LOGISTYKA Zapasy Zapas: definicja Zapas to określona ilość dóbr znajdująca się w rozpatrywanym systemie logistycznym, bieżąco nie wykorzystywana, a przeznaczona do późniejszego przetworzenia lub sprzedaży. Dobra te mają określoną lokalizację, a ich ilość wyrażona jest w miarach ilościowych bądź wartościowych Zapasy: podział Ze względu na miejsce, w którym jest utrzymywany: Materiałów i surowców, Robót w toku, Produktów, Towarów, Materiałów pomocniczych i eksploatacyjnych. 1
Zapasy: podział Ze względu na znaczenie: Strategiczny: utrzymywany dla pozycji, których zapas rotuje (wykazuje przychody i rozchody), Zbędny: utrzymywany dla pozycji nie rotujących Zapas zabezpieczający Część zapasu rotującego, która ma za zadanie zabezpieczać przed: Niepewnością, co do rzeczywistego popytu, spowodowaną jego losowymi wahaniami (a co za tym idzie błędami prognoz), Przed niepewnością terminowości, jakości i zgodności ilościowej dostaw. Zapas zabezpieczający Wejście -opóźnione dostawy - niepełne dostawy (Z 2 ) Z Przechowywanie -ubytki naturalne -zagubienia -uszkodzenia -błędne wydania (Z 3 ) Wyjście - losowe zmiany zapotrzebowania (Z 1 ) 2
Zapas zabezpieczający Wielkość zapasu zabezpieczającego zależy od: Skali niepewności analizowanych na poprzednich slajdach, Długotrwałości cyklu uzupełniania zapasu i długości cyklu przeglądu, Przyjętego/ wymaganego poziomu obsługi. Zapas nadmierny Wielkość zapasu nierotującego przewyższająca wielkość zapasu zabezpieczającego Kroki niezbędne do właściwego kształtowania zapasów w przypadku zapotrzebowania niezależnego: Zebranie danych historycznych o popycie, długotrwałości cyklu dostawy, zgodności ilościowej i jakościowej, Prognoza popytu oparta na jednej z poniższych metod: Średniej (zwykłej i ważonej), Wygładzania wykładniczego, Analityczne (w tym regresji liniowej), Ekonometryczne (uwzględniające dane zewnętrzne). 3
Komentarz do prognoz: prognozy obarczone są błędami; dobrze zbudowany model prognostyczny powinien minimalizować błędy wynikające z losowości popytu: średni błąd prognozy (albo średni względny błąd prognozy) powinien być nieistotnie różny od zera, standardowy błąd lub bezwzględny powinien być jak najmniejszy (jakość prognozy wpływa na wielkość zapasu zabezpieczającego) Ocena losowych wahań popytu za pomocą odchylenia standardowego i współczynnika zmienności (iloraz odchylenia standardowego do wartości średniej), Przyjęcie jednego z teoretycznych rozkładów opisujących profil popytu: Normalny do opisu pozycji szybko i umiarkowanie rotujących, Poissona do opisu pozycji umiarkowanie i wolno rotujących, Wykładniczy do opisu pozycji wolno rotujących. Określenie cyklu uzupełniania zapasu i jego zmienności; Cykl uzupełniania zapasu zaczyna się momencie stwierdzenia potrzeby uzupełniania zapasu i kończy z chwilą udostępniania zapasu, obejmując: Złożenie zamówienia, Uzgodnienia z dostawcą, Przyjęcie zamówienia, Podjęcie produkcji/ kompletacji, Zakończenie produkcji/ kompletacji, Przygotowanie do wysyłki, Wysyłka, Transport, Rozładunek, Kontrola, Przyjęcie. 4
