Szkolny Program Profilaktyki Lata 2012-2015 im. Stanisława Kostki Potockiego w Warszawie - 1 -
PODSTAWY PRAWNE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH PODEJMOWANYCH W SZKOLE: 1. Konwencja o prawach dziecka Art. 33 (aneks). 2. Konstytucja Rzeczpospolitej Art. 72. 3. Kodeks postępowania karnego z dnia 6 kwietnia 1997 r. Art. 304. 4. Kodeks postępowania cywilnego, Art. 572 (Dział II, rozdział 2). 5. Ustawy i rozporządzenia. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 19991 r. z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. Nr 256 z 2004 r., poz. 2572; obowiązuje od 17 grudnia 2004 r.). Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. nowelizacja z dnia 28 marca 2005 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 719). Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 179, poz. 1485). Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (tekst jednolity: Dz.U. Nr 11 z 2002 r., poz. 109 ze zm. Dz.U. z 2002 r. Nr 58, poz. 542; Dz.U. z 2003 r. Nr 137, poz. 1304; Dz.U. z 2003 r. Nr 223, poz. 2217). Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 r. (- tekst jednolity Dz.U. Nr 10. z 1996 r., poz. 55 z późniejszymi zmianami: 1997r. Nr 88, poz. 4 554 i Nr 121, poz. 770; 1999 r. Nr 96, poz.1107; 2003 r. Nr 229, poz. 2274). Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz.U. Nr 111, poz. 535; z późniejszymi zmianami - Dz.U. Nr 113, poz. 731 z 1997 r., Dz.U. Nr 141, poz. 1183 z 2005 r.). Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 180, poz. 1493). Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r., w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2002 r. Nr 51, poz. 458; zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 210, poz. 2041). Rozporządzenie MENiS w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych i innych publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 5, poz. 46). Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r., Nr 11, poz. 114). Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz.U. Nr 26. z 2003 r., poz. 226). - 2 -
Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletniego w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodkach socjoterapii (Dz.U. Nr 178 z 2004 r., poz. 1833). Rozporządzenie MENiS z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. Nr 19 z 2005 r., poz. 167). ZAŁOŻENIA OGÓLNE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO Profilaktyka jest ochroną człowieka przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Obejmuje zarówno eliminację lub redukcję czynników ryzyka jak i wzmacnianie czynników chroniących. Profilaktyka szkolna jest więc procesem wspomagania młodego człowieka, w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu jego rozwojowi i zdrowemu życiu. Szkoła jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy niskiego ryzyka i polega na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia. Zawiera przede wszystkim działania chroniące ale także elementy interwencyjne. Szkolny Program Profilaktyczny jest opracowany na podstawie obserwacji i diagnozy obszarów problemowych szkoły i dotyczy części aspektów szkolnego programu wychowawczego między innymi działań prozdrowotnych, współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Założeniem Szkolnego Programu Profilaktyki jest wyposażenie uczniów w niezbędną wiedzę na temat zdrowego rozwoju, stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania szkoły i monitorowanie skuteczności podjętych działań. NAJWAŻNIEJSZE DZIAŁANIA SZKOŁY W ZAKRESIE PROFILAKTYKI PIERWSZORZEDOWEJ Działania podejmowane przez szkołę obejmują: stwarzanie przyjaznego klimatu w szkole (dobra komunikacja, osobowe relacje między nauczycielami i uczniami, udzielanie emocjonalnego wsparcia dzieciom i młodzieży, szczególnie w trudnych dla nich sytuacjach); wypracowanie wspólnej polityki szkoły wobec palenia, picia alkoholu i odurzania się środkami psychoaktywnymi, oraz konsekwentne jej wdrażanie; - 3 -
