Rynek funduszy emerytalnych (grudzień 2003r.)

Transkrypt

1 Rynek funduszy emerytalnych (grudzień 2003r.) 1. Wydarzenia na rynku. Liderzy umacniają pozycje. Najlepszymi funduszami emerytalnymi są obecnie: ING Nationale-Nederlanden oraz Polsat. Zaraz za nimi plasują się Commercial Union BPH CU WBK oraz Sampo. Rzeczpospolita ING Nationale-Nederlanden Polska OFE zdobył najwięcej punktów za wypracowane zyski, poziom opłat oraz wysokie pozycje w zestawieniach efektywności przygotowywanych przez KNUiFE. W drugim półroczu 2003, głównie za sprawą spadku cen obligacji i wzrostu kursów przede wszystkim mniejszych spółek giełdowych, wyniki funduszy emerytalnych okazały się słabsze, niż wynikałoby to z poziomu ponoszonego przez nie ryzyka. Co drugi fundusz przyniósł zyski poniżej oczekiwań. Jednak ranking według wartości dodanej nie zmienił się istotnie w porównaniu z prezentowanym w "Moich Pieniądzach" w lipcu 2003 r. W pierwszej trójce znalazły się te same fundusze: Polsat, Nationale-Nederlanden i Commercial Union. Ich wyniki są obecnie po około 1,5-3 pkt proc. wyższe, niż można byłoby oczekiwać. Przekazywanie składek przez ZUS. W grudniu 2003 r. ZUS przekazał do OFE 14,5 mln składek o przeciętnej wysokości 83,37 zł na kwotę 1,26 mld zł. W 2003 r. ZUS przekazał do OFE 10,27 mld zł, dla porównania w 2002 r. 9,55 mld zł, w 2001 r. 8,7 mld zł, w 2000 r. 7,6 mld zł a w 1999 roku 2,3 mld zł. Łącznie od 20 maja 1999 roku ZUS przekazał 395,3 mln składek o przeciętnej wysokości 96,48 zł na kwotę 38,4 mld zł. Zmiana nazwy. Walne Zgromadzenie akcjonariuszy PKO/Handlowy PTE zdecydowało o zmianie nazwy powszechnego towarzystwa emerytalnego na Bankowy PTE. Wynika to ze zmian w strukturze własnościowej towarzystwa; PKO BP po odkupieniu 50% akcji PTE od Banku Handlowego jest jedynym akcjonariuszem PTE. Obligacje dla OFE. W ostatnich dniach grudnia 2003r. otwarte fundusze emerytalne otrzymały od ZUS-u po raz drugi obligacje w ramach spłaty długu ZUS -zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o przejęciu przez skarb państwa zobowiązań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wobec OFE (Dz. U. nr 149, poz. 1450)- skarbu państwa wobec klientów. Otwarte fundusze emerytalne po raz pierwszy 28 listopada br. dostały obligacje skarbowe w zamian za zaległości ZUS o wartości 246,4 mln zł, druga transza wyniosła 140,26 mln zł. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotował listę zidentyfikowanych zaległych składek, na mocy której resort finansów przekaże w styczniu transzę obligacji dla Otwartych Funduszy Emerytalnych o wartości 164,88 mln zł. OFE otrzymują obligacje o zmiennym oprocentowaniu o terminie wykupu do 24 listopada 2011 r. Oprocentowanie obligacji zostało ustalone na podstawie średnich stóp rentowności bonów sprzedanych na czterech ostatnich sesjach które odbyły się do końca miesiąca poprzedzającego ich emisję (do końca października 2003 r.). Przez kolejny rok będzie stałe i wyniesie 5,4%. Obecne przepisy przewidywały, że w przypadku wystąpienia niedoboru najpierw były wykorzystane środki z funduszu rezerwowego, następnie środki powszechnego towarzystwa emerytalnego, a na końcu środki Funduszu Gwarancyjnego. Środki zgromadzone na rachunku rezerwowym będą przeniesione na rachunek części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego w otwartym funduszu emerytalnym do wysokości stanowiącej równowartość 0,4% wartości aktywów funduszu. Pozostałe środki podlegają wycofaniu przez powszechne towarzystwo emerytalne w dniu 7 kwietnia 2004 r. Wycofanie kwoty nadwyżki nastąpi w gotówce i będzie skutkować zmniejszeniem liczby jednostek rozrachunkowych. W ciągu trzech kwartałów 2003 r. PTE wpłaciły na rachunki rezerwowe blisko 104 mln zł, dla porównania w 2002 r. 145,2 mln zł, w 2001 r. 130,8 mln zł. 1

