia wysokich 3.8. 3.8.1. 3.9. 3.9.1 4.2. wyników na egzaminach? Czy nauczyciele dostosowują metody i formy pracy do treści i umiejętności, o których mowa w analizach? Jeśli TAK, to w jaki sposób dostosowują metody i formy pracy do tych wskazań? Czy nauczyciele analizują postępy uczniów w obszarach wskazanych w analizach wyników (przyjętych priorytetach)? Jeśli TAK, to w jaki sposób analizują postępy uczniów w ww. obszarach? Czy wdrażanie przez szkołę wniosków z analizy wyników przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia? Jakie wymierne efekty osiąga szkoła w wyniku tych działań? analizy wyników sprawdzianu oraz matury z języka polskiego, angielskiego i matematyki protokoły rad pedagogicznych nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących protokoły posiedzeń zespołów przedmiotowych 15

W jaki sposób opracowania wyników i wynikające z nich wnioski przekazywane są nauczycielom konkretnych przedmiotów w klasach VI OSM I st. oraz klas IV-V OSM II st.? ZESPÓŁ PAŃSTWOWYCH SZKÓŁ MUZYCZNYCH IM. GRAŻYNY BACEWICZ W KOSZALINIE 3 WYNIKI I ICH INTERPRETACJA Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 1.1. Czy w szkole jest prowadzona szczegółowa analiza wyników egzaminów zewnętrznych? 1.2. Kto przygotowuje i w jakiej formie przedstawia wnioski z analiz? 1.3. Jak często to się odbywa? Otrzymane wyniki W szkole prowadzona jest szczegółowa analiza wyników egzaminów zewnętrznych, co potwierdzają zarówno ankietowani nauczyciele (100 % respondentów) oraz Wicedyrektor ZPSM do spraw ogólnokształcących, jak i analiza dokumentów szkolnych: protokołów z Rad Pedagogicznych Nauczycieli Przedmiotów Ogólnokształcących, protokołów spotkań zespołów przedmiotowych, pisemnych raportów z analiz, zestawień priorytetów przyjętych na rok szkolny 2011/2012 przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów. Wnioski z analiz przygotowane są (według 100 % ankietowanych) przez nauczycieli w zespołach przedmiotowych głównie jako pisemne sprawozdania oraz zestawienia priorytetów do realizacji w danym roku szkolnym. Zazwyczaj referowane są przez przewodniczących zespołów na radach pedagogicznych (70 %), a ich opracowanie opiera się głównie o raporty OKE (70 %). Potwierdza to również w wywiadzie Wicedyrektor ZPSM do spraw ogólnokształcących oraz analiza ww. dokumentów szkolnych. Zdaniem większości nauczycieli analizy te przygotowywane są najczęściej po każdym oficjalnym i próbnym egzaminie zewnętrznym organizowanym przez OKE (70%) oraz po każdym próbnym egzaminie wydawnictwa OPERON (60%). Ponad połowa badanych wskazuje, że dzieje się to również zawsze na początku nowego roku szkolnego, czyli po oficjalnych raportach OKE i publikacji pełnych wyników egzaminów ogólnopolskich (60%), na cyklicznych spotkaniach zespołów przedmiotowych (60 %) oraz po każdym badaniu kompetencji przeprowadzonym przez Instytut Badań Kompetencji w Wałbrzychu (30%). Nie wykonuje się ich jednak po każdym teście czy sprawdzianie wewnętrznym. Informacje te potwierdza również wywiad z Wicedyrektor oraz analiza dokumentów związanych z pracą rad pedagogicznych i zespołów przedmiotowych. 16

Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 1.4. W jaki sposób nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. zapoznają się z tymi analizami? 