RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ: Procesy Środowisko

Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ: Procesy Środowisko Gimnazjum w Strzybodze Strzyboga Łódzki Kurator Oświaty Kuratorium Oświaty w Łodzi

Przebieg ewaluacji: Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole (lub placówce) przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego z przedstawionych poniżej obszarów. Ewaluacja polega na zbieraniu i analizowaniu informacji: o efektach działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (na podstawie danych informujących o wynikach pracy szkoły (lub placówki) odzwierciedlonych w umiejętnościach, zachowaniach, postawach, działaniach uczniów i w osiąganych przez nich rezultatach na różnego rodzaju testach, egzaminach), o procesach zachodzących w szkole lub placówce (na podstawie danych, które informują o procesach i działaniach zachodzących i podejmowanych w szkole (lub placówce), a decydujących o sposobie funkcjonowania, charakterze szkoły (lub placówki) i przede wszystkim prowadzących do pożądanych efektów), o funkcjonowaniu szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów (na podstawie danych informujących o sposobie współpracy ze środowiskiem i funkcjonowaniu w środowisku oraz wykorzystaniu tych zasobów w procesie nauczania i uczenia się), o zarządzaniu szkołą lub placówką (na podstawie danych informujących o sposobach zarządzania decydujących o jakości działań podejmowanych w szkole lub placówce). Ewaluacja ma na celu zebranie informacji i ustalenie poziomu spełniania przez szkołę lub placówkę wymagań zawartych w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Szkoła lub placówka może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. 2 / 29

Opis metodologii: Badanie zostało zrealizowane w dniach 21-01-2013-01-02-2013 przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli Ryszard Zakonnik, Mirosława Kasprzyk. W trakcie ewaluacji w placówce zbierano informacje pochodzące z wielu źródeł - dyrektora, uczących w szkole nauczycieli, innych pracowników, uczniów, rodziców, partnerów szkoły i przedstawicieli organu prowadzącego. Do gromadzenia danych wykorzystano metody ilościowe (ankiety w wersji elektronicznej i papierowej), jakościowe (wywiady indywidualne, grupowe, obserwację i analizę źródeł zastanych). Zestawienie metod, technik doboru próby i liczby osób, które wzięły udział w badaniach znajduje się w tabeli poniżej. Wywiady grupowe zostały przeprowadzone po realizacji i analizie ankiet, pełniąc wobec nich funkcję wyjaśniającą. Kategoria badanych/źródła danych Dyrektor szkoły Nauczyciele Pracownicy niepedagogiczni Uczniowie Rodzice Partnerzy szkoły, przedstawiciele organu prowadzącego Metoda/technika Sposób doboru próby Wielkość próby/liczba obserwowanych jednostek Indywidualny wywiad nd nd pogłębiony Ankieta elektroniczna (CAWI) nd nd Ankieta elektroniczna (CAWI) Badanie na próbie pełnej 11 "Szkoła, w której pracuję" Wywiad grupowy Nauczyciele zróżnicowani pod 8 zogniskowany (FGI) względem stażu, nauczanego przedmiotu i pracy w zespołach zadaniowych oraz pedagog szkolny Wywiad grupowy Pracownicy inni niż 2 zogniskowany (FGI) nauczyciele Ankieta elektroniczna (CAWI) "Moja szkoła" Ankieta elektroniczna (CAWI) "Mój dzień" Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Ankieta audytoryjna (PAPI) Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Badanie na próbie pełnej uczniów klas rok niższych od najstarszych Badanie na próbie pełnej uczniów najstarszych klas Przedstawiciele trzech ostatnich roczników, dobrani losowo oraz przedstawiciele samorządu szkolnego Przedstawiciele rady rodziców i rad klasowych, reprezentujący różne roczniki oraz wszyscy chętni Badanie na próbie pełnej rodziców uczniów klas rok niższych od najstarszych Przedstawiciele organu prowadzącego i instytucji wskazanych przez dyrektora jako partnerzy Obserwacja zajęć 6 Obserwacja zajęć pozalekcyjnych Obserwacja szkoły Na zewnątrz, przed i po nd lekcjach, podczas przerw, podczas zajęć pozalekcyjnych Analiza danych zastanych 35 33 9 6 60 8 3 / 29

Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Gimnazjum w Strzybodze Józef Wybicki Gimnazjum Strzyboga Ulica Numer 29 Kod pocztowy 96-115 Urząd pocztowy NOWY KAWĘCZYN Telefon 468314102 Fax Www www.gim-strzyboga.yoyo.pl Regon 75019555000000 Publiczność Kategoria uczniów Charakter publiczna Dzieci lub młodzież brak specyfiki Uczniowie, wychow., słuchacze 119 Oddziały 6 Nauczyciele pełnozatrudnieni 13 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 7 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 3 Średnia liczba uczących się w oddziale 19.83 Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy 9.15 ŁÓDZKIE skierniewicki Nowy Kawęczyn gmina wiejska Liczba mieszkańców Wysokość wydatków na oświatę Stopa bezrobocia 4 / 29

Wprowadzenie: obraz placówki Raport, który mają Państwo przed sobą, dotyczy ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w Gimnazjum im. J. Wybickiego w Strzybodze w roku szkolnym 2012/2013. Ewaluacji poddano Procesy zachodzące w szkole oraz Funkcjonowanie szkoły w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami. W raporcie znajdują się najistotniejsze informacje, pozyskane w trakcie przeprowadzonych badań. Założenia przyjętej w szkole koncepcji pracy koncentrują na uczniu kształtowaniu pożądanych społecznie postaw młodzieży, zapewnieniu młodym ludziom wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dostosowanego do ich potrzeb i możliwości, bezpiecznych warunków nauczania i wychowania oraz udzielaniu podopiecznym pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Kadra pedagogiczna uczy gimnazjalistów pracy w zespole, posługiwania się językiem obcym i korzystania z nowoczesnych technologii. Wspiera młodzież w nauce, urozmaica proces lekcyjny, stosując różnorodne formy i metody pracy oraz pomoce dydaktyczne, umożliwia poprawę ocen. Organizuje zajęcia pozalekcyjne (np. dziennikarskie, chór), tematykę godzin z wychowawcą dobiera do potrzeb młodzieży (np. o problemach wieku dorastania) i różnicuje stopień trudności przydzielanych młodym ludziom zadań. Nagradza uczniów, zachęca ich do udziału w konkursach, prezentuje dokonania młodzieży na stronie internetowej szkoły i w lokalnej prasie. Propozycje uczniów są realizowane i dotyczą, np. zajęć fotograficznych i kulinarnych, akcji Paczka dla malucha, prezentacji multimedialnych. Uczniowie biorą udział w akcjach społecznych (np. Góra Grosza, selektywna zbiórka odpadów), w spotkaniach z muzyką, w planowaniu i modyfikowaniu systemu oddziaływań wychowawczych, np. wybory do samorządu, zakup szafek do szatni. Pozytywnie postrzegają swoją pracę w szkole, aktywnie pracują na zajęciach, czują się traktowani sprawiedliwie. Oceny są dla młodzieży motywujące, zachęcają do dalszej nauki, a wskazówki nauczycieli na temat sposobów uczenia się pomagają, np. odpowiednio zaplanować dzień. Organizacja pracy szkoły sprzyja realizacji procesu edukacyjnego większość gimnazjalistów czuje się jednak zmęczona zajęciami. Nauczyciele współpracują w realizacji zadań szkoły - organizują biwaki szkolne i spotkania integracyjne, apele profilaktyczne i tzw. zielone szkoły, organizują pracownie przedmiotowe. Zespołowo analizują wyniki egzaminów próbnych i gimnazjalnych, zastanawiają się nad efektywnością pomocy psychologiczno-pedagogicznej, podejmują decyzje dotyczące, np. realizacji projektu edukacyjnego. Szkoła współpracuje z rodzicami i różnymi instytucjami, tworzącymi lokalne środowisko, m.in. z organem prowadzącym, pobliskimi szkołami, poradnią psychologiczno-pedagogiczną, sanepidem, domem dziecka. Zaspokaja potrzeby lokalnego środowiska i prowadzi działania na jego rzecz, np. udostępnia bazę, organizuje uroczystości i imprezy o charakterze patriotycznym, religijnym i sportowym, wyjazdy do teatru i filharmonii, prowadzi szkolenia dla mieszkańców. Pobliskie instytucje dofinansowują wycieczki edukacyjne (udostępnianie autokaru), programy profilaktyczne, projekty edukacyjne oraz zakup sprzętu szkolnego. Rodzice są informowani o sukcesach i trudnościach ich dzieci, biorą udział w uroczystościach szkolnych, pracach na rzecz gimnazjum, dzielą się opiniami na temat funkcjonowania szkoły. Większość nie uczestniczy w podejmowaniu decyzji, dotyczących życia gimnzajum (35 z 60). Gimnazjum realizuje nowatorskie rozwiązania programowe w zakresie języków obcych oraz sportu programy własne klas sportowych o specjalności dżudo i piłka nożna oraz nauka słownictwa zawodowego w języku angielskim i rosyjskim Zawodowo umiem języki obce. 5 / 29

