Strategie opcyjne w okresie hossy.

Strategie opcyjne w okresie hossy. 1

* * * Żadna część niniejszego dokumentu nie powinna być rozumiana, jako rekomendacja nabycia bądź sprzedaży instrumentów finansowych ani jako porada inwestycyjna. Inwestycje w opcje obarczone są wysokim ryzykiem, dlatego instrument ten przeznaczony jest przede wszystkim dla doświadczonych inwestorów świadomych tego ryzyka. Przed nabyciem bądź sprzedażą opcji należy zapoznać się z dokumentem Warunki obrotu opcjami, dostępnym na stronach internetowych giełdy (www.gpw.pl). * * * 2

Strategie opcyjne w okresie hossy Strategie opcyjne w okresie hossy to kurs stanowiący wprowadzenie do najczęściej stosowanych strategii, umożliwiających skorzystanie z hossy na rynku. Stopień trudności kursu ZAAWANSOWANY Rozdział 1 Wstęp Wstęp przedstawia przegląd strategii inwestycyjnych w okresie hossy oraz różnice między nimi, w tym stopień trudności oraz proporcje między ryzykiem i zyskiem. Rozdział 2 Nabycie opcji kupna Rozdział omawia strategię nabycia opcji kupna w okresie hossy. Przedstawione zagadnienia to decyzja o sprzedaży lub wykonaniu opcji, obliczenie zwrotu, relacja między kursem akcji a wartością opcji, czynniki zapewniające skuteczność strategii w okresie hossy. Rozdział 3 Sprzedaż opcji sprzedaży Rozdział przedstawia i objaśnia mechanizm działania opcji sprzedaży. W odróżnieniu od rozdziału 2, gdzie chodziło o nabycie opcji kupna, tu omówiona jest sprzedaż opcji sprzedaży oraz konsekwencje krótkiej pozycji, w tym maksymalny zysk, potencjalna strata i wykonanie opcji przed terminem. Rozdział 4 Zabezpieczenie opcjami sprzedaży Rozdział omawia nabycie i zastosowanie opcji sprzedaży w celu zabezpieczenia pozycji w akcjach. Rozdział 5 Strategia opcji kupna z pokryciem Rozdział przedstawia zastosowanie strategii sprzedaży opcji kupna z jednoczesnym nabyciem lub posiadaniem akcji. Opisane zostaną korzyści z posiadania akcji w okresie hossy oraz dodatkowe korzyści ze sprzedaży opcji kupna i otrzymania premii. Rozdział 6 Spready Rozdział omawia spready stosowane w okresie hossy. Wprowadzone i porównane zostaną dwa rodzaje spreadów: strategia byka, konstruowana przy pomocy opcji kupna oraz strategia byka, konstruowana przy pomocy opcji sprzedaży. Objaśnione zostaną czynniki wpływające na wartość spreadu, jego maksymalny zysk oraz stratę. Rozdział 7 Zakończenie i Quiz Podsumowanie materiału i test końcowy 3

Wstęp Opcje zapewniają elastyczność działania na rynku, przyczyniając się do zwiększenia prawdopodobieństwa osiągnięcie celów inwestycyjnych. Warunkiem koniecznym jest jednak posiadanie dokładnej strategii, której kompleksowe wdrożenie pozwoli w pełni wykorzystać uśpione możliwości notowań giełdowych. Podczas hossy opcje mogą być gwarantem ceny kupna akcji lub umożliwiać lewarowanie bez znacznego wzrostu ryzyka. W okresie bessy mogą stanowić ważny komponent portfela inwestycyjnego, zabezpieczający go przed stratą. Na rynku stabilnym, gdy kursy zmieniają się względnie powoli, mogą stanowić źródło dodatkowego dochodu. W ramach jednej transakcji kupna lub sprzedaży nie można osiągnąć wszystkich tych celów jednocześnie, Inwestor musi wiedzieć, jaki jest jego cel oraz jaki rodzaj opcji (kupna czy sprzedaży) najlepiej posłuży jego realizacji, a także czy sytuacja wymaga nabycia lub wystawienia jednej bądź wielu opcji, czyli zastosowania bardziej złożonych strategii. Rynek finansowy może podlegać dużej zmienności. Dlatego należy dokładnie zastanowić się nad poziomem akceptowalnego ryzyka i wymiarem poszukiwanych zabezpieczeń. Nabycie opcji kupna Podstawowa zasada inwestowania w akcje mówi, że zarabiamy wówczas, gdy kurs nabytych akcji rośnie - dzięki temu można sprzedać akcje po cenie wyższej niż zapłacona przy nabyciu. Istnieje jednak możliwość zarobku na wzroście kursu akcji, czyli ich aprecjacji, bez płacenia pełnej ceny nabycia akcji. Jest to możliwe dzięki nabyciu opcji kupna na akcje. Ta strategia może być bardzo korzystna, ponieważ kontrakt opcyjny na 100 akcji kosztuje mniej (najczęściej dużo mniej) niż same akcje. Jeśli kurs akcji rośnie zgodnie z oczekiwaniami, opcja daje prawo nabycia akcji po kursie rynkowym lub niższym. Jednak jeśli założenie było błędne, zaś kurs nie wzrośnie albo spadnie, na ryzyko narażony jest dużo mniejszy kapitał niż w przypadku klasycznej inwestycji w akcje. 4

