Medyczne czynności ratunkowe - techniki zabiegów ratowniczych

SYLABUS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA Lp. Element Opis 1 Nazwa przedmiotu/ modułu Medyczne czynności ratunkowe - techniki zabiegów ratowniczych 2 Typ przedmiotu/ modułu obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod przedmiotu/ modułu PPWSZ-RM-1-26 Kierunek, kierunek: Ratownictwo medyczne 5 specjalność, specjalność: poziom i profil poziom : studia pierwszego / drugiego stopnia profil : praktyczny 6 Forma studiów stacjonarne niestacjonarne 7 Rok studiów, Rok II, semestr 3 i 4 Rok II, semestr 3 i 4 8 9 10 semestr Forma zajęć i liczba godzin dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela i studentów Punkty ECTS (wg planu studiów) Stacjonarne: ćwiczeń laboratoryjnych: semestr 3 60h semestr 4 45h Forma aktywności studenta Obciążenie studenta na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich, w tym: 7 (w semestrze 3 4 ECTS + w semestrze 4 3 ECTS) Niestacjonarne: ćwiczeń laboratoryjnych: semestr 3 60 semestr 4 45 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta Studia stacjonarne Studia niestacjonarne godz.: 110 ECTS: 5 godz.: 110 ECTS: 5 Udział w wykładach (godz.) 0 0 Udział w ćwiczeniach/ seminariach/ zajęciach praktycznych/ praktykach zawodowych (godz.) 105 105 Dodatkowe godziny kontaktowe z nauczycielem (godz.) 3 3 Udział w egzaminie (godz.) 2 2 Obciążenie studenta związane z nauką samodzielną, w tym: godz.: 65 ECTS: 2 godz.: 65 ECTS: 2 Samodzielne studiowanie tematyki zajęć/ przygotowanie się do 20 20 ćwiczeń (godz.) Przygotowanie do zaliczenia/ egzaminu (godz.) 30 30 Wykonanie zadań domowych (referat, projekt, prezentacja itd.) (godz.) 15 15

11 12 13 14 Obciążenie studenta w ramach zajęć związanych z praktycznym godz.: 155 ECTS: 6 godz.: 155 ECTS: 6 przygotowaniem zawodowym Suma (obciążenie studenta na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich oraz związane z nauką samodzielną) godz.: 175 ECTS: 7 godz.: 175 ECTS: 7 Nauczyciel akademicki odpowiedzialny za przedmiot/ Dr Dorota Ogonowska moduł (egzaminujący) Nauczyciele akademiccy prowadzący przedmiot/ moduł Wymagania (kompetencje) wstępne Założenia i cele przedmiotu Dr Dorota Ogonowska Mgr Marta Olesiak Uzyskanie zaliczenia z przedmiotów: Kwalifikowana I pomoc, Medyczne czynności ratunkowe techniki zabiegów diagnostycznych i leczniczych. Wyposażenie studenta w wiedzę i umiejętności niezbędne do wdrażania standardów oraz specjalistycznych procedur ratowniczych podejmowanych przez ratownika medycznego w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia wobec człowieka w różnym stanie zdrowia i wieku w oparciu o sformułowaną diagnozę ratowniczą oraz kształtowanie postawy świadczącej o profesjonalizmie zawodowym. W1 Opis efektów w zakresie: WIEDZY Omawia podstawowe i specjalistyczne metody i techniki oceny i monitorowania stanu zdrowia stosowane w praktyce ratownika medycznego Odniesienie do kierunkowych efektów K1_W03 Odniesienie do efektów dla obszaru M1_W03 M1_W05 15 Efekty W2 Zna teoretyczne podstawy podejmowanych działań interwencyjnych ze szczególnym uwzględnieniem działań zabezpieczających, ewakuacyjnych, transportowych, świadczeń zdrowotnych w tym medycznych czynności ratunkowych oraz innych będących w kompetencji ratownika medycznego zgodnie z zapisami Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz innych obowiązujących aktów prawnych. K1_W12 M1_W05 M1_W07 W3 Posiada podstawową wiedzę dotyczącą procedur i standardów postępowania ratowniczego w określonych stanach klinicznych z uwzgl. pacjenta w różnych grupach wiekowych. K1_W13 M1_W05 W4 W5 Zna cele, wskazania, przeciwskazania, zasady oraz technikę wykonania świadczeń zdrowotnych w tym medycznych czynności ratunkowych i działań ratowniczych podejmowanych przez ratownika medycznego Zna i wyjaśnia mechanizmy działania oraz skutki terapeutyczne różnych grup leków ze szczególnym uwzględnieniem leków podawanych przez ratownika medycznego. K1_W17 K1_W18 M1_W05 M1_W07 M1_W07 M1_W10

