PSYCHOLOGIA ROZWOJU W BIEGU ŻYCIA I_ 2014_2015 dr Marta Białecka-Pikul, dr Arkadiusz Białek, dr Małgorzata Stępień-Nycz, mgr Magdalena Kosno, mgr Karolina Byczewska-Konieczny, mgr Katarzyna Stawiarska Zasady dotyczące zaliczenia przedmiotu Egzamin składa się z części testowej i eseju. Do egzaminu można przystąpić wyłącznie po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń i zaliczenia z wykładu (patrz niżej). Ostateczna ocena z kursu to wynik w postaci średniej arytmetycznej z trzech wyników wyrażonych w stenach: wynik z ćwiczeń + wynik z testu + wynik z eseju. Tematy esejów są podane na Pegazie (w tym dwa próbne). Obowiązujący zakres materiału do egzaminu to: lektura do ćwiczeń, lektura do wykładu, treść ćwiczeń (prezentacje będą udostępniane na Pegazie po ćwiczeniach) i treść wykładów (prezentacje udostępniane na Pegazie po wykładzie) Zaliczenie wykładów: WYKŁADY Aby uzyskać zaliczenie wykładu należy w nim uczestniczyć. Dopuszczalne są maksimum dwie nieobecności (obecność na wykładach zostanie sprawdzona co najmniej 3 razy w ciągu semestru). Lektura do wykładu: Trempała J. (red.) (2011 lub późniejsze). Psychologia rozwoju człowieka. PWN: Warszawa, ROZDZIAŁY 1-10. Program wykładów: 1. Rozwój jako proces zmiany. Uwarunkowania i konsekwencje 2. Rozwój człowieka w okresie prenatalnym 3. Teorie rozwoju. Od psychoanalizy to teorii przywiązania 4. Społeczne uwarunkowania rozwoju 5. Kulturowe uwarunkowania rozwoju 6. Wyjaśniając rozwój. Koncepcja społecznego uczenia się 7. Genetyczne i epigenetyczne uwarunkowania rozwoju 8. Teoria Jean Piageta jako metateoria rozwoju 9. Post i neopiagetowskie koncepcje rozwoju 10. Lew Wygotski i współcześni kontynuatorzy jego koncepcji rozwoju 11. Rozwój jako proces w ujęciu systemowym 12. Historia psychologii rozwoju. Od psychologii dziecka do nauki o rozwoju 13. Porównanie wybranych modeli rozwoju 14. Dorastanie. Okres przygotowania do wchodzenia w dorosłość 15. Podsumowanie 1
ĆWICZENIA Zaliczenie ćwiczeń: 1. Warunkiem uzyskania zaliczenia jest obecność na zajęciach oraz zaliczenie DWU kolokwiów. Dopuszczalna liczba nieobecności: 1 nieusprawiedliwiona i 1 usprawiedliwiona w sytuacji choroby. Dopuszczalne jest odrobienie JEDNEJ nieobecności na zajęciach z danego tematu u innego prowadzącego (student zgłasza się przed zajęciami do prowadzącego z przygotowaną pisemną prośbą o możliwość realizacji danego tematu w danym dniu, w grupie prowadzonej przez ). 2. Student otrzymuje punkty za: Aktywność na zajęciach max. 4 punkty za semestr. Informacje zwrotną o punktach za aktywność studenci otrzymają na zajęciach 8 i 15. W sytuacji braku aktywności grupy, na każdych zajęciach możliwa jest krótka kartkówka. Brak zaliczenia kartkówki oznacza konieczność odrobienia zajęć na dyżurze u prowadzącego (w okresie 2 tygodni od kartkówki). Dodatkowe zadania - 1 punkt za dodatkowe zadanie domowe ocenione pozytywnie (max.2 zadania na semestr) i/lub max. 2 punkty za referat (patrz teksty proponowane; 12 min.), czyli max. 4 punkty. Tematy zadań umieszczono na pegazie. Tydzień przed zajęciami należy prowadzącemu ćwiczenia zgłosić, że na zajęcia z określonego tematu (za tydzień) osoba przygotuje zadanie. Po tych zajęciach zadania nie będą oceniane. Dwa kolokwia każde w zakresie od 0 do 8 punktów, czyli max: 16 punktów. Każde kolokwium można zaliczać wyłącznie w wyznaczonych DWU TERMINACH (patrz niżej), a jeśli w żadnym z tych terminów kolokwium nie jest zaliczone to nie ma już możliwości zdawania kolokwium. Razem : max.: 24 punkty Dodatkowo, ale bez uzyskiwania punktów, studenci mogą oddać prowadzącemu ćwiczenia esej (tematy próbne) temat 1 do dnia 28 listopada, temat 2 do dnia 12 stycznia. Podczas wyznaczonego spotkania uzyskają wtedy informacje zwrotną na temat jego treści. Eseje można przygotowywać samodzielnie lub w parach. Terminy kolokwium dla