budowanie dobrych relacji z rodzicami i pozyskiwanie ich jako sojuszników w realizacji działań wychowawczych i profilaktycznych, prowadzonych przez nauczycieli; pomoc uczniom mającym trudności w nauce; wczesne rozpoznawanie uczniów z grup ryzyka i kierowanie ich do pedagoga w celu przeprowadzenie wstępnej diagnozy; kierowanie uczniów zagrożonych (w porozumieniu z rodzicami) do poradni psychologiczno- pedagogicznej lub innej instytucji udzielającej specjalistycznej pomocy; udzielanie uczniom i rodzicom informacji o specjalistycznej pomocy poza szkołą; szkolenie się kadry pedagogicznej w zakresie profilaktyki zagrożeń oraz umiejętności wychowawczych. - 4 -
Klasy I- III L.P. Cele Ogólne Adresaci Cele szczegółowe Sposoby realizacji realizatorzy 1. Integracja w klasach I- III Zapoznanie dzieci z nauczycielem. Zajęcia integracyjne, Wychowawca, pedagog, wstępne poznanie się i integracja uczniów. Tworzenie atmosfery zaufania i bezpieczeństwa. pogadanki dyrektor formułowanie wstępnych spostrzeżeń dot. uczniów. zapoznanie z regulaminem szkoły, oraz obowiązującymi w szkole zasadami 2. Profilaktyka uzależnień, w tym uzależnienia od TV, gier komputerowych, Internet I-III przedstawienie zagrożeń wynikających z nadmiaru korzystania ze środków masowego przekazu i gier komputerowych (konsolowych) psychiczne, fizyczne i społeczne skutki uzależnień kształtowanie umiejętności podejmowania samodzielnych wyborów dotyczących własnego zdrowia i życia Wizyty gości/ specjalistów w szkole. Zajęcia warsztatowe pogadanki Pedagog, psycholog, wychowawca, pracownicy straży Miejskiej oraz z Poradni psychologiczno- Pedagogicznej. 3. Kształtowanie umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej i społecznej I-III zrozumienie znaczenia prawidłowej komunikacji poszerzenie umiejętności komunikacyjnych w kanale werbalnym i pozawerbalnym o nowe wzorce komunikacyjne podważanie nieefektywnych Cykliczne warsztaty tematyczne m.in. Biblioterapia, Dogoterapii, Straż Miejska Pedagog, psycholog, zaproszeni specjaliści i goście prowadzący zajęcia - 5 -
4. Umożliwienie uczniom samopoznania sposobów komunikacji, w tym barier komunikacyjnych. I-III poszerzenie samowiedzy, dostrzeganie własnych mocnych stron Biblioterapia, Dogoterapii, warsztaty. Psycholog, pedagog, specjaliści, goście 5. Zapobieganie agresji, w tym przemoc słowna, psychiczna i fizyczna 6. Inicjowanie działalności woluntarystycznejkształtowanie zachowań prospołecznych 7. Promocja zdrowia fizycznego i psychicznegow tym profilaktyka chorób dorastania 8. Doskonalenie warsztatu pracy nauczyciela 9. Udzielanie wsparcia rodzicom I- III poznanie źródeł własnej agresywności oraz sposobów konstruktywnego jej wyrażania sposoby reagowania na agresję innych osób I- III rozwijanie empatii i uwrażliwienie na potrzeby innych I- III Gotowość i umiejętność podejmowania odpowiedzialności za swoje zdrowie podnoszenie kwalifikacji pedagogicznych. spotkania informujące o sposobach udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej rodzice umożliwienie doskonalenia kompetencji wychowawczych dostarczenie wiedzy na temat uzależnień wsparcie w sytuacjach trudnych Cykliczne warsztaty. Spotkania z wolontariuszami, zaangażowanie w wolontariat szkolny. Gotowość i umiejętność podejmowania odpowiedzialności za swoje zdrowie, zajęcia z w-fu cykl zajęć w ramach pedagogicznych rad szkoleniowych, zachęcanie do samodoskonalenia się Prelekcje, rozmowy, porady, trening umiejętności wychowawczych Zaproszeni goście, pedagog w-fiści Dyrekcja, koordynator WDN Pedagog, specjaliści, Poradnia PP - 6 -
