ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 640 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 38 2011 ALEKSANDRA SZPULAK RÓŻNICE W POGLĄDACH NA ISTOTĘ KAPITAŁU OBROTOWEGO PRZEDSIĘBIORSTWA. PIENIĘŻNE ZAPOTRZEBOWANIE NA KAPITAŁ OBROTOWY NETTO Wprowadzenie Zasadnicze z punku widzenia menadżera finansowego jes usalenie wielkości inwesycji w kapiał obroowy. Już jednak nawe pobieżna analiza lieraury na en ema może wprowadzić w zakłopoanie niemal każdego. Wśród wielu niejednoznacznych i pokrewnych pojęć niezwykle rudno zrozumieć, czym ak naprawdę jes kapiał obroowy. W zasadzie niewiele mówi się akże o ej kluczowej dla menadżera kwesii usalaniu zaporzebowania na kapiał obroowy w przedsiębiorswie. W arykule podjęo próbę udzielenia odpowiedzi na nasępujące pyanie: ile wynosi inwesycja w kapiał obroowy neo? Aby rozwiązać en problem, przeprowadzono na wsępie przegląd koncepcji kapiału obroowego w ekonomii, rachunkowości i finansach przedsiębiorsw. Nasępnie w oparciu o eoreyczny model kapiału obroowego w przedsiębiorswie produkcyjnym, wyprowadzono wzór na pieniężne zaporzebowanie na kapiał obroowy neo. Przegląd koncepcji kapiału obroowego W lieraurze ekonomicznej można zapoznać się z różnymi definicjami kapiału obroowego. Isoa ego kapiału jes odmiennie posrzegana przez poszczególne dyscypliny ekonomię, rachunkowość i finanse. Pierwsi na ema kapiału obroowego wypowiadali się ekonomiści. Adam Smih w AnInquiryino he Naure and Causes of Wealh of Naions z 1776 roku podzielił kapiał na sały (fixedcapial) i obroowy (circulaingcapial), według sposobu osiągania z nich zysku. Kapiał obroowy wg Smiha o aki, kóry jes zarudniony (employed) w worzenie, produkowanie lub nabywanie dóbr, kóre nasępnie odsprzedawane są z zyskiem 1. W odróżnieniu od kapiału sałego, kapiał obroowy jes źródłem zysku ylko poprzez nieusanną cyrkulację, w kórej zamienia on swoją posać z rzeczowej w pieniężną 1 A. Smih: An Inquiry ino he Naure and Causes of Wealh of Naions, Mehuen & Co., Londyn 1776, II.1.4.
470 Aleksandra Szpulak i nasępnie z pieniężnej w rzeczową. Do kapiału obroowego Smih zaliczył w zasadzie wszyskie składniki akywów obroowych przedsiębiorswa, j.: środki pieniężne, kóre umożliwiają cyrkulację kapiału obroowego, zapasy maeriałów, produkcję w oku oraz zapasy wyrobów goowych 2. David Ricardo w książce p. On he Principles of PoliicalEconomy and Taxaion z 1821 roku zdefiniował kapiał sały jako aki, kórego konsumpcja jes powolna, naomias kapiał obroowy jako aki kapiał, kóry wymaga częsego odworzenia 3. Zwrócił nasępnie uwagę na o, że w zależności od prowadzonej działalności długość okresu, w kórym nasępuje odworzenie kapiału obroowego, może być różna. Jednak, jak sam auor ocenia, wprowadzona przez niego linia demarkacyjna oddzielająca kapiał sały od obroowego nie jes wysarczająco osra i, jak dodaje, podział kapiału wg przyjęego kryerium nie jes niezbędny w ciągu prowadzonych przez niego rozważań. John Suar Mill w swoim dziele z 1848 p. Principles of PoliicalEconomy akże podzielił kapiał na kapiał sały oraz kapiał obroowy. Kapiał obroowy wg Milla o aki kapiał, kóry użyy w procesie produkcyjnym ulega zniszczeniu i w związku z ym nie isnieje już dłużej jako kapiał, kóry może być wykorzysany w ym samym procesie produkcyjnym 4. Do ego kapiału Mill zaliczył w szczególności maeriały do produkcji oraz pracę. Jednocześnie zaznaczył 5, że w przedsiębiorswie isnieje jeszcze jeden rodzaj kapiału, kóry nie może być zaklasyfikowany ani jako sały, ani jako obroowy, a jes o kapiał wysępujący w formie zapasów wyrobów goowych. Ten kapiał dopiero po sprzedaży zosanie przekszałcony w