Wybrane narzędzia operacyjnego controllingu finansowego Operational
Kontrola, jako ostatni etap controllingu: pomiar stopnia osiągnięcia celu, poprzez porównanie założeń planu z rezultatami działalności (z tym, co rzeczywiście zostało osiągnięte), czyli poprzez porównanie tego, jak powinno być (plan), z tym, jak jest (rzeczywistość).
Etapy kontroli: 1. Ustalenie stanu rzeczywistego 2. Porównanie stanu rzeczywistego z oczekiwanym (wykonania ze wzorcem) 3. Wyjaśnienie przyczyn wystąpienia ewentualnych różnic (odchyleń) pomiędzy stanem faktycznym a oczekiwanym 4. Podjęcie działań korygujących
Kryterium klasyfikacji: znaczenie Kryterium klasyfikacji: zdolność kontrolowania Kryterium klasyfikacji: kierunek Odchylenia istotne Odchylenia zależne Odchylenia korzystne Odchylenia nieistotne Odchylenia niezależne Odchylenia niekorzystne
Odchylenie całkowite (łączne) Odchylenie ilościowe Odchylenie jakościowe (efektywnościowe, wydajnościowe) Odchylenie wartościowe (cenowe) Odchylenia cząstkowe
Wybrane metody ustalania odchyleń cząstkowych: Metoda kolejnych podstawień (różnicowania i podstawień łańcuchowych) Metoda funkcyjna Metoda różnic cząstkowych
Metoda kolejnych podstawień: różnicowania: podstawień łańcuchowych:
Przykład Cementownia Rock Cementownia Rock (CR) specjalizuje się w produkcji cementu portlandzkiego typu CEM I klasy wytrzymałościowej 42,5 R. Ze względu na fakt, że zakłady produkcyjne CR znajdują się w Miszewie (woj. pomorskie), jedynymi odbiorcami jej wyrobów są składy budowlane działające w okolicach Trójmiasta CR nie planuje sprzedawać swojego produktu w innych regionach Polski. Produkcja w CR prowadzona jest na trzy zmiany (3 x 8 godzin), bez przerwy taką organizację pracy wymusza technologia wytwarzania cementu ma to na celu uniknięcie wystudzenia pieca do wypału klinkieru, który jest głównym składnikiem cementu (wypalanie odbywa się w temperaturze 1450 stopni). CR dysponuje jednym piecem do wypału o dobowej wydajności 4 tys. ton, co (zakładając, że rok ma 365 dni) daje roczny potencjał produkcji na poziomie 1,46 mln ton.
Przykład Cementownia Rock Poniższa tabela zawiera wybrane dane sprzedażowe dotyczące dwóch kolejnych miesięcy: Polecenie: Proszę porównać wartość przychodów uzyskanych przez CR w maju i w czerwcu, poprzez wskazanie wpływu poszczególnych czynników, tj. ustalenie wartości trzech odchyleń cząstkowych (zmiany wielkości rynku, zmiany udziału w rynku oraz zmiany ceny) proszę dokonać analizy przyczynowej, wykorzystując metodę różnicowania Uzyskane wyniki proszę krótko zinterpretować.
Przykład Cementownia Rock Zmienne koszty produkcji cementu obejmują przede wszystkim wartość zużytych materiałów (wapienia, glinokrzemianów oraz gipsu), a także koszt energii zużytej przez piec, w tym energii elektrycznej. Z kolei główną część stałych kosztów produkcji stanowią koszty amortyzacji pieca i pozostałych maszyn i urządzeń.
Przykład Cementownia Rock Poniższa tabela zawiera porównanie planu i danych rzeczywistych w odniesieniu do kosztów zużycia energii elektrycznej w lipcu. Polecenie: Proszę porównać planowaną i faktyczną wartość kosztów zużycia energii elektrycznej w lipcu, poprzez wskazanie wpływu poszczególnych czynników, tj. ustalenie wartości trzech odchyleń cząstkowych (wielkości produkcji, jednostkowego zużycia oraz ceny jednostkowej) proszę dokonać analizy przyczynowej, wykorzystując metodę różnicowania. Uzyskane wyniki proszę krótko zinterpretować.
Przykład LuxGarden Przedsiębiorstwo LuxGarden jest producentem wysokiej jakości drewnianych leżaków ogrodowych. Leżaki są wytwarzane w zakładach ulokowanych w Elblągu. Produkcja jest częściowo zautomatyzowana, jednak etap wykończenia i zdobienia jest realizowany całkowicie ręcznie. W produkcji wykorzystywane są trzy rodzaje obrabiarek: wiertarko-frezarka, wielofunkcyjna piła mechaniczna oraz dłutownica łańcuchowa. Od kilku miesięcy firma koncentruje się na wytwarzaniu jednorodnych leżaków, które okazały się być hitem rynkowym. Ze względu na stale rosnącą liczbę zamówień, zakład funkcjonuje 7 dni w tygodniu, na jedną zmianę dzienna norma czasu pracy wynosi 8 godzin. Po uwzględnieniu dni ustawowo wolnych od pracy, roczna liczba dni roboczych wynosi 360.
Przykład LuxGarden Porównując ze sobą poszczególne miesiące i kwartały, produkcja LuxGarden charakteryzuje się wysokim stopniem rytmiczności. Spółka zatrudnia 28 pełnoetatowych pracowników na stanowiskach robotniczych, 2 przedstawicieli handlowych oraz 3 osoby pełniące funkcje administracyjne. Formą wynagrodzenia przewidzianą dla pracowników produkcyjnych (robotników) jest wynagrodzenie czasowe, dla którego podstawową jednostką rozliczeniową jest 1 roboczogodzina. Z kolei wynagrodzenie pozostałych pracowników jest ustalane w oparciu o wcześniej przyjęte stawki miesięczne. LuxGarden współpracuje z kilkunastoma sklepami handlującymi meblami oraz artykułami ogrodowymi. Produkty LuxGarden są dostępne niemal w całej Polsce oraz w niektórych regionach Niemiec.
Przykład LuxGarden Poniżej zamieszczono dane dotyczące planów produkcyjnych na najbliższy miesiąc (kwiecień): wielkość produkcji: 1 950 leżaków liczba dni roboczych: 30 stawka wynagrodzenia za 1 rh: 17 zł Na początku maja postanowiono podsumować wykonanie kwietniowego planu. Poniżej zamieszczono dane rzeczywiste (faktycznie zrealizowane): wielkość produkcji: 1 810 leżaków liczba dni roboczych: 29 (1 dzień przestoju w wyniku przerwy w dostawie energii elektrycznej) stawka wynagrodzenia za 1 rh: 17,60 zł Polecenie: Wykorzystując metodę różnicowania, proszę dokonać analizy odchyleń od budżetu (planu) odnośnie kosztów płac bezpośrednich analiza powinna mieć możliwie najwyższy stopień szczegółowości.