Sylabus - Bromatologia 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Farmacja, jednolite studia magisterskie, forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne, profil ogólnoakademicki Rok akademicki: 2016/2017 Nazwa modułu/przedmiotu: BROMATOLOGIA Kod przedmiotu (z systemu Pensum): 29533 Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa): Zakład Bromatologii Dr hab. Andrzej Tokarz IV zimowy (7) kierunkowy Dr Agnieszka Białek Dr Barbara Bobrowska-Korczak Dr Małgorzata Czerwonka Dr Małgorzata Jelińska Mgr Dorota Skrajnowska Dr Agnieszka Stawarska TAK Dr Barbara Bobrowska-Korczak Liczba punktów ECTS: 2. Cele kształcenia Strona 1 z 12
Celem kształcenia: 1. zapoznanie studenta z rolą żywności jako źródłem poszczególnych składników odżywczych dla organizmu i zapotrzebowaniem ustroju na te składniki oraz metodami stosowanymi w analityce żywności; 2. dostarczenie wiedzy z zakresu interakcji leków z żywnością i alkoholem, wpływu składników diety na działanie leków oraz wpływu leków na wykorzystanie przez organizm składników odżywczych; 3. zapoznanie studenta z elektronicznymi bazami danych na temat interakcji leków i żywności; 4. dostarczenie wiedzy na temat zagrożeń dla zdrowia ludzkiego wynikającego z niewłaściwej żywności i niewłaściwego żywienia; 5. zapoznanie studenta z substancjami dodawanymi celowo do żywności w ramach procesu produkcji i przechowywania oraz z problemami zanieczyszczenia żywności w powiązaniu z całokształtem skażenia środowiska związkami chemicznymi i biologicznymi; 6. zapoznanie studenta z podstawami racjonalnego żywienia i dietetyki medycznej. Strona 2 z 12
3. Wymagania wstępne - Student powinien posiadać wiedzę z zakresu podstawowych wiadomości z chemii nieorganicznej, organicznej oraz analitycznej, z biochemii, mikrobiologii, fizjologii człowieka, metod instrumentalnych powinien zatem wykazać się umiejętnościami: - pracy w laboratorium analitycznym (ważenie próbek, posługiwanie się podstawową aparaturą analityczną, przygotowywania odczynników, wykonywanie prostych przeliczeń chemicznych); - wiedzą na temat struktur chemicznych związków w zakresie składników żywności białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin, składników mineralnych, składników nieodżywczych mających zasadniczy wpływ na zdrowie człowieka (błonnik); - wiedzą na temat procesów fizjologicznych związanych z trawieniem i przyswajaniem produktów żywnościowych. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Lista efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 Treść przedmiotowego efektu kształcenia WIEDZA Cele dydaktyczne bromatologii; krótki rys historyczny nauczania bromatologii na wydziałach farmaceutycznych; umiejscowienie dyscypliny w farmacji i ochronie zdrowia. Zagadnienia ogólne: pojęcia podstawowe dotyczące definicji środka spożywczego, dozwolonych substancji dodatkowych, suplementów, zanieczyszczeń, jakości zdrowotnej żywności, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia, nowej żywności w tym modyfikowanej genetycznie, żywności konwencjonalnej, funkcjonalnej. Nadzór nad jakością zdrowotną żywności polskie ustawodawstwo żywnościowe na tle uregulowań prawnych bezpieczeństwa żywności w Unii Europejskiej, Codex Alimentarius. Żywność źródłem składników odżywczych dla organizmu: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne (oraz flawonoidy, antywitaminy) rola żywieniowa, zawartość, skutki niedoboru i nadmiaru, zapotrzebowanie; wartość energetyczna żywności; bilans wodny; tablice wartości odżywczej; normy żywieniowe Naturalne składniki nieodżywcze bądź powstające w żywności poddanej