Miron Czerniec Vior Bereza Juri Czerniec 3 OSZACOWANIE WPŁYWU MODUŁU NA TRWAŁOŚĆ STOŻKOWEJ PRZEKŁADNI EWOLWENTOWEJ O ZĘBACH SKOŚNYCH Sreszczenie. W aryule przedsawiono zodyfiowaną eodę badania ineyi zużywania przeładni sożowych z zębai sośnyi oraz przebadano wpływ odulu na ich rwałość. Usalono że zwięszenie odułu powodue wzros rwałości. Wynii obliczeń podano w posaci graficzne. Słowa luczowe: przeładnia sożowa o zębach sośnych eoda badania ineyi zużywania oduł zazębienia rwałość. WSTĘP Dla opisu procesu zużywania w przeładniach zębaych gdzie wysępue oczenie z poślizgie sosowany es auorsi odel aeayczny zużywania ściernego []. W oparciu o en odel ribologiczny przez auorów zosała opracowana eoda na szacowanie rwałości przeładni zębaych walcowych w dowolnie wybrany puncie zarysu zęba []. W pracy [3] z wyorzysanie e eody przeprowadzono analizę wpływu pochylenia linii zębów na zużycie nacisi syowe oraz prędość poślizgu. Jedny z naważnieszych paraerów przeładni zębaych es oduł zazębienia. W lieraurze bra danych doyczacych analizy wpływu odułu na rwałość przeładni walcowych oraz sożowych. W aryule przedsawiono zodyfiowaną eodę badania ineyi zużywania przeładni sożowych z zębai sośnyi oraz przebadano wpływ odulu na ich rwałość. BADANIE KINETYKI ZUŻYWANIA Zgodnie z wyniai pracy [3] wzór na zużycie liniowe w dowolny puncie zarysu a posać: 3 Insyu Technologicznych Syseów Inforacynych Wydział Mechaniczny Poliechnia Lubelsa. Kaedra Podsaw Technologii Pańswowy Uniwersye Pedagogiczny w Drohobyczu (Uraina). Dział Badań Nauowych Pańswowy Uniwersye Pedagogiczny w Drohobyczu (Uraina). 68
v ( fpaх ) h () C (.35 R ) h - zużycie zębów w puncie zarysu w ciągu czasu przeieszczenia ego punu na odległość b ( b - szeroość pola syu zębów); - nueraca ół: zębni oło zębae; f współczynni arcia ślizgowego; v prędość poślizgu; p - asyalne nacisi syowe; aх C - wsaźnii odporności na zużycie aeriałów pary ribologiczne; R - doraźna wyrzyałość aeriału przy rozciąganiu; b / v - czas zużywania się; v ω r sin - prędość przeieszczenia się punu syu po zarysie zęba; noinalny ą przyporu; ω - prędość ąowa zębnia; r z n /cosβ - proień óła podziałowego zębnia ory zienia się wzdłuż zęba ; n noralny oduł zazębienia zienny wzdłuż zęba; β - ą pochylenia linii zębów. Dla oceny zużycia sożowych ół zębaych wyorzysano zasępcze oła walcowe o zewnęrzny oraz wewnęrzny odułu zazębienia. Moduł noralny ax n in zęba oła sożowego będzie zienny na ego długości. Odpowiednio w sośnych przeładniach zębaych czołowy oduł zazębienia e bsin δ n +. () cos β z K Czołowy oduł zazębienia wzdłuż zęba oła sożowego w przeroach y będzie: y e (3) Re 69
b - długość zębów; y... b - współrzędna przerou zęba. Noralny oduł zazębienia wzdłuż zęba n y n cos β e cos β. (4) Re Wyiary oraz paraery ół sośnych zębaych : а) średnice średnie: d nzk /cos β d nzk /cosβ ; b) liczba zębów ół sożowych: zk z K ; c) liczba przełożenia uk zk / zk ; d) długość worzące sożów podziałowych R R +.5b; e) długość średnia worzące sożów podziałowych R d /sinδ; f) ąy sożów podziałowych: gδ u gδ u ; e K i) szeroość wieńca zębaego b R ψ/ ( 5ψ) Paraery ół walcowych zasępczych: а) liczba zębów: z zk /cosδ z zk /cosδ; b) liczba przełożenia u z z u. / K Zużycie zębów w dowolny puncie zarysu w ciągu zadanego czasu pracy przeładni h K 6n h. (5) Obliczenie rwałości przeładni dla zadanego granicznego zużycia przeprowadza się według wzóru: h h /6n h. (6) Masyalne nacisi syowe aõ p oraz szeroość pola syu b w y puncie oblicza się według wzorów Herza paх.564 N θ / ρ b.56 θ N ρ (7) 7
