RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ BEZPIECZEŃSTWO W SZKOLE Przeprowadzonej w Szkole Podstawowej w Augustowie, w edukacji wczesnoszkolnej w roku szkolnym 2016 / 2017 obszar 1. Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki wymaganie 1.4. Respektowane są normy społeczne Opracował zespół w składzie: 1. Grażyna Breńko 2. Irena Jefimiuk 3. Barbara Ostaszewicz 1
1. Podstawa prawna Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego 2. Przedmiot ewaluacji Respektowanie norm społecznych w szkole 3. Cele ewaluacji Zebranie danych na temat bezpieczeństwa w szkole. Ocena poczucia bezpieczeństwa w szkole wśród uczniów i rodziców. Ocena efektywności realizowanych w szkole działań i programów z zakresu profilaktyki i bezpieczeństwa. Dostosowanie dotychczas podejmowanych działań w zakresie bezpieczeństwa pod kątem oczekiwań uczniów i rodziców. 4. Pytania kluczowe Czy szkoła zapewnia uczniom bezpieczeństwo? Jeśli tak, to w jaki sposób? Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? Czy są w szkole miejsca niebezpieczne? Jeśli tak, to które? Jakich zachowań dotyczą identyfikowane przez uczniów zagrożenia? Z jakich źródeł pochodzą? Jakie negatywne zachowania występują w szkole najczęściej? Jakie działania eliminujące negatywne zachowania oraz mające na celu wzmacnianie właściwych zachowań podejmuje szkoła i w jakiej formie analizuje się skuteczność tych działań? 5. Metody i techniki Ankieta Obserwacja Analiza dokumentów 6. Dobór próby badawczej Klasy III edukacji wczesnoszkolnej Nauczyciele klas I-III edukacji wczesnoszkolnej Rodzice dzieci z klas I III edukacji wczesnoszkolnej 7. Charakterystyka ewaluacji Ewaluację przeprowadzono w Szkole Podstawowej w Augustowie, w edukacji wczesnoszkolnej. Zadaniem zespołu było przeprowadzenie ewaluacji wewnętrznej obszaru 1.4. Respektowane są normy społeczne. Zbierane informacje pochodziły z ankiet przeprowadzonych wśród rodziców, uczniów i nauczycieli. Badaniami objęto 2
103 osobową grupę odbiorców: 68 rodziców, 30 uczniów i 5 nauczycieli. Analizie poddano również dokumentację szkolną m. in. Statut Szkoły, Program Wychowawczy, Program Profilaktyki i Przedmiotowy System Oceniania. 8. Prezentacja wyników ewaluacji W badaniu wzięło udział 68 rodziców uczniów z klas I III. Ankieta zawierała pytania w których można było wskazać więcej niż jedną odpowiedź. ANKIETA DLA RODZICÓW 1. Czy Państwa dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? Tak - 39 Raczej tak - 27 Nie - 2 Raczej nie - 0 2. Czy jest coś, czego Państwa dziecko się boi w szkole? Tak - 6 Nie - 62 Jeśli tak to, czego - 6 (niektórych uczniów ze starszych klas).. 3. Czy ostatnio Państwa dziecko spotkało się w szkole z przejawami przemocy i agresji? Tak - 10 Nie - 50 Czasami - 8 Nic o tym nie wiem - 0 4. Jeśli Państwa dziecko miało do czynienia z przejawami agresji to, w jaki sposób Pan/Pani się o tym dowiedziała? Od swojego dziecka - 33 Od kolegów/koleżanek swojego dziecka - 1 Od nauczyciela lub dyrektora szkoły - 4 Podczas zebrania z rodzicami - 2 W inny sposób - 3 5. Gdzie dziecko zetknęło się z przejawami agresji i przemocy? Na terenie szkoły - 24 Poza szkołą - 0 Nie miało takiego doświadczenia - 36 3