Wyniki ewaluacji: Obszar: Procesy Wymaganie: Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy Komentarz: Założenia przyjętej w szkole koncepcji pracy koncentrują na uczniu kształtowaniu pożądanych społecznie postaw młodzieży, zapewnieniu młodym ludziom wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dostosowanego do ich potrzeb i możliwości, bezpiecznych warunków nauczania i wychowania oraz udzielaniu podopiecznym pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Gimnazjum realizuje koncepcję poprzez, m.in. diagnozowanie i badanie osiągnięć uczniów, udział młodzieży w zajęciach rozwijających ich zainteresowania i umiejętności, a także realizację programów własnych nauczycieli. Wynikiem analizy koncepcji pracy szkoły jest, m.in. rozbudowa bazy sportowej szkoły i wprowadzenie dziennika elektronicznego. Uczniowie oraz rodzice znają i akceptują założenia pracy gimnazjum, np. możliwość rozwoju zainteresowań artystycznych i dziennikarskich, wychowanie poprzez sport i uczenie młodych ludzi brania odpowiedzialność za siebie i innych. Wymaganie jest spełnione na poziomie bardzo wysokim. Istniejąca w szkole koncepcja pracy gimnazjum została przyjęta przez radę pedagogiczną i jest znana pracownikom szkoły Najważniejsze założenia koncepcji, wg której działa szkoła, to: wszechstronny i harmonijny rozwój ucznia, w tym wychowanie poprzez sport; nauka języków obcych; indywidualizacja nauczania; organizowanie pomocy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej podopiecznym; bezpieczeństwo; współpraca ze środowiskiem lokalnym - zdanie dyrektora i nauczycieli, biorących udział w wywiadzie, a także na podstawie analizy dokumentów. Dyrektor wymienia również wyposażenie ucznia w umiejętności potrzebne w następnym etapie kształcenia, pomoc młodzieży w planowaniu ich ścieżki rozwoju i ścieżki kariery, wspieranie rodziców w wychowaniu kulturalnych i odpowiedzialnych młodych ludzi. Kadra pedagogiczna wskazuje rozwój samorządności, doposażanie bazy, uzyskanie wysokiego wskaźnika edukacyjnej wartości dodanej (miara wkładu szkoły w wyniki nauczania) i wysokich wyników egzaminu zewnętrznego. Pracownicy niepedagogiczni, w przeprowadzonym z nimi wywiadzie, dodają kulturę osobistą oraz szacunek dla innych i mienia wspólnego. Rada pedagogiczna koncepcję pracy szkoły przyjęła w dniu 28 października 2010r. wynik analizy dokumentów. Szkoła prowadzi działania realizujące koncepcję pracy szkoły Najważniejsze działania, realizujące koncepcję pracy gimnazjum, to: 6 / 29

diagnozowanie i badanie osiągnięć młodych ludzi (m.in. diagnoza na wejściu, systematyczne ocenianie, analiza wyników egzaminów próbnych i gimnazjalnych), prowadzenie zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i specjalistycznych o charakterze terapeutycznym oraz rozwijających zainteresowania młodzieży, dostosowanie wymagań do potrzeb i możliwości uczniów, doskonalenie nauczycieli (m.in. w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej), organizowanie zajęć integracyjnych, prowadzenie strony internetowej, wykorzystywanie technologii informatycznej w procesie nauczania, doposażanie szkoły w nowoczesne środki dydaktyczne wg dyrektora i przedstawicieli kadry pedagogicznej w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. Dyrektor podkreśla innowację pedagogiczną " Zawodowo umiem języki obce" (język angielski, język rosyjski, doradztwo zawodowe); własne programy nauczania z wychowania fizycznego (specjalność judo, piłka nożna); działania związane z osiąganiem certyfikatów, np. Szkoła bez Przemocy, Ortograffiti; programy realizowane z sanepidem, np. Trzymaj formę, Czyste ręce, Wiem,co jem; apele profilaktyczne realizowane przez uczniów określonej klasy dla całej szkolnej społeczności; spotkania z ciekawymi ludźmi, np. z Fundacji Jaśka Meli (młodzież niepełnosprawna ruchowo, z problemami w widzeniu); projekty edukacyjne - oprócz obowiązkowych dla klas II, np. Prawa człowieka; uczestniczenie w akcjach organizowanych przez Centrum Informacji Zawodowej; przygotowywanie się członków rady pedagogicznej do opracowania punktowego systemu ocen z zachowania oraz wprowadzenia oceniania kształtującego (od września 2013r.). Koncepcja pracy szkoły jest analizowana, a działania gimnazjum modyfikowane W analizie i modyfikacji koncepcji pracy bierze udział cała rada pedagogiczna, rodzice, uczniowie oraz pracownicy niepedagogiczni, jak informuje dyrektor. Przedstawiciele grona pedagogicznego w przeprowadzonym z nimi wywiadzie zauważają, że gimnazjum sprzyja wszechstronnemu rozwojowi młodych ludzi, którzy mogą w szkole realizować swe zamierzenia. Podkreślają, że jednym z wniosków z analizy koncepcji pracy szkoły było powołanie zespołu do bieżącej jej modyfikacji. Inne przykłady wniosków podaje dyrektor: zwiększenie wpływu podopiecznych i ich rodziców na organizację zajęć pozalekcyjnych oraz zwiększenie ich aktywności na rzecz gimnazjum, stosowanie aktywizujących metod nauczania, podniesienie atrakcyjności zajęć w zakresie nauk humanistycznych i atrakcyjności pracy szkolnej biblioteki, zwiększenie liczby uczniów biorących udział w konkursach wiedzy, wzmocnienie u młodzieży poczucia odpowiedzialności za uczenie się, wzmocnienie działań opiekuńczych dla uczniów potrzebujących pomocy materialnej, usprawnienie przepływu informacji, motywowanie nauczycieli do podejmowania działań innowacyjnych (programy własne, innowacje pedagogiczne). Koncepcja pracy szkoły nie została zmieniona, nie było takiej potrzeby - jak zauważają dyrektor i nauczyciele w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. Zmodyfikowano natomiast działania ją realizujące, np. wybudowano boisko sportowe typu orlik, doposażono centrum edukacji multimedialnej w programy multimedialne dla każdego przedmiotu, wprowadzono dziennik elektroniczny wspólne przykłady dyrektora i przedstawicieli grona pedagogicznego. Dyrektor wskazuje także zmodernizowanie szatni (wyposażono ją w szafki dla uczniów), utworzenie gabinetu pedagoga i powstanie zespołu ds. promocji szkoły. Mówi o planowanych zakupach - nowoczesnych środkach dydaktycznych (projektory multimedialne, tablice interaktywne, pomoce do doświadczeń z chemii, piłki, stroje sportowe), wzbogaceniu szkolnej biblioteki, udziale w programach unijnych, działaniach mających na celu zwiększenie zaangażowania rodziców w życie szkoły. Kadra pedagogiczna dodaje działalność klasy sportowej dżudo i wprowadzenie innowacji w zakresie nauczania języka obcego "Zawodowo umiem języki obce". Istniejąca w szkole koncepcja pracy szkoły jest znana uczniom oraz ich rodzicom i akceptowana przez nich Pytani w wywiadzie o zdanie na temat szkoły uczniowie wypowiadają się w sposób następujący: Podoba nam się 7 / 29

