Jesteś tu: Bossa.pl Opcje na WIG20 - wprowadzenie Opcja jest to prawo przysługujące nabywcy opcji wobec jej wystawcy do: żądania w ustalonym terminie dostawy instrumentu bazowego po określonej cenie wykonania (opcja kupna z dostawą instrumentu bazowego), albo żądania w ustalonym terminie przyjęcia dostawy instrumentu bazowego po określonej cenie wykonania (opcja sprzedaży z dostawą instrumentu bazowego), albo żądania w ustalonym terminie zapłaty kwoty zależnej (w sposób określony w warunkach obrotu) od różnicy pomiędzy ceną (wartością) rynkową instrumentu bazowego a ceną (wartością) wykonania (opcja kupna z rozliczeniem pieniężnym), albo żądania w ustalonym terminie zapłaty kwoty zależnej (w sposób określony w warunkach obrotu) od różnicy pomiędzy ceną (wartością) wykonania a ceną (wartością) rynkową instrumentu bazowego (opcja sprzedaży z rozliczeniem pieniężnym). Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych notowane są opcje na indeks WIG20 typu europejskiego - opcja może zostać wykonana tylko w dniu wygaśnięcia, nie oznacza to, że opcji nie możemy sprzedać bądź kupić w dowolnym terminie, ważne jest, aby była druga strona transakcji. Rodzaje opcji Na rynku występują dwie strony transakcji: kupujący (nabywca opcji) i sprzedający (wystawca opcji), podstawowa różnica pomiędzy kupującym a sprzedającym określona jest w prawach poszczególnych stron transakcji. Nabywca opcji (pozycja długa) ma prawo do kupna lub sprzedaży instrumentu bazowego (WIG20) po z góry określonej cenie i w określonym czasie - nabywca może zrezygnować z prawa wykonania opcji w momencie gdy cena wykonania opcji jest wyższa od ceny instrumentu bazowego (w przypadku opcji kupna CALL) albo jest niższa od ceny instrumentu bazowego (w przypadku opcji sprzedaży PUT). Wystawca opcji (pozycja krótka) ma obowiązek w przypadku opcji kupna ( CALL) do sprzedaży instrumentu bazowego po określonej cenie i w określonym terminie, w przypadku opcji sprzedaży ( PUT) ma obowiązek do kupna określonego instrumentu bazowego w określonym czasie. Wystawca opcji otrzymuje od nabywcy premie i zobowiązuje się do wykonania opcji w terminie jej wygaśnięcia (nie może zrezygnować z wykonania opcji). W celu dotrzymania zawartego w opcji zobowiązania KDPW
wymaga od wystawcy wniesienia i utrzymania depozytu zabezpieczającego do momentu wygaśnięcia opcji bądź zamknięcia pozycji. Inwestor w zależności od przyjętej strategii może wybrać cztery rodzaje pozycji: 1. 2. 3. 4. Nabycie opcji kupna CALL - (gra na zwyżkę) maksymalna strata w wysokości zapłaconej premii, maksymalny zysk nieograniczony. Nabycie opcji sprzedaży PUT - (gra na zniżkę) maksymalna strata w wysokości zapłaconej premii, maksymalny zysk "praktycznie" ograniczony (wartość instrumentu bazowego nie może być ujemna). Wystawienie opcji kupna CALL - inwestor przewiduje, że założenia nabywcy opcji CALL nie sprawdzą się (gra na zniżkę) - maksymalna strata nieograniczona, maksymalny zysk ograniczony do wysokości otrzymanej premii. Wystawca opcji musi wnieść i utrzymać depozyt zabezpieczający do momentu wygaśnięcia opcji. Wystawienie opcji sprzedaży PUT - inwestor przewiduje, że założenia nabywcy opcji PUT nie sprawdzą się (gra na zwyżkę) - maksymalna strata "praktycznie" ograniczona (wartość instrumentu bazowego nie może być ujemna), maksymalny zysk ograniczony do wysokości otrzymanej premii. Wystawca opcji musi wnieść i utrzymać depozyt zabezpieczający do momentu wygaśnięcia opcji. W przypadku wystawiania niezabezpieczonych opcji daleko OTM (out-of-the-money) inwestor powinien być świadomy wielkości depozytu zabezpieczającego, potrzebnego do utrzymania wystawionej opcji, który rośnie bardzo szybko w przypadku niekorzystnego dla wystawcy kierunku rynku. Opcja może zostać wykonana (wygasa) w trzeci piątek miesiąca danej serii: Dla opcji kupna CALL Dla opcji sprzedaży PUT C - marzec F - czerwiec I - wrzesień L - grudzień O - marzec R - czerwiec U - wrzesień X - grudzień Przykład: Opcja kupna CALL z ceną wykonania 3000 pkt i z terminem wygaśnięcia w trzeci piątek czerwca będzie miała oznaczenie: OW20F8300 O - rodzaj instrumentu (opcja)