działaniom czynników chemicznych, fizycznych lub biologicznych. Substancje dodawane celowo do żywności; dodatki do żywności aspekty zdrowotne i technologiczne; szacowanie ryzyka zdrowotnego związanego ze stosowaniem substancji dodatkowych. Zanieczyszczenia żywności techniczne, środowiskowe i przypadkowe (pierwiastki toksyczne, pozostałości Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) Numer kierunkowego efektu kształcenia zawarty w Rozporządzeniu Ministra Nauki D.W32; D.W33 D.W32; D.W33; DW36 D.W40 D.W32 D.W35 D.W33 D.W28; D.W30; D.W31; Strona 3 z 12
W8 W9 W10 W11 W12 W13 W14 W15 W16 U U1 U2 środków uprawy i ochrony roślin, pozostałości środków higieny i leczenia zwierząt, substancje migrujące z opakowań i urządzeń mających bezpośredni kontakt z żywnością, skażenia radioaktywne, zanieczyszczenia przypadkowe żywności chemiczne (zwłaszcza detergenty) oraz biologiczne. Skażenia biologiczne żywności mikotoksyny, zanieczyszczenia mikrobiologiczne i wirusowe, priony, zanieczyszczenia żywności pasożytami. Zachorowania związane ze spożyciem żywności o nieprawidłowej jakości zdrowotnej oraz rola żywności w rozprzestrzenianiu się zatruć pokarmowych zatrucia pokarmowe bakteryjne i zakażenia pokarmowe (intoksykacje i toksykoinfekcje) oraz zatrucia żywnością skażoną związkami chemicznymi (pierwiastki toksyczne, środki ochrony roślin), zatrucia grzybami. Zasady prawidłowego żywienia podstawy oraz planowanie diety. Elementy dietetyki żywienie niemowląt oraz wybrane diety zalecane w różnych schorzeniach. Wady żywienia i skutki zdrowotne. Ocena stanu odżywiania i sposobu żywienia Schorzenia dietozależne, zalecenia żywieniowe w zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym. Wskazania żywieniowe dla różnych grup wiekowych. Interakcja składników żywności z lekami wpływ składników diety na działanie leków oraz wpływ leków na wykorzystanie przez organizm składników odżywczych. Interakcja leków z substancjami obcymi obecnymi w żywności. Elektroniczne bazy danych na temat interakcji leków i żywności Badanie wartości odżywczej wybranych produktów żywnościowych: - oznaczanie zawartości białek, węglowodanów, tłuszczów, wybranych składników mineralnych i wybranych witamin. - oznaczanie wartości energetycznej odżywek. Wskaźniki jakości zdrowotnej tłuszczów - ocena jakości żywieniowej tłuszczów; - identyfikacja kwasów tłuszczowych metodą chromatografii gazowej; - oznaczanie liczby jodowej, liczby kwasowej, nadtlenków kwasów tłuszczowych, próba Kreisa; Bezpieczeństwo żywności: - oznaczanie pozostałości antybiotyków w żywności; - diagnostyka laboratoryjna grzybów szkodliwych dla zdrowia identyfikacja, objawy zatruć; - oznaczanie pozostałości wybranej grupy zanieczyszczeń (pestycydy, nitrozoaminy); - oznaczanie zawartości mikotoksyn w żywności; UMIEJĘTNOŚCI zna problemy wzajemnego oddziaływania między lekami oraz lekami a produktami spożywczymi. zna źródła żywieniowe podstawowych składników odżywczych, rozumie ich znaczenie, fizjologiczną dostępność, metabolizm i zapotrzebowanie organizmu D.W33 D.W28 D.W28 D.W32; D.W39 D.W32; D.W36 D.W22; D.W24 D.W22, D.W24 DW32; D.W34; D.W37; D.W39 D.W35 DW28; DW30; DW31; D.W33; D.W34 Numer kierunkowego efektu kształcenia zawarty w Rozporządzeniu Ministra Nauki D.U15; D.U16 D.U25; D.U26; D.U65 Strona 4 z 12
