Rynek funduszy emerytalnych (styczeń 2004r.) 1. Wydarzenia na rynku. Pięć lat na rynku. 27 października 1998 r. ING z siedzibą w Amsterdamie oraz ING Bank Śląski S.A. otrzymali jako jedni z pierwszych zezwolenie Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi na utworzenie Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego Nationale-Nederlanden Polska S.A. Po rejestracji 16 listopada 1998 r. Towarzystwo uzyskało osobowość prawną i rozpoczęło działalność. Kalendarium: 26 stycznia 1999 roku otrzymanie zezwolenia na utworzenie Otwartego Funduszu Emerytalnego Nationale-Nederlanden Polska 2 lutego 1999 roku wpisanie do rejestru funduszy emerytalnych 20 maja 1999 roku zostały zainwestowane pierwsze składki, które wpłynęły na rachunki Klientów z ZUS, 6 września 2001 roku zmiana nazwy Otwartego Funduszu Emerytalnego Nationale-Nederlanden Polska na ING Nationale-Nederlanden Polska Otwarty Fundusz Emerytalny oraz zmiana nazwy zarządzającego funduszem, Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego Nationale-Nederlanden Polska S.A.. na ING Nationale-Nederlanden Polska Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. Za Nami 5 lat działalności ING Nationale-Nederlanden OFE. 20 maja 2004 r. minie pięć lat od zainwestowania pierwszych środków finansowych. Przychody PTE. Zgodnie z nowelizacją ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zostanie zlikwidowany rachunek rezerwowy, na który PTE odkładały z kapitałów własnych równowartość 1,5% aktywów netto funduszu emerytalnego. Obecny system gwarancyjny zostanie zastąpiony m.in. dodatkową częścią Funduszu Gwarancyjnego, na który PTE będą przekazywać od 0,3% do maksymalnie 0,4% aktywów netto funduszu. Niektóre powszechne towarzystwa emerytalne rozwiązały rezerwę jeszcze w 2003 r. Na koniec 2003 r. kwota ta wyniosła 493,2 mln zł. Rozwiązanie rachunków rezerwowych poprawi wyniki finansowe powszechnych towarzystw emerytalnych za 2003 r. W 2003 r. przychody powszechnych towarzystw emerytalnych z tytułu pobieranych opłat wyniosły ok. 810 mln zł, w tym ok. 650 mln z tytułu opłaty od składki i 160 mln zł za zarządzanie aktywami. Nowa nazwa - Bank BPH. Od lutego 2004 r. nową marką Banku Przemysłowo-Handlowego PBK będzie Bank BPH. Granatowe logo z charakterystyczną dla Banku Austria Creditanstal czerwoną falą znajdzie się na folderach, materiałach reklamowych i oddziałach banku. Kapitał dla Kredyt Banku. Akcjonariusze Kredyt Banku uchwalili emisję 60,3 mln akcji po cenie 10 zł. Wpływy z emisji zwiększą fundusze własne banku o 600 mln zł do kwoty 1,8 mld zł. Spółka dostała już podobne dokapitalizowanie w ubiegłym roku, kolejna emisja jest konieczna do utrzymania 8% współczynnika wypłacalności. KBC zapowiedział, że chce objąć całą nową emisję, w wyniku czego udział w Kredyt Banku wzrośnie do 85,5% z obecnych 84,1%. Eureko i PZU. Holenderska grupa Eureko ogłosiła zamiar częściowego upublicznienia swoich akcji. Do publicznego obrotu mają zostać skierowane akcje należącego do tej grupy brytyjskiego funduszu F&C Management. Zebrane w ten sposób pieniądze, Eureko chce wykorzystać na zwiększenie udziałów w PZU S.A. Obecnie, wspólnie z Bankiem Millennium, Eureko posiada 30% pakiet polskiego ubezpieczyciela. Rynek funduszy emerytalnych (styczeń 2004 r.)