obroowy (poprzez zakup maeriałów do produkcji i wynagrodzenie pracowników) i w en sposób nasąpi jego odworzenie. Sąd eż pochodzi nazwa kapiał obroowy czyli kapiał, kóry wymaga ciągłego odworzenia ze środków uzyskanych ze sprzedaży dóbr i w odróżnieniu od kapiału sałego pracuje w przedsiębiorswie no by being kep, bu by changing hands 6. Jeśli przyjąć, co zapewne nie odbiega bardzo od ówczesnych zwyczajów handlowych, że zapasy wyrobów goowych wyceniane były w cenach sprzedaży, a więc miały formę dzisiejszych należności, uwaga Milla o ym, że zapasy wyrobów goowych nie są częścią kapiału obroowego, jes w świele zaprezenowanych w dalszej części arykułu rozważań i wniosków zaskakująco rafna. Swoje przekonanie o ym, że zapasy wyrobów goowych nie są kapiałem obroowym Mill opierał na ym, że wpływy ze sprzedaży wyrobów goowych służą nie yko odworzeniu kapiału obroowego, ale akże inwesycjom w kapiał sały. Definicję kapiału sałego i obroowego zapropono- 2 Ibidem, II.1.17 22. 3 D. Ricardo: On he Principles of Poliical Economy and Taxaion, Edi. John Murray, Londyn 1821, 1.47. 4 J.S. Mill: Principles of Poliical Economy wih some of heir Applicaions o Social Philosophy, Longmans, Green &Co. Londyn 1909, I.6.2. 5 Ibidem, I.6.14. 6 Ibidem, I.6.2.
Różnice w poglądach na isoę kapiału obroowego przedsiębiorswa... 471 waną przez Milla przyjęli w swoich rozważaniach inni ekonomiści, jak np. Alfred Marshall w Principles of Economics z 1920 roku 7 czy John M. Keynes. Ekonomiści już począwszy od Milla, kryycznie odnosili się do nazwy kapiał obroowy, kóra zosała zaproponowana przez Smiha. Karol Marks kryykując koncepcję kapiału wg Smiha podkreśla, że każdy kapiał w isocie krąży 8. Według Marksa kapiał sały krąży, ale nie w swojej końcowej formie, a sopniowo uwalniając swoją warość i dodając ją do warości wywarzanych dóbr. Przekazywana w en sposób porcja warości jes niezmienna i dlaego kapiał, kóry ją generuje jes sały lub niezmienny (consan capial), a pozosały kapiał generuje zmienną warość i dlaego jes kapiałem obroowym lub zmiennym (fluid or variable capial). Ciekawe jes akże o, że Marks nie zaliczył do kapiału obroowego kapiału zgormadzonego w formie środków pieniężnych (money capial) i, podobnie jak Mill, zapasów wyrobów goowych (commodiy capial), gdyż jako akie nie przekazują żadnej warości w procesie produkcyjnym. Ogólnie można swierdzić, że ekonomiści kapiał obroowy uożsamiają z zasobami, kóre są w posiadaniu przedsiębiorswa, sąd ujęcie o można określić jako zasobowe. Już jednak nawe ak pobieżna analiza jak powyższa nie pozwala uożsamiać kapiału obroowego w koncepcji ekonomisów z akywami obroowymi przedsiębiorswa, a jedynie z niekórymi składnikami ych akywów, j. zapasami maeriałów do produkcji i owarów oraz produkcji w oku. Przede wszyskim jednak składnikiem kapiału obroowego jes praca, kóra nie sanowi bezpośrednio akywów przedsiębiorswa. Praca jes pośrednio odzwierciedlona w zapasach, ponieważ jej zużycie w procesie produkcyjnym jes uwzględnione w koszach, a ym samym w wycenie posiadanych zapasów wyrobów goowych i produkcji w oku. Sąd eż składnikiem kapiału obroowego będą zapasy wyrobów goowych wyceniane po koszcie wyworzenia, ale nie są nim należności z yułu dosaw i usług. W rachunkowości kapiał jes uożsamiany ze źródłem finansowania posiadanych przez przedsiębiorswo zasobów mająkowych, innymi słowy, kapiały wskazują podmioy, kóre finansują działalność przedsiębiorswa na określonych warunkach 9. To właśnie z rachunkowości wywodzi się pojęcie kapiału obroowego neo, kóre wyznacza finansowaną kapiałami sałymi część akywów bieżących. O sposobie obliczania kapiału obroowego neo pisano już w pierwszych wydaniach The Accouning Review. G.W. Collins w 1946 roku napisał kapiał obroowy o nadwyżka akywów bieżących (curren asses) nad zobowiązaniami bieżącymi (curren liabiliies). Akywami bieżącymi są ogólnie mówiąc e akywa, kóre zosaną zamienione na goówkę w ciągu jednego roku w normalnym cyklu działalności. Zobowiązaniami bieżącymi są, ogólnie ujmując, e zobowiązania, kóre zosaną zapłacone w ciągu nadchodzącego roku 10. 