Jeżeli nasza strategia zakłada posiadanie akcji, kupujemy taką liczbę opcji kupna, która odpowiada liczbie akcji, jakie chcemy mieć w portfelu. Jeśli na przykład chcemy posiadać 300 akcji spółki XYZ, nabywamy trzy opcje kupna (zgodnie ze standardami obowiązującymi na warszawskiej giełdzie, każda opcja opiewa na 100 akcji). Jeżeli ich kurs wzrośnie powyżej kursu wykonania, realizujemy kontrakt. W żargonie branżowym mówi się, że mamy wówczas udział w zmianie kursu 300 akcji. Jeśli kurs akcji wzrośnie, czego można się spodziewać podczas hossy, kurs opcji kupna również wzrośnie, a opcja będzie in-the-money. W tym przypadku mamy kilka możliwości zapewniających zysk z nabycia opcji kupna. Sprzedaż opcji. Można sprzedać kontrakt opcyjny przed terminem wygaśnięcia za cenę wyższą niż zapłacona przy nabyciu. Jeśli opcja notowana jest po kursie wyższym od wartości wewnętrznej, może to być najlepszy wybór, ponieważ zapewni nam wyższą premię z opcji. Wykonanie opcji i sprzedaż akcji. Można wykonać opcję, nabyć akcje po kursie wykonania i sprzedać te akcje na rynku. W ten sposób zrealizujemy zysk w wysokości wartości wewnętrznej opcji. Wykonanie opcji i zachowanie akcji. Można wykonać opcję i nabyć akcje w celu ich dołączenia do posiadanego portfela. Decyzję należy podjąć najpóźniej w dzień wygaśnięcia opcji. Zaoszczędzone na różnicy kursowej środki mogą zostać przeznaczone np. na nabycie bonów skarbowych, które generowałyby stałe odsetki, tym samym przyczyniając się do podniesienia poziomu bezpieczeństwa inwestycji. Jakie są zalety strategii nabycia opcji kupna? Poprzez nabycie opcji kupna ograniczamy ryzyko strat do wysokości zapłaconej premii. Jeśli zamiast rosnąć kurs akcji spadnie na przykład z powodu stagnacji na rynku lub niespełnienia przez spółkę oczekiwań opcja może zapewnić ochronę przed znacznymi stratami. Stopa zwrotu z nabytej opcji kupna równa się poziomowi wzrostu kursu akcji bazowych, pomniejszonemu o koszt zapłaconej premii. 5

Ponieważ na nabycie opcji przeznaczamy mniej środków niż na nabycie akcji, angażujemy mniejszy kapitał. Te środki, jak zostało wspomniane powyżej, można zainwestować w inne instrumenty. Można wybrać konserwatywne produkty o stałym dochodzie, jeśli chcemy mieć środki do dyspozycji na wypadek wykonania opcji. Możemy też nabyć opcje kupna różnych innych akcji i skorzystać z potencjalnego wzrostu w sektorze lub na całym rynku. Zmiana cen Jeśli zdecydujemy się sprzedać opcję kupna przed terminem wygaśnięcia, pamiętajmy, że w miarę zbliżania się terminu wygaśnięcia cena opcji zmienia się w zależności od tego, czy kurs akcji bazowych rośnie czy spada. Choć jest to bezpośredni związek, nie ma tu przełożenia w relacji 1 : 1. Załóżmy, że płacimy 3 zł za opcję kupna z kursem wykonania 50 zł na akcje, których kurs rynkowy wynosi 50 zł. Jeśli kurs akcji szybko wzrośnie do 51 zł, kurs nabycia opcji może sięgnąć 3,50 zł. A jeśli kurs akcji wyniesie 52 zł, kurs nabycia może się kształtować na poziomie 4,10 zł. Kurs opcji naśladuje zmiany kursu akcji. Należy pamiętać o konieczności dywersyfikacji portfela opcj, tak samo jak w przypadku dywersyfikacji portfela akcji. Nabycie opcji kupna akcji trzech spółek z tego samego sektora może zwiększać ekspozycję na potencjalne ryzyko w większym stopniu niż wybór trzech spółek z różnych branż. Podobnie należy rozłożyć terminy wygaśnięcia w czasie, aby chronić się przed nagłym, krótkoterminowym wahaniem kursu akcji. Potencjał zarobku z nabycia opcji kupna zależy od wyboru odpowiedniej opcji. W szczególności należy nabywać opcje na akcje, których kurs rynkowy będzie wyższy od ceny wykonania jeszcze przed terminem wygaśnięcia. Załóżmy, że nabywamy opcję kupna na akcje, których obecny kurs wynosi 30 zł. Kurs wykonania wynosi 35 zł zaś termin wygaśnięcia wypada w lutym. Na zamknięciu sesji w trzeci piątek lutego kurs akcji osiąga maksimum w wysokości 34,75 zł. W efekcie opcja wygasa bez wartości. Ale jeśli w dowolnym momencie przed wygaśnięciem 6