Obowiązkowe ubezpieczenia brokerów. Z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2003 r. wynika, że brokerzy oraz agenci ubezpieczeniowi reprezentujący kilka towarzystw, będą zobowiązani od 15 stycznia 2005 r. do ubezpieczenia OC w wysokości 1,5 mln euro, co oznacza składkę roczną na poziomie 40 tys. zł. Wysoka składka nie wynika tylko z sumy ubezpieczenia ale również z szerokiego zakresu ubezpieczenia, obejmującego również rażące niedbalstwo agenta i brak możliwości ze strony towarzystwa tzw. regresu (niemożliwość domagania się od brokera czy agenta zwrotu odszkodowania wypłaconego poszkodowanemu przez nich klientowi). Suma obowiązkowego ubezpieczenia wynika z dyrektywy unijnej. W Polsce działa 1178 licencjonowanych brokerów. Część z nich najprawdopodobniej zniknie z rynku. Wysokość składki spowoduje najprawdopodobniej konsolidację rynku i może wpłynąć na wzrost cen na rynku ubezpieczeniowym. Rzecznik ubezpieczeniowy postuluje pozostawienie sumy ubezpieczenia bez zmian, przy zmniejszeniu zakresu ubezpieczenia. W 2004 r. obowiązuje okres przejściowy suma gwarancyjna wynosi 50 tys. euro. Zmiana statutu IGTE. Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych zdecydowała o zmianie statutu. Izbą Gospodarczą będzie zarządzać prezes (Ewa Lewicka). Każde PTE będzie miało 1 głos (dotychczas 2 członków prezydium wybierało 5 największych PTE, a kolejnych dwóch pozostałe towarzystwa). Towarzystwa będą płacić równe składki członkowskie (do tej pory połowa kosztów działalności Izby była finansowana równo przez wszystkich jej członków, a druga część uzależniona od wysokości udziału w aktywach funduszy emerytalnych). ING N-NP OFE na czele kolejne rankingi w styczniu 2004 r. Ile zarobili na nasze emerytury - Gazeta Wyborcza z dnia 21.01.2004r. Zdecydowanym liderem rankingu Gazety Wyborczej jest ING Nationale-Nederlanden Polska OFE. Gazeta Wyborcza najwyżej oceniła połączenie umiarkowanej prowizji z bardzo dobrymi wynikami inwestycyjnymi. Sprawdź, czy masz ASA - ranking Super Express-u z dnia 27.01.2004 Co kwartał Super Express publikuje ranking otwartych funduszy emerytalnych. Każdemu OFE przypisywana jest liczba punktów równa stopie zwrotu z rankingu KNUiFE, następnie punkty te są dodawane i stanowią o miejscu OFE w rankingu. Ścisła czołówka od pewnego czasu pozostaje bez zmian. Prowadzi ING N-NP OFE przed OFE Sampo. Serwis Finansowy Money.pl 27 stycznia 2003 r. Serwis Finansowy Money.pl opublikował ranking Otwartych Funduszy Emerytalnych, który opiera się na średniej arytmetycznej z 24-miesięcznych stóp zwrotu na zakończenie każdego kwartału, począwszy od 31.12.1999 r. Według wyliczeń Money.pl najbardziej efektywnym - w okresie 31.12.1999-31.12.2003 był ING Nationale-Nederlanden Polska OFE, którego średnia arytmetyczna miesięcznych stóp zwrotu wyniosła 28,94%. Kolejne miejsca zajęły: OFE Sampo (27,83%), PZU Złota Jesień (27,3%), Bankowy OFE (25,84%). Analizując 24-miesięczne arytmetyczne stopy zwrotu jedynie w 2003 r. na pierwszym plasował się OFE Bankowy, przed ING N-NP OFE. Należy jednak pamiętać o dopłatach OFE Bankowego, które miały znaczący wpływ na podwyższenie wartości jednostki rozrachunkowej. Rynek funduszy emerytalnych (styczeń 2004 r.)