KLASY IV- VI L.P. Cele ogólne Adresaci Cele szczegółowe Sposoby realizacji realizatorzy 1. Profilaktyka uzależnień, w tym uzależnienia od TV, IV-VI rodzaje substancji i ich wpływ na psychikę 1. Wizyty gości/specjalistów w gier komputerowych, psychiczne, fizyczne i społeczne szkole. Internet, oraz środków skutki uzależnień 2. zajęcia warsztatowe na psychoaktywnych kształtowanie umiejętności podejmowania samodzielnych wyborów dotyczących własnego zdrowia i życia godzinie wychowawczej. formy pomocy dla osób uzależnionych i eksperymentujących mechanizm uzależnienia od Internetu oraz formy pomocy 2. Trening asertywności IV-VI kształtowanie kompetencji otwartego wyrażania swoich potrzeb w sytuacjach trudnych, w tym umiejętności odmawiania i reagowania w konstruktywny sposób na agresję 3. Kształtowanie umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej i społecznej IV-VI zrozumienie znaczenia prawidłowej komunikacji poszerzenie umiejętności komunikacyjnych w kanale werbalnym i pozawerbalnym o nowe wzorce komunikacyjne warsztaty tematyczne Cykliczne warsztaty tematyczne 1.pedagog i psycholog szkolny. 2. pracownicy straży Miejskiej oraz z Poradni psychologiczno- Pedagogicznej. Psycholog i pedagog szkolny, firmy zewnętrzne, Poradnia psychologiczno- Pedagogiczna Psycholog szkolny - 7 -
4. Umożliwienie uczniom samopoznania, kształtowanie obrazu swojej osoby 5. Nauka radzenia sobie z emocjami, w tym radzenie sobie ze stresem 6. Zapobieganie agresji, w tym przemoc słowna, psychiczna i fizyczna podważanie nieefektywnych sposobów komunikacji, w tym barier komunikacyjnych. IV-VI poszerzenie samowiedzy, adekwatne kształtowanie obrazu siebie zaznajomienie się z niebezpieczeństwami związanymi z nieprawidłowym obrazem siebie; anoreksja, bulimia itp. dostrzeganie własnych mocnych stron zapoznanie się z subkulturami młodzieżowymi IV-VI zrozumienie źródeł własnego stresu, opanowanie technik radzenia sobie z napięciem w sytuacjach stresujących. IV-VI poznanie źródeł własnej agresywności oraz sposobów konstruktywnego jej wyrażania sposoby reagowania na agresję innych osób 7. Edukacja seksualna VI omówienie następujących zagadnień: inicjacja, seks w kontekście relacji i wartości, znaczenie seksualności w życiu człowieka, antykoncepcja. budowanie dojrzałych postaw związanych z tą sferą życia oraz gotowości do odpowiedzialnego Cykliczne warsztaty tematyczne warsztaty tematyczne, Techniki relaksacyjne warsztaty tematyczne Spotkanie klasy ze specjalistami; spotkania indywidualne; zajęcia w ramach godzin Wychowania do życia w Rodzinie Psycholog szkolny Specjaliści z różnych placówek Pedagog, psycholog, Specjaliści z różnych placówek Specjaliści z różnych placówek, specjaliści z rejonowej PP, pedagog, nauczyciel WDŻ - 8 -
8. Doradztwo ścieżek edukacyjnych 9. Inicjowanie działalności woluntarystycznejkształtowanie zachowań prospołecznych 10. Promocja zdrowia fizycznego i psychicznegow tym profilaktyka chorób cywilizacyjnych i okresu dojrzewania 11. Udzielanie informacji nt. działalności sekt 12. Doskonalenie warsztatu pracy nauczyciela kierowania własną seksualnością. nabycie wiedzy o różnych orientacjach seksualnych. V-VI pomoc w podjęciu decyzji w sprawie dalszego kształcenia, w oparciu i wiedze nt. siebie. IV-VI rozwijanie empatii i uwrażliwienie na potrzeby innych IV-VI Gotowość i umiejętność podejmowania odpowiedzialności za swoje zdrowie: dostarczenie wiedzy nt. etiologii i charakterystyki wirusów, dróg zakażenia, grup zwiększonego ryzyka, działań bezpiecznych i ryzykownych, miejsc, gdzie można uzyskać pomoc VI dostarczenie wiedzy nt nieformalnych ruchów religijnych oraz zagrożeń z nimi związanych rodzaje sekt działających w Polsce sposoby manipulacji i ich skutki psychiczne podnoszenie kwalifikacji pedagogicznych. spotkania informujące o Absolwenci, rozmowy indywidualne -ogólnoszkolne akcje charytatywne Warsztaty, pogadanki prelekcje, pogadanki, mini wykłady, zajęcia w ramach godzin wychowawczych cykl zajęć w ramach pedagogicznych rad szkoleniowych Absolwenci, wychowawcy, pedagog Pedagog szkolny, psycholog, goście pedagog i pielęgniarka szkolna, specjaliści z poradni psychologicznych Fundacja Dominik - 9 -
13. Udzielanie wsparcia rodzicom sposobach udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej IV-VI umożliwienie doskonalenia kompetencji wychowawczych dostarczenie wiedzy na temat uzależnień wsparcie w sytuacjach trudnych Prelekcje, rozmowy, porady, trening umiejętności wychowawczych - 10 -