6. Jakie rodzaje zachowań agresywnych dotknęło Państwa dziecko w szkole?(można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź): Przezywanie, wyśmiewanie, obrażanie -24 Zastraszanie, grożenie, szantażowanie, dokuczanie - 6 Popychanie, szarpanie - 9 Kopanie, bicie - 7 Kradzież w szkole - 4 Inne, jakie 0.. 7.Jeśli dziecko było ofiarą przemocy w szkole, to kto był jej sprawcą: (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) Uczniowie starszych klas - 8 Rówieśnicy -22 Inne osoby - 2 8. Czy są miejsca w szkole i jej pobliżu, które Państwa dziecko uważa za niebezpieczne? Nie - 61 Tak, jakie - 4 (szatnia, łazienka, toaleta).. 9. Czy Państwa zdaniem nauczyciele szybko reagują na niewłaściwe zachowania uczniów? Tak - 57 Nie - 8 10. Jakie zadania wychowawcze podejmują Państwo wspólnie z wychowawcą, psychologiem, nauczycielem? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) Nie ma potrzeby konsultacji z nauczycielami w sprawach zachowania dziecka. - 3 Pomoc w organizacji imprez klasowych czy szkolnych. - 37 Rozmowy na temat eliminowania negatywnych zachowań i trudności w nauce w czasie zebrań. - 37 Wspólne rozwiązywanie problemów dotyczących niepokojących sytuacji wychowawczych. - 35 Rozmowy z nauczycielami, psychologiem. - 33 Dbanie o punktualność, odrabianie zadań, staranie się o dobro klasy i odpowiedni stosunek do nauczycieli, personelu i kolegów. - 52 Inne 0.. 4
Podsumowanie ankiety dla rodziców 79% ankietowanych rodziców stwierdziło, że dzieci czują się w szkole bezpiecznie, natomiast 3% rodziców wskazało, że nie. Zdecydowana większość rodziców 91 % odpowiedziała, że ich dziecko nie boi się niczego w szkole, natomiast 9% rodziców odpowiedziało tak pisząc, że ich dzieci boją się niektórych uczniów ze starszych klas. 74% rodziców zadeklarowało, że ich dziecko nie spotkało się z przejawami przemocy i agresji w szkole natomiast 12% rodziców uznało, że ich dziecko miało jednak do czynienia z przemocą i agresją w szkole. Ponad 49% rodziców dowiaduje się od swoich dzieci o doznaniach przemocy i agresji, natomiast w najmniejszym stopniu od kolegów/koleżanek swojego dziecka 3% rodziców. 40% rodziców nie udzieliło żadnej odpowiedzi. 53% rodziców uważa, że ich dziecko nie miało doświadczenia z przejawami przemocy i agresji, natomiast 35% rodziców zaznaczyło odpowiedź na terenie szkoły. Nikt z ankietowanych nie udzielił odpowiedzi poza szkołą. 12% rodziców nie udzieliło żadnej odpowiedzi. 42% rodziców uważa, że do najczęściej stosowanych zachowań agresywnych, dotkniętych przez ich dzieci należą przezywanie, wyśmiewanie, obrażanie, natomiast 9% rodziców uznało kopanie, bicie. 40% ankietowanych rodziców nie udzieliło żadnej odpowiedzi. Zdaniem 32% rodziców sprawcą przemocy są rówieśnicy, a 12% rodziców uważa, że uczniowie klas starszych. 54% rodziców nie wskazało nikogo. 90% rodziców uważa, że w szkole nie ma takich miejsc, w których dziecko czułoby się mniej bezpieczne, natomiast 6% rodziców uważa, że miejscami mniej bezpiecznymi jest łazienka, toaleta, szatnia. 4% rodziców nie udzieliło żadnej odpowiedzi. Zdaniem rodziców nauczyciele szybko reagują na niewłaściwe zachowania uczniów (84%), natomiast 12% rodziców odpowiedziało nie. 4% rodziców nie udzieliło żadnej odpowiedzi. Większość rodziców 62% zadeklarowała, iż udziela pomocy swoim dzieciom w odrabianiu prac domowych, dbaniu o punktualność, stara się o dobro klasy i odpowiedni stosunek do nauczycieli, personelu i kolegów. 55% rodziców prowadziło rozmowy na temat eliminowania negatywnych zachowań i trudności w nauce w czasie zebrań jak również angażowali się w pomoc w organizacji imprez klasowych czy szkolnych. 51% rodziców wspólnie z nauczycielami rozwiązywało problemy dotyczące niepokojących sytuacji wychowawczych; 48% rodziców twierdzi, iż uczestniczyło w rozmowach z nauczycielami, psychologiem; 4% rodziców nie udzieliło żadnej odpowiedzi. 5