2. Liczba klientów OFE. Przyrost Klientów w 2003 r. W 2003 r. ING Nationale-Nederlanden Polska OFE pozyskał 154 tys. nowych klientów (umowy potwierdzone przez ZUS), w tym 110 tys. osób, które po raz pierwszy wybrały fundusz emerytalny (23,2% rynku) i ponad 44 tys. osób, które zmieniły swój dotychczasowy fundusz emerytalny (20,0% rynku). Począwszy od 2000 roku, co roku jesteśmy najczęściej wybieranym funduszem emerytalnym spośród wszystkich funduszy działających na rynku. Przyrost netto liczby klientów w 2003 r. wyniósł ponad 133 tys. osób; dla porównania w 2002 r. 101,6 tys. osób. W 2003 r. ING N-NP OFE na inny fundusz zmieniło 20,4 tys. klientów (1,07% naszych klientów). Jest to najniższy średnioroczny wskaźnik na rynku funduszy emerytalnych. Klienci ING Nationale-Nederlanden Polska OFE legitymują się jedną z najwyższych średnich składek na rynku funduszy emerytalnych. Nasz przeciętny klient zarabia ponad 1500 zł miesięcznie, o ponad 200 zł więcej od przeciętnego klienta wszystkich funduszy emerytalnych. Na koniec 2003 r. w funduszach emerytalnych było otwartych prawie 12 mln rachunków. Ok. 2 mln rachunków to tzw. rachunki martwe, na które nie wpłynęła ani jedna składka. Otwarty Fundusz Emerytalny Liczba rachunków stan na 31.12.2003 AIG OFE 984 854 OFE Allianz Polska 254 273 Bankowy OFE 419 631 Commercial Union OFE BPH CU WBK 2 557 527 Credit Suisse Life & Pensions OFE 411 296 OFE DOM" 266 590 OFE Ergo Hestia 464 805 Generali OFE 406 348 ING Nationale-Nederlanden Polska OFE 1 996 914 OFE Kredyt Banku 168 292 Pekao OFE 298 441 OFE Pocztylion 488 385 OFE Polsat 151 094 OFE PZU Złota Jesień" 1 896 689 SAMPO OFE 542 519 OFE Skarbiec-Emerytura 659 501 Razem 11 967 159 dane wg KNUiFE 3
Losowanie. W styczniu 2004 r. odbyło się ostatnie losowanie, w którym uczestniczyły wszystkie działające na rynku, otwarte fundusze emerytalne. Do funduszy emerytalnych, 30 stycznia br. ZUS wylosował 104,5 tys. osób, które nie dopełniły ustawowego obowiązku wyboru OFE w terminie 7 dni od daty podjęcia pracy lub innej działalności, podlegającej ubezpieczeniom społecznym. Osoby te, mimo otrzymania z ZUS-u zawiadomienia o konieczności wyboru OFE do dnia 10 stycznia 2004 r., nie podjęły decyzji. W przypadku, gdy osoba wylosowana podpisała umowę w wymienionym powyżej terminie, przypadek taki zostanie zgłoszony do ZUS. Wynik losowania zostanie anulowany, a dana osoba stanie się klientem OFE, z którym podpisała umowa. Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2003 r. (Dz. U. Nr 170, poz. 1651) największe otwarte fundusze emerytalne stracą prawo do wylosowanych klientów, którzy nie dopełnili obowiązku samodzielnego wyboru funduszu. Fundusz emerytalny będzie mógł zwiększać pulę klientów poprzez losowanie jedynie wówczas, gdy jego udział w rynku nie przekracza 10% oraz w dwóch ostatnich okresach obliczania średniej i minimalnej stopy zwrotu, uzyskał stopę zwrotu z inwestycji przewyższającą średnią ważoną. Losowanie odbywać się będzie w ostatnim dniu roboczym stycznia i lipca każdego roku. Począwszy od lipca 2004 r. Commercial Union OFE BPH CU WBK OFE, ING Nationale-Nederlanden Polska OFE oraz OFE PZU Złota Jesień nie będą brały udziału w losowaniu. Jedynie uzyskanie stopy zwrotu przewyższającej średnią ważoną zakwalifikuje pozostałe fundusze emerytalne do losowania. Udział wylosowanych klientów będzie jednakowy dla każdego OFE. Obecnie udział wylosowanych klientów jest proporcjonalny do udziału danego OFE w ogólnej liczbie klientów. 30 stycznia 2004 r. w ING Nationale-Nederlanden Polska OFE otwartych było 2.049.348 rachunków. 4