W6 W7 U1 Zna skutki uboczne, powikłania zawinione i niezawinione realizowanych przez ratownika medycznego świadczeń zdrowotnych w tym medycznych czynności ratunkowych oraz działań ratowniczych. Zna podstawowe zasady BHP obowiązujące w miejscu pracy ratownika medycznego, posiada podstawową wiedzę z zakresu ergonomii w kształtowaniu materialnego środowiska pracy człowieka. UMIEJĘTNOŚCI Potrafi rozpoznać stan nagłego zagrożenia życia oraz podjąć i prowadzić podstawową i zaawansowaną resuscytację krążeniowooddechową w każdej grupie wiekowej zgodnie z aktualnie obowiązującą wiedzą medyczną. K1_W19 K1_W20 K1_U02 M1_W07 U2 U3 U4 U5 U6 U7 U8 Potrafi zastosować ułożenie w pozycji właściwej dla stanu pacjenta i odniesionych obrażeń. Potrafi przywrócić i zabezpieczyć drożność dróg oddechowych metodami przyrządowymi z zastosowaniem w szczególności: rurki ustnogardłowej, rurki nosowo-gardłowej oraz przyrządów nadgłośniowych. Potrafi przywrócić drożność dróg oddechowych metodami przyrządowymi z zastosowaniem konikopunkcji Potrafi wykonać intubację dotchawiczą i prowadzić wentylację nieinwazyjną zgodnie z kompetencjami ratownika medycznego. Potrafi odessać drogi oddechowe. Potrafi monitorować czynności układu oddechowego. Potrafi podjąć tlenoterapię czynną, wspomaganie oddechu oraz sztuczną wentylacji płuc metodami bezprzyrządowymi i przyrządowymi z użyciem tlenu lub powietrza w tym z użyciem respiratora. K1_U03 K1_U05 K1_U06 K1_U07 K1_U08 K1_U09 K1_U13 U9 U10 Potrafi wykonać elektrokardiografię i rozpoznać zapis wskazujący na bezpośrednie zagrożenie życia. Potrafi wykonać defibrylację manualną na podstawie EKG lub zapisu kardiomonitora. K1_U14 K1_U15 U11 K1_U16 Potrafi wykonać defibrylację zautomatyzowaną. U12 Potrafi wykonać przezskórną elektrostymulację serca zgodnie z kompetencjami ratownika K1_U17 medycznego. U13 K1_U18 Potrafi wykonać kardiowersję zgodnie z kompetencjami ratownika medycznego. U14 Potrafi podać leki drogą dożylną, domięśniową, podskórną, doustną, podjęzykową, wziewną, do K1_U21 układu oddechowego, przez błony śluzowe w tym doodbytniczą oraz doszpikową. U15 Potrafi zastosować leki w stanach zagrożenia zdrowia i życia uwzględniając wskazania i przeciwskazania do ich stosowania, potrafi obliczyć należną dawkę leku, przygotować K1_U22 roztwór leku, dobrać właściwy sprzęt do jego podania. U16 Potrafi dokonać oceny efektów działania leku, K1_U23

U17 U18 U19 U20 rozpoznać negatywne skutki stosowania leków i innych substancji psychoaktywnych w tym ich przedawkowania. Potrafi odbarczyć odmę prężną drogą nakłucia jamy opłucnowej. Potrafi pobrać krew żylną i włośniczkową do badań laboratoryjnych, oznaczyć parametry krytyczne wykorzystując dostępny sprzęt oraz zinterpretować otrzymane wyniki badań. Potrafi opatrywać rany i tamować krwawienia zgodnie z kompetencjami ratownika medycznego. Potrafi unieruchamiać kręgosłup ze szczególnym uwzględnieniem odcinka szyjnego. K1_U24 K1_U25 K1_U26 K1_U27 U21 Potrafi przyjąć poród. K1_U29 U22 Potrafi wykonać segregacje medyczną pierwotną i wtórną. K1_U30 U23 Potrafi przygotować i utrzymywać w stanie gotowości wyjazdowej specjalistyczny środek transportu sanitarnego oraz dbać o jakość i kompletność wyposażenia stanowiska ratownika medycznego. K1_U36 U24 U25 U26 Potrafi sprawnie, bezpiecznie, zgodnie z zaleceniami producenta, posługiwać się podstawową aparaturą medyczną i sprzętem stosowanym w ratownictwie medycznym oraz prowadzić podstawowe czynności konserwacyjne sprzętu będące w kompetencji ratownika medycznego. Potrafi skutecznie komunikować się z pacjentem, jego rodziną/opiekunem, świadkami zdarzenia, członkami zespołów ratownictwa medycznego oraz innymi osobami reprezentującymi służby i organizacje współpracujące wykorzystując werbalne i niewerbalne techniki komunikacji. Potrafi przeprowadzić badanie fizykalne i badanie urazowe oraz zinterpretować wyniki