ANKIETA DLA UCZNIÓW KLAS III W badaniu wzięło udział 30 uczniów z klas III. Ankieta zawierała pytania w których można było wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 1. Czy uważasz, że twoja szkoła jest miejscem bezpiecznym dla uczniów? tak -26 nie - 0 nie wiem -4 2. W których miejscach w szkole najchętniej przebywasz podczas przerw? na korytarzu/przed salą - 27 w szatni -1 w toalecie -1 w bibliotece - 6 w sali gimnastycznej - 1 przed szkołą (w pogodne dni) - 3 na świetlicy - 2 w innym miejscu (jakim?)..sali- 7... 3. Czy wśród podanych wyżej są miejsca, których raczej unikasz? tak, są takie miejsca (wskaż, które) -7 w toalecie, przed szkołą, w sali gimnastycznej, gimnazjum nie ma takich miejsc - 23 4. Jeśli czujesz się mniej bezpiecznie, to dzieje się to najczęściej: przed lekcjami -1 po lekcjach -1 podczas przerw - 8 w czasie lekcji - 0 na boisku (sali gimnastycznej - 2 w kolejce na jadalni - 0 w szatni -3 w innym miejscu (jakim?) na podwórku -1... nie czuję się zagrożony - 17 5. Czy na terenie szkoły byłeś/-aś ofiarą przemocy? pobito cię - 0 sprowokowano do bójki - 1 stawałeś/-aś w obronie słabszego -11 dokuczali ci koledzy/koleżanki - 5 okradziono Cię - 0 żądano od Ciebie pieniędzy - 0 nie spotykają cię żadne przykrości - 23 6
6. Czy na terenie szkoły byłeś/-aś świadkiem: stosowania przemocy słownej (np. wyzwisk, obrażania) -5 stosowania przemocy fizycznej (np. bicia, popychania) - 3 wymuszania pieniędzy - 0 innych (wskaż jakich).- 0... nic nie wiesz o takich rzeczach - 22 7. Jeśli byłeś/-aś ofiarą bądź świadkiem powyższych zdarzeń, to poinformowałeś/-aś o tym: dyrektora szkoły -1 wychowawcę -13 nauczyciela - 11 psychologa szkolnego rodziców - 6 kolegów lub rodzeństwo - 1 nikogo nie informowałem/-am -0 nie byłem/-am świadkiem - 10 8. Czy w ostatnim czasie spotkała cię w szkole jakakolwiek przykrość? ze strony kolegów/koleżanek - 7 z powodu problemów w nauce - 0 z powodu trudnej sytuacji w domu -5 nie spotkała mnie żadna przykrość - 19 9. W trudnych sytuacjach zwracasz się o pomoc do: rodziców - 18 rodzeństwa - 4 wychowawcy lub nauczyciela - 18 kolegów/koleżanek - 5 do kogoś z rodziny - 4 innych osób (jakich?) - 0... nie zwracam się do nikogo 4 Podsumowanie ankiety dla uczniów klas III Zdecydowana większość 87% ankietowanych uczniów twierdzi, że szkoła jest miejscem dla nich bezpiecznym. Najchętniej przerwy spędzają na korytarzu/przed salą lekcyjną 90%, w bibliotece 20% i w sali lekcyjnej 23% zaś w pogodne dni przed szkołą 10%. Ponad 77% badanych twierdzi, że nie ma w szkole miejsc, których zdarzałoby się im unikać, jednak 27 % wskazuje takie miejsca, jak toaleta, teren przed szkołą, sala gimnastyczna czy gimnazjum. 57% uczniów nie czuje się szczególnie zagrożona, jeśli zdarzają się sytuacje zwiększonego dyskomfortu, to ma to miejsce szczególnie podczas przerw 27% i w szatni 10%. 7