Oszacowanie kosztów związanych z gromadzeniem i utrzymywaniem zapasów, w tym kosztów: Gromadzenia (uzupełniania zapasów), Utrzymywania zapasów, Braku (niedoboru) zapasów. Konieczna jest znajomość kosztów: Zamówienia, realizacji, przyjęcia jednej dostawy, Utrzymania jednostki zapasów w czasie Ustalenie wymaganego poziomu obsługi, gwarantowanego przez zabezpieczającą część zapasu: Jako prawdopodobieństwa niewystąpienia braku w zapasie, Jako stopień ilościowej realizacji zamówień. Przyjęcie właściwego modelu odnawiania zapasów, na podstawie wyników omówionych analiz oraz rozpoznanych ograniczeń organizacyjnych 5
Modele odnawiania zapasu Oparty na poziomie informacyjnym (reorder level): Wykorzystuje wielkość zapasu informacyjnego, Wymaga znajomości zapasu dysponowanego, średniej wielkości popytu i cyklu uzupełniania zapasu, ich odchyleń, Może uwzględniać zapas zabezpieczający, Może opierać się na stałej bądź ekonomicznej wielkości partii. Zapas dysponowany (wolny) Z D1 = Z m Z D2 = Z m + Z T Z D2 = Z T Z D3 = (Z D1, Z D2 ) R Z D4 = (Z D1, Z D2, Z D3 ) - Z Z Zapas informacyjny Obejmuje zapas zabezpieczający i średni popyt w cyklu uzupełniania zapasu, Wielkość zapasu bezpieczeństwa wynika z wielkości współczynnika bezpieczeństwa i odchylenia standardowego popytu w cyklu dostawy, ZB PT 6
Ekonomiczna wielkość partii Wynika z planowanego popytu okresowego, kosztu uzupełniania zapasu dla jednej dostawy i kosztu magazynowania jednostki w zapasie EWZ P k 2 k mag uz Odnawianie zapasów 6 5 4 3 Zapas informacyjny 2 1 0 Cykl dostawy 4,9 Modele odnawiania zapasu Oparty na przeglądzie okresowym: Oparte na wielkości zapasu maksymalnego, Wymaga znajomości zapasu wolnego dysponowanego), Zmienną będzie wielkość zamówienia (Zmax-ZW), Przegląd przeprowadzany jest w stałym, z góry określonym cyklu. 7
Odnawianie zapasów 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 Zapas maksymalny 0 zamówienie zamówienie 4,9 zależny Opiera się na zasadzie planowania potrzeb materiałowych: Struktura wyrobu Zapas dysponowany Cykl dostawy/produkcji Wielkość partii dostawy/partii produkcyjnej Struktura wyrobu Może różnić się, w zależności od tego, kto ją opracowuje.. konstruktor A B E D F H F C G H 8
Struktura wyrobu Może różnić się, w zależności od tego, kto ją opracowuje.. Planista w dziale produkcji A B C D E F G H F H Cykle dostawy/ produkcji w zaopatrzeniu ustalane statystycznie lub uzgodnione z dostawcą (stałe) w produkcji wyliczane w oparciu o model szeregowy znaczenie okresów rezerwowych i przerw międzyoperacyjnych Wielkość dostawy/ partii produkcyjnej Przy ustalaniu wielkości partii dostawy / partii produkcyjnej w metodzie planowania zapotrzebowania materiałowego stosuje się te same metody co w zarządzaniu zapasami, w tym: stała wielkość partii pokrywająca zapotrzebowanie stałego okresu partia na partię partia o minimalnym koszcie całkowitym (LTC) stały rytm dostaw równoważenie zapotrzebowania pomiędzy okresami (part period balancing) algorytm Wagnera Whitina 9
Harmonogram zapotrzebowania materiałowego Jednostki terminów Zapotrzebowanie brutto Zapas dysponowany 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 20 15 8 Zapotrzebowanie netto Planowana Planowane zamówienie Harmonogram zapotrzebowania materiałowego Jednostki terminów Zapotrzebowanie brutto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 15 8 Zapas dysponowany Zapotrzebowanie netto Planowana Planowane zamówienie 20 20 20 5 5 5 5 5/ 22 25 25 3 22 22 22 22 Pomiar i ocena zapasów Wskaźnik pokrycia potrzeb zapasem: Wskaźnik rotacji: Z Wp P P Wr Z 10