kontraktu cena rynkowa opcji jest wyższa od ceny zapłaconej, możemy zrealizować zysk, sprzedając opcję. Obliczając zysk należy pamiętać o tym, żeby od kwoty otrzymanej ze sprzedaży opcji odjąć premię zapłaconą za nabycie kontraktu oraz koszty transakcji. Jednak im bardziej wzrośnie kurs, tym więcej możemy zarobić lub też zaoszczędzić, jeśli tylko chcemy zatrzymać nabyte akcje. Innymi słowy, żeby z zyskiem nabywać opcje kupna, trzeba celnie wytypować trzy czynniki: Potencjał wzrostu kursu akcji Wartość wzrostu kursu akcji Czas wzrostu kursu akcji Taka ocena wymaga starannej analizy perspektyw danych akcji. Im większe gotowi jesteśmy podjąć ryzyko, tym chętniej kupimy opcje mocno out-of-the-money. Tym samym musimy poczekać na znaczny wzrost kursu akcji bazowych, żeby wyjść na zero lub zrealizować zysk, wykonując lub sprzedając opcję. Sprzedaż opcji sprzedaży Kolejna strategia umożliwiająca wykorzystanie hossy na rynku w oparciu o opcje polega na wystawieniu (sprzedaży) opcji sprzedaży. Wystawienie opcji sprzedaży zobowiązuje wystawcę do nabycia akcji bazowych, jeśli nabywca opcji wykona tę opcję. Na pozór wydaje się, że sprzedaż opcji sprzedaży działa dokładnie odwrotnie niż nabycie opcji kupna. Może się nawet zdawać, że to strategia lepsza na czas bessy. Ale sprzedaż opcji sprzedaży może być mądrym posunięciem podczas silnej hossy, jeśli chcemy nabyć dane akcje, ale uważamy, że ich kurs jest obecnie zawyżony, na przykład ze względu na hurraoptymistyczne nastroje na rynku lub przesadnie pozytywną reakcję na raport spółki czy doniesienia prasowe. Załóżmy na przykład, że kurs akcji wynosi 90 zł, a nasza kurs docelowy to 75 zł. Sprzedając opcję sprzedaży po kursie wykonania na poziomie 75 zł zobowiązujemy się nabyć akcje, jeśli opcja zostanie wykonana. Ale nie musi być to działanie tak ryzykowne, jak się wydaje, jeżeli tylko starannie przeanalizowaliśmy perspektywy długoterminowego wzrostu wartości akcji i mamy dość środków na 7

rachunku pieniężnym w biurze maklerskim, żeby zapłacić za akcje. To nie ja decyduję Pamiętajmy, że jako wystawca opcji nie mamy wpływu na jej wykonanie. W efekcie opcja może zostać wykonana nie wtedy, kiedy byśmy sobie tego życzyli, ale raczej w momencie i w cenie korzystnej dla jej posiadacza. Kiedy posiadamy środki na nabycie akcji, na które została wystawiona opcja sprzedaży, wówczas mamy do czynienia z opcją sprzedaży zabezpieczoną pieniężnie. Czas odgrywa ważną rolę w przypadku zabezpieczonych pieniężnie opcji sprzedaży, podobnie zresztą jak w każdej strategii opcyjnej. Im mniej czasu pozostało do terminu wygaśnięcia, w tym większym stopniu liczymy na znaczny spadek kursu, żeby nabyć akcje po cenie docelowej. Podobnie też im bliżej do wygaśnięcia kontraktu, tym niższą premię otrzymamy ze sprzedaży opcji. Oczywiście można po prostu poczekać, aż kurs akcji spadnie, i wówczas nabyć akcje, zamiast sprzedawać opcję sprzedaży zobowiązującą do nabycia akcji. Ale kiedy sprzedamy opcję, otrzymujemy premię, która stanowi bieżący dochód. Może ona również rekompensować cenę nabycia w przypadku wykonania kontraktu. Ryzyko związane ze sprzedażą zabezpieczonej pieniężnie opcji sprzedaży polega między innymi na tym, że kurs akcji może spaść znacznie poniżej ceny wykonania, jeśli spodziewana korekta będzie większa niż zakładamy. Wówczas w przypadku wykonania opcji musimy zapłacić za akcje cenę wyższą od rynkowej, co prowadzi do powstania niezrealizowanej straty. Oczywiście przed wykonaniem opcji zawsze możemy odkupić opcję sprzedaży i zamknąć pozycję. Być może na transakcji poniesiemy stratę, ale nie tak dużą, jak w przypadku nabycia akcji po wyższym kursie. Pod względem strategicznym dobrze jest sprzedać taką liczbę opcji sprzedaży, która da nam liczbę akcji, jaką chcemy kupić lub na które nas stać. Bardziej spekulacyjna strategia polega na sprzedaży większej liczby opcji sprzedaży niż liczba akcji, jakie chcemy posiadać, w cenie wykonania na tyle niskiej, żeby opcje wygasły out-of-the-money. 8