to, że nie ma tu anonimowości - wszyscy się znają, że mamy możliwość rozwijania zainteresowań artystycznych i dziennikarskich. Ich zdaniem w gimnazjum kładzie się nacisk na efekty nauczania, bezpieczeństwo, wychowanie poprzez sport, naukę języków obcych, odpowiedzialność za siebie i innych, kulturę osobistą. Przedstawiciele rodziców, w przeprowadzonym z nimi wywiadzie, mówią tak: Kierunki pracy gimnazjum są odpowiednie - następuje wszechstronny rozwój ucznia, jest bardzo dużo zajęć pozalekcyjnych. W ich odczuciu w szkole ważne są: poziom nauczania, zaspokajanie zainteresowań i pasji młodzieży, integracja uczniów i nauczycieli, nauka języków obcych i wychowanie poprzez sport, kultura osobista (pozytywne relacje między uczniami), tolerancja, odpowiedzialność za siebie i innych, podtrzymywanie tradycji. Podkreślają, że uczniowie nie są w szkole anonimowi, szkoła wychowuje w okolicy najlepiej. Dyrektor zaznacza, że podopieczni i ich rodzice zapoznawani są z koncepcją pracy gimnazjum na zebraniach ogólnych z dyrektorem i na spotkaniach z wychowawcami. Koncepcja znajduje się na stronie internetowej szkoły, w bibliotece i w gabinecie dyrektora. Szkoła konsekwentnie realizuje przyjętą koncepcję pracy, łączącą potrzeby rynku pracy oraz oczekiwania uczniów i ich rodziców. Wykorzystuje możliwości wzbogacania oferty edukacyjnej, jak realizacja sobotnich zajęć z języka angielskiego, innowacji pedagogicznej i programów własnych oraz rozbudowa bazy. Poziom spełniania wymagania: A Wymaganie: Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej Komentarz: Oferta edukacyjna szkoły uwzględnia podstawę programową, zaspokaja potrzeby edukacyjne młodzieży i wyposaża ją w umiejętności potrzebne na rynku pracy. Kadra pedagogiczna rozpoznaje potrzeby podopiecznych, promuje ich osiągnięcia, uczy gimnazjalistów pracy w zespole, posługiwania się językiem obcym i korzystania z nowoczesnych technologii. W celu rozwoju potencjału młodych ludzi w szkole zatrudniono m.in. nauczyciela prowadzącego zajęcia rewalidacyjne. Gimnazjum realizuje nowatorskie rozwiązania programowe w zakresie języków obcych oraz sportu programy własne klas sportowych o profilu dżudo i piłka nożna oraz nauka słownictwa zawodowego w języku angielskim i rosyjskim Zawodowo umiem języki obce. Wymaganie jest spełnione na poziomie wysokim. Oferta edukacyjna jest spójna z podstawą programową, która podlega systematycznemu monitorowaniu W realizowanych programach nauczania kadra pedagogiczna wykorzystuje podstawę programową cele i zadania szkoły, treści nauczania, sposoby i warunki realizacji podstawy, np. interpretacja piosenki zgodnie z tekstem, jej charakterem i funkcją; prezentowanie umiejętności uczniowskich; wykorzystywanie różnych źródeł informacji; odczytywanie danych graficznych i liczbowych; obliczanie pola figur geometrycznych i przekształcanie jednostek długości; doskonalenie wyrzutu piłki z wyskoku - wg dyrektora i nauczycieli w przeprowadzonym z nimi wywiadzie oraz na podstawie obserwacji wszystkich lekcji (6). Podstawa programowa jest monitorowana, co zgodnie podkreślają dyrektor i kadra pedagogiczna w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. Ich wspólnymi przykładami są: bieżące wpisywanie w dziennikach lekcyjnych numerów zajęć oraz zestawienie liczby zrealizowanych lekcji z każdego przedmiotu w cyklu trzyletnim (co miesiąc, na półrocze i koniec każdego roku szkolnego). W odczuciu dyrektora i nauczycieli dane te pozwalają na stwierdzenie, że podstawa programowa realizowana jest na bieżąco i nie ma niebezpieczeństwa jej niezrealizowania. Oferta edukacyjna jest zgodna z potrzebami uczniów i uwzględnia kształtowanie kompetencji potrzebnych na rynku pracy Wśród wielu rzeczy, których chcieliby nauczyć się w szkole, ankietowani drugoklasiści wymieniają najczęściej przedmioty przede wszystkim języki obce, matematykę, biologię i chemię. W drugiej kolejności podają samodzielność, odpowiedzialność, umiejętność radzenia sobie ze stresem i problemami, nawiązywanie dobrego kontaktu z innymi ludźmi. Kadra pedagogiczna odpowiada na potrzeby gimnazjalistów, jak sądzi 30 z 35 8 / 29

ankietowanych uczniów i 54 z 60 ankietowanych rodziców. Innego zdania jest pięciu ankietowanych młodych ludzi i sześciu ankietowanych rodziców. Najważniejszymi działaniami szkoły z punktu widzenia zaspokajania oczekiwań podopiecznych są: rozpoznawanie potrzeb uczniów; indywidualizacja procesu nauczania; zajęcia pozalekcyjne; stosowanie aktywizujących metod nauczania; promocja osiągnięć podopiecznych; przygotowanie młodzieży do egzaminu gimnazjalnego, zawodów sportowych, konkursów przedmiotowych i uroczystości szkolnych; spotkania z muzyką; organizowanie apeli profilaktycznych na podstawie wywiadu z nauczycielami. Gimnazjum kształtuje u uczniów kompetencje potrzebne na rynku pracy, m.in.: współpraca w zespole, posługiwanie się technologią informacyjną, językiem ojczystym i językiem obcym, odpowiedzialność i samodzielność, co podkreślają wspólnie dyrektor oraz przedstawiciele partnerów zewnętrznych i nauczyciele w przeprowadzonych z nimi wywiadach. Kadra pedagogiczna dodaje przedsiębiorczość, kreatywność, umiejętność logicznego myślenia i możliwość uzyskania karty motorowerowej. Dyrektor wymienia jeszcze poszukiwanie informacji w różnych źródłach, rozumienie informacji i krytyczna ocena ich treści, troska o zdrowie fizyczne i psychiczne, organizowanie i ocena własnej pracy. Dla partnerów zewnętrznych ważne są także: otwartość na innych ludzi, zdrowa rywalizacja, dążenie do odniesienia sukcesu, postawy patriotyczne, poczucie własnej wartości, samorządność, tolerancja, radzenie sobie ze stresem, autoprezentacja, dyscyplina, przestrzeganie zasad zachowania się w autobusie, w obcym środowisku, poruszanie się środkami komunikacji. Oferta edukacyjna szkoły jest modyfikowana w celu umożliwienia pełniejszego rozwoju uczniów, a kadra pedagogiczna realizuje nowatorskie rozwiązania programowe Dla umożliwienia uczniom pełniejszego rozwoju w gimnazjum wdrożono innowację pedagogiczną, utworzono klasę o specjalności dżudo, zatrudniono nauczyciela do prowadzenia zajęć rewalidacyjnych i wprowadzono nowe zajęcia pozalekcyjne (np. teatralno-muzyczne), o czym informują jednogłośnie dyrektor i wszyscy ankietowani nauczyciele (11). Ci ostatni wymieniają także współpracę z fundacją Jaśka Meli Poza horyzonty, dostęp do Internetu na terenie całej szkoły, zakup pomocy dydaktycznych (rzutniki multimedialne, oprogramowanie komputerowe), zajęcia języka angielskiego w soboty w ramach współpracy z Fundacją Rozwoju Wsi Polskiej, udział w akcjach charytatywnych (Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Paczka dla malucha, zbiórka produktów dla schroniska dla zwierząt) i ekologicznych (zbiórka odpadów, Stań po zielonej stronie mocy). Szkoła pomaga rozwijać zainteresowania w opinii 28 z 35 ankietowanych drugoklasistów i 51 z 60 ankietowanych rodziców. Pozostali prezentują odmienne stanowisko (7 uczniów i 9 rodziców). Przykładami nowatorskich rozwiązań programowych, o których wspólnie informują dyrektor i nauczyciele, w przeprowadzonym z nimi wywiadzie, są: innowacja pedagogiczna Zawodowo umiem języki obce dla klas I w zakresie języka angielskiego i rosyjskiego, programy własne realizowane w klasie sportowej o profilu dżudo i piłka nożna w klasach II i III, sobotnie zajęcia pozalekcyjne z języka angielskiego dla klas III. Poziom spełniania wymagania: B 9 / 29