Uczniowie deklarujący, że na terenie szkoły padli ofiarą przemocy wskazują, iż działo się to w sytuacji, gdy stawali w obronie słabszego 37%, zaś 17% przyznaje że dokuczali im koledzy bądź koleżanki.57% deklaruje że nie spotykają ich żadne przykrości. 17% uczniów było obiektem agresji słownej, stosowania przemocy fizycznej 10%.73% badanych nic nie wie o takich rzeczach. O faktach powyższych uczniowie informują najczęściej wychowawcę 43% lub innych nauczycieli 37%, rodziców 20%. 63% ankietowanych uczniów przyznaje, że w ostatnim czasie nie spotkała ich w szkole jakakolwiek przykrość, jednak jeśli takowa ma miejsce, to źródło jej tkwi w relacjach z rówieśnikami 23%. 17% wskazuje jako problemy z powodu trudnej sytuacji w domu. Uczniowie w trudnych sytuacjach zwracają się o pomoc przede wszystkim do rodziców 60% i wychowawcy lub nauczyciela 60%, na drugim miejscu wskazują kolegów i koleżanki 17%, a 13% zwraca się do rodzeństwa lub do kogoś z rodziny. ANKIETA DLA NAUCZYCIELI W badaniu wzięło udział 5 nauczycieli z klas I III. Ankieta zawierała pytania w których można było wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 1. Czy według Pani/Pana miejsca, w których uczniowie spędzają przerwy są bezpieczne? Tak -5 Nie -0 Nie wszystkie -0 Nie mam zdania -0 2. Czy miejsca te są monitorowane? Tak wszystkie -0 Tak, ale nie wszystkie -5 Nie -0 Nie wiem -0 3. Czy według Pani/Pana są w szkole miejsca niebezpieczne? Tak -0 Nie -5 Jeśli tak to proszę napisać które? - 0... 4. Z jakimi problemami spotyka się Pan/i w czasie dyżurów na przerwach? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź): Popychanie -5 Bójki -0 Agresja słowna -3 Wyłudzanie -0 Inne ( jakie?) -0... 8
5. W jaki sposób Pan/i reaguje? (można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź Zwracam uwagę -5 Proszę o pomoc wychowawcę, psychologa -0 Inny sposób -0 6.Czy zgłasza Pan/i komuś zajście? Tak -3 Nie -0 Zależy od sytuacji -2 7. Jeżeli tak, to komu? Wychowawcy -5 Psychologa -2 Dyrekcji -0 Rodzicom -0 8. Czy zdaniem Pana/i szkoła zapewnia uczniom pełne bezpieczeństwo w czasie przerw lekcyjnych? Tak -5 Nie -0 Nie mam zdania -0 9. Jeśli tak, to jakie znane Panu/i działania podejmuje szkoła w celu zapewnienia bezpieczeństwa? Dyżury nauczycieli -5 Monitoring -4 Szkolenia -3 Współpraca z psychologiem szkolnym -4 Inne (jakie?) -0... 10. Jeśli ma Pan/i jakieś uwagi lub propozycje dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa, proszę napisać. -0 Podsumowanie ankiety dla nauczycieli Ankieta dotycząca stanu bezpieczeństwa w szkole składała się z 10 pytań i była anonimowa. Wypełniło ją pięciu nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Wyniki jej przedstawiają się następująco: 1.Na pytanie: Czy wg Pani/Pana miejsca, w których uczniowie spędzają przerwy są bezpieczne? tak odpowiedziało jednogłośnie 100% n-li. 2.Na pytanie: Czy miejsca te są monitorowane? twierdząco czyli tak z zastrzeżeniem, że nie wszystkie, również odpowiedziało 100%. 9