7 A. Marshall: Principles of Economics, Mcmillian& Co., Londyn 1920, II.IV.17. 8 K. Marks: Capial: A Criique of Poliical Economy. Vol. II. The Process of Circulaion of Capial, Charles H. Kerr & Co., Chicago 1885, II.VIII.4. 9 Podsawy rachunkowości, red. B. Micherda, Wydawnicwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 84. 10 G.W. Collins: Analysis of Working Capial, The Accouning Review, Vol. 21, No. 4., 1946.
472 Aleksandra Szpulak W 20 la później inni auorzy, np. P.E. Fess 11 i J.A. Mauriello 12, podążają w ym samym kierunku, jednak za kryerium klasyfikacji akywów i zobowiązań do kaegorii bieżących przyjmują raczej nie rok, ale długość normalnego cyklu operacyjnego jednoski powołując się na Accouning Research Bullein No. 43, wydany przez American Insiue of Accounans w 1953 roku 13. Rozdział 3. ego biuleynu jes poświęcony właśnie zagadnieniom analizy kapiału obroowego. Z biuleynu dowiadujemy się akże, że owa nadwyżka akywów bieżących nad zobowiązaniami bieżącymi idenyfikuje relaywnie płynną część kapiałów przedsiębiorswa, kóra worzy margines lub bufor bezpieczeńswa dosępny przy regulowaniu zobowiązań wynikających z normalnego cyklu operacyjnego przedsiębiorswa. Słowa e są wszyskim nam bardzo dobrze znane z popularnych podręczników do analizy finansowej 14. W rachunkowości wprowadzono akże dość osobliwy sposób analizy kapiału obroowego neo, kóry bazuje na analizie zmian źródeł finansowania różnicy pomiędzy akywami bieżącymi i zobowiązaniami bieżącymi 15 oraz konrowersyjnie brzmiące, szczególnie w uszach ekonomisy, pojęcie ujemnego kapiału obroowego neo na określenie ujemnej różnicy między akywami a zobowiązaniami bieżącymi. Jeden z ekonomisów napisał wpros, że ujemny kapiał obroowy (neo) oznacza, iż nie są dosępne akywa, kórym kapiały sałe mogłyby przekazywać swoją użyeczność, a przedsiębiorswo, kóre znalazło się w akiej syuacji nie ylko nie może dalej funkcjonować, ale musi być zlikwidowane 16. Waro dodać, że analiza kapiału obroowego neo na począku ubiegłego wieku była bardzo silnie związana z pojęciem płynności finansowej. W ym okresie wskaźnik bieżącej płynności finansowej określano zamienne mianem wskaźnika kapiału obroowego neo oraz, najprawdopodobniej na podsawie obserwacji empirycznych przedsiębiorsw upadłych w dobie Wielkiego Kryzysu la 1929 1933, uparywano w owym buforze zabezpieczenia przed bankrucwem na skuek uray płynności finansowej. Kryyka akiego podejścia do analizy płynności finansowej rozpoczęła się już w laach 50. i zapocząkowana zosała przez finansisów odpowiedzialnych za zarządzanie goówką (money managers), kórzy szybko się zorienowali, że nawe znaczne rozmiary kapiału obroowego neo nie gwaran- 11 P.F. Fess: The Working Capial Concep, The Accouning Review, Vol. 41, No. 2, 1966. 12 J.A. Mauriello: The Working Capial Concep A Resaemen, The Accouning Review, Vol. 37, No. 1, 1962. 13 Accouning Research Bullein No. 43. Resaemen and Revision of Accouning research Bulleins, American Insiue of Accounans, 1953. 14 Zob. np. M. Sierpińska, D. Wędzki: Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorswie, Wydawnicwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 73 76; B. Olzacka, R. Pałczyńska-Gościniak: Jak ocenić firmę. Meodyka badania i przykłady liczbowe, Ośrodek DiDK, Gdańsk 1998, s. 58 61; T. Waśniewski, W. Skoczylas: Zasady analizy finansowej w prakyce. Przykłady i zadania, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1997, s. 112 117. 15 Zob. np. G.W. Collins: op.ci.; M. Sierpińska, D. Wędzki: op.ci., s. 85 89. 16 F.W. Mueller: Corporae Working Capial and Liquidiy, The Journal of Business of he Universiy of Chicago, Vol. 26, No. 3, 1953.