badania. K1_U37 K1_U38 K1_U48 M1_U03 U27 Potrafi podjąć medyczne czynności ratunkowe udzielane przez ratownika medycznego samodzielnie lub pod nadzorem lekarza systemu zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. K1_U51 U28 Potrafi podjąć świadczenia zdrowotne inne niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego samodzielnie lub na zlecenie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. K1_U52 U29 Potrafi stosować sprzęt ochrony osobistej, w przypadku ekspozycji na krew i inny materiał zakaźny postępuje zgodnie z obowiązującą procedurą. K1_U55 U30 Potrafi korzystać z technik informacyjnych w celu pozyskiwania informacji, przetwarzania i przechowywania danych związanych z praktyką, wspierania własnego rozwoju zawodowego, naukowego oraz działalności edukacyjnej. K1_U57 M1_U06 M1_U12

U31 Posiada umiejętność obsługi środków łączności w celu przekazywania danych dotyczących stanu pacjenta oraz sytuacji i okoliczności zdarzenia. K1_U58 M1_U06 U32 Posiada umiejętność wykonania e-konsultacji z wykorzystaniem narzędzi teleinformatycznych, w tym przesyłania danych medycznych i uzyskiwania na ich podstawie zaleceń co do sposobu postępowania z pacjentem. K1_U59 M1_U06 U33 Potrafi planować, kierować i zarządzać pracą ratowników medycznych, dyspozytorów medycznych i innych w ramach kompetencji zawodowych. K1_U66 U34 Potrafi przestrzegać przepisów ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad sanitarnoepidemiologicznych, ochrony radiologicznej, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. K1_U68 U35 Potrafi zaplanować i zorganizować ewakuację poszkodowanych, przygotować pacjenta do transportu, dobrać sposób ułożenia i rodzaju transportu do specyfiki schorzenia i/lub odniesionych obrażeń ciała, potrafi zapewnić transportowanemu opiekę medyczną adekwatną do jego stanu. K1_U69 16 Treści KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH K1 Rozumie potrzebę permanentnego dokształcania się, rozwoju osobistego i zawodowego. K1_K01 M1_K01 K2 Zna zakres swoich kompetencji, jest świadomy własnych ograniczeń, rozpoznaje sytuacje, które wymagają konsultacji z ekspertem. K1_K02 M1_K02 Prawidłowo identyfikuje i skutecznie rozwiązuje M1_K04 najczęstsze problemy związane z wykonywaniem K3 K1_K06 M1_K06 zawodu ratownika medycznego, właściwie gospodaruje czasem swoim i współpracowników. Ćwiczenia laboratoryjne: Semestr 3 1. Ocena stanu pacjenta. Zasadność podejmowania medycznych czynności ratunkowych lub odstąpienia od nich miejsce dokonania oceny, cel, wywiad, schematy postępowania, skale ocen. 2. Badanie przedmiotowe (szybkie badanie pacjenta po urazie, szybkie badanie pacjenta bez urazu). 3. Ułożenie poszkodowanego w zależności od stanu chorobowego i odniesionych obrażeń wskazania do zastosowania poszczególnych ułożeń, cel, wyroby i materiały medyczne, techniki poszczególnych ułożeń ciała. 4. Podnoszenie i przenoszenie przenoszenie za pomocą krzesełka transportowego, noszy transportowych, inne specjalne techniki transportowe. 5. Ewakuacja poszkodowanych - przygotowanie pacjenta do transportu, dobór sposobu ułożenia i rodzaju transportu do specyfiki schorzenia i/lub odniesionych obrażeń ciała, zapewnienie transportowanemu opieki medycznej adekwatnej do jego stanu. 6. Sposoby zaopatrywania pourazowych uszkodzeń kręgosłupa - kołnierz ortopedyczny, nosze podbierakowe, deska ortopedyczna, materac próżniowy, kamizelka KED, zasady zdejmowania kasku i inne. 7. Sposoby zaopatrywania ran, tamowania krwawień i krwotoków, zgodnie z kompetencjami ratownika medycznego. 8. Systemy do zaopatrywania złamań kończyn unieruchamianie pneumatyczne, próżniowe, system KTD, unieruchomienie wyciągowe, unieruchomienie usztywniające np. typu Sam Splint i inne. 9. Monitorowanie czynności układu oddechowego ocena jakości oddechu, sposoby oczyszczenia jamy ustnej, techniki usuwania ciał obcych z układu oddechowego bezprzyrządowe i przyrządowe, kapnometria, kapnografia.