3. Aktywa i polityka inwestycyjna. W 2003 r. aktywa netto ING Nationale-Nederlanden Polska OFE wzrosły o ponad 3 mld zł (z ok. 7 mld zł na koniec 2002 r. do ponad 10 mld zł na koniec 2003 r.), czyli o 43,6%. Aktywa, wartość jednostki rozrachunkowej - Źródło: KNUiFE OFE WARTOŚĆ AKTYWÓW [MLN PLN] 31.12.2003 30.01.2004 WARTOŚĆ JEDNOSTKI ROZRACHUNKOWEJ W ZŁ 30.01.2004 Commercial Union 12.710,482 13.203,493 17,87 ING Nationale-Nederlanden Polska 10.046,859 10.419,532 18,88 PZU Złota Jesień 6.272,652 6.537,622 17,83 AIG 3.833,870 4.009,524 16,59 Skarbiec Emerytura 1.619,499 1.687,248 16,69 Generali 1.481,544 1.546,364 17,90 Bankowy 1.368,055 1.438,223 17,74 (15,98 - bez dopłat, obliczenia Dep. Inwestycyjnego) Sampo 1.374,876 1.422,357 18,52 Allianz 1.210,747 1.265,517 17,28 Credit Suisse 1.143,908 1.199,512 17,28 Pocztylion 937,525 987,192 16,52 Ergo Hestia 915,359 953,919 17,69 DOM 749,711 786,521 18,14 Pekao 721,973 758,896 16,36 Kredyt Bank 264,161 276,603 15,17 Polsat 181,839 189,969 19,11 Razem 44.833,069 46.682,500 średnia ważona 17,87 Na koniec 2003 r. OFE zarządzały 44,8 mld zł, z czego 14,2 mld zł zainwestowały w akcje polskich spółek. Z raportu Wszystkie oczy skierowane na prywatyzację opracowanego przez CA IB, wynika, że na koniec 2004 r. OFE będą zarządzać aktywami na poziomie 61 mld zł, w 2009 r. 160 mld zł. Aktywa netto na koniec stycznia 2004 r. wyniosły 46.682,5 mln zł. Wartość jednostki rozrachunkowej wzrosła średnio o 1,73%. W styczniu br. WIG wzrósł o 5,4% a WIG 20 o 3,7%. 5
Polityka inwestycyjna. W 2003 roku przeciętne miesięczne zaangażowanie funduszy emerytalnych w akcje wyniosło ok. 28%, na koniec grudnia stanowiło 31,5%. W portfelach funduszy emerytalnych dominowały największe spółki giełdowe: TP S.A., PKN Orlen, BPH PBK, BZ WBK. OFE zgromadziły już akcje, których wartość stanowi 27% walorów, znajdujących się w wolnym obrocie na GPW (tzw. free float). W 43 firmach z ponad 200 notowanych na GPW, przynajmniej jeden fundusz emerytalny (bez Sampo OFE, Ergo Hestia OFE i Polsat OFE) posiada powyżej 5% głosów na WZA. Commercial Union OFE CU WBK PBK przekroczył próg 5% w 13 spółkach, ING N-NP OFE w 10 spółkach. Na koniec grudnia u.br. OFE przekroczyły 20% w ok. 30 spółkach, w ośmiu zaangażowanie wyniosło ponad 30%, a w dwóch 40%. Udział obligacji zmniejszył się o ok. 7,5% i wyniósł przeciętnie 62%. Na koniec grudnia 2003 r. wyniósł 62,1% (28,2 mld zł) i był najniższy od 3 lat. Wartość akcji spółek zagranicznych w portfelach funduszy emerytalnych spadła o ponad 50% z 365,21 mln zł na koniec 2002 r. do 175,73 mln zł na koniec 2003 r. W akcje zagranicznych spółek inwestowały cztery fundusze: Commercial Union, ING Nationale-Nederlanden Polska, PZU Złota Jesień oraz AIG. Do grona inwestujących w 2003 r. dołączył OFE Dom. Na koniec roku w portfelu