Wymaganie: Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany Komentarz: Oferta edukacyjna szkoły uwzględnia sposoby i warunki realizacji podstawy programowej, m.in. prowadzenie obserwacji i doświadczeń, realizowanie projektów, obcowanie uczniów z szeroko pojętą kulturą. W gimnazjum planuje się zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne, uroczystości szkolne, obserwacje. W planowaniu pracy z uczniami nauczyciele uwzględniają potrzeby i możliwości młodzieży, wnioski z monitorowania osiągnięć podopiecznych i procesu edukacyjnego, np. zorganizowanie pozalekcyjnych zajęć muzycznych, położenie nacisku na poprawność językową na każdej lekcji, szkolenia dotyczące aktywizujących metod nauczania i motywowania uczniów do pracy. Kadra pedagogiczna wspiera młodzież w nauce, urozmaica proces lekcyjny, stosując różnorodne pomoce dydaktyczne, umożliwia gimnazjalistom poprawę ocen. W celu zmotywowania uczniów nauczyciele nagradzają podopiecznych, zachęcają ich do udziału w konkursach, prezentują dokonania młodych ludzi na stronie internetowej szkoły i w lokalnej prasie. Propozycje gimnazjalistów są realizowane i dotyczą, np. zajęć fotograficznych i kulinarnych, akcji Paczka dla malucha, prezentacji multimedialnych. Uczniowie aktywnie pracują na zajęciach, mają możliwość samodzielnego, jak i zespołowego wykonania zadania oraz rozwiązywania problemów. Oceny są dla nich motywujące, zachęcają do dalszej pracy, a wskazówki nauczycieli na temat sposobów uczenia się pomagają młodzieży, np. odpowiednio zaplanować dzień. Organizacja pracy szkoły sprzyja realizacji procesu edukacyjnego - młodzież czuje się jednak zmęczona zajęciami. Wymaganie jest spełnione na poziomie wysokim. W szkole wykorzystuje się zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej Kadra pedagogiczna wykorzystuje sposoby i warunki realizacji podstawy programowej, np. prowadzenie obserwacji i doświadczeń, zajęć w terenie oraz zajęć rozwijających uzdolnienia młodzieży i wyrównujących ich szanse edukacyjne; realizowanie projektów; możliwość korzystania z różnych źródeł informacji i posługiwanie się technologią komunikacyjną; obcowanie uczniów z szeroko pojętą kulturą - wg dyrektora i wszystkich ankietowanych nauczycieli (11). Zdaniem przedstawicieli kadry pedagogicznej, z którymi przeprowadzono wywiad, w gimnazjum nie ma ograniczeń w stosowaniu zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej. Procesy edukacyjne są planowane Kadra pedagogiczna planuje procesy edukacyjne opinia dyrektora i wszystkich ankietowanych nauczycieli (11). Przykładami są: programy nauczania i podręczniki, plany wynikowe (z uwzględnieniem liczby godzin przeznaczonych na realizację konkretnego zagadnienia, pomocy dydaktycznych, sposobów i form oceniania młodzieży) oraz zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, uroczystości szkolne, obserwacje lekcji informacje pozyskane od dyrektora. Dyrektor zaznacza, że planowanie opiera się na wynikach diagnozy wstępnej w klasach I, ma charakter indywidulany i zespołowy, odnosi się do pojedynczego ucznia, całej klasy i szkoły, a jego podstawę stanowi arkusz organizacji. Ankietowani nauczyciele w pracy z uczniami uwzględniają najczęściej potrzeby, możliwości i inicjatywy młodzieży; liczebność klas oraz czas potrzebny do zrealizowania poszczególnych treści. W gimnazjum monitoruje się osiągnięcia uczniów i procesy edukacyjne Osiągnięcia młodzieży monitorowane są w szkole poprzez: ocenianie bieżące, śródsemestralne, roczne i końcowe; analizę wyników egzaminów próbnych wspólne przykłady dyrektora i nauczycieli w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. Dyrektor podaje jeszcze inne sposoby sprawdzania dokonań podopiecznych, m.in. analizę wyników egzaminów zewnętrznych; analizę udziału uczniów w konkursach i zawodach sportowych; analizę kart pracy, sprawdzianów, odpowiedzi ustnych, prac domowych; rozmowy z uczniami i rodzicami. Zebrane w ten sposób informacje pozwalają, zdaniem dyrektora, odpowiedzieć na pytania, jaki jest stopień opanowania wiedzy i umiejętności uczniowskich, jakie braki edukacyjne należy uzupełnić, jakie zajęcia zaplanować, dlaczego uczeń osiąga wyniki niższe niż powinien, czy działania szkoły, metody i formy pracy 10 / 29

z uczniem są skuteczne, czy problem leży w organizacji pracy i w jej ograniczeniach, czy problemy wynikają z niedostatków uczniów (np. intelektualnych). Rezultaty pracy wszystkich uczniów monitoruje większość ankietowanych nauczycieli (9 z 11). Dwie osoby koncentrują się na uczniach z problemami, a jedna dodatkowo na uczniach zdolnych. Monitoring procesów edukacyjnych dotyczy: frekwencji uczniów, realizacji podstawy programowej - wg dyrektora i wszystkich ankietowanych nauczycieli (11). Kadra pedagogiczna wymienia jeszcze losy absolwentów, indywidualizację procesu nauczania, realizację wniosków z analizy wyników egzaminów próbnych i zewnętrznych. Dyrektor dodaje obserwacje lekcji, zajęć pozalekcyjnych, uroczystości szkolnych i zachowań młodzieży. Wnioski z monitorowania osiągnięć uczniów i procesów edukacyjnych są wdrażane Szkoła wdrożyła następujące wnioski z monitorowania osiągnięć uczniów: zorganizowano zajęcia rozwijające zainteresowania gimnazjalistów (np. muzyczne), kontynuuje się pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla podopiecznych informacje od dyrektora i nauczycieli, uczestniczących w wywiadzie. Dyrektor wskazuje też kontynuowanie otwartych poniedziałków - w pierwszy poniedziałek miesiąca wszyscy nauczyciele są po południu do dyspozycji rodziców; stosowanie aktywizujących metod pracy; podkreślanie sukcesów młodych ludzi, np. nagrody wójta, dyrektora i na zakończenie roku tzw. EMKI; kontynuowanie i nawiązywanie nowych kontaktów w celu współpracy z podmiotami zewnętrznymi (np. kierowanie rozwojem ucznia - konkursy, działalność w klubach sportowych, a w przypadku ucznia z problemami edukacyjnymi i społecznymi - współpraca z ochotniczym hufcem pracy). Kadra pedagogiczna wykorzystuje także wnioski z monitorowania procesów edukacyjnych. Nauczyciele: biorą udział w szkoleniach, dotyczących aktywizujących metod pracy i sposobów motywowania uczniów, na zajęciach stosują różne metody pracy, organizują samopomoc koleżeńską, mobilizują młodych ludzi do udziału w konkursach i zawodach sportowych, prowadzą zajęcia wyrównawcze - przykłady podane przez dyrektora i przedstawicieli nauczycieli, uczestniczących w wywiadzie. Dyrektor wskazuje także indywidualizację procesu nauczania, korzystanie z pomocy szkolnych specjalistów, wprowadzenie arkusza monitorowania realizacji podstawy programowej, określenie potrzeb w zakresie pomocy dydaktycznych, zorganizowanie zajęć przygotowujących do egzaminu zewnętrznego i realizację programu naprawczego z języka polskiego w zakresie umiejętności, które wypadły najsłabiej, w tym gromadzenie różnego rodzaju ćwiczeń ortograficznych, wykorzystywanych podczas zastępstw oraz zobowiązanie wszystkich nauczycieli do sprawdzania poprawności ortograficznej na prowadzonych przez siebie lekcjach. Organizacja procesów edukacyjnych sprzyja uczeniu się Praca szkoły zorganizowana jest w sposób sprzyjający nabywaniu przez uczniów wiadomości i umiejętności. Kadra pedagogiczna ma możliwość korzystania z pomocy dydaktycznych (np. projektor multimedialny, keyboard, tabele i wykresy, magnetofon, mapa konturowa Europy), a sale lekcyjne pomagają osiągnąć zamierzone cele (są odpowiedniej wielkości, wyposażone w niezbędny sprzęt) na podstawie obserwacji i w opinii wszystkich ankietowanych nauczycieli (11). Liczba godzin zajęć dla poszczególnych klas jest rozłożona równomiernie na poszczególne dni tygodnia, zajęcia o charakterze humanistycznym przeplatają się z reguły z zajęciami o charakterze ścisłym wyniki analizy dokumentacji. Kadra pedagogiczna tak prowadzi lekcje, by uczniowie mieli szansę poprawić błędy - obserwacja wszystkich zajęć (6) i wyrazić swe opinie (4 zajęcia). Na pozostałych dwóch lekcjach młodzież nie wychodziła z inicjatywą zmian. Cześć ankietowanych uczniów odczuwa zmęczenie zajęciami w szkole (58 z 68), przy czym 29 codziennie lub kilka razy w tygodniu. Pozostali tego nie czują 12. 11 / 29