Sprzedaż takich opcji zwiększa dochód z tytułu premii, ale jednocześnie podnosi ryzyko w przypadku nagłego spadku kursu i wykonania opcji. W odróżnieniu od nabycia opcji kupna, kiedy ryzyko ogranicza się do ceny premii, ryzyko zabezpieczonej pieniężnie opcji sprzedaży jest podobne jak w przypadku posiadania samych akcji. Przy kursie wykonania na poziomie 75 zł możemy stracić nawet całą kwotę 75 zł, jaką będziemy zobowiązani zapłacić za akcje. Jeśli bowiem kurs akcji spadnie poniżej ceny wykonania, kontrakt prawie na pewno zostanie wykonany. Jeśli kurs nadal będzie spadać, możemy w końcu stracić całość zainwestowanych środków. Ryzyko takiego spadku można ograniczyć, podejmując taktyczną decyzję o nabyciu odwrotnego kontraktu przed wykonaniem opcji, co wyeliminuje zobowiązanie do nabycia akcji. W ten sposób, pomimo tego, że wybrana przez nas strategia nie była skuteczna, jesteśmy w stanie znacząco ograniczyć poziom strat. Zabezpieczenie opcjami sprzedaży Są też strategie opcyjnie bardziej zaawansowane niż nabycie opcji kupna i sprzedaż opcji sprzedaży, choćby łączące się z jednoczesnym nabyciem akcji. Na przykład przed spadkiem wartości akcji można się zabezpieczyć już przy zakupie akcji poprzez jednoczesne nabycie opcji sprzedaży tych akcji. Ponieważ opcje sprzedaży dają prawo do sprzedaży akcji bazowych w cenie wykonania w dowolnej chwili przed terminem wygaśnięcia, ogranicza to potencjalne straty wynikające ze spadku kursu na rynku. Jeśli chcemy uchronić się przed spadkiem kursu akcji, zamiast nabywać opcje sprzedaży możemy w zleceniu na akcje określić limit strat (tzw. stop loss ). Opcje sprzedaży mają jednak tę zaletę, że zapewniają większa kontrolę nad momentem sprzedaży sami decydujemy, kiedy wykonać opcję przy jednoczesnej gwarancji ceny sprzedaży. Stosując tę strategię (tzw. strategia married put ), nabywamy odpowiednią liczbę opcji sprzedaży. Nabycie akcji, a nie opcji kupna tych akcji, zapewnia korzyści wynikające z posiadania akcji, takie jak prawo do dywidendy i prawo głosu na Walnym Zgromadzeniu. Ponadto, kupując opcje sprzedaży możemy zrekompensować sobie straty 9

na akcjach. Jeśli kurs akcji spadnie przed terminem wygaśnięcia opcji, możemy wykonać opcję sprzedaży i sprzedać akcje innemu inwestorowi w cenie wykonania. Ryzyko jest tu ograniczone, co stanowi o atrakcyjności tej strategii. W przypadku przeceny akcji bazowych stracić możemy co najwyżej różnicę między ceną zapłaconą za akcje a ceną wykonania, po której je sprzedamy, plus premia zapłacona za opcję sprzedaży. Z drugiej strony potencjalny zysk ogranicza wyłącznie poziom, do jakiego wzrośnie kurs akcji, minus premia zapłacona za opcję sprzedaży. Strategię zabezpieczającą można również wyjaśnić poprzez porównanie opcji sprzedaży z ubezpieczeniem, a premii zapłaconej za jej nabycie ze składką ubezpieczeniową. W wariancie optymistycznym ubezpieczenie będzie zbędne, ale na wszelki wypadek lepiej mieć taką ochronę. Ponieważ strategią tą posługujemy się wówczas, gdy oczekujemy wzrostu na rynku, to jej cena powinna być niewielka. Można nawet sprzedać opcję przed jej wygaśnięciem, mimo wzrostu kursu akcji. A jeśli kurs spada i sprzedamy samą opcję, możemy zrekompensować sobie część poniesionych na papierze strat na akcjach. Wadą tej strategii jest jej względnie krótki horyzont, co oznacza, że ubezpieczenie może wygasnąć, zanim będzie potrzebne. Można wówczas nabywać kolejne opcje sprzedaży, choć trzeba się najpierw zastanowić, czy ceny wykonania zapewnią ten sam poziom ochrony. Co więcej, ze względu na koszt opcji, stała ochrona ubezpieczeniowa tego typu może częściowo, a nawet całkowicie konsumować długoterminowe zyski. Strategia opcji kupna z pokryciem Strategia ta polega na wystawieniu opcji kupna i jednoczesnym nabyciu akcji (tzw. covered call ). W ten sposób zabezpieczamy sobie ryzyko wykonania opcji. W przypadku jej wykonania jesteśmy już w posiadaniu akcji, niezbędnych do realizacji zobowiązania do sprzedaży. O ile podstawową przesłanką wystawienia opcji kupna jest zwykle otrzymanie dochodu z tytułu premii, zabezpieczenie pozycji w opcjach przez nabycie akcji daje ochronę przed ryzykiem 10