człowieka. U3 U4 U5 U6 U7 U8 U9 U10 U11 U12 U13 U14 U15 U16 U17 U18 U19 U20 U21 Zna i rozumie zagadnienia związane z bezpieczeństwem żywności i żywienia dotyczące działań niepożądanych substancji dodawanych celowo i zanieczyszczeń. Zna metody stosowane do oceny wartości odżywczej żywności, metody oznaczenia zawartości dodatków do żywności i zanieczyszczeń. Zna i rozumie podstawowe procesy zagrażające jakości zdrowotnej żywności zachodzące w produktach spożywczych w wyniku przetwarzania, pakowania, przechowywania i transportu. Zna problemy żywności wzbogaconej, suplementów diety oraz środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Zna i rozumie metody pobierania i przygotowania próbek. Zna i rozumie możliwe interakcje leków z żywnością, takie jak wpływ pożywienia na leki (na poziomie wchłaniania, transportu, biotransformacji i wydalania leków) oraz wpływ leków na wchłanianie, transport, metabolizm i wydalanie składników odżywczych pożywienia. Zna i rozumie metody oceny sposobu żywienia człowieka w zakresie podaży energii oraz składników odżywczych. Zna podstawowe regulacje z zakresu prawa żywnościowego krajowego i Unii Europejskiej. Wyjaśnia przyczyny i skutki interakcji między lekami oraz między lekami i pożywieniem. Uzasadnia rolę zdrowotną i znaczenie składników pokarmowych występujących w żywności w stanie zdrowia i choroby człowieka. Charakteryzuje produkty spożywcze pod kątem ich składu i wartości odżywczej. Przedstawia znaczenie badań w zakresie oceny jakości zdrowotnej żywności. Wyjaśnia sposób prowadzenia badań w zakresie oznaczania wartości odżywczej poszczególnych składników pokarmowych, a także określa wymagania dotyczące tych badań. Ocenia zagrożenie wynikające z niewłaściwej jakości zdrowotnej żywności, stosowanych dodatków do żywności oraz wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Wyjaśnia zasady i rolę prawidłowego żywienia w profilaktyce metabolicznych chorób niezakaźnych. Wyjaśnia znaczenie wody w żywieniu i wód mineralnych w lecznictwie. Przewiduje skutki zmiany dostępności farmaceutycznej i biologicznej leków w wyniku spożywania określonych produktów spożywczych. Zapobiega interakcjom między lekami oraz między lekami a pożywieniem. Samodzielnie korzysta ze źródeł informacji dotyczących toksyczności ksenobiotyków i wytycznych do oceny narażenia i ryzyka zdrowotnego. D.U20; D.U29 D.U62 D.U27; D.U29 D.U25 D.U28; D.U62 D.U15; D.U16 D.U65 D.U59 D.U15; D.U16 D.U25 D.U26 D.U27 D.U28 D.U29 D.U30 D.U31 D.U15; D.U16; D.U32 D.U15; D.U16; D.U32; D.U49 D.U21; D.U53 Strona 5 z 12
U22 U23 U24 U25 U26 U27 U28 U29 U30 K K1 K2 K3 K4 K5 Weryfikuje informacje z różnych dyscyplin w celu przewidywania kierunku i siły działania toksycznego ksenobiotyków, w zależności od ich budowy chemicznej i rodzaju narażenia. Interpretuje wyniki badań w zakresie oceny działania toksycznego ksenobiotyku. Korzysta ze źródeł informacji na temat badań w zakresie jakości zdrowotnej żywności i żywienia; w tym wytycznych, publikacji naukowych i przepisów prawa oraz dokonuje krytycznej oceny źródeł zgodnie z zasadami evidence based bromatology i evidence based nutrition. Interpretuje i stosuje wyniki badań w zakresie oceny jakości zdrowotnej żywności oraz materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Dokonuje oceny narażenia organizmu ludzkiego na zanieczyszczenia obecne w żywności. Przeprowadza ocenę wartości odżywczej żywności metodami analitycznymi i obliczeniowymi. Udziela porad pacjentom w zakresie interakcji leków z żywnością. Właściwie udziela informacji o stosowaniu suplementów diety i preparatów żywieniowych. Dokonuje oceny sposobu żywienia w zakresie pokrycia zapotrzebowania na energię oraz podstawowe składniki odżywcze. KOMPETENCJE Student jest świadom znaczenia diety dla zdrowia człowieka i wszelkich zagrożeń wynikających z nieprzestrzegania zasad prawidłowego żywienia. Student jest świadom zachodzących interakcji między