Organizacja i Zarządzanie Zarządzanie jako forma kierowania (wykład 02ns) dr Adam SALOMON, KTiL AM w Gdyni
Plan wykładu 1. Sterowanie, kierowanie, dowodzenie 2. Rządzenie, zarządzanie, administrowanie 3. Władza kierownicza 4. Style kierowania 5. Przywództwo 2
Uniwersalizm pojęć sterowanie kierowanie dowodzenie 3
Sterowanie Wszelkie celowe oddziaływanie jednego systemu na inny w celu otrzymania takich zmian przebiegu procesu zachodzącego w przedmiocie sterowania (lub stanu sterowanego systemu) w danym czasie, które uważa się z punktu widzenia systemu sterującego za pożądane. 4
Cybernetyczny model sterowania ZAKŁÓCENIA SYSTEM STERUJĄCY FUNKCJE STEROWANIA SYSTEM STEROWANY EFEKT SPRZĘŻENIE 5
Środowisko sterowania przyroda nieożywiona i technika (sterowanie zautomatyzowane); systemy biologiczne, ekosystemy, monoi polikultury rolnicze (sterowanie poprzez działanie); systemy społeczne (sterowanie poprzez działanie). 6
Cechy procesu sterowania zachowanie celowe obiektu sterującego: cel jako suwerenna decyzja systemu sterującego cele zadane (parametry) cel jako wynik programu sterującego regulacyjny charakter oddziaływań obiektu sterującego (usuwanie odchyleń parametrów osiąganych od pożądanych) 7
Cele sterowania 1. wywieranie zmian w układzie sterowanym (kreatywna funkcja sterowania) 2. działanie zmierzające do zachowania istniejącego stanu rzeczy (funkcja zachowawcza sterowania) 8
Kierowanie Proces dobrowolnego lub wymuszonego ograniczania swobody działań ludzi realizowany dla osiągnięcia powodzenia działania zbiorowego. Istotą tego procesu jest koordynacja jednopodmiotowych i zespołowych działań podporządkowana funkcji celu. 9
Cybernetyczny model kierowania Obiekt sterowany: WEJŚCIE Człowiek Impulsy sterujące człowiek rzecz WYJŚCIE zwierzę 10
Formy kierowania bodźce motywacyjne zlecenia: rozkaz polecenie zalecenie rada 11
Kierowanie jako działanie wynika z prakseologii typy działań: jednopodmiotowe: kierownicze i niekierownicze wielopodmiotowe: grupowe zespołowe: kierownicze i niekierownicze 12
Formy działania kierowniczego instytucjonalna (czynnościowa): działanie przełożonego powodujące zachowanie podwładnego zgodne z zamiarem(celem) wynika z formalnej struktury organizacyjnej elementy: podmiot kierujący podmiot kierowany sprzężenia - przepływy funkcjonalna (rezultatowa): sprawowanie funkcji: planowania, koordynowania, pobudzania i kontrolowania 13
Istota kierowania (koordynacja działań zespołowych) wynegocjowanie, wybór, wskazanie lub narzucenie wspólnej misji (celu) do którego działający zespołowo winni zmierzać uruchomienie systemu kierowania zapewniającego zgranie na poziomie niezbędnym do osiągnięcia celu elementów: czasu miejsca sposobu ilości i jakości działań cząstkowych 14
Determinanty zakresu koordynacji charakter procesu działania zespołowego: zdeterminowany złożonością i skalą działania, warunkami technicznymi i kadrowymi poziom i struktura motywacji uczestników działania zespołowego: + - poziom i struktura kwalifikacji członków zespołu: zdeterminowany zgraniem zespołu i częstotliwością realizowanych zadań 15
Dowodzenie Forma kierowania w organizacjach wysoce zhierarchizowanych (wojsko) prowadząca do realizacji kompleksowych celów: gotowości bojowej szkolenia eksploatacji techniki i uzbrojenia i realizowana przez rozkazywanie, komenderowanie i sterowanie. 16
Formy dowodzenia DOWODZENIE ROZKAZYWANIE KOMENDEROWANIE STEROWANIE 17
Uniwersalizm pojęć rządzenie zarządzanie administrowanie 18
Rządzenie organ rządzący jest instancją nadrzędną i zewnętrzną organ rządzony jest niezależnym, samodzielnym podmiotem (systemem, organizacją) organ rządzący, poprzez tworzenie praw powszechnie obowiązujących, a nie adresowanych do poszczególnych organizacji, kształtuje parametry decyzyjne w obszarze rządzenia 19
Zarządzanie organ zarządzający - jako składowa organizacji (wewnętrzny podsystem) - jest jej organem hierarchicznie zwierzchnim kierowanie o szczególnym zakresie uprawnień i odpowiedzialności zachowania koordynacyjne odnoszą się nie tylko do ludzi lecz także do zachowań organizacji jako całości 20
Prerogatywy zarządzania prawo zarządzającego do decydowania o misji i celach organizacji i działania zespołowego prawo zarządzającego do decydowania o kierunkach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji (materialnych, niematerialnych, finansowych i ludzkich) prawo zarządzającego do stanowienia wewnątrzorganizacyjnych warunków działania zespołowego 21
Administrowanie istotne ograniczenia prerogatyw zarządczych - pozbawienie administratora prawa do samodzielnego decydowania o misji, celach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji i działania zespołowego realizacja funkcji kierowniczych w oparciu o standardy i procedury 22
Władza kierownicza umocowania władzy kierowniczej: wpływ (spodziewana reakcja podwładnego) władza (umocowania strukturalne) źródła władzy kierowniczej: autorytet struktura - władza legalna sytuacja przymusowa sytuacja nęcąca pozycja eksperta przedstawicielstwo charyzma 23
