ISBN

Transkrypt

1 ISBN

2 SPIS TREŚCI WSTĘP USTALENIE POŁOŻENIA Miejsce ustalenia położenia w procesie dowodzenia Przedstawianie sytuacji taktycznej na mapach sytuacyjnych Opracowanie meldunku o sytuacji Prowadzenie dziennika działań bojowych Wariant ustalania położenia w działaniach brygady Przykład meldunku o sytuacji bz w obronie OCENA SYTUACJI Metodyka prowadzenia analizy zadania Wariant prowadzenia analizy zadania Sposób prowadzenia kalkulacji czasu Analiza zadania w zakresie wsparcia i zabezpieczenia działań Odprawa informacyjna Wariant prowadzenia odprawy informacyjnej Ocena czynników wpływających na wykonanie zadania Opracowanie wariantów działania Wariant oceny czynników wpływających na wykonanie zadania Odprawa koordynacyjna Ocena czynników wpływających na wykonanie zadania w zakresie wsparcia i zabezpieczenia działań Rozważenie wariantów działania Wariant rozważenia wariantów działania Przykładowe koncepcje zabezpieczenia wariantów działania wojsk własnych przez specjalistów rodzajów wojsk Metodyka porównania wariantów działania Wariant porównania wariantów działania Decyzja i zamiar dowódcy Wariant decyzji dowódcy SPORZĄDZENIE PLANU DZIAŁANIA I ROZKAZU BOJOWEGO Plan działania Wariant planu działania Rozkaz bojowy STAWIANIE ZADAŃ Sposoby postawienia zadania Odprawa koordynacyjna stawianie zadań przez dowódcę Przykładowe wystąpienie dowódcy podczas stawiania zadań podwładnym KONTROLA Sposoby realizacji kontroli Zarządzenie bojowe dowódcy 91 Brygady Zmechanizowanej ZAKOŃCZENIE BIBLIOGRAFIA ZAŁĄCZNIKI

3 Fakt funkcjonowania Polski i polskich Sił Zbrojnych, w tym Wojsk Lądowych, w strukturach NATO wywiera istotny wpływ na zasady i obowiązujące procedury działania. Widoczny jest on w sposób szczególny w obszarze dowodzenia, którego zasady, wymagania i procedury muszą być postrzegane w kategoriach sojuszniczych, uwzględniając jednocześnie własne, narodowe doświadczenia i ustalenia nie kolidujące z obowiązującymi w Sojuszu wytycznymi. Wdrożone dotychczas dokumenty normatywne dotyczące procesu i procedur dowodzenia regulują i normują przedsięwzięcia tego obszaru głównie na poziomie strategicznym i operacyjnym, gdzie związki z Sojuszem są szczególnie widoczne a obowiązujący zakres unifikacji - wysoki. Pozostaje jednak poziom taktyczny wojsk lądowych, obejmujący w aspekcie dowodzenia problematykę od pododdziału do, w niektórych przypadkach, korpusu jako części komponentu lądowego. W tym zakresie organa dowodzenia muszą dysponować ujednoliconymi i przejrzystymi procedurami dowodzenia, które choć uwzględniając zalecenia sojusznicze, w znacznej mierze charakteryzować się będą cechami narodowymi. Dowodzenie na szczeblach taktycznych Wojsk Lądowych to złożona i wielofunkcyjna działalność dowództw (związków taktycznych, oddziałów i pododdziałów) różnych szczebli organizacyjnych Wojsk Lądowych, w tym wchodzących w ich skład rodzajów wojsk. W wojskach lądowych SZ RP proces dowodzenia określany jest jako całokształt celowej działalności dowódcy i jego organów dowodzenia, realizowany w ramach określonego systemu dowodzenia, zapewniający wysoką gotowość bojową i właściwe przygotowanie wojsk do najlepszego osiągnięcia celów walki oraz kierowanie wojskami w czasie jej prowadzenia. Stąd też przyjmuje się, iż dowodzenie to proces, poprzez który dowódca narzuca swoją wolę i zamiary podwładnym oraz w ramach którego wspomagany przez swój sztab planuje, organizuje, koordynuje i ukierunkowuje działania podległych mu wojsk przez użycie standardowych procedur działania i wszelkich dostępnych środków przekazywania informacji. W rozdziale pierwszym przedstawiono zakres wykonywanych czynności przez osoby funkcyjne dowództwa podczas ustalania położenia.

