Wyniki autodiagnozy w zakresie działań szkoły w obszarze bezpieczeństwa dziecka w świecie multimediów w roku szkolnym 2007/2008 oraz 2008/2009 w województwie podlaskim Krzysztof Sochoń Koordynator ds. edukacji informatycznej 27.04 6.05.2009 r.
Cel badania Rozpoznanie działań szkoły mających na celu przygotowanie uczniów do świadomego i odpowiedzialnego korzystania z zasobów Internetu. Rozpoznanie podejmowanych przez szkołę działań mających na celu zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w świecie multimediów.
Metody badawcze Badanie zostało wykonane metodą sondaŝu diagnostycznego z wykorzystaniem arkusza diagnostycznego wypełnianego przez szkoły za pośrednictwem strony internetowej. Termin badania Badanie zostało wykonane w I semestrze roku szkolnego 2008/2009.
Liczba badanych szkół Typ szkoły liczba % udział w badaniu Gimnazjum 145 26,7% Liceum ogólnokształcące 37 6,8% Liceum profilowane 7 1,3% Szkoła podstawowa 309 56,8% Technikum 26 4,8% Zasadnicza szkoła zawodowa 20 3,7% Ogółem 544 100,0%
Analiza dokumentacji szkolnej.
Czy w statucie szkoły zostały określone zasady korzystania z telefonów komórkowych? Zasadnicza szkoła zawodowa Technikum Szkoła podstawowa Liceum profilowane Liceum ogólnokształcące Gimnazjum 85,7% 100,0% 96,2% 99,0% 97,3% 97,2% 14,3% 0,0% 3,8% 1,0% 2,7% 2,8% 75,0% 80,0% 85,0% 90,0% 95,0% 100,0% TAK NIE Ogółem uregulowania znajdują się w 98% badanych szkół.
Czy szkolny program wychowawczy zawiera treści związane z przygotowaniem ucznia do świadomego i odpowiedzialnego korzystania z multimediów? Zasadnicza szkoła zawodowa Technikum Szkoła podstawowa Liceum profilowane Liceum ogólnokształcące Gimnazjum 60,0% 76,0% 81,4% 42,9% 67,6% 77,9% 40,0% 24,0% 18,6% 57,1% 32,4% 22,1% 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% TAK NIE 78% badanych szkół uzupełniło programy wychowawcze o treści związane z przygotowaniem ucznia do świadomego korzystania z multimediów.
Czy szkolny program wychowawczy zawiera treści związane z działaniami szkoły propagującymi bezpieczeństwo dziecka w sieci? Zasadnicza szkoła zawodowa Technikum Szkoła podstawowa Liceum profilowane Liceum ogólnokształcące Gimnazjum 50,0% 64,0% 75,9% 42,9% 67,6% 75,9% 50,0% 36,0% 24,1% 57,1% 32,4% 24,1% 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% TAK NIE ¾ badanych szkół zawarło w programach wychowawczych dodatkowe działania propagujące bezpieczeństwo dziecka w sieci.
Czy szkolny program profilaktyki zawiera treści związane z realizacją programów profilaktycznych związanych z przeciwdziałaniem cyberprzemocy? Zasadnicza szkoła zawodowa Technikum Szkoła podstawowa Liceum profilowane Liceum ogólnokształcące Gimnazjum 40,0% 44,0% 42,3% 28,6% 40,5% 51,0% 60,0% 56,0% 57,7% 71,4% 59,5% 49,0% 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% TAK NIE Na podstawie zdiagnozowanych potrzeb 44% badanych szkół wdroŝyło do realizacji stosowne programy profilaktyczne.