Różnice w poglądach na isoę kapiału obroowego przedsiębiorswa... 473 ują erminowej spłay zobowiązań 17. Współcześnie o analizie płynności finansowej oparej na klasycznych wskaźnikach płynności finansowej i zmianach kapiału obroowego neo mówi się w kaegoriach zw. analizy saycznej. Nazwa a wywodzi się z faku, że wyciągnięe na jej podsawie wnioski są na ogół poprawne, gdy będziemy rozparywać likwidację przedsiębiorswa, a nie konynuację jego działalności. W ym drugim przypadku wnioski z analizy saycznej mogą być mylące 18. W zasadzie przedsawiciele rachunkowości są zgodni co do przyjęej przez nich definicji kapiału obroowego neo, a ewenualne spory doyczą ego, kóre pozycje akywów i pasywów należy uznać za bieżące, a kóre nie, sąd eż wysępują czasami dość znaczne różnice we wzorach na obliczanie kapiału obroowego neo. Nie chodzi u o akie pozycje, jak zapasy czy należności, ale o niekóre składniki inwesycji krókoerminowych, krókoerminowe rozliczenia międzyokresowe czy krókoerminowe rezerwy na zobowiązania oraz fundusze specjalne. Dodakowym źródłem nieporozumień jes niespójność z finansisami np. w kwesii cyklu konwersji goówki, do kórego niekórzy auorzy zaliczają krókoerminowe kredyy, a inni nie. A oczywise jes, że rachunkowość i finanse o dyscypliny pokrewne i przenikają wzajemnie zarówno na gruncie nauki, jak i prakyki, nierudno zaem o chaos erminologiczny i definicyjny. Z uwagi na fak, że rachunkowcy w swojej koncepcji kapiału obroowego neo kładą nacisk na źródła finansowania, ich ujęcie można określić mianem kapiałowego, w odróżnieniu od podejścia zasobowego, kóre przyjmują ekonomiści. Finansiści nie wypracowali własnej definicji kapiału obroowego, mając jednak na uwadze zakres obowiązków, jaki na nich spoczywa, a kóry wyznacza z jednej srony alokacja posiadanych przez przedsiębiorswo zasobów, a z drugiej decyzje o ich finansowaniu są niejako zaineresowani zarówno w zasobowym, jak i kapiałowym ujęciu isoy kapiału obroowego. W zasadzie finansisa, aby efekywnie realizować powierzone mu zadanie w obszarze zarządzania kapiałem obroowym, powinien być w pierwszej kolejności zaineresowany wielkością inwesycji w en kapiał. Wielkość ej inwesycji wyznacza zw. zaporzebowanie na kapiał obroowy neo. Podwaliny pod koncepcję zaporzebowania na kapiał obroowy neo sworzyli Verlyn Richards oraz EugeneLaughlin w arykule p. A Cash Conversion Cycle Approach o Liquidiy Analysis, opublikowanym w 1980 roku w Financial Managemen. Uwzględnienie w cyklu operacyjnym przedsiębiorswa wskaźnika obrou płanościami (payables urnover raio) zapocząkowało nie ylko zw. dynamiczne podejście do analizy płynności finansowej, ale i zdefiniowało, odmienny od rachunkowego, sposób obliczania zaporzebowania na kapiał obroowy neo. Opisując konsekwencje koncepcji cyklu konwersji goówki dla zarządzania finansami, auorzy napisali: poleganie na kredycie kupieckim może być eko- 17 Zob. np. J. Sagan: Toward he Theory of Working Capial Managemen, The Journal of Finance, Vol. 10, No. 2, 1955. 18 V.D. Richards, E.J. Laughlin: A Cash Conversion Cycle Approach o Liquidiy Analysis, Financial Managemen, Spring 1980.