17 Stosowane metody dydaktyczne 10. Bezprzyrządowe i przyrządowe techniki przywracania i utrzymania drożności dróg oddechowych z zastosowaniem w szczególności: rurki ustno-gardłowej, rurki nosowogardłowej oraz przyrządów nadgłośniowych. 11. Konikopunkcja i konikotomia. 12. Intubacja dotchawicza. 13. Odsysanie zalegającej treści z dróg oddechowych. 14. Tlenoterapia przez rurkę intubacyjną, tracheotomijną, tracheostomijną. 15. Wentylacja workiem samorozprężalnym. 16. Tlenoterapia czynna - wspomaganie oddechu oraz sztuczną wentylacji płuc metodami przyrządowymi z użyciem tlenu lub powietrza w tym z użyciem respiratora. 17. Odbarczenie odmy prężnej drogą nakłucia jamy opłucnowej. Sposoby zabezpieczenia odmy otwartej. 18. Elektroterapia i jej zastosowanie w praktyce ratownika medycznego. 19. Defibrylator zasady działania, zastosowanie, ograniczenia użytkowania, moduły urządzenia, kontrola funkcji aparatu, czyszczenie, dezynfekcja, konserwacja. 20. Wykonanie EKG z wykorzystaniem modułu defibrylatora ocena EKG, rozpoznawanie rytmów wskazujących na bezpośrednie zagrożenie życia do defibrylacji i niedefibrylacyjnych. 21. Defibrylacja zautomatyzowana. 22. Defibrylacja manualna na podstawie zapisu EKG lub kardiomonitora w różnych grupach wiekowych. 23. Przezskórna elektrostymulacja (zgodnie z kompetencjami ratownika medycznego). 24. Kardiowersja (zgodnie z kompetencjami ratownika medycznego). 25. Asystowanie ratownika medycznego podczas zakładania dożylnych wkłuć centralnych, monitorowanie miejsca wkłucia. 26. Asystowanie ratownika medycznego podczas nakłuć naczyń tętniczych, monitorowanie miejsca wkłucia. 27. Przygotowanie ratownika medycznego, materiału i sprzętu do przyjęcia porodu. Przyjęcie porodu. 28. Udziału ratownika medycznego w systemie segregacji medycznej (triage). 29. Wykorzystanie technik informacyjnych do pozyskiwania informacji, przetwarzania i przechowywania danych związanych z praktyką ratownika medycznego. 30. Obsługa środków łączności w celu przekazywania danych dotyczących stanu pacjenta oraz sytuacji i okoliczności zdarzenia. 31. Wykonanie e-konsultacji z wykorzystaniem narzędzi teleinformatycznych, w tym przesyłanie danych medycznych i uzyskiwania na ich podstawie zaleceń co do sposobu postępowania z pacjentem. 32. Zasady BHP obowiązujące ratownika medycznego przy obsłudze aparatury medycznej i sprzętu, wykorzystywanego w praktyce ratownika medycznego. Przygotowanie sprzętu do pracy, czyszczenie, czynności konserwacyjne sprzętu będące w kompetencji ratownika medycznego. Semestr 4 33. Środki transportu sanitarnego przygotowanie do gotowości wyjazdowej (sprawność sprzętu i aparatury, kompletność zestawów leków, sprzętu do ich podania, kompletność materiałów i środków medycznych, utrzymanie karetki w czystości zgodnie z obowiązującymi procedurami, zasady dezynfekcji itp.). 34. Wyposażenie stanowiska pracy ratownika medycznego. 35. Podjęcie i prowadzenie i zaawansowanej resuscytacji krążeniowo-oddechową w każdej grupie wiekowej zgodnie z aktualnie obowiązującą wiedzą medyczną, standardami i procedurami. 