zobowiązania do nabycia akcji w przypadku wykonania opcji, których nie mamy w portfelu. W takim bowiem przypadku musielibyśmy nabyć akcje w celu ich odsprzedania, a ich nabycie nastąpiłoby najpewniej po kursie wyższym od ceny wykonania. Posiadanie akcji daje też inne korzyści, jak dochód z dywidendy i korzystanie na aprecjacji kursu jeśli wartość rynkowa akcji wzrośnie, co w okresie hossy jest bardzo prawdopodobne. Pamiętajmy jednak, że posiadacz akcji kupna będzie chciał wykonać opcję w dwóch przypadkach: jeśli kurs akcji rośnie lub akcje płacą wysoką dywidendę. Zanim wystawimy opcję kupna z pokryciem w akcjach, musimy mieć pewność, że gotowi jesteśmy sprzedać część posiadanych akcji. Jeśli opcja może zostać wykonana, a wolelibyśmy zachować akcje w portfelu, możemy zamknąć pozycję, nabywając odwrotną opcję kupna (lub tyle opcji, ile przypada na wystawione opcje kupna) z tym samym kursem wykonania i terminem wygaśnięcia. Taka transakcja wyeliminuje zobowiązanie do sprzedaży akcji i zamknie pozycję. Oczywiście za takie opcje kupna będziemy musieli zapłacić premię. Wobec tego należy porównać zysk lub stratę netto z transakcji odejmując koszt zapłaconej premii od premii otrzymanej ze sprzedaży z podatkowymi skutkami sprzedaży akcji i niezrealizowanym zyskiem lub stratą z ich posiadania. Obliczamy koszt inwestycji Wystawienie opcji kupna z pokryciem w akcjach posiadanych w portfelu można również stosować w celu uzyskania dochodu. Jeśli koszt inwestycji w akcje jest niski, na przykład dlatego, że zainwestowaliśmy w nie już dawno, wówczas przed zastosowaniem tej strategii należy skonsultować się z doradcą podatkowym. Jeśli bowiem opcja zostanie wykonana i będziemy zmuszeni sprzedać akcje, to być może będziemy zobowiązani zapłacić podatek od zysków kapitałowych. Załóżmy na przykład, że sprzedaliśmy opcję kupna z premią w wysokości 500 zł, a za odwrotną opcję kupna musielibyśmy zapłacić 750 zł. Daje to stratę w wysokości 250 zł. Ale jeśli sprzedaż akcji bazowych po wykonaniu opcji da nam zysk 11

kapitałowy w kwocie 3 000 zł, możemy się zdecydować na poniesienie straty z tytułu premii. Chociaż w przypadku oczekiwanego lekkiego wzrostu lub stabilizacji kursu akcji strategia ta może przynosić dochód, to już w przypadku szybszego wzrostu kursu należy podjąć działania, mające na celu skorygowania pozycji zajmowanych na rynku. Jeśli opcja jest in-the-money w dowolnym momencie przed terminem wygaśnięcia, można założyć, że kontrakt raczej zostanie wykonany. Jeśli gotowi jesteśmy sprzedać akcje, poczekamy na wykonanie opcji. Powinniśmy również być gotowi sprzedać akcje w przypadku, gdy opcja jest at-themoney, chyba że zamkniemy pozycję. W efekcie nie będziemy już posiadać danych akcji. Jeśli z kolei kontrakt ma wygasnąć out-of-themoney, nie musimy nic robić. Opcja raczej nie zostanie wykonana, a my zachowamy premię. Jeśli kurs akcji nadal spada, otrzymana premia zrekompensuje potencjalną stratę, jaką zrealizowalibyśmy w przypadku sprzedaży. Choć opcje out-of-the-money rzadko kiedy podlegają wykonaniu, to jednak posiadacz opcji jest uprawniony do jej wykonania w dowolnej chwili. Poza tym w przypadku znacznego lub trwałego spadku wartości akcji bazowych premia może nie wystarczać na pokrycie straty na wartości akcji. Spread Trzecia kategoria strategii gry na opcjach to tzw. spread. Dają one niewielki zysk w okresie hossy, ale jednocześnie ograniczają ryzyko i obniżają koszt inwestycji. Takie strategie, zwane w branży pod nazwą bull call spread i bull put spread, polegają na jednoczesnym nabyciu jednej lub wielu opcji kupna lub sprzedaży i wystawieniu (sprzedaży) tej samej liczby opcji na ten sam instrument bazowy z identyczny terminem wygaśnięcia, jednak z inną ceną wykonania. Jeśli na przykład nabywamy opcję kupna, wystawiamy również opcję kupna. A jeśli sprzedajemy trzy opcje sprzedaży, nabywamy również trzy opcje sprzedaży. W tej strategii ważne jest, by kursy wykonania opcji nabytych i opcji sprzedanych były różne, choć mają one ten sam termin wygaśnięcia. Jeśli nabędziemy opcje kupna z danym kursem wykonania, wystawiamy opcje kupna z wyższym kursem 12