1.5. Jakie dane otrzymują nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV- VI OSM II st.? Otrzymane wyniki Badani nauczyciele wskazują, że najczęściej zapoznają się z prezentacją analiz na posiedzeniach zespołów przedmiotowych (90 %) oraz dzięki obecności na radzie pedagogicznej nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących (80 %). Tylko dwie osoby wskazały jako źródło wiedzy o wynikach zestawienie priorytetów przekazane każdemu z nauczycieli przedmiotowych. Analiza protokołów rad pedagogicznych, posiedzeń zespołów przedmiotowych oraz list obecności na ww. potwierdza te informacje. Wicedyrektor zaznacza, że nauczyciele zazwyczaj robią podczas tych spotkań własne notatki, które później uwzględniają w pracy dydaktycznej. Podstawowe dane zawarte w tych analizach to porównania wyników szkoły z wynikami w skali miasta, Okręgu, województwa i kraju oraz określenie łatwości standardów dla poszczególnych klas i uczniów (90 % wskazań). Połowa badanych potwierdza, że poznaje dzięki nim rozwiązywalność poszczególnych zadań w kontekście elementów podstawy programowej oraz określenie wskaźników zdawalności danego egzaminu, ale tylko dwie osoby zwracają uwagę również na podaną w nich wartość średniej arytmetycznej oraz wskaźniki statystyczne. Obecność wszystkich tych danych potwierdzają zapisy w analizowanych dokumentach. Wicedyrektor zauważa, że większość tych informacji na radach pedagogicznych oraz posiedzeniach zespołów przedmiotowych przekazywana jest nauczycielom w formie ogólnej dopiero zapoznanie się z ich pisemną formą pozwala im poznać szczegóły. W czasie swoich spotkań omawiają głównie same wnioski, nie pojedyncze dane liczbowe. WSTĘPNA OCENA WG KRYTERIÓW Z analizy zebranych informacji wynika, że opracowania wyników są dostępne dla wszystkich badanych nauczycieli. Zdecydowana większość uczących w klasach VI OSM I st. oraz klas IV-V OSM II st. zapoznaje się z wynikami dzięki uczestnictwu w radach pedagogicznych oraz spotkaniach zespołów przedmiotowych, zauważa też różnorodność zawartych w nich danych, co potwierdza, że opracowania te są komunikatywne. Za mocną stronę należy uznać fakt, że informacje o wynikach i płynące z nich wnioski są w zespołach przedmiotowych przygotowywane systematycznie, po każdym ważnym egzaminie zewnętrznym i większości egzaminów próbnych oraz innych badaniach kompetencji. Słabą stroną jest jednak brak takich analiz po testach i egzaminach wewnętrznych. 17

Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. oraz uczniowie klas VI OSM I st. oraz IV-V OSM II st. znają wyniki egzaminów zewnętrznych i przyjęte w danym roku szkolnym priorytety? ZESPÓŁ PAŃSTWOWYCH SZKÓŁ MUZYCZNYCH IM. GRAŻYNY BACEWICZ W KOSZALINIE Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 2.1. Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają wyniki sprawdzianu szóstoklasistów osiągnięte w szkole w poprzednich latach? 2.1.1. Jeśli TAK, to w jaki sposób rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani o wynikach? 2.2. Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. wiedzą, co sprawiło zdającym największą trudność na poprzednich (ubiegłorocznych) sprawdzianach szóstoklasistów? 2.3. Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają przyjęte w danym roku szkolnym priorytety kształcenia? Otrzymane wyniki Zdaniem większości nauczycieli klas VI OSM I st. rodzice ich uczniów znają wyniki sprawdzianu szóstoklasistów osiągnięte w szkole w poprzednich latach, potwierdza to jednak jedynie 65 % badanych rodziców (zdecydowanie tak - 24 %, - 41%). Pozostali ich nie znają ( - 27 %, zdecydowanie nie - 7 %), jednak tylko dwoje rodziców uzasadniło tę odpowiedź stwierdzeniem, że po prostu tymi wynikami się nie interesowali. Jako główne źródło wiedzy dostępne rodzicom nauczyciele wskazywali przemówienie Dyrektora szkoły na rozpoczęciu roku szkolnego (potwierdza to 27 % rodziców) oraz zebranie ogólne, na którym nauczyciel-wychowawca przekazywał te dane (co potwierdzają konspekty spotkań z rodzicami wychowawców klas VI OSM I st.) oraz indywidualne spotkania rodziców