3.Na pytanie: Czy w szkole są miejsca niebezpieczne? wszyscy odpowiedzieli, iż miejsc takich nie ma. 4.Na pytanie : Z jakimi problemami spotyka się Pani/Pan w czasie dyżurów na przerwach? 100% wskazało popychanie i 60% agresję słowną. Można było wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 5. Na pytanie: W jaki sposób Pani/ Pan reaguje w takich sytuacjach? 100% odpowiedziało, iż zwraca uwagę, a 40% dodatkowo, iż proszą o pomoc wychowawcę lub psychologa. W tym pytaniu również można było zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź. 6.Na pytanie: Czy zgłasza Pani/ Pan komuś zajście? 60% odpowiedziało tak, a 40%, iż zależy to od sytuacji. 7.Na pytanie : Jeśli tak to komu? 100% odpowiedziało, że wychowawcy, 40% dla psychologa. W odpowiedzi na to pytanie można było wskazać więcej niż jedną możliwość. 8.Na pytanie: Czy zdaniem Pani/Pana szkoła zapewnia uczniom pełne bezpieczeństwo w czasie przerw lekcyjnych? 100% odpowiedziało tak. 9.Na pytanie: Jakie znane działania podejmuje szkoła w celu zapewnienia bezpieczeństwa?: 100% wskazało: dyżury nauczycieli, monitoring, szkolenia i współpracę z psychologiem szkolnym. Podsumowanie analizy dokumentów szkolnych. Na podstawie analizy dokumentów szkolnych stwierdza się, iż one jasno i precyzyjnie określają prawa i obowiązki ucznia. Ustalają jak powinien zachowywać się uczeń, jakie są wobec niego oczekiwania oraz konsekwencje niewłaściwego zachowania. Wszystkie te dokumenty dostępne są na stronie internetowej szkoły oraz u dyrektora. Rodzice zapoznawani są z wybranymi zagadnieniami tych dokumentów podczas zebrań z rodzicami. Dodatkowo w ciągu roku szkolnego w zależności od potrzeb klasy czy indywidualnych danego ucznia i rodzica wraca się do dokumentów szkolnych, powołuje się na nie i odnosi się do nich w rozmowach. Negatywne czy naruszające przyjęte normy zachowania ucznia są na bieżąco omawiane w grupie lub w rozmowach indywidualnych z uczniem, a często również z rodzicem. Wszelkie zachowania agresywne są zgłaszane rodzicom i psychologowi. Podejmowane działania są zgodne z prawami i obowiązkami ucznia i nauczyciela. 9. Wnioski i rekomendacje Mocne strony: 1. W zdecydowanej większości uczniowie czują się w szkole bezpiecznie. 2. Uczniowie i rodzice deklarują, że nie ma miejsc niebezpiecznych w szkole. 10
3. Zdaniem rodziców ich dzieci czują się w szkole bezpiecznie. 4. Rodzice mają możliwość dzielenia się z nauczycielami swoimi opiniami na temat pracy szkoły i sposobu wychowania. 5. Nauczyciele pełnią dyżury, zauważają niewłaściwe zachowania uczniów i odpowiednio na nie reagują. 6. Szkoła współpracuje z rodzicami w zakresie bezpieczeństwa. 7. Dzieci rozumieją i potrafią określić właściwe zachowania, znają konsekwencje nie przestrzegania ustalonych zasad, wiedzą jakich zachowań się od nich oczekuje. 8. W szkole nie dochodzi do niebezpiecznych sytuacji tjk. bójki, grożenie. 9. Nauczyciele realizują zagadnienia bezpieczeństwa w różnych formach. Najczęściej są to zajęcia lekcyjne, współpraca z instytucjami zajmującymi się bezpieczeństwem. Słabe strony: 1. Nie wszyscy uczniowie przestrzegają norm i zasad obowiązujących w szkole mimo iż znają konsekwencje niewłaściwego zachowania. 2. Najczęściej występujące problemy, które wpływają na poczucie bezpieczeństwa według uczniów i rodziców to przezywanie, wyśmiewanie, obrażanie, popychanie. 3. Zwiększenie uwagi nauczycieli dyżurujących okolice szatni i toalety. 4. W dalszym ciągu zauważać i identyfikować niewłaściwe zachowania uczniów podczas przerw i właściwie na nie reagować. Wnioski do dalszej pracy 1. Eliminować i zmniejszyć niebezpieczne sytuacje w miejscach wymienionych przez uczniów i rodziców. 2. W dalszym ciągu podejmować działania zmierzające do ograniczenia przypadku przemocy słownej. 11