wykonania. Jeśli natomiast sprzedajemy opcje sprzedaży, nabywamy opcje sprzedaży z niższym kursem wykonania. W przypadku opcji kupna, sprzedany kontrakt jest out-of-the-money, a nabyty kontrakt jest in-themoney. W przypadku opcji sprzedaży jest odwrotnie: sprzedana opcja sprzedaży jest In-themoney, a nabyta opcja sprzedaży jest out-of-themoney. W ten sposób, jeśli kurs akcji bazowych wzrośnie, możemy zrealizować zysk na strategii spread,. Spready stanowią strategie zabezpieczające (tzw. podwójne zabezpieczenie). Stosuje się je w celu lewarowania za pomocą opcji z jednoczesną ochroną przed ryzykiem podjętym przy wystawieniu opcji kupna lub sprzedaży. W przypadku opcji kupna nabycie opcji z ceną wykonania niższą od ceny wykonania opcji wystawionej zabezpiecza lub przynajmniej częściowo rekompensuje ryzyko finansowe związane z wystawieniem opcji kupna bez pokrycia. Jeśli kontrakt zostanie wykonany, możemy wykonać opcję nabycia danej liczby akcji po niższej cenie wykonania i tymi akcjami zrealizować zobowiązanie do sprzedaży. Jeśli jednak tylko nabyta opcja kupna jest in-themoney w terminie wygaśnięcia, możemy ją sprzedać, żeby odzyskać część kosztów, bądź też ją wykonać i nabyć akcje bazowe za cenę niższą od kursu rynkowego. Kolejna zaleta spreadu polega na tym, że płacimy (netto) mniej za nabytą opcję kupna i możliwość nabycia akcji po kursie niższym od rynkowego, ponieważ obniżamy kwotę zapłaconej premii o premię otrzymaną przy wystawieniu opcji kupna. Jeśli z kolei zabezpieczamy się opcjami sprzedaży podczas hossy, to nabywamy kontrakt z niższą ceną out-of-the-money, aby obniżyć ryzyko wystawienia opcji sprzedaży z wyższą ceną wykonania i potencjalnie in-the-money. Zakładamy, że kurs akcji bazowych wzrośnie, a wtedy zrealizujemy zysk, nie podejmując żadnych dodatkowych działań. Kto nie ryzykuje Im większa nasza tolerancja na ryzyko, tym rzadziej sięgniemy po strategie spreadów. Nabycie opcji 13

kupna zwykle kosztuje więcej, ale nie ogranicza ona poziomu potencjalnego zysku. Jeśli kurs akcji spadnie poniżej wyższego kursu wykonania i wystawiona przez nas opcja sprzedaży zostanie wykonana, mamy trzy możliwości: Możemy zamknąć nową długą pozycję w akcjach Możemy odsprzedać nabytą opcję sprzedaży, zamykając drugą połowę pozycji Możemy wykonać nabytą opcję sprzedaży i dostarczyć akcje, albo nie wykonywać opcji, jeśli jest out-of-the-money W każdym przypadku zabezpieczenie daje ochronę finansową. Dochód ze sprzedaży kontraktu lub akcji bazowych może częściowo rekompensować koszt akcji nabytych w celu rozliczenia wykonanego kontraktu. Pamiętajmy jednak o tym, że sprzedając akcje w przypadku wykonania opcji sprzedaży płacimy prowizję. Możliwe, że prowizja za zamknięcie pozycji odwrotną transakcją będzie niższa od prowizji za wykonanie opcji. Ponieważ każde biuro maklerskie samodzielnie określa taryfę opłat, w celu podjęcia najlepszej decyzji należy porównać koszty. Strategia byka konstruowana przy pomocy opcji kupna różni się od strategii byka konstruowanej przy pomocy opcji sprzedaży również tym, że ta pierwsza opiera się na spreadzie debetowym, a ta druga spreadzie kredytowym. Strategia byka konstruowana przy pomocy opcji kupna (traktowana jako transakcja jednostkowa) na otwarciu zawsze generuje pewien koszt w branżowym żargonie mówi się wówczas o wypływie środków pieniężnych netto albo o debecie netto. Wynika to stąd, że nabywamy opcję kupna in-themoney, a sprzedajemy opcję out-of-the-money. Z kolei strategia byka konstruowana przy pomocy opcji sprzedaży (również traktowana jako transakcja jednostkowa) powoduje powstanie wpływu środków pieniężnych netto lub kredytu netto. W tym przypadku premia otrzymana przy sprzedaży opcji sprzedaży z wyższą ceną i in-themoney (lub bliżej pozycji in-the-money) jest wyższa od kosztu opcji sprzedaży z niższą ceną wykonania i out-of-the-money. 14