474 Aleksandra Szpulak nomicznie uzasadnione w celu finansowania ylko części inwesycji w kapiał obroowy. Pozosałą część zaporzebowania na kapiał obroowy (czyli zw. zaporzebowanie na kapiał obroowy neo) należy zapewnić poprzez uzgodnienie z właścicielami i kredyodawcami warunków niesponanicznego finansowania. Zgodnie z koncepcją cyklu konwersji goówki, zaporzebowanie na kapiał obroowy neo wynosi: Zaporzebowanie na KON = Zapasy + Należności Zobowiązania bieżące. Do zobowiązań bieżących zosały zaliczone zobowiązania z yułu dosaw i usług (accouns payable) oraz zobowiązania narosłe, będące wynikiem krókoerminowego opóźnienia płaności związanych z poniesionymi koszami operacyjnymi (accrued payable liabiliies creaed by shor-erm deferral of cash expendiures covering operaing coss). W kolejnym podejściu J. Shulman i R. Cox w arykule p. An Inegraive Approach o Working Capial Managemen, opublikowanym w 1985 roku w Journal of Cash Managemen, podzielili bilans przedsiębiorswa na część operacyjną i nieoperacyjną, a nasępnie zdefiniowali zaporzebowanie na kapiał obroowy neo jako 19 : Zaporzebowanie na KON = operacyjne zobowiązania bieżące (curren operaional requiremens) operacyjne akywa bieżące (curren operaional resources). Same wnioski końcowe w zakresie usalania zaporzebowania na kapiał obroowy neo Shulmana & Coxa są akie, jak opare na koncepcji cyklu konwersji goówki, jednak ważne było rozgraniczenie akywów i zobowiązań operacyjnych od nieoperacyjnych. Współcześnie jes o, obok kryerium czasu, jedno z podsawowych kryeriów worzenia bilansu analiycznego na porzeby analizy finansowej. Sąd np. E.F. Brigham wprowadza e pojęcia w swoim podręczniku, a w ślad za ym kaegorie operacyjnego kapiału obroowego (bruo) 20 i operacyjnego kapiału obroowego neo 21. Kapiał obroowy w koncepcji finansisów łączy w sobie zarówno podejście zasobowe, jak i kapiałowe. Z jednej srony mamy alokację zasobów, a z drugiej źródła finansowania. Jednak do zasobów finansiści, podobnie jak rachunkowcy, zaliczają należności, gdy ymczasem poza Smihem inni ekonomiści nie rakowali ego składnika akywów jako kapiału obroowego. Ile zaem fakycznie wynosi inwesycja w kapiał obroowy? 19 J.M. Shulman, R. Cox: An Inegraive Approach o Working Capial Managemen. Absrac, Journal of Cash Managemen 1985. 20 Aby rozgraniczyć pojęcia kapiału obroowego w ujęciu zasobowym od ujęcia kapiałowego, wprowadzono, obok kaegorii kapiału obroowego neo, pojęcie kapiału obroowego bruo (grossworkingcapial), czyli po prosu akywów bieżących (zob. np. Van Horne 2008, s. 206), co jednak można uznać za mnożenie byów. Na ogół problem sprowadza się do ego, że nie wszyskie pozycje akywów i pasywów, zaklasyfikowane na podsawie przepisów rachunkowych do kaegorii obroowych czy krókoerminowych, są wg finansisów składnikami kapiału obroowego neo czy bruo. 21 F.E. Brigham, M.C. Ehrhard: Financial Managemen. Theory and Pracice, Thomson, 2008.