z wychowawcą lub nauczycielami przedmiotowymi (te źródła wskazuje również - odpowiednio: 38 % i 10 % ankietowanych rodziców szóstoklasistów). Wyniki sprawdzianu w szkole można było również poznać dzięki wiadomościom w lokalnych mediach (prasie, telewizji), na co wskazał jeden z nauczycieli, ale też 10 % rodziców, którzy dodali także jako źródło wiedzy wystąpienia Dyrekcji za zakończeniu roku szkolnego oraz ogłoszenia w gablotach szkolnych (7 %) oraz szkolną stronę internetową (3 %). Zdaniem większości ankietowanych nauczycieli rodzice uczniów klas VI wiedzą, co na poprzednich sprawdzianach sprawiło zdającym największą trudność, co potwierdza ponad połowa rodziców ( - 17 %, - 38 %). Pozostali rodzice nie mają tej wiedzy, ale tylko jedna osoba spośród rodziców uzasadniła to stwierdzeniem, że nie było o tym mowy na zebraniu. Według nauczycieli rodzice szóstoklasistów znają przyjęte w bieżącym roku szkolnym priorytety kształcenia (zdecydowanie tak - 33 %, - 50 %), co potwierdza więcej niż połowa ankietowanych rodziców, jednak pozostali zaznaczają, że nie dysponują takimi informacjami ( - 24 %, - 14 %), jednak nikt nie uzasadnia, dlaczego. 18

Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 2.4. Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani, że spełnienie określonych wymagań może być podstawą dobrego wyniku na sprawdzianie? 2.5. Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani przez wychowawcę lub nauczycieli przedmiotowych, nad jakimi umiejętnościami uczniowie muszą jeszcze popracować? 2.6. Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. zostali poinformowani o planowanych w szkole próbnych sprawdzianach i testach wewnątrzszkolnych? 2.7. Czy rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają wyniki przeprowadzonych w szkole w bieżącym roku sprawdzianów próbnych? Jeśli TAK, to w jaki sposób rodzice uczniów z klas VI OSM I st. uzyskali te informacje? Otrzymane wyniki Większość badanych nauczycieli klas VI OSM I st. (83 %) twierdzi, że rodzice ich uczniów zostali poinformowani przez wychowawcę (co potwierdzają dokumenty wychowawców klas) lub przez nich samych, że podstawą dobrego wyniku na sprawdzianie może być spełnienie przez szóstoklasistów określonych wymagań. Potwierdza to 86 % ankietowanych rodziców (13 % spośród nich takich informacji nie posiada, jednak nie uzasadniają oni, dlaczego tak jest). Większość nauczycieli (83 %) i rodziców uczniów z klas VI OSM I st. (79 %) potwierdza, że zostali oni poinformowani przez wychowawcę lub nauczycieli przedmiotowych, nad jakimi umiejętnościami ich dzieci muszą jeszcze popracować. Wiedzy tej nie posiada 17 % rodziców ( - 14 %, - 3%), nie podają żadnego jednak uzasadnienia tej sytuacji. Konspekty (scenariusze) zebrań z rodzicami oraz teczki wychowawców klas VI OSM I st. potwierdzają, że wychowawcy informują rodziców, nad jakimi umiejętnościami uczniowie muszą jeszcze popracować. Wszyscy ankietowani nauczyciele oraz znacząca większość rodziców (90 %) zdecydowanie potwierdza, że zostali oni poinformowani o planowanych w szkole próbnych sprawdzianach. Zapisy w dziennikach lekcyjnych, konspekty (scenariusze) zebrań z rodzicami oraz teczki wychowawców klas VI OSM I st. potwierdzają, że wychowawcy informują również o planowanych w szkole sprawdzianach próbnych i ich wynikach. Wszyscy badani nauczyciele są przekonani, że rodzice uczniów z klas VI OSM I st. znają wyniki przeprowadzonych w bieżącym roku sprawdzianów próbnych, potwierdza to 79 % respondentów w grupie rodziców, jednak 21% z nich tej wiedzy nie posiada, choć nie uzasadnia, dlaczego ( - 14 %, - 7 %). Głównym źródłem tych informacji - zdaniem nauczycieli - jest wychowawca, który przekazał je na zebraniu ogólnym (83 %) oraz relacja samego dziecka (67 %). Potwierdza to odpowiednio: 48 % i 55 % rodziców. Większość nauczycieli wskazała również arkusz testu przekazany rodzicom do wglądu (67 %), jednak poświadcza to zaledwie 14 % rodziców, którzy dodatkowo wskazują jednak możliwość uzyskania informacji dzięki spotkaniom z wychowawcą lub nauczycielami (17 %). 19

Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 2.8. Czy uczniowie klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st. znają wyniki egzaminów (sprawdzianu, egzaminów maturalnych) osiągnięte w szkole w poprzednich latach oraz wnioski z ich analizy? 2.9. W jaki sposób uczniowie informowani są o wynikach i wnioskach z analiz? 2.10. Czy nauczyciele informują uczniów klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st., co sprawiło zdającym trudność na poprzednich egzaminach zewnętrznych? 2.11. Czy nauczyciele informują uczniów klas VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st., nad jakimi umiejętnościami trzeba popraco- jeszcze wać? Otrzymane wyniki Zdaniem większości badanych nauczycieli, uczących zarówno w klasach VI OSM I st., jak i klasach IV-VI OSM II st., ich uczniowie znają osiągnięte w szkole w poprzednich latach wyniki egzaminów zewnętrznych (sprawdzianu, egzaminów maturalnych) oraz wnioski z ich analizy. Wśród licealistów potwierdza to 64 % ankietowanych uczniów; 30 % z nich raczej tej wiedzy nie posiada (lub nie w pełni), co 4 uczniów uzasadnia głównie faktem, iż do tej pory nie interesowali się przyszłymi maturami, natomiast 6 % badanych uczniów trudno cokolwiek jednoznacznie potwierdzić. Większość nauczycieli uczących klasy IV-VI OSM II st. utrzymuje, że uczniowie informowani są o wynikach i wnioskach z analiz na lekcjach poświęconych omówieniu wyników testów próbnych (80 %) oraz w trakcie pogadanek poświęconych przygotowaniu do sprawdzianu lub egzaminu maturalnego (50 %). Potwierdza to odpowiednio 23 % i 51 % badanych licealistów. Ponadto nauczyciele prezentują uczniom przyjęte na dany rok szkolny priorytety kształcenia, czyli wskazują treści ważne (40 %), co poświadcza 23 % uczniów, a 20 % nauczycieli omawia je na początku roku szkolnego (potwierdza to 11 % ankietowanych licealistów). Wszyscy badani nauczyciele informują swoich uczniów, co na poprzednich egzaminach zewnętrznych (sprawdzianie i maturach) sprawiło zdającym największą trudność. Potwierdza to ponad połowa (63 %) ankietowanych licealistów, z kolei 37 % nie posiada takiej wiedzy, większość z nich jednak nie uzasadnia, dlaczego (2 osoby podkreślają brak zainteresowania, 1 - zaznacza, że ma taką wiedzę tylko na temat matur z języka polskiego). Zarówno wszyscy badani nauczyciele, jak i znacząca większość ankietowanych uczniów klas IV-VI OSM II st. (92 %) potwierdza, że nauczyciele informują swoich uczniów, nad jakimi umiejętnościami trzeba jeszcze popracować. Obserwacja (z dyspozycjami) wybranych lekcji z przedmiotów kluczowych, przeprowadzona przez Wicedyrektor to poświadcza. 20

Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze Otrzymane wyniki 2.12. Czy nauczyciele Wszyscy ankietowani nauczyciele omawiają na lekcjach z omawiają na uczniami klas VI OSM I oraz klas IV-VI OSM II st. wy- lekcjach z uczniami niki przeprowadzonych w szkole próbnych sprawdzia- klas VI OSM I nów, egzaminów maturalnych i innych testów wewnątrzniki oraz klas IV-VI szkolnych. OSM II st. wyniki Potwierdza to większość respondentów spośród rodziców przeprowadzonych szóstoklasistów (83 %) oraz większość badanych licealistów w szkole egzaminów próbnych? (80 %). Pozostali tego nie poświadczają albo nie mają żadnej wiedzy na ten temat. 