każdej grupy: po pierwszym module zajęć na zajęciach 8 (patrz niżej); po drugim module: na 15 zajęciach (patrz niżej). Kolokwium ma formę 30 pytań otwartych (wymień, zdefiniuj, scharakteryzuj), aby je zaliczyć należy uzyskać wynik 50%+1 punkt. Kolokwia można oglądać u prowadzącego podczas dyżuru przez okres jednego tygodnia od ogłoszenia wyników. W dniu 30 stycznia 2015 odbędzie się kolokwium DODATKOWE dla osób, które z powodów zdrowotnych nie przystąpiły do kolokwium I lub II lub obu oraz osoby, które nie zaliczyły kolokwium wcześniej (wtedy wynik jest średnią dwu ocen). Gdy osoba nie podeszła do kolokwium w podczas zajęć bez usprawiedliwienia uzyskuje za kolokwium 0 punktów. Osoby, które nie uzyskały zaliczenia z ćwiczeń do dnia egzaminu (I termin), ale miały wymaganą liczbę obecności na ćwiczeniach i wykładach w tym właśnie dniu będą miały 2
szansę zaliczania kolokwium WARUNKOWEGO (z całości materiału ćwiczeń). Jest to ostateczny sposób otrzymania zaliczenia. Takie osoby tracą pierwszy termin egzaminu, a w razie zaliczenia tego kolokwium przystępują do egzaminu TYLKO RAZ, w drugim terminie. PROGRAM ĆWICZEŃ: 1. Wprowadzenie. Zasady udziału w kursie. Film. 2. Rozwój relacji społecznych Przywiązanie podstawą rozwoju społecznego. Rozwój kontaktów społecznych. Przyjaźń Learning: Wadsworth. Chapter 14, Attachment and Social Relationships. Tłumaczenie dostępne na Pegazie. Nickerson, A. B., Nagle, R., J., (2005). Parent and peer relations in middle childhood and early adolescence. Journal of Early Adolescence, 25, 2, 223-249. 3. Rozwój poznania społecznego i komunikacji Zmiany rozwojowe w zakresie percepcji społecznej. Dziecięce teorie umysłu. Rozwój gestów i wspólnej uwagi Smith, P. K., Cowie, H., Blades, M. (2011). Understanding Children's Development, Wiley- Blackwell, r. 15: "Children's Understanding of Mind". (skrypt na Pegazie). Białek, A. (2009). Niejawne uwzględnianie cudzej perspektywy. Psychologia Rozwojowa, 14(3), s. 9-21. Liszkowski, U., Schäfer, M., Carpenter, M., Tomasello, M. (2009). Prelinguistic infants, but not chimpanzees, communicate about absent entities Psychological Science, 20, 5, 654-660 4. Rozwój aktywności społecznej Zmiany rozwojowe w zakresie i pełnienia ról społecznych. Rozwój ról związanych płcią. 3
Learning: Wadsworth. Chapter 12, Gender Roles and Sexuality. Tłumaczenie dostępne na Pegazie. Hill, S. E., Flom R., (2007), 18- and 24-month-olds discrimination of gender-consistent and inconsistent activities, Infant Behavior & Development, 30, 168 173 5. Rozwój emocjonalny Proces kształtowania się emocji w poszczególnych fazach rozwoju. Zmiany rozwojowe w zakresie: rodzaju emocji, sposobów jej wyrażania, źródeł uczuć. Białecka-Pikul, M., Stępień- Nycz, M. (2009). Dynamika rozwoju emocjonalnego. (s. 215-238) W: D. Doliński, M. Błaszczak (red.) Dynamika emocji. PWN: Warszawa Harwood, M. D., Farrar, M. J. (2006). Conflicting emotions: The connection between affective perspective taking and theory of mind. British Journal of Developmental Psychology 24, 401 418. 6. Rozwój moralny Co to znaczy być moralnym? Opanowywanie zasad postępowania; rozwój sumienia; rozwój poczucia wstydu i winy; teoria Piageta i Kohlberga; sposoby uczenia się moralnego postępowania; rozwój empatii; rozwój myślenia moralnego. Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wyd. UJ, r. 6 (s. 301-345). Hoffman, M. (2006). Empatia i rozwój moralny. Gdańsk: GWP, r. 3 (s. 66-90). Rakoczy, H., Warneken, F., Tomasello, M. (2008). The Sources of Normativity: Young Children s Awareness of the Normative Structure of Games. Developmental Psychology, 3, 875-881. 4