36. Podejmowanie działań ratowniczych zgodnie z obowiązującymi standardami w określonych stanach klinicznych przez podstawowy ZRM w oparciu o opis przypadku i/lub scenki symulacyjne. Samodzielna praca studenta (rozliczenie semestr 4) 1. Opracowanie projektu działań ratowniczych w oparciu o określoną sytuację kliniczną. Projekt uwzględnia studium pacjenta w tym wstępną diagnozę ratowniczą oraz opis podejmowanych działań interwencyjnych ze szczególnym uwzględnieniem działań zabezpieczających, ewakuacyjnych, transportowych, świadczeń zdrowotnych w tym medycznych czynności ratunkowych oraz innych będących w kompetencji ratownika medycznego zgodnie z zapisami Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz innych obowiązujących aktów prawnych. pokaz, ćwiczenia, projekt, metoda przypadków, symulacja medyczna, rozwiązywanie zadań, praca w grupach, dyskusja

18 19 Metody weryfikacji efektów (w odniesieniu do poszczególnych efektów) Kryteria oceny osiągniętych Efekt W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 U1 U2 U3 U4 U5 U6 U7 U8 U9 U10 U11 U12 U13 U14 U15 U16 U17 U18 U19 U20 U21 U22 U23 U24 U25 U26 U27 U28 U29 U30 U31 U32 U33 U34 U35 K1 K2 K3 Sposób weryfikacji efektów : kolokwium, egzamin, zaliczenie praktyczne, projekt, obserwacja aktywności studenta w czasie zajęć, ocena 360 0 - opinie nauczycieli i studentów współpracujących, samoocena kolokwium, egzamin praktyczny kolokwium, egzamin praktyczny obserwacja aktywności studenta w czasie zajęć, ocena 360 0 - opinie nauczycieli i studentów współpracujących, samoocena, projekt obserwacja aktywności studenta w czasie zajęć, ocena 360 0 - opinie nauczycieli i studentów współpracujących, samoocena, projekt obserwacja aktywności studenta w czasie zajęć, ocena 360 0 - opinie nauczycieli i studentów współpracujących, samoocena, projekt Kryteria oceny osiągnięcia efektów: W1 - W7 1. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje student, który posiada zaawansowaną wiedzę

20 efektów Forma i warunki zaliczenia przedmiotu/ modułu, w tym z obszaru ocenianego efektu, samodzielnie posługuje się zdobytymi wiadomościami do rozwiązywania problemów nietypowych, poprawnie uzasadnia swoje opinie i poglądy. Treści programowe opanowane na poziomie wykraczającym poza poziom podstawowy, także w oparciu o samodzielnie pozyskane źródła informacji. 2. Ocenę dobrą otrzymuje student, który posiada usystematyzowaną wiedzę z obszaru ocenianego efektu, poprawnie wykorzystuje wiedzę do rozwiązywania typowych problemów, okresowo wymaga ukierunkowania nauczyciela. 3. Ocenę dostateczną otrzymuje student, który posiada elementarną wiedzę z obszaru ocenianego efektu, występują sporadyczne braki w zakresie podstawowych informacji, rozwiązuje problemy o niewielkim stopniu trudności. Kryteria oceny osiągnięcia efektów: U1 do U 35 1. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje student, który osiągnął w stopniu zaawansowanym wiedzę/umiejętności z zakresu ocenianego efektu. Zadanie wykonał zgodnie z wymaganiami przedstawionymi przez prowadzącego, samodzielnie. Student za pracę uzyskał min. 90% punktów wg. kryteriów dla danego zadania. 2. Ocenę dobrą otrzymuje student, który osiągnął wiedzę/umiejętności z zakresu ocenianego efektu. Zadanie wykonał zgodnie z wymaganiami przedstawionymi przez prowadzącego, wykonanie zadania wymagało niewielkiego ukierunkowania ze strony nauczyciela. Student za pracę uzyskał min. 75% punktów wg. kryteriów dla danego zadania. 