Różnice w poglądach na isoę kapiału obroowego przedsiębiorswa... 475 Pieniężne zaporzebowanie na kapiał obroowy neo Współczesny rachunek ekonomiczny prowadzony jes na podsawie rachunku przepływów pieniężnych. O rachunku ym F. Weissenrieder napisał: Tuaj są realia rynku kapiałowego: inwesycje, cashflow, życie ekonomiczne, kosz kapiału. Tuaj warość i renowność powinny być mierzone, dlaego uaj sosowane są modele DCF. Sąd mogą być wyprowadzone wszyskie dane ekonomiczne o przedsiębiorswie 22. Odpowiedź na pyanie o wielkość inwesycji w kapiał obroowy zosanie udzielona właśnie na podsawie rachunku przepływów pieniężnych, a narzędziem, kóre o umożliwi będzie model kapiału obroowego, kórego budowę oraz równania przedsawiono w pracy A. Szpulak 23. Aby prowadzić działalność na przewidywanym poziomie i przy danych warunkach, przedsiębiorswo będzie musiało w każdym dniu zapewnić kapiał w wielkości określonej przez różnicę pomiędzy sumą operacyjnych wydaków goówkowych a sumą operacyjnych wpływów goówkowych: ZKON CF CF, (1) 1 1 gdzie: ZKON zaporzebowanie na kapiał obroowy neo, CF operacyjne wydaki goówkowe w dniu, + CF wpływy goówkowe w dniu. Tak więc operacyjne wydaki goówkowe worzą de faco zaporzebowanie na kapiał obroowy, kóre są pomniejszane przez operacyjne wpływy goówkowe do poziomu kapiału obroowego neo. Nasępnie rozważymy, jaki wpływ na zaporzebowanie na kapiał obroowy neo ma uworzenie rezerw: operacyjnych środków pieniężnych G 0, zapasu maeriałów do produkcji ZM 0 oraz zapasów wyrobów goowych ZWG 0. Analizę rozpoczniemy dla uławienia od zapasów maeriałów i wyrobów goowych. Uworzenie zapasów maeriałów do produkcji ZM 0 zwiększa pierwsze zamówienie na maeriały do produkcji. Zamówienie łączy się z powsaniem zobowiązania, kóre należy uregulować w nowej wyższej kwocie, sąd eż nasępuje wzros zaporzebowania na kapiał obroowy neo. Uworzenie zapasów wyrobów goowych łączy się z koniecznością ich wyprodukowania, sąd ich wielkość dodawana jes do pierwszego zamówienia i zamówienie o zwiększa się. Wyprodukowanie dodakowych wyrobów goowych pociąga za sobą zwiększenie zamówienia na maeriały oraz wzros koszów operacyjnych, kóre rozkładają się na wzros zużycia maeriałów i nakłady pracy. Te zaś zwiększają zaporzebowanie na kapiał 22 Weissenrieder 1997, za T. Dudycz: Zarządzanie warością przedsiębiorswa, PWE, Warszawa 2005, s. 167. 23 A. Szpulak: Próba rozsrzygnięcia niekórych kwesii spornych wokół zaporzebowania na kapiał obroowy neo, PN UE, Wrocław 2011 (w druku).