Czy szkolny program profilaktyki zawiera treści związane z działaniami zapobiegającymi szerzeniu się w sieci internetowej agresji rówieśniczej? Zasadnicza szkoła zawodowa Technikum Szkoła podstawowa Liceum profilowane Liceum ogólnokształcące Gimnazjum 50,0% 64,0% 63,8% 71,4% 45,9% 69,7% 50,0% 36,0% 36,2% 28,6% 54,1% 30,3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% TAK NIE 64% badanych szkół wprowadziło do programów profilaktyki działania zapobiegające szerzeniu się w sieci cyberprzemocy.
Czy w szkole opracowano procedury postępowania w przypadku stwierdzenia stosowania cyberprzemocy? Zasadnicza szkoła zawodowa Technikum Szkoła podstawowa Liceum profilowane Liceum ogólnokształcące Gimnazjum 40,0% 48,0% 28,0% 42,9% 32,4% 37,9% 60,0% 52,0% 72,0% 57,1% 67,6% 62,1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% TAK NIE 33% szkół dodatkowo opracowało procedury postępowania w przypadku stwierdzenia cyberprzemocy.
Rodzaje treści poruszane podczas zajęć z uczniami przez wychowawcę klasy i nauczyciela informatyki oraz poruszane podczas spotkań z rodzicami
Rodzaje poruszanych treści Zasady bezpiecznego korzystania z internetu 99,3% 97,3% 100,0% 100,0% 98,1% 96,2% 100,0% 100,0% 93,8% 95,8% 92,3% 89,2% 90,0% 86,1% 85,0% 80,0% 80,0% 71,4% 69,2% 70,0% 70,0% 56,8% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% GIM LO LP SP TECH ZSZ NW INF RODZ
Rodzaje poruszanych treści Zasady udziału w portalach społecznościowych 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 94,5% 94,6% 90,6% 92,3% 95,0% 82,8% 85,7% 78,4% 80,3% 80,8% 71,4% 70,0% 52,4% 58,6% 53,8% 45,9% 45,0% 28,6% GIM LO LP SP TECH ZSZ NW INF RODZ
Rodzaje poruszanych treści Zasady korzystania z poczty elektronicznej? 99,3% 97,3% 100,0% 100,0% 90,0% 85,7% 80,0% 71,7% 70,0% 59,5% 60,0% 51,0% 50,0% 42,9% 37,8% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 100,0% 96,8% 96,2% 84,6% 85,0% 80,3% 65,0% 59,9% 57,7% GIM LO LP SP TECH ZSZ NW INF RODZ
100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Rodzaje poruszanych treści Zasady korzystania z komunikatorów internetowych? 97,2% 97,3% 69,0% 62,2% 50,3% 100,0% 57,1% 96,2% 90,9% 76,9% 67,0% 100,0% 80,0% 60,0% 55,7% 57,7% 40,5% 42,9% GIM LO LP SP TECH ZSZ NW INF RODZ
Rodzaje poruszanych treści Netykieta 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 94,5% 97,3% 92,3% 95,0% 85,7% 84,1% 73,1% 75,0% 64,1% 59,5% 53,7% 46,2% 46,2% 42,9% 40,8% 35,1% 50,0% 14,3% GIM LO LP SP TECH ZSZ NW INF RODZ
Rodzaje poruszanych treści Sposoby radzenia sobie z przypadkami cyberprzemocy 100,0% 100,0% 92,4% 85,7% 86,5% 90,0% 85,7% 86,1% 81,4% 79,9% 80,0% 75,7% 70,0% 63,4% 65,4% 60,0% 48,6% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 92,3% 90,0% 84,6% 85,0% 69,2% 65,0% GIM LO LP SP TECH ZSZ NW INF RODZ
Rodzaje poruszanych treści Informacje, gdzie mogą uzyskać pomoc ofiary cyberprzemocy 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 86,2% 78,4% 78,6% 80,8% 80,0% 69,0% 71,4% 71,4% 68,3% 69,2% 65,0% 61,4% 62,8% 65,0% 61,5% 57,1% 54,1% 48,6% GIM LO LP SP TECH ZSZ NW INF RODZ
Zabezpieczenie szkolnego sprzętu komputerowego przed dostępem do treści szkodliwych 17,9% 4,3% 44,4% 47,1% 27,0% 1,8% Cenzor Hektor Beniamin Opiekun ucznia Inne Brak 96% badanych szkół posiada zabezpieczenie sprzętu komputerowego przed dostępem do treści szkodliwych.