W20 - instrument bazowy (WIG20) F - termin wygaśnięcia (czerwiec) 8 - rok wygaśnięcia (2008 rok) 300 - kurs wykonania (3000 pkt) Opcja sprzedaży PUT z ceną wykonania 2700 pkt i z terminem wygaśnięcia w trzeci piątek grudnia będzie miała oznaczenie: OW20X8270 O - rodzaj instrumentu (opcja) W20 - instrument bazowy (WIG20) X - termin wygaśnięcia (grudzień) 8 - rok wygaśnięcia (2008 rok) 270 - kurs wykonania (2700 pkt) Kurs wykonania - wartość równa wartości instrumentu bazowego, w stosunku do której określana będzie, z uwzględnieniem mnożnika, wysokość kwoty rozliczenia. Data wygaśnięcia - data wykonania opcji, po dacie wygaśnięcia opcja traci ważność. Na GPW poszczególne serie opcji wygasają w trzeci piątek: marca, czerwca, września i grudnia. Kurs rozliczeniowy - kurs, po którym opcja jest rozliczona. Premia - wartość jaką musi zapłacić nabywca opcji wystawcy opcji, która odpowiednio jest maksymalna stratą (nabywca opcji) i maksymalnym zyskiem (wystawca opcji). Wystawca opcji - inwestor sprzedający opcję (pozycja krótka), wystawca opcji zobowiązany jest do wniesienia i utrzymania depozytu zabezpieczającego do momentu wygaśnięcia opcji lub zamknięcia pozycji. Maksymalna strata wystawcy opcji jest nieograniczona natomiast zysk jest ograniczony do otrzymanej premii. Wystawca opcji jest zobowiązany do wykonania opcji. Nabywca opcji - inwestor kupujący opcje (pozycja długa), nabywca opcji nie jest zobowiązany do wniesienia depozytu. Maksymalna strata nabywcy opcji ograniczona jest do wysokości zapłaconej premii, natomiast maksymalny zysk jest nieograniczony. Nabywca opcji nie jest zobowiązany do wykonania opcji. Czynniki wpływające na cenę opcji
Podstawowym czynnikiem mającym wpływ na wartość opcji jest kurs wykonania, dla opcji kupna CALL wzrost instrumentu bazowego powoduje wzrost wartości opcji. Dla opcji sprzedaży PUT spadek instrumentu bazowego powoduje wzrost wartości opcji. Długość okresu do terminu wygaśnięcia opcji - im dłuższy pozostały czas do wygaśnięcia opcji tym wyższa cena opcji kupna ( CALL) jak również opcji sprzedaży ( PUT). Zależność ta wynika z prawdopodobieństwa zaistnienia danego kursu w przyszłości. Zmienność cen instrumentu bazowego, czyli odchylenie standardowe cen instrumentu bazowego od średniej wartości - im wyższa zmienność instrumentu bazowego tym wyższa cena opcji kupna ( CALL) jak również opcji sprzedaży ( PUT). Zmienność ceny instrumentu bazowego jest miarą niepewności stopy zwrotu. Zmienność jest czynnikiem najtrudniejszym do oszacowania, znając zmienność historyczną (obliczona na podstawie historycznych kursów instrumentów) można wyliczyć tzw. zmienność implikowaną, która jest obliczana z bieżących kursów transakcji opcjami zawartych na rynku - zmienność implikowana przedstawia jakie są oczekiwania uczestników rynku co do zmiany instrumentu bazowego. Algorytm wyznaczania zmienności implikowanej indeksu WIG20 dostępny jest na stronach GPW http://new.gpw.pl/pub/files/pdf/greki.pdf. Stopa wolna od ryzyka - wzrost wolnej stopy od ryzyka dla opcji kupna CALL wpływa na wzrost jej wartości (wzrost wolnej stopy procentowej powoduje wzrost oczekiwania stopy zwrotu z instrumentu bazowego WIG20 - zmniejsza wartość bieżącą ceny wykonania opcji), w przypadku opcji sprzedaży PUT wzrost wolnej stopy od ryzyka wpływa na obniżenie jej wartości. Do opisanych przykładów strategii opcyjnych wykorzystany został arkusz wspomagający konstrukcje portfela opcji ( http://bossa.pl/narzedzia/inne/dde/opis/ ), który jest dostępny bezpłatnie dla klientów DM BOŚ. Szczegółowe informacja dotyczące greckich współczynników opisane są w kursie o opcjach http://bossa.pl/edukacja/opcje/kurs/. Bibliografia: www.gpw.pl The Bible of Options Strategies. The Definitive Guide for Practical Trading Strategies - Guy Cohen (FT Prentice Hall - 2005) Rynek Opcji - Allen Jan Baird (Dom Wydawniczy ABC - 1998) Kontrakty terminowe i opcje. Wprowadzenie - John Hull (WIG-PRESS - 1998).