476 Aleksandra Szpulak obroowy neo. Gdy założymy, że wydaki związane z worzeniem rezerw zapasów zosały poniesione w = 0, o na ym eapie analizy możemy zapisać, że: ZKON 1 ZM 0 ZWG0 CF CF. (2) Pozosał do rozparzenia wpływ rezerwy operacyjnych środków pieniężnych G 0 na zaporzebowanie na kapiał obroowy neo. Zakładając jak wyżej, że przedsiębiorswo zapewni dopływ ych środków w = 0, poniesiony nakład zwiększy wydaki związane z inwesycją w kapiał obroowy neo: ZKON 1 1 ZM 0 ZWG0 G0 CF CF. (3) Gdy założymy, że rezerwy worzy się od momenu = 1, wówczas o ile uworzenie rezerw zapasów przekłada się na wzros operacyjnych wydaków goówkowych, o yle uworzenie rezerwy środków pieniężnych zwiększa operacyjne wpływy pieniężne i dlaego jednocześnie zmniejsza zaporzebowanie na kapiał obroowy neo obliczone według wzoru 1. Fakycznie jednak uworzenie rezerw łączy się z koniecznością zapewnienia środków na ich sfinansowanie, choć może się pozornie wydawać, że rezerwy operacyjnych środków pieniężnych zmniejszają zaporzebowanie na kapiał obroowy neo. Fakycznie jednak, rezerwa środków pieniężnych nie po o jes worzona, aby zmniejszać zaporzebowanie na kapiał obroowy neo, ale w celach zabezpieczenia, dlaego ZKON obliczymy według wzoru 3. Aby udzielić odpowiedzi na pyanie: ile wynosi inwesycja w kapiał obroowy neo?, należy oddzielić od operacyjnych wpływów goówkowych osiągane zyski, gdyż w przeciwnym razie owa wygenerowana nadwyżka (j. goówkowy zysk bruo ze sprzedaży) zmniejsza w sposób zasadniczy zaporzebowanie na kapiał obroowy neo. Wówczas o całość zysków będzie przeznaczana na inwesycje w kapiał obroowy neo, bez możliwości dysponowania ym zyskiem na inne cele, jak choćby wypłay z zysku. Innymi słowy, dokonanie wypła z zysku w akiej syuacji skukuje uraą płynności finansowej. Sąd wynika, że zaporzebowanie na kapiał obroowy neo należy wyznaczać korygując kwoę operacyjnych wpływów pieniężnych wycenianych wg cen neo sprzedaży do poziomu wycenianego według koszów wyworzenia, j. z poziomu: 1 T 1 1 CF P S p (4) 1 N T 1 1 na poziom NCF +, czyli operacyjnych wpływów goówkowych neo: T 1 1 N s NCF S kw, (5) 1 N
Różnice w poglądach na isoę kapiału obroowego przedsiębiorswa... 477 gdzie: P dzienne przychody ze sprzedaży, p s jednoskowa cena produku, T N okres inkasa należności (w dniach), kw jednoskowy kosz wyworzenia. Osaecznie więc zaporzebowanie na kapiał obroowy neo wynosi: ZKON 1 ZM 0 ZWG0 G0 CF NCF. (6) I można je określić jako pieniężne zaporzebowanie na kapiał obroowy neo. Obliczanie zaporzebowania na kapiał obroowy neo w proponowanej koncepcji oparej na rachunku przepływów pieniężnych pozwala akże wyznaczyć aką wielkość pieniężnego zaporzebowania na en kapiał, jaka będzie porzebna przy założonym poziomie x reinwesycji osiągnięych zysków z w en kapiał obroowy: Podsumowanie ZKON 1 T 1 ZM 0 ZWG0 G0 CF S ( kw x z). (7) 1 1 Zaproponowana w arykule koncepcja pomiaru zaporzebowania na kapiał obroowy neo może pozwolić menadżerowi odpowiedzieć na fundamenalne pyanie: ile wynosi inwesycja w kapiał obroowy? Proponowana koncepcja łączy w sobie zarówno podejście zasobowe, jak i kapiałowe, nie jes o jednak a sama kaegoria, jaką proponują ekonomiści i przedsawiciele rachunkowości. W myśl przyjęych w arykule definicji, ekonomiści uożsamiają kapiał obroowy z operacyjnymi wydakami goówkowymi, w arykule jednak ujęo zaporzebowanie na kapiał obroowy jako neo, j. po korekcie operacyjnych wpływów goówkowych neo. Zaś pogodzenie proponowanej koncepcji z definicjami przedsawicieli rachunkowości nie jes możliwe z uwagi na ujęcie przez nich ego kapiału jako kapiałów sałych finansujących akywa bieżące, gdyż do finansowania zaporzebowania na kapiał obroowy przedsiębiorswa wykorzysują w szczególności krókoerminowe źródła finansowania i wówczas nie ma jakiejkolwiek zgodności między omawianymi kaegoriami. N Lieraura Accouning Research Bullein No. 43. Resaemen and Revision of Accouning research Bulleins, American Insiue of Accounans, 1953. Brigham F.E., Ehrhard M.C.: Financial Managemen. Theory and Pracice, Thomson 2008. Collins G.W.: Analysis of Working Capial, The Accouning Review, Vol. 21, No. 4, 1946. Dudycz T.: Zarządzanie warością przedsiębiorswa, PWE, Warszawa 2005.