7. Rozwój samowiedzy i pojęcia Ja Miejsce samowiedzy w strukturze osobowości. Źródła tworzenia się obrazu świata i własnej osoby. Kierunki rozwojowych zmian w zakresie wiedzy o samym sobie. Zmiany w zawartości (rodzaj sądów), struktury i funkcji. Samoocena a akceptacja. Białecka-Pikul, M. (2009). Narodziny samowiedzy. Od poczucia odrębności do naiwnej teorii Ja, [w:] A. Niedźwieńska, J. Neckar, Poznaj samego siebie, czyli o źródłach samowiedzy, Wyd. SWPS, Academica, Warszawa, r. 2. Schaffer H.R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo UJ, r.4 (s. 169-187). Lektura do referatu : Rochat P., Broesch T., Jayne K., (2012) Social awareness and early self-recognition. Consciousness and Cognition, 21, 1491 1497. 8. Kolokwium z modułu I. Film: Infants. Cognitive development 9. Rozwój fizyczny i motoryczny Noworodek: cechy rozwojowe i aktywność. Zmiany rozwojowe postawy ciała, motoryki dużej lokomocji, motoryki małej manipulacji. Prawidłowości rozwoju psychoseksualnego. Learning: Wadsworth. Chapter 5, Health and Physical Development. Tłumaczenie dostępne na Pegazie. Lektura do referatu (jeden artykuł do wyboru): Joh A., Adolph K., (2006). Learning From Falling. Child Development, 77, 1, p. 89 102. Masten C., Eisenberger N., Pfeifer J., Colich N., Dapretto M., (2012). Associations Among Pubertal Development, Empathic Ability, and Neural Responses While Witnessing Peer Rejection in Adolescence. Child Development, 84, 4, p. 1338 1354 10. Rozwój percepcji i uwagi Rozwój zmysłów. Prawidłowości rozwoju percepcyjnego.rozwój uwagi: funkcje uwagi; zmiany rozwojowe w zakresie cech, form i strategii uwagi. 5
Learning: Wadsworth. Chapter 6, Sensation, Perception and Attention. Tłumaczenie dostępne na Pegazie. Lektura do referatu Meltzoff, A., Borton, R. (1979). Intermodal matching by human neonates. Nature, 282 (5737), s. 403-404. 11. Rozwój samoregulacji Temperament jako biologiczne podłoże samoregulacji. Rozwój funkcji zarządzających. Dragan, W. Ł.(2014. Temperament w pierwszym roku życia. Uwarunkowania genetyczne i środowiskowe. Rozdział 2 (s. 39-59). Wydawnictwo Naukowe Scholar: Warszawa. Hughes, C. Graham, A., Grayson, A. (2004). Executive function in childhood: development and disorder.[w:] J. Oatesi A. Grayson, Cognitive and language development in children (s.205-230). Oxford: Blackwell Publishing Ltd. (skrypt dostępny na Pegazie) Lektura do referatu Russell B., Londhe R., Britner P. (2013) Parental Contributions to the Delay of Gratification in Preschool-aged Children, Journal of Child and Family Studies, 22, p. 471 478. 12. Rozwój myślenia Koncepcje rozwoju myślenia J. Piageta i L.S. Wygotskiego. Myślenie jako przetwarzanie informacji. Learning: Wadsworth. Chapter 7, Cognition. Tłumaczenie dostępne na Pegazie. Lektura do referatu Poirel N, Borst G, Simon G, Rossi S, Cassotti M, et al. (2012) Number Conservation is Related to Children s Prefrontal Inhibitory Control: An fmri Study of a Piagetian Task. PLoS ONE 7(7): e40802. doi:10.1371/journal.pone.0040802. 13. Rozwój pamięci 6
Zmiany rozwojowe poszczególnych rodzajów pamięci i jej cech. Kierunki rozwojowych zmian w zakresie pamięci. Jagodzińska M., (2008).Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice: Helion. r. 12. Ślusarczyk, E. i Niedźwieńska, A. (2013). A naturalistic study of prospective memory in preschoolers: The role of task interruption and motivation. Cognitive Development, 28 (3), 179-192. 14. Rozwój językowy Opanowywanie języka - chronologia faktów rozwojowych. Nabywanie kompetencji komunikacyjnej: kolejność opanowywania poszczególnych sprawności w zakresie porozumiewania się. Learning: Wadsworth. Chapter 10, Language and Education. Tłumaczenie dostępne na Pegazie. Lasota, A. (2007). Symboliczne ujmowanie rzeczywistości we wczesnym dzieciństwie. Psychologia Rozwojowa, 12 (1). Meints, K., Plunkett, K., Harris, P.L. (1999). When does an ostrich become a bird? The role of typicality in early word comprehension. Developmental Psychology, 35(4), 1072-1078. 15. Kolokwium z modułu II. Podsumowanie zajęć 7