składnikami pokarmowymi spożywanej diety a przyjmowanymi przez pacjenta lekami. Posiada kompetencje udzielania porad pacjentom w tym zakresie. Zna i rozumie podstawowe metody analityczne stosowane w ocenie jakościowej i ilościowej żywności. Student właściwie udziela informacji o stosowaniu suplementów diety i preparatów żywieniowych. Student jest świadom problemów związanych z bezpieczeństwem żywności i żywienia dotyczących działań niepożądanych substancji dodawanych celowo i zanieczyszczeń. D.U21; D.U22; D.U54 D.U21; D.U55 D.U59 D.U60 D.U21; D.U61 D.U62 D.U15; D.U16; D.U63 D.U64 D.U65 Numer kierunkowego efektu kształcenia zawarty w Rozporządzeniu Ministra Nauki bądź Uchwały Senatu WUM właściwego kierunku studiów 5. Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład 25 1 nieobowiązkowe Seminarium 5 około 7 nieobowiązkowe Ćwiczenia 45 około 28 nieobowiązkowe Strona 6 z 12
6. Tematy zajęć i treści kształcenia W 1- Wykład 1 - Temat - Cele dydaktyczne bromatologii. - Treści kształcenia - Krótki rys historyczny nauczania bromatologii na wydziałach farmaceutycznych; umiejscowienie dyscypliny w farmacji i ochronie zdrowia. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W1 W 2 - Wykład 2 - Temat - Podstawowe definicje stosowane w naukach żywieniowych. - Treści kształcenia - Pojęcia podstawowe dotyczące definicji środka spożywczego, dozwolonych substancji dodatkowych, suplementów, zanieczyszczeń, jakości zdrowotnej żywności, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia, nowej żywności w tym modyfikowanej genetycznie, żywności konwencjonalnej, funkcjonalnej. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W2; U6; K1 W 3 - Wykład 3 - Temat - Polskie ustawodawstwo żywnościowe. - Treści kształcenia - Nadzór nad jakością zdrowotną żywności polskie ustawodawstwo żywnościowe na tle uregulowań prawnych bezpieczeństwa żywności w Unii Europejskiej, Codex Alimentarius. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia W3; U10 W 4 - Wykład 4 - Temat - Podstawowe składniki odżywcze. - Treści kształcenia - Żywność źródłem składników odżywczych dla organizmu: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne (oraz flawonoidy, antywitaminy) rola żywieniowa, zawartość, skutki niedoboru i nadmiaru, zapotrzebowanie; wartość energetyczna żywności; bilans wodny; tablice wartości odżywczej; normy żywieniowe - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W4; U2; U18; U30; K1 W 5 - Wykład 5 - Temat - Składniki nieodżywcze. - Treści kształcenia - Naturalne składniki nieodżywcze bądź powstające w żywności poddanej działaniom czynników Strona 7 z 12
chemicznych, fizycznych lub biologicznych. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W5; K1 W 6 - Wykład 6 - Temat - Substancje dodawane do żywności. - Treści kształcenia - Substancje dodawane celowo do żywności; dodatki do żywności aspekty zdrowotne i technologiczne; szacowanie ryzyka zdrowotnego związanego ze stosowaniem substancji dodatkowych. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W6; U3; U16; K5 W 7 - Wykład 7 - Temat - Substancje chemiczne zanieczyszczające żywność. Treści kształcenia - Zanieczyszczenia żywności techniczne, środowiskowe i przypadkowe (pierwiastki toksyczne, pozostałości środków uprawy i ochrony roślin, pozostałości środków higieny i leczenia zwierząt, substancje migrujące z opakowań i urządzeń mających bezpośredni kontakt z żywnością, skażenia radioaktywne, zanieczyszczenia przypadkowe żywności chemiczne (zwłaszcza detergenty) oraz biologiczne. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia: W7; U3; U16; U21; U23; U24; U26; K5 W 8 - Wykład 8 - Temat - Substancje pochodzenia biologicznego zanieczyszczające żywność. - Treści kształcenia - Skażenia biologiczne żywności mikotoksyny, zanieczyszczenia mikrobiologiczne i wirusowe, priony, zanieczyszczenia żywności pasożytami. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia: W8; U5; U16; K5 W 9 - Wykład 9 - Temat - Zatrucia pokarmowe. - Treści kształcenia - Zachorowania związane ze spożyciem żywności o nieprawidłowej jakości zdrowotnej oraz rola żywności w rozprzestrzenianiu się zatruć pokarmowych zatrucia pokarmowe bakteryjne i zakażenia pokarmowe (intoksykacje i toksykoinfekcje) oraz zatrucia żywnością skażoną związkami chemicznymi (pierwiastki toksyczne, środki ochrony roślin), zatrucia grzybami. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W9; K5 W 10 - Wykład 10 Strona 8 z 12
- Temat - Zasady prawidłowego żywienia. - Treści kształcenia - Zasady prawidłowego żywienia podstawy oraz planowanie diety. Elementy dietetyki żywienie niemowląt oraz wybrane diety zalecane w różnych schorzeniach. Wady żywienia i skutki zdrowotne. Ocena stanu odżywiania i sposobu żywienia. Suplementy diety, preparaty żywieniowe. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W10; U9; U12; U17; U29; K1; K4 W11 - Wykład 11 - Temat - Schorzenia dietozależne. - Treści kształcenia - Schorzenia dietozależne, zalecenia żywieniowe w zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym. Wskazania żywieniowe dla różnych grup wiekowych. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W11; U12; U13; U17; K1 W12 - Wykład 12 - Temat - Interakcje składników żywności z lekami. - Treści kształcenia - Interakcja składników żywności z lekami wpływ składników diety na działanie leków oraz wpływ leków na wykorzystanie przez organizm składników odżywczych. Interakcja leków z substancjami obcymi obecnymi w żywności. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia: W12; U1; U8; U11; U19; U20; U28; K2. S1 - Seminarium 1 - Temat - Interakcja składników żywności z lekami. - Treści kształcenia - Interakcja składników żywności z lekami wpływ składników diety na działanie leków oraz wpływ leków na wykorzystanie przez organizm składników odżywczych. Interakcja leków z substancjami obcymi obecnymi w żywności. Elektroniczne bazy danych na temat interakcji leków i żywności. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W12; W13; U1; U8; U11; U19; U20; U28; K2. S2 - Seminarium 2 - Temat - Interakcja składników żywności z lekami. - Treści kształcenia - Interakcja składników żywności z lekami wpływ składników diety na działanie leków oraz wpływ leków na wykorzystanie przez organizm składników odżywczych. Interakcja leków z substancjami obcymi obecnymi w żywności. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W12; W13; U1; U8; U11; U19; U20; U28; K2. Strona 9 z 12
C1 - Ćwiczenia 1 - Temat - Badanie wartości odżywczej wybranych produktów żywnościowych: - oznaczanie zawartości białek, węglowodanów, tłuszczów, wybranych składników mineralnych i wybranych witamin. - oznaczanie wartości energetycznej. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - U2; U4; U7; U15; U27; K3 C2 - Ćwiczenia 2 - Temat - Wskaźniki jakości zdrowotnej tłuszczów - ocena jakości żywieniowej tłuszczów; - identyfikacja kwasów tłuszczowych metodą chromatografii gazowej; - oznaczanie liczby jodowej, liczby kwasowej, nadtlenków kwasów tłuszczowych, próba Kreisa; - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - U4; U5; U14; U16; K3 C3 - Ćwiczenia 3 - Temat - Bezpieczeństwo żywności: - oznaczanie pozostałości antybiotyków w żywności; - diagnostyka laboratoryjna grzybów szkodliwych dla zdrowia identyfikacja, objawy zatruć; - oznaczanie pozostałości wybranej grupy zanieczyszczeń (pestycydy, nitrozoaminy); - oznaczanie zawartości mikotoksyn w żywności; - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W16; U4; U22; U25; U26; K3 C4 Ćwiczenie 4 -Temat - Interakcja składników żywności z lekami. - Symbole przedmiotowego efektu kształcenia - W12; W13; U1; U8; U11; U19; U20; U28; K2. 