4 W rozdziale drugim dokonano zdefiniowania czynności oficerów sztabu podczas przygotowania danych do podjęcia decyzji przez dowódcę w trakcie oceny sytuacji. W rozdziale trzecim przedstawiono sposób przygotowania planu działania oraz rozkazu bojowego przez poszczególne osoby funkcyjne dowództwa. W rozdziale czwartym ukazano sposoby stawiania zadań przez dowódcę podwładnym. W rozdziale piątym przedstawiono sposób kierowania walką przez dowódcę i oficerów sztabu. Ogólne wnioski i ostateczne konstatacje z całości pracy zostały zawarte w zakończeniu. Zawiera ono ostateczne wyniki, konkluzje oraz ogólne podsumowanie wniosków z badań i prowadzonych rozważań oraz kierunki dalszych badań i prac w obrębie rozpatrywanego problemu badawczego. W opracowaniu przedstawiono uogólnione wyniki badań w postaci proponowanych rozwiązań zespołu autorskiego. Specyfika pracy dowództwa na stanowisku dowodzenia zależy od wielu czynników. Można tu wymienić tak oczywiste determinanty jak charakter wykonywanego zadania, szczebel dowodzenia, stopień wyszkolenia i zgrania osób funkcyjnych (zespołów funkcjonalnych), czy ilość czasu posiadanego na przygotowanie działań. Czynnikiem dosyć często pomijanym jest czynnik ludzki w rozumieniu indywidualnego podejścia decydenta dowódcy, kierownika zespołu funkcjonalnego, jeśli chodzi o sposób organizacji pracy podwładnych podczas przygotowania działań i wykonywania zadania. Jak wspomniano we wstępie, niniejsze opracowanie nie stanowi próby narzucenia idealnego porządku pracy dowództwa na stanowisku dowodzenia. Dotyka ono jednak problemów, które niezależnie od konkretnej sytuacji muszą być rozpatrywane i sugeruje, na bazie doświadczeń z narodowych i międzynarodowych ćwiczeń, określone procedury. Może zatem stanowić podstawę do dalszego studiowania problematyki i poszukiwania samodzielnych, oryginalnych rozwiązań.

5 Warte podkreślenia wydaje się podkreślenie roli planowania, które należy do jednego z czynników decydujących o sprawności działania kierownika (dowódcy). W planowaniu wykonywana praca osiąga zamierzony cel i wysoką sprawność nie tyle dzięki pracowitości jej wykonawców, ale dzięki określonemu wysiłkowi umysłowemu związanemu z obmyśleniem i preparacją działania. Planowanie spełnia wreszcie istotne funkcje: decyzyjną, komunikowania oraz wpływania na członków organizacji (kadrę zawodową). Stanowiący konsekwencję planowania plan jest (powinien być) wzorcem, z którym porównuje się wyniki bieżącej i końcowej kontroli działania. Toteż plan stanowi niezbędny składnik działania zorganizowanego. W aspekcie samego procesu planowania celowe wydaje się podkreślenie, iż każda organizacja, również militarna, dążąc do zachowanie zdolności uzyskiwania przewagi nad konkurencja (przeciwnikiem), musi potrafić uwzględniać zmienne i złożone otoczenie organizacji. Planując więc każde istotne działanie należy brać pod uwagę zarówno cele organizacji, jak i szereg czynników związanych z wewnętrznym i zewnętrznym otoczeniem organizacji. Wyznacznikami jakości sporządzanych planów są takie ich cechy jak: wykonalność, racjonalność, elastyczność, kompletność, komunikatywność, spójność, operatywność czy też odpowiednia długookresowość oraz wystarczająca szczegółowość. Uzyskanie wymienionych cech wymaga od planistów przestrzegania określonych zasad, do których należą: zasada chronologicznej kolejności planowania i działania, zasada hierarchiczności planowania, zasada adekwatności planowania do aktualnych i przewidywanych warunków, zasada współdziałania kompetentnych podmiotów, zasady poparcia ze strony naczelnego kierownictwa, zasada integracji planowania i kontroli. Zaakcentowania wymaga fakt, iż autorzy literatury przedmiotu różnią się znacznie miedzy sobą w próbach zdefiniowania liczby i zawartości etapów procesu planowania. Jednak wspólną cechą prezentowanych poglądów jest wskazywanie potrzeby analizy otoczenia oraz traktowanie procesu planowania jako procesu podejmowania decyzji. Stąd też można wyodrębnić osiem etapów procesu planowania: etap ustalenia celów działania na danym szczeblu (komórce) organizacji,

6 etap poszukiwania i analizy aktualnych warunków wewnętrznych i zewnętrznych determinujących działanie organizacji, etap przewidywania przyszłych warunków wewnętrznych i zewnętrznych determinujących działanie organizacji, etap ustalania wariantów działania, etap przewidywania skutków realizacji wariantów działania, etap porównania skutków i uszeregowania wariantów, etap wyboru wariantu, etap opracowania szczegółowego planu (programu, projektu). Ponadto w trakcie procesu planowania realizowanych jest szereg dodatkowych czynności, z których najważniejsze to: zbieranie i ewentualne przetwarzanie danych, określenie ograniczeń, wybór metody oceny (wartościowania) wariantów, wybór kryteriów decydowania. Konstatując podkreślić należy, że ważne jest, aby w procesie planowania działań wojsk lądowych dążyć do uzyskania pożądanych cech planu, oraz uwzględniać zasady i etapy planowania wskazywane przez specjalistów zarządzania zwracając przy tym jednocześnie uwagę na specyfikę otoczenia i funkcjonowania organizacji wojskowych (dowództw wojsk lądowych).