Stosowane w szkole metody nauczania sprzyjają uczeniu się W pracy z uczniami nauczyciele stosują z reguły metody aktywizujące, sprzyjające i samodzielności dzieci, i rozwiązywaniu przez nich problemów, i pracy zespołowej dane pozyskane od kadry pedagogicznej w wywiadzie i ankiecie (11 z 11) oraz na podstawie wszystkich obserwowanych lekcji (6). Jako przykłady stosowanych metod nauczyciele wymieniają najczęściej: pracę w grupach, burzę mózgów, gry dydaktyczne, dyskusję, projekt, pogadankę i zajęcia praktyczne. Na wszystkich obserwowanych lekcjach przedstawiciele grona pedagogicznego korzystali z pomocy dydaktycznych (np. kart pracy, instrumentów muzycznych), zadania dobierali do umiejętności uczniów, pomagając im w razie potrzeby bądź przydzielając dodatkowe ćwiczenia szybciej pracującym. Pytani o wykorzystanie na zajęciach urządzeń i pomocy dydaktycznych wszyscy ankietowani uczniowie (68) wymieniają najczęściej projektor multimedialny, komputer, tablicę interaktywną i Internet. 60 informuje dodatkowo, że na lekcjach rozwiązuje problemy. Ośmiu temu zaprzecza. O pracy grupowej mówią wszyscy ankietowani trzecioklasiści (33), którzy podkreślają, że aktywnie pracują na zajęciach (30). Trzech ankietowanych prezentuje zdanie odmiennie. Na pytanie Czy ktoś dzisiaj pomógł Ci się zastanowić, czego się nauczyłeś(łaś)? twierdząco odpowiada 21 z 33 uczniów klasy trzeciej. Dwunastu jest zdania innego. Kadra pedagogiczna podejmuje działania ukierunkowane na zwiększenie efektywności procesu uczenia się, np.: pochwała ucznia na forum klasy i szkoły; listy gratulacyjne dla rodziców; prezentowanie osiągnięć młodych ludzi w szkolnej gazetce lub na stronie internetowej; prowadzenie zajęć wyrównawczych i przygotowujących do egzaminu gimnazjalnego; rozmowy wspierające lub/i dyscyplinujące; zachęcanie podopiecznych do udziału w kołach zainteresowań, konkursach i wyjazdach; godziny z wychowawcą poświęcone stylom uczenia się i preferencjom w uczeniu się; wykorzystywanie do prowadzenia lekcji szkolnych asystentów; obserwacja zajęć przez rodziców zdanie dyrektora. Gimnazjum posiada możliwości do korzystania z technologii informatyczno-komunikacyjnych, np. słowniki, encyklopedie, płyty CD, komputery z dostępem do Internetu na terenie całej szkoły, projektory multimedialne, mobilna tablica interaktywna, telewizory, odtwarzacze dvd, magnetofony, tablice dydaktyczne, mapy, specjalistyczna pracownia językowa ze stanowiskami dla uczniów i nauczyciela - wyniki obserwacji. Nauczyciele stosują różne sposoby wspierania i motywowania uczniów w procesie uczenia się W celu wspierania uczniów: kadra pedagogiczna stosuje aktywizujące metody pracy (np. praca w grupach) i różne pomoce dydaktyczne (np. prezentacje multimedialne, plakaty, filmy, strony www, czasopisma), gimnazjaliści mają możliwość wielokrotnej poprawy ocen - wspólna opinia ankietowanych nauczycieli, przedstawicieli uczniów i rodziców w przeprowadzonych z nimi wywiadach. Z punktu widzenia młodych ludzi istotne jest to, że nauczyciele mówią im o przydatności nauki w życiu codziennym. Dla rodziców duże znaczenie mają rozmowy kadry pedagogicznej z uczniami na temat przyczyn ich sukcesów i trudności. Nauczyciele wskazują jeszcze inne metody wspierania, m.in. konsultacje indywidualne, praca dodatkowa dla chętnych, prowadzenie zajęć wyrównawczych i rozwijających zdolności oraz zainteresowania młodych ludzi, dzielenie materiału na mniejsze partie, przygotowanie młodzieży do konkursów i uroczystości, wskazywanie sposobów uczenia się, pomoc w odrabianiu prac domowych, indywidualizacja nauczania. Młodzież motywuje się do wzmożonej pracy poprzez m.in.: ocenianie (np. plusy za aktywność, za najmniejszy sukces), stosowanie pochwał wobec rodziców, klasy i szkoły wg ankietowanych nauczycieli oraz uczniów i rodziców, z którymi przeprowadzono wywiad. Nauczyciele wymieniają oprócz tego typowanie gimnazjalistów do udziału w zawodach sportowych, promowanie ich osiągnięć na stronie internetowej szkoły, w szkolnej gazetce i w prasie lokalnej. Gimnazjaliści dodają zachęcanie do udziału w konkursach, a rodzice wycieczki. 12 / 29

Współpraca nauczycieli i uczniów dotyczy procesów edukacyjnych Nauczyciele uwzględniają inicjatywy uczniowskie, dotyczące m.in.: zajęć pozalekcyjnych i świetlicowych, zajęć artystycznych i technicznych (np. fotograficznych i kulinarnych), wyjazdów zdanie dyrektora, uczniów i rodziców w przeprowadzonych z nimi wywiadach. Dyrektor wskazuje również imprezy klasowe i szkolne (np. choinka), wybór opiekuna samorządu uczniowskiego i działania samorządu, tematykę godzin z wychowawcą, ustawienie stołu do tenisa stołowego na świetlicy (uczniowie grają na przerwach), powstanie skrzynki Zadaj pytanie dyrektorowi lub nauczycielowi, wspólne spędzanie czasu wolnego (np. biwaki w szkole), organizowanie przez uczniów pomocy koleżeńskiej, wydawanie gazetki szkolnej, zakup czasopism (np. Młody Technik, Poznaj Świat, Wiktor ), korzystanie z komputerów w świetlicy szkolnej i w Informatorium, udział w konkursach piosenki w języku angielskim i rosyjskim. Rodzice i młodzież wymieniają jeszcze pracę w grupach, współudział uczniów w prowadzeniu lekcji i korzystanie podczas zajęć z technik multimedialnych. Młodzi ludzie podkreślają uczestnictwo w akcji "Paczka dla malucha". Wszyscy ankietowani nauczyciele biorą pod uwagę sugestie gimnazjalistów odnośnie prowadzenia lekcji (11), przy czym większość (8) czyni to na niektórych zajęciach. Podopieczni mają wpływ na sposób pracy na lekcjach w odczuciu większości ankietowanych uczniów klasy drugiej (31 z 35) i ankietowanych rodziców (54 z 60). Czterech uczniów i dwóch rodziców nigdy nie spotkało się z taką sytuacją, a czterech rodziców w ogóle nie wypowiedziało się w tej kwestii. Ocenianie uczniów motywuje ich do dalszej pracy, a wskazówki nauczycieli pomagają młodzieży w sprostaniu wymaganiom edukacyjnym Uczniowie wiedzą, dlaczego otrzymali konkretną ocenę, a nauczyciele przy wystawianiu stopni odnoszą się do wcześniejszych umiejętności młodzieży opinia wszystkich ankietowanych drugoklasistów (35), przy czym czterech uczniów twierdzi, że dzieje się to rzadko. Obserwacja lekcji wskazuje, że prowadzący mówią podopiecznym, co wykonali dobrze, a nad czym powinni jeszcze popracować, by wynik był lepszy. Wszyscy ankietowani nauczyciele podkreślają, że uzasadniają wystawiony uczniowi stopień (11). Uzasadnienie zawiera najczęściej informację na temat mocnych i słabych strony pracy ucznia oraz możliwości poprawy (jej zakres i termin). Zapisy w szkolnym systemie oceniania mówią m.in. o tym, że oceny są jawne i są uzasadniane, a uczniowie oraz ich rodzice (prawni opiekunowie) otrzymują informacje o postępach w zdobywaniu sprawności edukacyjnych na zebraniach, jak też podczas rozmów indywidualnych z nauczycielami. Ocenianie uczniów motywuje ich do dalszej pracy. Ankietowani drugoklasiści dla określenia swoich odczuć przy wystawianiu stopni wybierają najczęściej sformułowania postanawiam, że się poprawię (25 z 35), wiem, co mam poprawić (21) tak mówią też przedstawiciele młodzieży w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. Wśród innych sformułowań pojawiają się też takie: jest mi to obojętne (16), czuję się zniechęcony(a) (13), jestem zadowolony(a) (12), mam ochotę się uczyć (8), nie wiem, co dalej robić (9). W opinii ankietowanych uczniów kadra pedagogiczna rozmawia z nimi o przyczynach ich sukcesów lub trudności w nauce. Tak zaznacza 31 z 35 ankietowanych w przypadku sukcesów, a 32 w przypadku trudności. Pozostali się z tym nie zgadzają (odpowiednio: 4 i 3). Ankietowani rodzice zauważają motywujące działanie ocen (55 z 60). Trzech rodziców prezentuje stanowisko odmienne, a 2 nie udziela odpowiedzi na to pytanie. Młodzi ludzie potrafią się uczyć, a informacja - pozyskana od nauczycieli o postępach w nauce - pomaga im w przyswajaniu wiedzy. Tak sądzi 56 z 60 ankietowanych rodziców, wypowiadając się na temat umiejętności uczenia się ich dzieci, i 55 gdy mówią o informowaniu o wynikach nauczania. Pozostali myślą inaczej odpowiednio: 3 i 4, a jedna osoba nie wyraża swego zdania. Kadra pedagogiczna rozmawia na temat tego, jak się uczyć zdaniem 33 z 35 ankietowanych uczniów klas drugich. Dwóch uczniów uważa, że tak nie jest. Trzecioklasiści zaznaczają, że nauczyciele przekazują im wskazówki pomocne w nauce 24 z 33 ankietowanych. Dziewięciu trzecioklasistów uważa inaczej. Przedstawiciele uczących się, biorący udział w wywiadzie, wymieniają sposoby zapamiętywania, o których mówi kadra pedagogiczna: nie odkładać nauki na ostatnią chwilę - odpowiednio rozłożyć w czasie porcje materiału. Młodzi ludzie podkreślają, że na godzinach z wychowawcą nauczyciele prezentują różne metody uczenia się (np. czytanie na głos, sporządzanie notatek), informują, jak rozplanować dzień (tv i komputer po nauce). Obserwacje wszystkich lekcji wskazują, że nauczyciele zwracają uwagę na te elementy odpowiedzi lub działania ucznia, które były nieprawidłowe (6). 13 / 29