Autorytet podporządkowanie się wpływowi charakter: formalny charyzmatyczny 24
Struktura - władza legalna tworzy ramy funkcjonowania organizacji wynika z: hierarchii organizacji (struktura organizacyjna) reguł funkcjonowania organizacji: zakresy obowiązków przepisy bhp regulaminy system motywacyjny hierarchia wojskowa: przełożonypodwładny, starszy-młodszy 25
Sytuacja przymusowa wymuszanie zachowań w oparciu o przekonanie podwładnego o możliwości zastosowania wobec niego: kary przymusu postacie przymusu: psychiczny fizyczny makroorganizacyjny (zdobycie przewagi - groźba) władza wymuszania jest niestabilna i nietrwała 26
Sytuacja nęcąca generowanie zachowań w oparciu o przekonanie podwładnego o możliwości zastosowania wobec niego: nagrody materialnej nagrody niematerialnej władza nagradzania utrwala więzi i właściwe stosunki międzyludzkie w relacjach przełożony - podwładny 27
Pozycja eksperta tzw. władza odniesienia - opiera się o przekonanie podwładnego że przełożony posiada szczególną wiedzę i doświadczenie fachowe (nauczyciel, lekarz, prawnik, doradca, specjalista sztabu) charakter władzy trwały - specjalista doraźna - ekspert władza odniesienia trwa dopóki specjalista dysponuje wiedzą znacznie przewyższającą standardy 28
Przedstawicielstwo oddelegowanie uprawnień do kierowania przez ustawowego przełożonego na rzecz osoby trzeciej konieczność zachowania formy prawnej trwałość władzy zależna od warunków umowy 29
Charyzma źródło władzy oparte na wierze w niezwykłość przywódcy lub mistyczność jego posłannictwa wyznaczniki charyzmy: specyficzne cechy psychofizyczne insygnia, rytuały, ceremoniały niezwykłość, tajemniczość, mistycyzm 30
Wymiary władzy waga władzy (poziom prawdopodobieństwa zdeterminowania zachowań podwładnego przez przełożonego) zasięg władzy (liczba podwładnych-osób lub zbiorowości zdeterminowanych przez jednego przełożonego) zakres władzy (liczba zachowań podwładnego zdeterminowanych przez przełożonego) 31
Style kierowania wg kryterium aplikacyjności: potencjalny rzeczywisty wg formy interwencji przełożonego w pracę podwładnych: instruktażowy zadaniowy wg udziału podwładnych w decydowaniu: autokratyczny demokratyczny 32
Macierz stylów kierowania (macierz REDDINA) Nastawienie na ludzi Nastawienie na efektywność duże Styl towarzyski DYWERSYFIKACJA Styl zintegrowany małe Styl WYCOFANIE separujący się SIĘ Styl oddany niskie wysokie Nastawienie na zadania 33
Style autokratyczne separujący się: oddany: nastawienie na ochronę procedur (-) outsider - dezerter (izby skarbowe), (+) biurokrata nastawienie na zadania i efektywność (-) autokrata ( cel uświęca środki, konflikt z podwładnymi), (+) życzliwy autokrata ( duża różnica poziomu kwalifikacji przełożonego i podwładnych, zdecydowanie i kompetencja, gwarant bezpieczeństwa) 34
Style demokratyczne towarzyski: max. nastawienie na ludzi (-) misjonarz ( dobry wujek ), (+) promotor (najważniejszy jest zespół, kreowanie inicjatywy, rezygnacja z celu gdy stanowi zagrożenie dla zespołu, duża popularność - komórki reklamy, PR) zintegrowany: zróżnicowanie i elastyczność, dopasowanie do sytuacji (-) konformista (max. realizacja celów, dobór narzędzi wg kryterium oceny przez nadrzędnych przełożonych), (+) rozwojowiec (max. realizacja celów, dobór narzędzi wg kryterium najlepszej wartości dla organizacji jako całości) 35
Elastyczność stylów kierowania 36
Przywództwo Oddziaływanie kierownicze na psychikę polegające na tworzeniu stanów emocjonalnych uczestników organizacji skłaniających ich do zaangażowanego realizowania celu wraz z przywódcą. Związane jest z posiadaniem tzw. cech przywódczych, autorytetu opartego na charyzmie oraz daru przekonywania i zjednywania sobie podwładnych. Często związane ze strukturami nieformalnymi. 37
Przywództwo Przywództwo to osiąganie rezultatów. 38
Typy przywódców w otoczeniu burzliwym 39
Model przywództwa w otoczeniu burzliwym 40
Naturalne przywództwo na YouTube (wykład Jacka Santorskiego) http://www.youtube.com/watch?v=npsiyvtnujy 41
Podsumowanie SYSTEM STERUJĄCY FUNKCJA STEROWANIA SYSTEM STEROWANY kierownik dowódca kierowanie zarządzanie dowodzenie zarządzanie podwładny organizacja formalna żołnierz system logiczny przywódca przewodzenie członek grupy nieformalnej rodzic nauczyciel marynarz pilot kierowca wychowanie sterowanie kierowanie dziecko student, uczeń okręt, statek statek powietrzny pojazd mechaniczny 42
Pytania 1. Wyjaśnij pojęcia sterowanie, kierowanie, dowodzenie. 2. Wymień podobieństwa i różnice wynikające z pojęć rządzenie, zarządzanie, administrowanie. 3. Na jakich przesłankach opiera się władza kierownicza? 4. Wymień i krótko scharakteryzuj style kierowania. 5. Na czym polega przywództwo? 43
Dziękuję za uwagę. Zapraszam na kolejne zajęcia. 2013 dr Adam Salomon, KTiL 44