2.13. Czy uczniowie Nauczyciele uczący w klasach IV-VI OSM II st. twierdzą, klas IV-VI iż uczniowie są przez nich informowani, że spełnienie OSM II st. są informowani, określonych wymagań (wykonanie zadań itp.) może być że podstawą dobrego wyniku na maturze. spełnienie określonych Potwierdza to 99 % ankietowanych licealistów oraz prze- wymagań prowadzona przez Wicedyrektor obserwacja lekcji języka może być podstawą polskiego w klasie V OSM II st. dobrego wyni- ku na maturze? 2.14. Gdzie nauczyciele Z ankiet wynika, że większość badanych nauczycieli klas odnoto- VI OSM I st. i klas IV-VI OSM II st. odnotowuje przeka- wują przekazywanie zywanie rodzicom i uczniom wszelkich informacji o wy- rodzicom i nikach sprawdzianów zewnętrznych i próbnych przede uczniom wszelkich wszystkim w dziennikach lekcyjnych (90 %); połowa z informacji o nich zaznacza to zagadnienie w załącznikach do planów wynikach egzaminów wynikowych, a po 20 % - w scenariuszu zebrania ogólne- zewnętrznych go z rodzicami oraz w teczce wychowawcy klasy. i próbnych (wewnątrzszkolnych), Potwierdza to również analiza ww. dokumentów. o wnioskach z ich analizy oraz wdrażaniu przyjętych priorytetów kształcenia? WSTĘPNA OCENA WG KRYTERIÓW Z przeprowadzonych badań wynika, że dzięki różnorodnym formom upowszechniania informacji zarówno wyniki egzaminów zewnętrznych, jak i przyjęte w danym roku szkolnym priorytety kształcenia znane są większości rodziców uczniów z klas VI OSM I st. oraz większości uczniów klas VI OSM I st. oraz IV-V OSM II st., jednak nie wszyscy mają pełną świadomość znaczenia tych opracowań: ich wpływu na pracę dydaktyczną nauczycieli w danym roku szkolnym oraz na wynik późniejszych egzaminów zewnętrznych. Mocną stroną jest odpowiednie upowszechnianie informacji o wynikach i priorytetach wśród rodziców uczniów klas VI OSM I st., jednak do słabych stron zaliczyć należy znikomą wiedzę na ten temat i niski poziom zrozumienia dla znaczenia tych zagadnień wśród samych uczniów klas licealnych. 21

Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 3.1. Czy nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV- VI OSM II st. wdrażają wnioski z analizy egzaminów zewnętrznych jako przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? 3.2. W jaki sposób nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. wdrażają wnioski z analizy egzaminów zewnętrznych? 3.3. Kiedy/ jak często nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. wdrażają przyjęte w danym roku priorytety kształcenia? 3.4. Gdzie nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV- VI OSM II st. odnotowują działania? podjęte Otrzymane wyniki Zdecydowana większość badanych nauczycieli wdraża wnioski z analizy egzaminów zewnętrznych jako przyjęte w danym roku priorytety kształcenia. Potwierdza to zarówno analiza dokumentów, jak i wywiad z Wicedyrektor. Nauczyciele wdrażają wnioski z analizy głównie poprzez dostosowanie form i metod pracy do wymagań egzaminacyjnych (90 %) oraz odpowiedni, zgodny z priorytetami zakres prac pisemnych, ćwiczeń i zadań oraz przeprowadzanie testów próbnych (np. organizowanych przez OKE) i innych sprawdzianów wewnętrznych (80 %). Połowa z nich konsekwentnie realizuje standardy wskazane we wnioskach, w mniejszym zakresie wdrażają oni ww. wnioski przez wprowadzanie zmian do planów wynikowych, zmiany w zakresach realizowanego materiału czy w kształconych umiejętnościach (po 20 %). Potwierdza to zarówno analiza dokumentów, jak i wywiad z Wicedyrektor. Przeprowadzona w ramach ewaluacji obserwacja lekcji wykazała natomiast, że nauczyciele dostosowują do priorytetów zakres prac pisemnych i sprawdzianów oraz realizują standardy egzaminacyjne