Gimnazjum prowadziło ewaluację wewnętrzną w badanym zakresie i sformułowało następujące rekomendacje: nie wszyscy uczniowie korzystają z zajęć dodatkowych; należy tak zorganizować zajęcia, aby każdy uczeń mógł w nich uczestniczyć, co pozwoliłoby lepiej zaplanować pracę i skuteczniej wspierać uczniów; oferta zajęć pozalekcyjnych jest ustalana przede wszystkim przez nauczycieli, bez udziału uczniów; mimo że proponowana oferta jest zgodna z potrzebami większości uczniów, warto przeprowadzić diagnozę potrzeb i oczekiwań w tym zakresie i dostosować ją do potrzeb jeszcze większej grupy uczniów; należy udzielać większej pomocy uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju; uczniowie wraz z oceną powinni otrzymać informację, z której dowiedzą się, co już wiedzą i potrafią, czego muszą się jeszcze nauczyć; systematycznym monitoringiem osiągnięć uczniów powinni zająć się wychowawcy klas. Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli Komentarz: Kadra pedagogiczna wspólnie planuje pracę z uczniami, m.in. diagnozę wychowawczą i opiekuńczą młodzieży, zajęcia pozalekcyjne, organizację pracowni przedmiotowych. Analiza procesów edukacyjnych przeprowadzana jest w zespołach nauczycieli i dotyczy, np. wyników egzaminów próbnych i gimnazjalnych, problemów wychowawczych i efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Nauczyciele wspólnie organizują uroczystości szkolne, wymieniają się spostrzeżeniami na temat pracy poszczególnych uczniów, przekazują sobie materiały dydaktyczne. Decyzje o zmianach w życiu szkoły również podejmowane są wspólnie, np. realizacja projektu edukacyjnego, utworzenie klas sportowych, wdrożenie programów własnych i innowacji pedagogicznej. Wymaganie jest spełnione na poziomie wysokim. Nauczyciele współdziałają przy tworzeniu i procesów edukacyjnych Kadra pedagogiczna zespołowo tworzy procesy edukacyjne. Mówi o tym 9 z 11 ankietowanych nauczycieli (jedna osoba ma zadnie odmienne i jedna nie wypowiedziała się na ten temat) i analiza dokumentacji. Zapisy świadczące o wspólnym planowaniu przez nauczycieli procesów edukacyjnych dotyczą, np. doradztwa zawodowego, konkursów, diagnozy wychowawczej i opiekuńczej, pomocy uczniom, zajęć pozalekcyjnych, współpracy z rodzicami, akcji ekologicznych, kampanii społecznych, szkolnych imprez i uroczystości, szkoleń wewnętrznych i zewnętrznych, indywidualizacji pracy, metod aktywizujących, organizacji pracowni przedmiotowych, badania i analizy osiągnięć uczniów. Nauczyciele współpracują przy analizie procesów edukacyjnych Nauczyciele wspólnie, w zespołach i na posiedzeniach rady pedagogicznej, analizują procesy edukacyjne. Tak twierdzi dyrektor, przedstawiciele kadry pedagogicznej w przeprowadzonym z nimi wywiadzie oraz 10 z 11 ankietowanych nauczycieli. Dziewięć osób zaznacza, że analizy prowadzi również samodzielnie. Analiza obejmuje, m.in. wyniki egzaminów próbnych i gimnazjalnych, edukacyjną wartość dodaną, problemy wychowawcze, diagnozę wstępną, efektywność pomocy psychologiczno-pedagogicznej przykłady podane przez nauczycieli w wywiadzie. Nauczyciele wspierają się w organizacji i realizacji procesów edukacyjnych Nauczyciele wspomagają siebie nawzajem w pracy z uczniami, jak zaznacza dyrektor oraz przedstawiciele kadry pedagogicznej w wywiadzie i ankietowani nauczyciele. Jako tego przykłady podają, m.in.: pracę w zespołach nauczycieli; organizację uroczystości szkolnych, wycieczek, konkursów, zajęć integracyjnych; 14 / 29

wymianę informacji na temat sytuacji edukacyjnej i wychowawczej uczniów; wymianę doświadczeń, pomocy i materiałów dydaktycznych; obserwacje lekcji (nauczyciel stażysta nauczyciel opiekun stażu). Dyrektor wymienia też układanie planów wynikowych, realizację projektów edukacyjnych (np. Dzień języków obcych, Dzień sportowca, Wokół osoby patrona), konstruowanie programów własnych i innowacji pedagogicznej, tworzenie banku narzędzi (np. do oceny podręczników, do analizowania programów nauczania, do analizy realizacji podstawy programowej). W opinii 10 z 11 ankietowanych nauczycieli wsparcie to jest wystarczające. Jedna osoba się z tym nie zgadza. Proces zmiany jest efektem wspólnych decyzji Nauczyciele wspólnie podejmują decyzje, jak podkreśla dyrektor, podając tego przykłady: przeprowadzenie rady szkoleniowej na temat motywowania uczniów do nauki; zobligowanie każdego nauczyciela do zwracania uwagi na poprawność ortograficzną na każdym przedmiocie; powołanie dwóch klas sportowych; opracowanie i wdrożenie programów własnych oraz innowacji pedagogicznej; stworzenie procedury i systemu podejmowania decyzji w przedmiotowych sprawach, np. opracowanie "kart zajść" jako forma ewidencjonowania trudnych sytuacji wychowawczych; prowadzenie zajęć rozwijających uzdolnienia (wokalne, instrumentalne, informatyczne, dziennikarskie, teatralne, sportowe, fotograficzne - zmiana dotyczyła wzbogacenia oferty i była odpowiedzią na sygnalizowane potrzeby uczniów) i zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia przez wszystkich nauczycieli w ramach stworzonego Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego; przystąpienie do projektu, którego celem jest wyposażenie uczniów w tablety (od września 2013r.) i do projektu Fundacji Rozwoju Wsi Polskiej; wprowadzenie dwóch egzaminów próbnych; uczestnictwo w nowatorskim projekcie "Internetowy Teatr dla Szkół" (transmisje spektakli na żywo). Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Kształtuje się postawy uczniów Komentarz: Dla zachowania spójności działań wychowawczych nauczyciele wspólnie organizują biwaki szkolne i spotkania integracyjne, apele profilaktyczne i tzw. zielone szkoły, konsekwentnie przestrzegają ustalonych zasad, a plany pracy wychowawcy budują w oparciu o program wychowawczy i profilaktyki. Sposób wychowania uczniów jest adekwatny do potrzeb dziecka, a młodzież czuje, że jest traktowana sprawiedliwie. Kadra pedagogiczna współpracuje z domem rodzinnym i domem dziecka, dobiera odpowiednią tematykę godzin z wychowawcą (np. o problemach wieku dorastania), organizuje zajęcia z pedagogiem (np. o motywowania do nauki). Uczniowie biorą udział w akcjach społecznych (np. Góra Grosza, selektywna zbiórka odpadów, Sprzątanie Świata), w spotkaniach z muzyką, rozmowach na temat odpowiedniego zachowania. Uczestniczą w planowaniu i modyfikowaniu systemu oddziaływań wychowawczych gimnazjum, np. wybory do samorządu uczniowskiego, akcja "Paczka dla malucha", zakup szafek do szatni. Szkoła wdraża wnioski z analizy działań wychowawczych, m.in. kształtując pożądane społecznie postawy poprzez zorganizowanie samopomocy koleżeńskiej. Wymaganie jest spełnione na poziomie wysokim. Działania wychowawcze podejmowane w szkole są spójne Dla spójności działań wychowawczych kadra pedagogiczna, m.in.: 15 / 29