posiadał akcje 9 spółek o wartości ok. 12 mln zł. Ze względu na niekonkurencyjne stopy zwrotu z inwestycji zagranicznych zrezygnował ING N-NP OFE. Z akcji 20 zagranicznych spółek w portfelu AIG OFE pozostał największy węgierski bank OTP Bank na kwotę 28,86 mln zł. Commercial Union CU BPH WBK obniżył zaangażowanie z 311,3 mln zł (23 spółki) do 64,5 mln zł (10 spółek). PZU Złota Jesień jako jedyny zwiększył zaangażowanie na rynkach zagranicznych z 15,8 mln zł (15 spółek) na koniec 2002 r. do ok. 21 mln zł (17 spółek) na koniec 2003 r. Mimo spadku zainteresowania akcjami spółek zagranicznych, łączne inwestycje funduszy emerytalnych na rynkach zagranicznych wyniosły na koniec 2003 r. 667,6 mln zł (437,3 mln zł na koniec 2002 r.). Powodem wzrostu było zwiększenie zaangażowania funduszy emerytalnych w pozaskarbowe zagraniczne instrumenty dłużne (wzrost z 72,1 mln zł na koniec 2002 r. do 491,91 mln zł na koniec 2003r.). Na koniec roku zaangażowanie OFE na rynkach zagranicznych wyniosło 1,4% aktywów, analogicznie jak w 2002 r. Przekazywanie składek przez ZUS. W 2003 r. ZUS przekazał do OFE 124,14 mln składek na kwotę 10,274 mld zł o przeciętnej wysokości 81,69 zł. W styczniu 2004 r. 8,453 mln składek na kwotę 789,2 mln zł. Przeciętna składka wyniosła 87,98 zł, co oznacza przeciętną podstawę wymiaru w wysokości 1205,15 zł. Kwota przekazanych składek zawiera również obligacje o wartości 164,879 mln zł, z tytułu przejęcia przez Skarb Państwa zadłużenia ZUS wobec OFE środków z tytułu zaległych składek. Wraz z obligacjami fundusz emerytalny otrzymuje listę klientów z zaległymi kwotami składek, które są należne za daną osobę. Kwota ta jest dopisywana do rachunku klienta i jest zamieniana na jednostki rozrachunkowe (analogicznie jak w przypadku wpływu składki). Prowizja od składki pobierana jest bezpośrednio z aktywów OFE. W 2004 r. ZUS planuje przekazać do OFE 13 mld zł, w tym 11 mld zł z tytułu bieżącej składki i obligacje wartości ok. 2,5 mld zł z tytułu zobowiązań ZUS wobec OFE z lat 1999-2002. W przypadku zaległości, stanowi to jedną trzecią ogółu zaległych zobowiązań, które szacowane są na kwotę 10 mld zł. W pierwszej kolejności ZUS rozlicza składki z 2002 r.; zaległości z 1999 r. zostaną więc uregulowane najwcześniej w 2005 r. ZUS szacuje, że nie będzie w stanie rozpoznać i przekazać do funduszy emerytalnych ok. 10% najstarszych zaległości wobec OFE. Składki nie rozpoznane zostaną przypisane do I filara systemu emerytalnego. 6
4. Komentarz Departamentu Inwestycyjnego Polska gospodarka weszła na ścieżkę wzrostu gospodarczego po dwuletnim okresie mocnego spowolnienia. Główny Urząd Statystyczny ogłosił wstępnie, iż wzrost PKB w 2003 roku wyniósł 3,7% wobec 1,4% w poprzednim roku. Ożywienie gospodarcze zawdzięcza swą skalę rosnącemu od kilkunastu miesięcy eksportowi oraz, w niewielkim stopniu, popytowi krajowemu i mniejszemu niż przed rokiem spadkowi inwestycji. Produkcja przemysłowa w listopadzie zwiększyła się o 13,9% w skali rocznej, zaś w stosunku do poprzedniego miesiąca wzrosła o 1,8%. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły o 1,7% w relacji do analogicznego okresu 2002 roku, zaś miesięczna inflacja wyniosła 0,2%. Na przyrost wskaźnika największy wpływ miały rosnące ceny żywności. Stopa bezrobocia wzrosła w grudniu do poziomu 18,0 % z 17,6% w listopadzie. Odnosząc się do wyników spisu powszechnego, GUS zmniejszył bazę osób aktywnych zawodowo i przeszacował dane o liczbie bezrobotnych. Stopa bezrobocia, według nowej metodologii, osiągnęła na koniec 2003 roku 20,0%. Deficyt budżetu państwa na koniec grudnia 2003 wyniósł 36,99 mld zł i osiągnął tym samym 95,5% kwoty zaplanowanej na cały rok. Deficyt w obrotach bieżących wyniósł w grudniu 678 mln EUR (przed miesiącem zanotowano niedobór rzędu 314 mln EUR). Eksport zwiększył się o 25,2% w skali rocznej, podczas gdy wartość importu była niższa o 18,4%. Rada Polityki Pieniężnej na styczniowym posiedzeniu po raz kolejny nie zmieniła stóp procentowych oraz utrzymała neutralne nastawienie w polityce pieniężnej. Wydaje się, iż następne spotkanie w już nowym składzie może dać odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu będzie kontynuowana dotychczasowa polityka monetarna i czy dojdzie do obniżek stóp w najbliższych miesiącach?. Kurs USD/PLN wzrósł o prawie 3% z poziomu 3,74 na koniec grudnia do 3,85 na koniec stycznia, zaś EUR/PLN wyniósł 4,76 wobec 4,72 przed miesiącem. Odchylenie od parytetu (relacja złotego do koszyka dwóch walut: dolara i euro) zwiększyło się z poziomu 0,3% (koniec grudnia) do -2,3% na koniec stycznia. Styczeń tradycyjnie okazał się dobrym miesiącem dla akcji. W USA szeroki indeks rynku akcji S$P500 wzrósł o 1,7%, w Europie o 1,3% zwyżkował indeks DJ Stoxx 50. W naszym regionie dużą siłę wykazał węgierski indeks BUX, który wzrósł o 7,3%. W Polsce indeks WIG zanotował wzrost o 5,4%. W styczniu przerwana została ubiegłoroczna relatywna słabość banków- indeks WIG BANKI był o 1,8 p.p. silniejszy od Wig-u. Spośród spółek o dużej kapitalizacji najlepiej zachowywały się: KGHM (+12,6%), NETIA (+11,5%), COMPUTERLAND (9,89%); natomiast największe spadki były udziałem: ŚWIECIA (-13,08%), ORBISU (-11,19%), AGORY (-8,61%) W lutym inwestorzy z pewnością będą oczekiwać wyników za IV kwartał 2003 r. Wciąż wysokie oczekiwania rynek przykłada do eksporterów (Dębica), tzw. spółek commodity (KGHM), spółek korzystających z ożywienia w inwestycjach (Kęty, Cersanit). Ostrożnie rynek podchodzi do wyników banków i spółek IT, choć w przypadku tych ostatnich tradycyjnie jest to najlepszy kwartał roku. Rynek stopy procentowej charakteryzował się dużą zmiennością w styczniu przy większej płynności, niż w ostatnich miesiącach 2003 roku. Ceny obligacji poszybowały wysoko na początku roku, by w ciągu kilkunastu dni spaść o 2-3%. Krzywa dochodowości przesunęła się równolegle w górę w sektorze średnioi długoterminowych instrumentów (ceny obligacji spały). Na krótkim końcu krzywej nastąpił umiarkowany spadek rentowności, a w sektorze 1-3 letnich obligacji nie zanotowano większych zmian. W styczniu rentowności dwuletnich obligacji wzrosły o 6 punktów bazowych do 6,19%, dochodowość pięciolatek zwiększyła się o 23 punkty bazowe do poziomu 6,91%, rentowności dziesięcioletnich obligacji wzrosły o 35 punkty bazowe do 6,90%, zaś obligacje dwudziestoletnie zanotowały zwyżkę rentowności o 41 punktów bazowych do 6,96%. 7