Nogi nie do chodzenia W żargonie branżowym mówi się, że spread ma dwie nogi długą i krótką. Kiedy opcja nabyta, czyli długa noga, jest bliżej pozycji in-the-money, to spread jest debetowy. A jeśli to opcja sprzedana krótka noga jest bliżej pozycji in-the-money, to spread jest kredytowy. Pomimo różnic każda z tych strategii może posłużyć do osiągnięcia ograniczonych zysków, jeśli kurs akcji bazowych zachowa się zgodnie z przewidywaniami, czyli wzrośnie w okresie niewielkiej hossy. Sztuka skutecznego posługiwania się spreadem polega na tym, by wiedzieć nie tylko kiedy można zrealizować największy zysk, ale również kiedy można odnieść największą stratę. W przypadku strategii byka konstruowanej przy pomocy opcji kupna możliwość zrealizowania największych zysków pojawia się wtedy, gdy obie opcje wygasną in-the-money lub w wyższej cenie wykonania. Aby jednak wykorzystać tę możliwość, należy nabyć akcje w niższej cenie wykonania i odsprzedać je w wyższej cenie wykonania. Możemy również zrealizować pewien zysk, jeśli kontrakty w ramach spreadu mają wartość w dowolnym momencie przed wygaśnięciem, a my sprzedamy obie strony w ramach jednej transakcji. W przypadku strategii byka konstruowanej przy pomocy opcji sprzedaży sytuacja jest odwrotna. Możliwość zrealizowania największych zysków pojawia się wtedy, gdy obie opcje wygasną out-ofthe-money, ponieważ kurs akcji bazowych wzrósł powyżej wyższej ceny wykonania. W tym przypadku zachowamy premię netto, czyli premię otrzymaną przy sprzedaży minus premia zapłacona przy zakupie minus opłaty i prowizje. Jeżeli w przypadku strategii byka konstruowanej przy pomocy opcji kupna obie opcje wygasną outof-the-money, stracić możemy co najwyżej wartość debetu netto czyli premię otrzymaną minus premia zapłacona oraz opłaty i prowizje. Największa strata w przypadku strategii byka konstruowanej przy pomocy opcji sprzedaży nastąpi wówczas, gdy kurs akcji spadnie poniżej ceny wykonania nabytej opcji sprzedaży. Strata równa będzie wtedy różnicy między oboma kursami wykonania minus kredyt netto. Być może z tego 15

powodu wystawianie opcji sprzedaży błędnie uważane jest za strategię bardziej ryzykowną od wystawiania opcji kupna, choć przy takim spreadzie maksymalna strata jest ograniczona. Wybierając strategię spread należy mieć na względzie nie tylko spodziewany kierunek zmian kursu akcji, ale również: Wartość zmiany Tempo zmiany Dokonane obserwacje rynkowe pozwolą nie tylko wskazać odpowiednie akcje bazowe dla inwestycji w opcje, ale też określić odpowiedni spread między kursami wykonania, czas pozostały do terminu wygaśnięcia oraz spread debetowy lub kredytowy. Oto przykład. Jeśli właściwie przewidziano relację między kursem akcji a kursem wykonania obu nóg spreadu w miarę zbliżania się terminu wygaśnięcia, można określić wielkość zysku (lub straty). To zjawisko, określane przez fachowców mianem zmiany wartości opcji w czasie (ang. time decay ), funkcjonuje inaczej w przypadku strategii byka z opcjami kupna, a inaczej w przypadku strategii byka z opcjami sprzedaży. Strategia byka z opcjami kupna charakteryzuje się tym, że im bliżej kursowi akcji do ceny wykonania sprzedanej opcji kupna (opcji z wyższą ceną wykonania), tym bardziej i szybciej rośnie potencjalny zysk w miarę zbliżania się terminu wygaśnięcia. W przypadku strategii byka z opcjami sprzedaży realizacja zysku nie zależy od czasu ani znacznej zmiany kursu akcji bazowych. O ile opcje wygasną out-of-the-money, zachowamy premię netto. Zakończenie Aby znaleźć strategię gry opcjami, która byłaby najlepiej dopasowana do celów inwestycyjnych w okresie hossy, należy przeanalizować instrumenty finansowe z perspektywy potencjalnych korzyści oraz związanych z nimi ograniczeniami. Najważniejsze jest to, by przed dokonaniem inwestycji w opcje wybrać strategię dopasowaną do zamierzonych rezultatów, a jeszcze wcześniej odpowiednią metodę wyboru strategii. Później należy zdecydować, czy zajmiemy pozycję sprzedaży czy kupna. Na tym etapie należy między innymi zbadać korzyści i ryzyko związane z różnymi 16

strategiami, ponieważ do wyboru mamy szereg możliwości o różnym poziomie ryzyka. Przede wszystkim trzeba się też dobrze zastanowić, na ile słuszne jest założenie o wzroście kursu akcji bazowych w danym okresie. Kolejnymi pytaniami, na jakie należy znaleźć odpowiedź, jest jaką część kapitału gotowi jesteśmy zainwestować w ramach transakcji i jaką część inwestycji chcemy zaryzykować. Dzięki temu można zdecydowac się na wybór np. prostej strategii, takiej jak nabycie opcji kupna lub sprzedaż opcji sprzedaży albo strategii zabezpieczającej, takiej jak spread debetowy z opcjami kupna lub spread kredytowy z opcjami sprzedaży. Inną rzeczą, jaką należałoby wziąć pod uwagę, jest pytanie na ile jednostek strategii kupna lub sprzedaży nas stać przy inwestycji danego kapitału. Dzięki temu można wybrać opcje At-the-money albo opcje out-of-the-money. Opcje At-the-money są zwykle droższe, a w efekcie kupimy ich mniej, co ograniczy potencjalny zysk. 17