podejmuje wspólne działania (np. wyjazdy integracyjne, biwaki, zielone szkoły, otrzęsiny, apele profilaktyczne, wyjazdy do kina i filharmonii), konsekwentnie przestrzega zapisów statutowych i ustalonych w szkole zasad (np. ocenianie zachowania, rozwiązywanie problemów), pracę planuje w oparciu o program wychowawczy i profilaktyki - wg dyrektora i nauczycieli w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. Jako przykład spójności dyrektor wymienia jeszcze funkcjonowanie w szkole systemu doradztwa zawodowego, systematyczne spotkania zespołu wychowawczego, szybkie reagowanie na niepokojące zachowania uczniów, planowanie działań w oparciu o model absolwenta, systematyczne konsultacje z rodzicami i ich edukację. Pracownicy niepedagogiczni w przeprowadzonym z nimi wywiadzie mówią, że w szkole rozmawia się na temat postaw młodzieży z nimi samymi i z ich rodzicami, a spostrzeżenia pracowników obsługi też są brane pod uwagę. Sukcesem szkoły w działaniach wychowawczych jest brak przemocy i zachowań niebezpiecznych, ograniczenie do minimum wagarów, włączenie młodzieży w działalność charytatywną. Nadal występują jednostkowe przypadki agresji słownej. Sposób wychowania, realizowany przez szkołę, odpowiada potrzebom młodzieży w odczuciu 53 z 60 ankietowanych rodziców. Pozostali nie zgadzają się z tą opinią - 6. Jeden rodzic nie wypowiedział się w tej kwestii. Uczniowie czują się traktowani równo to zdanie 19 z 35 ankietowanych drugoklasistów i 43 z 60 ankietowanych rodziców. 16 uczniów i 14 rodziców prezentuje zdanie odmienne, a trzech rodziców nie ma zdania w tym względzie. Na pytanie, dotyczące sprawiedliwego traktowania młodych ludzi, ankietowani uczniowie klasy drugiej wypowiadają się w sposób następujący: 24 z 35 czuje się traktowanymi sprawiedliwie, 11 tego nie odczuwa. Działania wychowawcze są adekwatne do potrzeb uczniów Diagnozę wychowawczych potrzeb uczniów przeprowadza się w szkole poprzez obserwację, rozmowy z młodzieżą i rodzicami oraz ich ankietowanie, a także poprzez współpracę z ośrodkiem pomocy społecznej - wg nauczycieli w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. W wyniku tej diagnozy określono potrzeby wychowawcze młodych ludzi - motywowanie do nauki, przestrzeganie norm społecznych, problemy wieku dorastania. Dla ich zaspokojenia szkoła współpracuje z domem rodzinnym i domem dziecka, dobiera odpowiednią tematykę godzin z wychowawcą, organizuje zajęcia z pedagogiem, zachęca uczniów do udziału w szkolnych uroczystościach i w wolontariacie. Ankietowani drugoklasiści akceptują postawy promowane przez szkołę (26 z 35). Dziewięciu uczniów ma zdanie odmienne. Młodzież uczestniczy w działaniach, sprzyjających kształtowaniu pożądanych społecznie postaw W szkole rozmawia się o pożądanych postawach młodzieży tak twierdzą prawie wszyscy ankietowani drugoklasiści (33 z 35). Dwie osoby nie udzieliły odpowiedzi na to pytanie. Wszyscy uczniowie biorą udział w akcjach ekologicznych i charytatywnych (m.in. zbiórka nakrętek i baterii, Góra Grosza, wielkopostna akcja Caritas), apelach profilaktycznych i spotkaniach z muzyką zdanie nauczycieli w wywiadzie. Część młodzieży, w opinii kadry pedagogicznej, angażuje się też w wolontariat i pomoc koleżeńską. Zachowania nauczycieli pozwalają kształtować właściwe postawy podopiecznych, o czym mówią wyniki obserwacji lekcji. Prowadzący zajęcia prezentowali życzliwy stosunek do młodych ludzi. Uczniowie biorą udział w planowaniu i modyfikowaniu działań wychowawczych gimnazjum Młodzież uważa, że może wpływać na sposób, w jaki kształtuje się w szkole właściwe zachowania. Tak sądzi 23 z 35 ankietowanych drugoklasistów oraz młodzi ludzie i ich rodzice, uczestniczący w wywiadzie. Dwunastu ankietowanych nie zgadza się z tą opinią. Uczniowie w wywiadzie mówią: Nauczyciele wysłuchują opinii samorządu uczniowskiego, dotyczących różnych działań, np. akcji "Paczka dla malucha" - my szukamy sponsorów, projektów edukacyjnych m.in. zapobieganie sytuacjom stresowym. Zdaniem uczniów oczekuje się od nich odpowiedzialności, prawdomówności, kultury osobistej, szacunku dla innych i siebie, uprzejmości, kreatywności i poczucia patriotyzmu. Na połowie obserwowanych zajęć kadra pedagogiczna uwzględniała inicjatywy młodzieży na temat metod pracy (3 z 6). Na pozostałych lekcjach uczniowie nie proponowali żadnych zmian (3). Wg dyrektora i wszystkich ankietowanych nauczycieli (11) wychowankowie uczestniczą w ustalaniu zasad, obowiązujących w szkole. Jako tego przykłady dyrektor podaje, m.in.: demokratyczne wybory do samorządu uczniowskiego - uczniów i ich opiekunów; wprowadzenie wolontariatu; pomoc uczniów w pełnieniu dyżurów nauczycielskich; dyżury w bibliotece; 16 / 29

prowadzenie sklepiku uczniowskiego; decydowanie o zabawach, ich planowanie i organizowanie; rezygnację z tzw. szczęśliwego numerka; zakup szafek do szatni; nominowanie do tytułu 10 najlepszych sportowców szkoły; organizowanie szkolnych biwaków. Wnioski z analizy działań wychowawczych są wdrażane Wynikiem analizy działań wychowawczych szkoły są wnioski do pracy, np.: kształtowanie społecznie pożądanych postaw; tworzenie warunków do aktywności uczniowskiej poprzez uczestniczenie młodzieży w wolontariacie, akcjach społecznych (Góra Grosza, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy); zorganizowanie samopomocy koleżeńskiej wspólny przykład wdrożonego wniosku w opinii dyrektora i nauczycieli w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. Kadra pedagogiczna mówi też o rozwoju zainteresowań podopiecznych, integracji klas i organizowaniu imprez dla społeczności lokalnej. Dyrektor podaje jeszcze opiekę dla uczniów dojeżdżających do szkoły poprzez zorganizowanie zajęć świetlicowych (odrabianie lekcji, inna aktywność uczniowska), pracę nad odpowiedzialnym podejściem młodych ludzi do obowiązków szkolnych poprzez powołanie asystentów nauczyciela (uczniowie sami prowadzą lekcje), możliwość uczestnictwa rodziców w zajęciach lekcyjnych oraz zmianę wychowawcy w jednej z klas. Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych Komentarz: W celu zwiększenia szans edukacyjnych uczniów szkoła organizuje pomoc psychologiczno-pedagogiczną, zajęcia pozalekcyjne (np. dziennikarskie, chór), tworzy klasy sportowe, wydaje gazetkę. Kadra pedagogiczna dostosowuje pracę do potrzeb i możliwości uczniów poprzez, m.in. różnicowanie stopnia trudności przydzielanych młodzieży zadań i prowadzenie zajęć z wykorzystaniem różnych form i metod pracy. Uczniowie pozytywnie postrzegają swoją pracę w szkole. Wymaganie jest spełnione na poziomie wysokim. Nauczyciele znają możliwości swoich uczniów, którzy osiągają sukcesy edukacyjne na miarę swoich możliwości Możliwości edukacyjne uczniów diagnozują wszyscy ankietowani nauczyciele (11). Diagnoza ta obejmuje ogół podopiecznych, a informacje, jakie pozyskuje kadra pedagogiczna, dają obraz poziomu opanowania przez młodzież wiadomości i umiejętności, ujętych w podstawie programowej. Młodzież odczuwa zadowolenie z efektów swojej pracy w szkole - tak twierdzi 18 z 35 ankietowanych drugoklasistów. Trzynastu uczniów czuje niedosyt, że nie mogli zrobić więcej. Dla czterech ankietowanych wyniki w nauce nie mają znaczenia. W szkole prowadzone są działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów Dla zwiększenia szans edukacyjnych dzieci szkoła organizuje różnorodne zajęcia. Zdaniem dyrektora oraz rodziców i przedstawicieli partnerów zewnętrznych, w przeprowadzonych z nimi wywiadach, w szkole: funkcjonują koła zainteresowań (np. chór, zajęcia sportowe i lingwistyczne, rozwijające aktywność twórczą 17 / 29