Stwierdzone przez szkołę przypadki cyberprzemocy 8 1 28 47 6 GIM LO LP SP TECH ZSZ W 90 badanych szkołach (17% ogółu) stwierdzono przypadki cyberprzemocy.
Stwierdzone przypadki cyberprzemocy zamieszczanie w sieci zdjęć zrobionych telefonem komórkowym, obraŝanie innych z uŝyciem komunikatorów, nagrywanie bez zgody osoby nagrywanej, zamieszczanie w sieci nagranych filmów, obraŝanie anie rówieśników i nauczycieli w sieci, obraŝanie na forum, umieszczanie w sieci zdjęć intymnych koleŝanki, wysyłanie sms zawierających groźby, upowszechnianie adresu poczty elektronicznej nauczyciela na stronach pornograficznych, nagrywanie przebiegu lekcji i zamieszczanie filmu w sieci, KradzieŜ postaci gry komputerowej.
Działania podjęte przez szkoły: otoczenie opieką ofiary cyberprzemocy; ustalenie sprawców cyberprzemocy; nawiązanie kontaktów z administratorem stron internetowych w celu usunięcia zamieszczonych materiałów; rozmowy ze sprawcą w obecności ci rodziców, pedagoga i psychologa; powiadomienie policji; przeprowadzenie cyklu lekcji o cyberprzemocy;
W ocenie dyrektorów badanych szkół podjęte działania przyniosły pozytywne efekty.
Nauczyciele, którzy uczestniczyli w doskonaleniu zawodowym dotyczącym badanego obszaru Zasadnicza szkoła zawodowa 65,0% Technikum 56,0% Szkoła podstawowa 49,8% Liceum profilowane 28,6% Liceum ogólnokształcące 54,1% Gimnazjum 53,1% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0%
Przygotowanie nauczycieli W ocenie dyrektorów 538 szkół (na 544) istnieje potrzeba doskonalenia zawodowego nauczycieli w obszarze bezpieczeństwa dziecka w świecie multimediów.
Instytucje, z którymi współpracują szkoły Fundacja Dzieci Niczyje Fundacja Grupy TP Poradnie psychologiczno-pedagogiczne Ośrodki doskonalenia nauczycieli Policja Prokuratura Gminne ośrodki pomocy społecznej NASK
Wnioski 1. W statutach większości szkół znajdują się uregulowania dotyczące korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych. 2. W ponad ¾ badanych szkół szkolny program wychowania zawiera treści związane z bezpieczeństwem dziecka w świecie multimediów. 3. Mniej niŝ połowa badanych szkół realizuje dodatkowo róŝnorodne programy profilaktyczne związane z cyberprzemocą. 4. We wszystkich typach szkół treści dotyczące bezpieczeństwa w sieci przekazywane są uczniom przez nauczycieli wychowawców i nauczycieli informatyki. Informacje te w mniejszym zakresie docierają do rodziców. 5. Ponad 95% badanych szkół posiada zabezpieczenia sprzętu komputerowego przed dostępem do treści szkodliwych.
Wnioski 6. Nie wszystkie szkoły mają opracowane procedury postępowania w przypadku stwierdzenia cyberprzemocy. 7. W części szkół stwierdzone zostały przypadki stosowania cyberprzemocy. 8. Dyrektorzy badanych szkół wskazują na potrzebę doskonalenia zawodowego nauczycieli w obszarze bezpieczeństwa dziecka w świecie multimediów.
Dziękuję za uwagę ksochon@kuratorium.bialystok.pl