478 Aleksandra Szpulak Fess P.F.: The Working Capial Concep, The Accouning Review, Vol. 41, No. 2, 1966. Marks K.: Capial: A Criique of Poliical Economy. Vol. II. The Process of Circulaion of Capial, Charles H. Kerr & Co., Chicago 1885. Marshall A.: Principles of Economics, Mcmillian& Co., Londyn 1920. Mauriello J.A.: The Working Capial Concep A Resaemen, The Accouning Review, Vol. 37, No. 1, 1962. Mill J.S.: Principles of Poliical Economy wih some of heir Applicaions o Social Philosophy, Longmans, Green &Co. Londyn 1909. Mueller F.W.: Corporae Working Capial and Liquidiy, The Journal of Business of he Universiy of Chicago, Vol. 26, No. 3, 1953. Olzacka B., Pałczyńska-Gościniak R.: Jak ocenić firmę. Meodyka badania i przykłady liczbowe, Ośrodek DiDK, Gdańsk 1998. Podsawy rachunkowości, red. B. Micherda, Wydawnicwo Naukowe PWN, Warszawa 2005. Ricardo D.: On he Principles of Poliical Economy and Taxaion, Edi. John Murray, Londyn 1821. Richards V.D., Laughlin E.J.: A Cash Conversion Cycle Approach o Liquidiy Analysis, Financial Managemen, Spring 1980. Sagan J.: Toward he Theory of Working Capial Managemen, The Journal of Finance, Vol. 10, No. 2, 1955. Shulman J.M., Cox R.: An Inegraive Approach o Working Capial Managemen. Absrac., Journal of Cash Managemen 1985. Sierpińska M., Wędzki D.: Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorswie, Wydawnicwo naukowe PWN, Warszawa 1997. Smih A.: An Inquiry ino he Naure and Causes of Wealh of Naions, Mehuen & Co., Londyn 1776. Szpulak A.: Próba rozsrzygnięcia niekórych kwesii spornych wokół zaporzebowania na kapiał obroowy neo, PN UE, Wrocław 2011 (w druku). Van Horne J.C., Wachowicz J.M.: Fundamenals of Financial Managemen, Pearson Educaion Limied, England 2008. Waśniewski T, Skoczylas W.: Zasady analizy finansowej w prakyce. Przykłady i zadania, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1997. Wędzki D.: Sraegie płynności finansowej przedsiębiorswa, Oficyna Ekonomiczna, Karaków 2003. dr Aleksandra Szpulak Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu Kaedra Prognoz i Analiz Gospodarczych
Różnice w poglądach na isoę kapiału obroowego przedsiębiorswa... 479 Sreszczenie W arykule podjęo próbę odpowiedzi na pyanie: Ile wynosi inwesycja w kapiał obroowy neo? W ym celu: wykonano przegląd pojęć kapiału obroowego w ekonomii, rachunkowości i finansach; z równań modelu wyprowadzono wzór na pieniężne zaporzebowanie na kapiał obroowy neo. THE INCONSISTENY IN THE CONCEPTS OF WORKING CAPITAL. THE CASH NET WORKING CAPITAL REQUIREMENTS Summary The goal of he paper is o find an answer o he following quesion: Wha is he ne working capial requiremen? To ge his answer he revision of he conceps of working capial in he fields of economy, accounancy and finance was made; he formula for cash ne working capial requiremens was derived from i.