3. Ocenę dostateczną otrzymuje student, który osiągnął elementarną wiedzę/elementarne umiejętności z zakresu ocenianego efektu. Zadanie wykonał zgodnie z wymaganiami przedstawionymi przez prowadzącego. Poprawne, wykonanie zadania wymagało ukierunkowania i wsparcia ze strony nauczyciela. Student za pracę uzyskał min. 60% punktów wg. kryteriów dla danego zadania. Kryteria oceny osiągnięcia efektów: od U1 do U35 1. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje student, który samodzielnie, sprawnie i bezbłędnie wykonuje zadanie zgodnie z obowiązującym standardem/procedurą i zasadami. Technika wykonania poszczególnych czynności jest opanowana w stopniu bardzo dobrym. Uzyskuje min. 90% punktów z danej procedury. 2. Ocenę dobrą otrzymuje student, który popełnia nieliczne błędy w trakcie wykonywania zadania, niezagrażające życiu i zdrowiu pacjenta. Zadanie wykonuje zgodnie z zasadami. Wymaga niewielkiego ukierunkowania przez nauczyciela. Technika wykonania poszczególnych czynności jest opanowania w stopniu dobrym. Uzyskuje min. 75% punktów z danej procedury. 3. Ocenę dostateczną otrzymuje student, który popełnia nieliczne błędy w trakcie wykonywania zadania, niezagrażające życiu i zdrowiu pacjenta. Wykonanie zadania wymagało ukierunkowania i pomocy ze strony nauczyciela. Student wymaga dalszych ćwiczeń w opanowaniu techniki procedury. Uzyskuje min. 60% punktów z danej procedury. Kryteria oceny osiągnięcia efektów: K1-K3 1. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje student, który posiada ponad przeciętną świadomość w zakresie ocenianego efektu obejmującego kompetencje społeczne. 2. Ocenę dobrą otrzymuje student, który posiada świadomość w zakresie ocenianego efektu obejmującego kompetencje społeczne. 3. Ocenę dostateczną otrzymuje student, który posiada w stopniu elementarnym świadomość w zakresie ocenianego efektu obejmującego kompetencje społeczne. Forma zaliczenia: egzamin ustny i praktyczny Warunki zaliczenia przedmiotu: 1. 100% obecność na zajęciach (w przypadku nieobecność, student musi odpracować nieobecność oraz uzyskać zaliczenie z części na której nie był

21 22 23 zasady dopuszczenia do egzaminu / zaliczenia z oceną Wykaz literatury podstawowej Wykaz literatury uzupełniającej Wymiar, zasady i forma odbywania praktyk zawodowych obecny. Szczegóły uzgadnia z prowadzącym zajęcia. 2. Uzyskanie pozytywnych ocen z weryfikacji poszczególnych efektów. 3. Uzyskanie pozytywnej oceny z przygotowania wymaganego projektu. Ocena podsumowująca: średnia arytmetyczna ocen uzyskanych z weryfikacji poszczególnych efektów oraz egzaminu. 1. Campbella J (red.): Ratownictwo przedszpitalne w urazach. Medycyna Praktyczna, Kraków 2009. 2. Campo T., Lifferty K.: Stany nagłe. Podstawowe procedury zabiegowe. PZWL, Warszawa 2015 3. Jakubaszko J. (red. pol.): medycyna ratunkowa. Nagłe zagrożenia zdrowotne pochodzenia wewnętrznego. Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Wrocław 2014. 4. Paciorek P., Patrzała A.: Medyczne czynności ratunkowe. PZWL, Warszawa 2015. 5. Wytyczne Polskiej i Europejskiej Rady Resuscytacji (aktualne) 1. Flake F., Runggaldier K.: Ratownictwo medyczne. Procedury od A do Z. ELSEVIER Urban & Partner, Wrocław 2012 2. Kózka M., Rumian B., Maślanka M.: Pielęgniarstwo ratunkowe, PZWL, Warszawa 2013. 3. Krajewska-Kułak E., Rolka H., Jankowiak B.: Standardy i procedury pielęgnowania chorych w stanach zagrożenia życia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009 nie dotyczy