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W1-W12; U1-U6; U8-U13; U16-U21; U23- U24; U26; U28- U30; K1-K2; K4-K5 W12-W16; U1; U2; U4; U5; U7; U8; U11; U14-U16; U19- U20; U22; U25- U28; K2-K3 Symbole form prowadzonych zajęć Sposoby weryfikacji efektu kształcenia Kryterium zaliczenia W1-W12 Egzamin pisemny Umie powyżej 51% treści deskryptora S1-S2; C1-C3 8. Kryteria oceniania Zaliczenie ćwiczeń/ seminariów - kolokwium końcowe Umie powyżej 51% treści deskryptora Strona 10 z 12
Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemny ocena kryteria 2,0 (ndst) Umie poniżej 51 % treści deskryptora 3,0 (dost) Umie 51-58 % treści deskryptora 3,5 (ddb) Umie 59-69 % treści deskryptora 4,0 (db) Umie 70-80 % treści deskryptora 4,5 (pdb) Umie 81-91 % treści deskryptora 5,0 (bdb) Umie 92-100 % treści deskryptora 9. Literatura Literatura obowiązkowa: 1. H.Gertig, J.Przysławski Bromatologia zarys nauki o żywności i żywieniu, PZWL, Warszawa, 2006; 2. H.Gertig Żywność a zdrowie i prawo, PZWL Warszawa, 2004; 3. H.Młodecki, L.Piekarski Zagadnienia zdrowotne żywności PZWL Warszawa, 1987; 4. S.Krauze, S.Bożyk, L.Piekarski Podręcznik laboratoryjny analityka żywnościowego, PZWL Warszawa, 1966; 5. J.Gawęcki, L.Hryniewiecki Podstawy nauki o żywieniu, PWN Warszawa, 1998; 6. Skrypt do ćwiczeń z bromatologii. Praca zbiorowa pod red. Andrzeja Tokarza, WUM, Warszawa 2011. 7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych (Dziennik Ustaw Nr 232 poz. 1525) (z modyfikacjami) 8. Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Dziennik Ustaw nr 171, poz. 1224, 2006 (z modyfikacjami). Literatura uzupełniająca: 1. J. Hasik i wsp. Dietetyka PZWL Warszawa, 1999; 2. J. Hasik, J.Gawęcki Żywienie człowieka zdrowego i chorego. cz. 2. PWN Warszawa, 2000; 3. H. Gertig, J. Gawęcki Słownik terminów żywieniowych. Cz. 3. PWN Warszawa, 2001; 4. Ś. Ziemlański Normy żywienia. PZW Warszawa, 2001; 5. Mikrobiologia i higiena w przemyśle spożywczym Politechnika Łódzka, Łódź, 2000. pod redakcją: Z.Żakowskiej i H.Stabińskiej. 10. Kalkulacja punktów ECTS (1 ECTS = od 25 do 30 godzin pracy studenta) Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład 25 Seminarium 5 Ćwiczenia 45 Strona 11 z 12
Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): W tym polu opisujemy nakład samodzielnej pracy przeciętnego studenta konieczny aby zaliczyć przedmiot. W kalkulacji należy uwzględnić m.in. konieczność przygotowania się do zajęć, wykonania pracy domowych, przygotowania się do zaliczeń itp. Przygotowanie studenta do zajęć Przygotowanie studenta do zaliczeń przygotowanie do seminariów 10 przygotowanie do laboratorium 10 przygotowanie do kolokwium 5 przygotowanie do egzaminu 55 Inne (jakie?) Razem 11. Informacje dodatkowe Wszystkie inne ważne dla studenta informacje nie zawarte w standardowym opisie np. dane kontaktowe do osoby odpowiedzialnej za dydaktykę, informacje o kole naukowym działającym przy jednostce, informacje o dojeździe na zajęcia, informacja o konieczności wyposażenia się we własny sprzęt bhp; informacja o lokalizacji zajęć; link to strony internetowej katedry/zakładu itp. Podpis Kierownika Jednostki Podpis osoby odpowiedzialnej za sylabus Strona 12 z 12