Strategie opcyjne w okresie hossy Quiz (odpowiedzi na następnej stronie) 1. Nabywając opcję kupna podczas hossy, liczymy na to, że w terminie wygaśnięcia opcja będzie: A. In-the-money. B. Out-of-the-money. C. Głęboko Out-of-the-money. 2. Dokonując decyzji o nabyciu opcji kupna należy uwzględnić: A. Potencjalną aprecjację kursu akcji i wartość wewnętrzną opcji. B. Okres do terminu wygaśnięcia i potencjalną premię z odwrotnej transakcji. C. A i B. 3. Jedną z przesłanek zbycia zabezpieczonej pieniężnie opcji sprzedaży jest: A. Ochrona portfela przed utratą wartości. B. Ograniczenie ceny zakupu instrumentu bazowego. C. Określenie widełek ceny transakcji odwrotnej, umożliwiającej zamknięcie pozycji. 4. Nabywając jednocześnie akcje i opcje sprzedaży na te akcje NIE kierujemy się następującą przesłanką: A. Ograniczeniem potencjalnej straty ze spadku kursu akcji. B. Określeniem poziomu straty na akcjach, jaką gotowi jesteśmy ponieść. C. Otrzymaniem premii kompensującej niekorzystne zmiany kursu akcji. 5. Jedna z przesłanek zamknięcia pozycji z pokryciem w opcjach kupna przed wykonaniem zachodzi gdy: A. Nie chcemy być zobowiązani do zakupu akcji po kursie rynkowym. 18

B. Wolimy zachować akcje. C. Możemy więcej zarobić na odwrotnej opcji kupna. 6. Strategie byka konstruowane przy pomocy opcji kupna polegają na: A. Nabyciu opcji kupna z niższą ceną wykonania i sprzedaży opcji kupna z wyższą ceną wykonania. B. Nabyciu opcji kupna z wyższą ceną wykonania i sprzedaży opcji kupna z niższą ceną wykonania. C. Nabyciu i sprzedaży opcji kupna z tą samą ceną wykonania i różnym terminem wygaśnięcia. 7. Jedną z zalet stosowania strategii byka ze spreadem jest ochrona przed stratą niezależnie od kierunku zmiany kursu rynkowego akcji bazowych Prawda. Fałsz. 8. Jeden z potencjalnie negatywnych skutków stosowania spreadu kredytowego polega na tym, że: A. Zaczynamy z debetem. B. Zawsze musimy wykonać jedną nogę transakcji. C. Potencjalny zysk jest ograniczony. 9. Największy zysk ze strategii byka z opcjami sprzedaży uzyskać można gdy: A. Obie opcje wygasną out-of-the-money. B. Obie opcje wygasną in-the-money. C. Opcja nabyta jest out-of-the-money, a opcja sprzedana jest in-the-money. 19

Strategie opcyjne w okresie hossy Odpowiedzi na quiz 1. A Nabywając opcję kupna podczas hossy liczymy na wzrost kursu akcji bazowych powyżej ceny wykonania, by można było później sprzedać opcję za cenę wyższą niż zapłacona przy jej nabyciu. Opcja kupna jest in-the-money jeśli cena wykonania jest niższa od kursu na rynku. 2. C Wszystkie cztery czynniki mogą mieć wpływ na skuteczność strategii handlu opcjami. Potencjalna aprecjacja kursu i okres do wygaśnięcia to podstawowe elementy każdego scenariusza, ale wartość wewnętrzna i potencjalny koszt odwrotnej transakcji też mogą wpłynąć na zysk lub stratę. 3. B Zabezpieczona pieniężnie opcja sprzedaży stanowi zobowiązanie do nabycia akcji bazowych w cenie niższej od obecnego kursu rynkowego, a jednocześnie daje dochód z tytułu premii. Premia obniża cenę nabycia akcji netto poniżej ceny wykonania. 4. C Przy nabyciu opcji, tak kupna jak i sprzedaży, płacimy premię. Mechanizm stosowania opcji służą przede wszystkim zdefiniowaniu i zabezpieczeniu się przed określonymi zmianami kursu instrumentu bazowego. 5. B Jeśli spodziewamy się w przyszłości aprecjacji kursu instrumentu bazowego, a ich sprzedaż miałaby nam dać spory zysk, wtedy nie będziemy chcieli sprzedawać tych akcji w cenie wykonania. 6. A Sprzedając opcje kupna z wyższą ceną, zakładamy, że kurs akcji bazowych wzrośnie, a jednocześnie zabezpieczamy się przed ryzykiem 20

spadku kursu, nabywając opcje z tymi samymi akcjami bazowymi i z niższą ceną. 7. Fałsz Chociaż strategia spread może ograniczać straty, to żadna strategia byka nie gwarantuje pełnej ochrony przed stratą. 8. C Chociaż zaczynamy od kredytu, bowiem pobieramy większą premię niż płacimy, to potencjalny zysk ogranicza się do różnicy między kursami wykonania plus kredyt netto. 9. A Jeśli obie opcje sprzedaży wygasną out-of-themoney, nie zostaniemy zmuszeni do wykonania opcji kupna i nie nabędziemy akcji bazowych. Z tego samego powodu nie ma sensu wykonywać posiadanej opcji sprzedaży. W rezultacie, po stronie zysków można zanotować kredyt netto. 21