N N / l ³n w ; N siła iędzyzębna; θ ( ν ) / E + ( ν ) / E; E ν oduły Younga oraz współczynnii Poissone a aeriałów zębów; l - inialna długość linii przyporu w zazębieniu; in ρ - zreduowany proień rzywizny zarysów zębów; w liczba zazębień; n - liczba obroów ół. Dla walcowe zasępcze przeładni zębae o zębach sośnych ρρ ρ ρ + ρ (8) gdzie rzywizny zarysów zębów ρ rg b ρ ρ cos β ρ ρ cos β b g b arc( g cos ) arcg β β cos β ρ r ( r / r) cos arcg g b ( + ϕ ) r cos b r r z /cos β r z /cosβ u g ( + u) g ( ra / r ) cos cos r a r a r ) W + W cos( aw ( z + z) /cosβ r rcos / cos ra r + r r proienie ół podziałowych zębnia oraz oła zębaego; ϕ 4 - odsęp ąowy iędzy olenyi punai przyporu (pun weście w zazębienie pun 3 id); u liczba przełożenia ; z z- liczba zębów ół. Prędość poślizgu rb vβ ω ( rb + rb) [ g ϕ ]. (9) r b 7
Minialna długość linii przyporu bε ( n )( n ) β lіn cos βb εεβ gdy n + n β bε nn β lіn gdy n + nβ cos βb εεβ n n - części ułaowe współczynniów porycia ε ε ; β + ε z sin a b b sin β e e ε β π ω r ω r b b e r r r e r r r. sin a b z β π z ω Rozwiązanie zagadnienia przeprowadzono według nasępuących danych wyściowych: n 75 obr/in; β ; f.7; 4 5 6 ; u K 5 ( u 5); z K ; P W; b5 ; ψ.9...35; h.3 ; aeriały ół - zębni sal 38HМJА azoowana na głęboość.4....5 НВ 6; R 4 МPа R. 73 МPа τ S 365 МPа C 3.5 6 ; oło zębae sal 4H harowanie НВ 34; R 98 МPа R. 69 МPа τ S 345 МPа C.7 6.5; E E. 6 МPа ν ν.3; sarowanie ole z lepością ineayczną ν 5 ss; zazębienie ednoparowe oraz dwuparowe. + 5 Wynii rozwiązania nuerycznego podano na rys.. 7
in [godz] in [godz] in [godz] 5 5 5 5 5 6 5 4 3 4 5 [] 4 5 [] 6 6 а) β b) β 4 5 [] 6 u5 in in in in c) β Rys.. Zależność rwałości przeładni od odułu zazębienia: linie ciągle odpowiadaą y linie resowe y b in zazębienie ednoparowe in zazębienie dwuparowe 73
PODSUMOWANIE W wyniu rozwiązania nuerycznego usalono że rwałość przeładni ulega znaczneu zwięszeniu ze wzrose ąa pochylenia zębów oraz ze zwięszenie odułu. LITERATURA. Czerniec M. Wyrzyałość syowo-arciowa oraz rwałość syseów riboechnicznych ślizgowych. Wyd. Poliechnii Lubelsie. 49 s.. Czerniec M. Kiełbińsi J. Prognozowanie rwałości ribologiczne ół zębaych walcowych ewolwenowych. Wyd. Poliechnii Lubelsie 3. 44 s. 3. Czerniec M. Kiełbińsi J. Analiza wpływu pochylenia linii zebów w przeładni walcowe ewolwenowe na zużycie nacisi syowe oraz prędość poślizgu. Tribologia 5/8. VALUE OF MODULE NFLUENCE ON CONIC EVOLVENT GEAR LONGEVITY WITH OBLIQUE COGS Absrac In he aricle odified invesigaion ehod of ineics wear of conic gears wih oblique cogs has been presened. Esablished ha odule increase leads o increase of longeviy. Resuls of invesigaions have been presened graphically. Key words: conic gear wih oblique cogs invesigaion ehod of ineics wear hooing odule longeviy. 74