i przedsiębiorczość oraz zajęcia dziennikarskie), zorganizowana jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna (np. zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne, rewalidacyjne). Dyrektor i partnerzy zewnętrzni wymieniają też udział młodzieży w imprezach artystycznych w szkole i na zewnątrz (wyjazdy do kina i teatru). Dyrektor dodaje innowację programową i programy własne, a także doradztwo zawodowe. Jego zdaniem wszyscy uczniowie, potrzebujący pomocy, są nią objęci. Dla rodziców ważna jest możliwość wielokrotnej poprawy oceny tak, aby młodzi ludzie opanowali konkretne zagadnienie. Dla partnerów zewnętrznych istotne jest to, że w szkole jest siłownia, powstały klasy sportowe, młodzież uczestniczy w konkursach i zawodach sportowych. Partnerzy zewnętrzni podkreślają, że kadra pedagogiczna dostosowuje wymagania do potrzeb uczniów, osiągnięcia podopiecznych są monitorowane, a młodzież nie jest w szkole anonimowa. Na pytanie, jakie są efekty działań gimnazjum w zakresie zwiększania szans edukacyjnych uczniów, partnerzy zewnętrzni mówią: Uczniowie z problemami czują się tu dobrze - mają wsparcie, szkoła ma osiągnięcia sportowe w dżudo na etapie ogólnopolskim, uczniowie kończą klasę z pozytywnymi ocenami, wydają gazetkę szkolną - sami w niej prezentują swe osiągnięcia, egzamin gimnazjalny zdają dobrze. W opinii przedstawicieli partnerów zewnętrznych, biorących udział w wywiadzie, w środowisku, w którym mieszkają uczniowie, pojawiają się problemy rodziny patologiczne i niewydolne wychowawczo, przemoc, alkoholizm, ubóstwo. Zdaniem dyrektora do czynników, które sprawiają, że uczniowie średnio-wysoko-zdolni nie osiągają sukcesu edukacyjnego, należą: zaniedbanie wychowawcze ze strony rodziny, niesystematyczne uczęszczanie podopiecznych do szkoły, bezrobocie rodziców i ich niezaradność życiowa, brak aspiracji. Dla ograniczenia wpływu tych uwarunkowań szkoła, zdaniem dyrektora: próbuje nawiązać współpracę z rodzicami - niestety nie zawsze skuteczną; współpracuje z kierownictwem i pracownikami domu dziecka, kuratorami sądowymi, poradnią psychologiczno-pedagogiczną i ośrodkiem pomocy społecznej; szuka obszarów, w których uczeń odniesie sukces (sport, piosenka, teatr, konkretna forma aktywności); promuje szkolnych liderów; organizuje czas wolny młodzieży także w soboty i niedziele - szkoła jest otwarta codziennie od godziny 7.00 do 19.00. Ankietowani rodzice zauważają starania kadry pedagogicznej, by młodzież miała poczucie sukcesu na miarę swoich możliwości 51 z 60. Ośmiu rodziców nie widzi takich działań, a jeden nie wypowiedział się w tej kwestii. W szkole prowadzone są działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacji Proces edukacji indywidualizowany jest poprzez to, że kadra pedagogiczna: różnicuje stopień trudności przydzielanych młodzieży zadań, na lekcjach stosuje różne metody i formy pracy, przygotowuje uczniów do konkursów i zawodów sportowych, prowadzi zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, pomaga w rozwiązywaniu trudnych dla podopiecznych zadań opinia nauczycieli w przeprowadzonym z nimi wywiadzie. Dla pełnego wykorzystania możliwości uczniowie są motywowani poprzez: pochwały; rozmowy wspierające; plusy za aktywność; dobre oceny; na apelach listy pochwalne, puchary, dyplomy, prezenty kamery internetowe; tworzenie tradycji szkoły obchody Dnia Sportu z plebiscytem na 10 najlepszych sportowców szkoły; promowanie uczniów z wysokimi ocenami - nagroda wójta i dyrektora (za wysoki wynik egzaminu zewnętrznego i wysoką średnią ocen); okazywanie wiary w potencjał ucznia ( Spróbuj, to nie jest dla ciebie trudne ); realizację programu motywowania dziecka 18 / 29

zdanie dyrektora. O motywowaniu dzieci do angażowania się w zajęcia mówią też wyniki wszystkich obserwowanych lekcji (6). Większość ankietowanych drugoklasistów zaznacza, że nauczyciele w nich wierzą i pomagają im w nauce (26 z 35). Pozostali prezentują zdanie odmienne 9. Poczucia indywidualnego traktowania dziecka nie ma 30 z 60 ankietowanych rodziców. 27 je zauważa, a trzech rodziców nie ma zdania w tej kwestii. Poziom spełniania wymagania: B 19 / 29

Obszar: Środowisko Wymaganie: Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju Komentarz: Szkoła prowadzi działania na rzecz lokalnego środowiska i może zaspokajać jego potrzeby, głównie poprzez udostępnianie bazy oraz organizację uroczystości środowiskowych. Placówka współpracuje z wieloma podmiotami: urzędem gminy i jego agendami, poradnią psychologiczno-pedagogiczną, okolicznymi szkołami, parafią, WODN. W opinii partnerów szkoły współpraca jest wystarczająca w stosunku do istniejących potrzeb. Szkoła zbierała informacje na temat potrzeb i możliwości środowiska. Udostępnia zasoby biblioteki, przeprowadza szkolenia rodziców. Szkoła korzysta z zasobów środowiska: ze zbiorów biblioteki gminnej, pomieszczeń gminnych, autokaru gminnego. Uczniowie odnoszą korzyści dzięki współpracy szkoły z podmiotami działającymi w środowisku: promocja sukcesów uczniów, dofinansowanie wycieczek i zakupów. Wymaganie jest spełnione na poziomie wysokim. Szkoła współpracuje z różnymi podmiotami działającymi w środowisku Nauczyciele (ankieta, wywiad), dyrektor oraz partnerzy (wywiad) wymienią podmioty, z którymi szkoła współpracuje: - urząd gminy (10 wskazań) obsługa finansowa i administracyjna, inwestycje i remonty, budżet, wyposażenie, powstanie klas sportowych i orlika, przydział godzin na wyrównywanie szans edukacyjnych, udostępnianie autokaru na wyjazdy (do teatru i filharmonii) i wycieczki, dowóz uczniów, udostępnianie pomieszczeń na zebrania, rozgrywki sportowe, organizacja zajęć świetlicowych, pikniki, uczestnictwo w uroczystościach i imprezach; - gminne szkoły podstawowe (8 wskazań) udostępnianie bloku sportowego, paczka dla malucha dla dzieci potrzebujących pomocy, wymiana informacji na temat uczniów, udział w dniu otwartym gimnazjum, wspólne gminne uroczystości (np. Dzień Kobiet), wspólne wyjazdy na zawody sportowe (judo); - biblioteka gminna (7 wskazań) - udział w konkursach (literackich, plastycznych, recytatorskich), prelekcjach, wystawach, wspólne przygotowanie oprawy artystycznej dożynek i parady z okazji Święta Kwiatów, Owoców i Warzyw, wystawy osiągnięć szkoły, udostępnianie zbiorów bibliotecznych; - poradnia psychologiczno-pedagogiczna (7 wskazań) szkolenie nauczycieli (praca z dziećmi z dysfunkcjami i ze zdolnymi, organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej), diagnoza psychologiczno-pedagogiczna, przekazywanie informacji dla rodziców o spotkaniach w poradni, pomoc w rozwiązywaniu problemów, prowadzenie badań w poradni, terapia w poradni - spotkania z psychologiem, zajęcia z psychologiem w szkole dotyczące doradztwa zawodowego (w poradni jest grupa wsparcia dla szkolnych pedagogów); - kuratorzy sądowi (3 wskazania) wymiana informacji na temat dziecka i udzielonej mu pomocy; - sanepid (2 wskazania) realizacja programów ( Trzymaj formę, Czyste ręce ),nadzór higieniczny, promocja zdrowia (Dzień bez nikotyny, HIV AIDS), udział w konkursach (np. na plakat), szkolenia dla nauczycieli. Dodatkowo dyrektor i nauczyciele wymieniają: - gops (9 wskazań) pomoc materialna, zapomogi, ubranie, książki, obiady; - rodzice (11 wskazań) korzystanie z hali i siłowni, wspólne wyjazdy teatralne i do filharmonii; -parafia (9 wskazań) udostępnienie pomieszczeń, jasełka w kościele i przestawienie patriotyczne na 11- Listopada; - policja (6 wskazań) sporadyczne, dotyczące indywidualnych uczniów uświadamianie na temat konsekwencji wykroczeń, odpowiedzialności karnej nieletnich; - grupy nieformalne (2 wskazania) - korzystanie z hali i siłowni, wspólne wyjazdy teatralne i do filharmonii; - Bolimowski Park Krajobrazowy (1 wskazanie) kształtowanie postaw i zainteresowań proekologicznych, udział w konkursach ( Poznajemy parki krajobrazowe ), szkolenia dl młodzieży (np. wyjazdowe w Załęczu Wielkim). Nauczyciele i partnerzy uzupełniają o: - OHP (2 wskazania) - rozmowy na temat zachowania uczniów, ukierunkowanie pracy z uczniem - kierunek dalszej nauki, organizowanie zajęć praktycznych dla uczniów; - Dom Dziecka w Strobowie (2 wskazania) - otoczenie opieką uczniów z domu dziecka, stały kontakt nauczycieli z wychowawcami z domu dziecka, przekazywanie informacji, współuczestnictwo w imprezach (np. Dzień Dziecka). Dodatkowo nauczyciele (ankieta i wywiad) współpracują z: fundacjami, WODN (po 7 wskazań), placówkami ochrony zdrowia (5 wskazań), przedsiębiorcami (4 wskazania), innymi instytucjami samorządowymi (3 wskazania), 20 / 29