wskazane we wnioskach. Badani nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. wdrażają przyjęte w danym roku priorytety kształcenia systematycznie przez cały rok szkolny. Mniej niż połowa z nich zaznacza również, że robi to po każdym próbnym teście (sprawdzianie, maturze). Niektórzy wdrażają priorytety na lekcjach związanych z danym standardem lub podczas podsumowania działu (po 30 %), pewna grupa nauczycieli realizuje je na każdej lekcji (20 %). Potwierdza to zarówno analiza dokumentów, jak i wywiad z Wicedyrektor. Nauczyciele odnotowują te działania przede wszystkim w dziennikach lekcyjnych (80 %), mniejsza grupa robi to również w planach wynikowych lub załącznikach do planów (odpowiednio: 40 % i 20 %). Potwierdza to zarówno analiza dokumentów, jak i wywiad z Wicedyrektor. 22

Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 3.5. W jakich dokumentach można znaleźć potwierdzenie realizacji priorytetów? 3.6. Czy nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV- VI OSM II st. wdrażają wnioski z analizy egzaminów próbnych? 3.7. W jaki sposób nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV-VI OSM II st. ćwiczą z uczniami umiejętności niezbędne do osiągnięcia wysokich wyników na egzaminach? Otrzymane wyniki Większość nauczycieli wskazuje jako potwierdzenie realizacji priorytetów zarówno zapisy w dzienniku lekcyjnym, jak i testy i sprawdziany (po 80 %). Ponad połowa (60 %) przywołuje jako dowody prace i inne wytwory uczniów, a 40 % - adnotacje w planach wynikowych lub załącznikach do nich. Potwierdza to zarówno analiza ww. dokumentów, jak i wywiad z Wicedyrektor. Ankietowani nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV- VI OSM II st. twierdzą, że wdrażają również wnioski z analizy testów wewnętrznych (próbnych sprawdzianów, egzaminów maturalnych ( - 90 %, raczej tak 10 %) Potwierdza to zarówno analiza ww. dokumentów, jak i wywiad z Wicedyrektor. Jako najczęstsze sposoby nauczyciele klas VI OSM II st. wskazują ćwiczenie na lekcjach zagadnień, które sprawiły najwięcej problemów, prace klasowe sprawdzające umiejętności w obrębie standardów wskazanych we wnioskach oraz odpowiednio opracowane prace domowe (np. różnorodne formy wypowiedzi, typy zadań itp.). W tej grupie nauczycieli aż 83 % zachęca szóstoklasistów do samodzielnej pracy (np. wykonywania sprawdzianów online lub z innych źródeł), 67 % przeprowadza standaryzowane testy próbne (poza ogólnopolskimi próbami OKE). Połowa nauczycieli uczących szóstoklasistów prowadzi dodatkowe zajęcia wyrównujące braki i robi sprawdziany wiedzy z zakresu materiału określonego we wnioskach z analiz (priorytetach). Część z nich (33 %) stosuje również różnorakie kartkówki i inne formy odpytywania oraz prowadzi indywidualne konsultacje poświęcone omówieniu poprawności wykonanych zadań. Wśród nauczycieli klas IV-VI OSM II st. wszyscy deklarują, że najczęściej kładą nacisk na ćwiczenie na lekcjach zagadnień, które sprawiły najwięcej problemów, co potwierdza 89 % licealistów (bardzo często 46 %, czasami 43 %). Ponadto - z różną częstotliwością nauczyciele przygotowują prace klasowe, sprawdzające umiejętności w obrębie wskazanych we wnioskach standardów (potwierdza to łącznie 91 % uczniów klas IV-VI OSM II st. oraz przeprowadzona przez Wicedyrektor obserwacja lekcji). 23

Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 3.8. Czy nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV- VI OSM II st. dostosowują metody i formy pracy do treści i umiejętności, o których mowa w analizach? Jeśli TAK, to w jaki sposób dostosowują metody i formy pracy do tych wskazań? Otrzymane wyniki Nauczyciele przygotowują również odpowiednio opracowane prace domowe, co poświadcza także ankietowana młodzież (92 %), oraz organizują sprawdziany wiedzy zakresu materiału z określonego w priorytetach (92 % wskazań wśród uczniów), różnorakie kartkówki i inne formy odpytywania (72 % wskazań licealistów). Nauczyciele twierdzą ponadto, że przeprowadzają czasami (poza ogólnopolskimi próbami OKE i wydawnictwa OPERON) standaryzowane testy próbne, co potwierdza 63 % ankietowanych uczniów. Ponad połowa nauczycieli deklaruje, że - z różną częstotliwością - zachęca uczniów do samodzielnej pracy (np. wykonywania testów ze stron OKE), prowadzi także indywidualne konsultacje poświęcone omówieniu poprawności wykonanych zadań - nie potwierdza tego jednak odpowiednio: 57 % oraz 32 % licealistów. Nauczyciele przyznają, że rzadko prowadzą dodatkowe zajęcia wyrównujące braki przyszłych maturzystów udaje się to zaledwie 25 % (poświadcza to 26 % badanych uczniów). Wszystkie te informacje potwierdza również analiza dokumentów (wpisów w dziennikach lekcyjnych, wytworów uczniów), wywiad z Wicedyrektor oraz obserwacja lekcji. Większość badanych nauczycieli (70 %) deklaruje, że dostosowuje metody i formy pracy do treści i umiejętności, o których mowa w analizach. Najczęściej polega to na systematycznych ćwiczeniach praktycznych (np. czytaniu poleceń ze zrozumieniem, wypisywaniu danych itp.). Mniej niż połowa ankietowanych pracuje metodami aktywnymi, a 30 % uwzględnia możliwości rozwojowe i intelektualne każdego ucznia oraz stosuje formy pracy służące indywidualizacji nauczania. Wszystkie te informacje potwierdza również analiza dokumentów (wpisów w dziennikach lekcyjnych, wytworów uczniów), wywiad z Wicedyrektor oraz obserwacja lekcji. 24

Główny problem Uszczegółowione pytania badawcze 3.9. Czy nauczyciele klas VI OSM I st. oraz klas IV- VI OSM II st. analizują postępy uczniów w obszarach wskazanych w analizach wyników (przyjętych priorytetach)? Jeśli TAK, to w jaki sposób analizują postępy uczniów w ww. obszarach? Otrzymane wyniki Zarówno nauczyciele klas VI OSM I st., jak i klas IV-VI OSM II st. analizują postępy uczniów w obszarach wskazanych w analizach wyników. Polega to głównie na omawianiu i analizowaniu osiągnięć uczniów w zespołach klasowych po przeprowadzonej pracy pisemnej, sprawdzianie czy teście (90 %) oraz systematycznym przeprowadzaniu pisemnych prac kontrolnych (80 %). Nauczyciele wskazują wówczas zwykle mocne i słabe strony uczniów (70 %), stosują też bieżące odpytywanie uczniów i rzeczowo omawiają ich odpowiedzi (60 %). Część z nich (po 30 %) analizuje i omawia postępy uczniów na zebraniach rodziców i spotkaniach indywidualnych oraz ocenia przyrost wiedzy uczniów poprzez porównywanie wyników z poszczególnych zadań w kontekście wcześniejszych wyników, z np. prób egzaminu. Niektórzy (20 %) omawiają również postępy klas na spotkaniach zespołów przedmiotowych. Wszystkie te informacje potwierdza również analiza dokumentów (wpisów w dziennikach lekcyjnych, wytworów uczniów), wywiad z Wicedyrektor oraz obserwacja lekcji. WSTĘPNA OCENA WG KRYTERIÓW Z przeprowadzonych badań wynika, że rekomendacje płynące z wniosków z analizy wyników egzaminów oraz ich prób wewnątrzszkolnych wdrażane są przez większość nauczycieli jako priorytety kształcenia w danym roku szkolnym. Działania nauczycieli mają różnorodne formy. Są one udokumentowane, spójne z ogólnymi wytycznymi i realizowane zgodnie z założeniami, systematycznie i celowo. Mocną stroną jest celowość i systematyczność działań podejmowanych przez nauczycieli, słabą sporadyczne uwzględnianie w pracy możliwości każdego ucznia i stosowanie indywidualizacji nauczania oraz mała ilość zajęć dodatkowych wyrównujących braki uczniów. 25