2 Pierwsza informacja o zaksięgowanym kapitale w ZUS. Około 20 grudnia 2003 r. ZUS zaczął wysyłać do ubezpieczonych informację o stanie konta emerytalnego w I filarze. Akcja Moje składki w ZUS obejmie 12 mln osób, urodzonych po 31 grudnia 1948 r.; do tylu osób ZUS wyśle po raz pierwszy informację listowną o tym, ile składek emerytalnych należnych za 2002 r. jest zapisanych na indywidualnym koncie w ZUS. Informacja nie obejmuje składek przekazanych do otwartych funduszy emerytalnych. Dane z informacji należy porównać z danymi wykazywanymi w raportach ZUS RMUA za 2002 r. (płatnik składek jest zobowiązany do comiesięcznego przekazania takiej informacji każdemu ubezpieczonemu). Gdy nie posiadamy RMUA, powinniśmy zgłosić się do księgowości lub kadr o udostępnienie wyliczenia kwoty odprowadzonych z pensji składek na ubezpieczenie emerytalne (12,22% podstawy wymiaru). Co należy porównać: dane osobowe: imię, nazwisko, PESEL, NIP, numer dowodu osobistego, adres. W przypadku nieścisłości należy się zwrócić do płatnika składek o korektę dokumentów, kwotę z informacji listownej z ZUS-u i kwotę w raportach RMUA za 2002 r. Nieprawidłowości należy najpierw wyjaśnić u pracodawcy, w przypadku błędów i informacji od pracodawcy, że wszystko w raportach składanych do ZUS-u jest prawidłowo, należy zwrócić się z reklamacją do ZUS-u (oddział właściwy dla naszego miejsca zamieszkania) na specjalnym formularzu ZUS ZRU lub dowolnym druku (nie ma ograniczonego terminu, do jakiego możemy złożyć reklamację w ZUS) Kiedy składki mogły nie wpływać: w przypadku braku zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych (zgłoszenie tylko do ubezpieczenia zdrowotnego), zwolnienie lekarskie, trwające cały miesiąc, urlop bezpłatny, przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek (za 2002 r. wynosiła zł) Obecna informacja dotyczy składek księgowanych na koncie za 2002 r. Za lata i za 2003 r. ZUS na przekazanie informacji ma termin do końca 2004 r., a za 2004 r. do końca 2005 r. Od 2006 r. ZUS ma obowiązek przysyłania ubezpieczonym regularnie znacznie poszerzonych informacji o stanie konta indywidualnego, zawierających dane o zwaloryzowanych składkach emerytalnych, składkach przekazanych do OFE, zwaloryzowanym kapitale początkowym i hipotetycznej emeryturze do 31 sierpnia za poprzedni rok. 2

3 2. Liczba klientów OFE. Na koniec grudnia 2003 r. w ING Nationale-Nederlanden Polska OFE otwartych było rachunków, w tym rachunki (7,08%) to tzw. rachunki martwe, na które nie wpłynęła ani jedna składka. Liczba klientów na 28 listopada 2003 r. Otwarty Fundusz Emerytalny Liczba członków na dzień AIG OFE ,2% OFE Allianz Polska ,1% Bankowy OFE ,5% Commercial Union OFE BPH CU WBK ,2% Credit Suisse Life & Pensions OFE ,2% OFE DOM ,1% OFE Ergo Hestia ,5% Generali OFE ,3% ING Nationale-Nederlanden Polska OFE ,1% OFE Kredyt Banku ,2% Pekao OFE ,5% OFE Pocztylion ,9% OFE Polsat ,1% OFE PZU Złota Jesień ,3% SAMPO OFE ,4% OFE Skarbiec-Emerytura ,3% Razem ,0% 3

4 3. Aktywa i polityka inwestycyjna. Wartość aktywów ING N-NP OFE przekroczyła w grudniu 2003 r zł, czyli 10 mld zł OTWARTY FUNDUSZ EMERYTALNY WARTOŚĆ AKTYWÓW [MLN PLN] WARTOŚĆ JEDNOSTKI ROZRACHUNKOWEJ W ZŁ Commercial Union , ,482 17,59 ING Nationale-Nederlanden Polska 9.409, ,859 18,62 PZU Złota Jesień 5.900, ,652 17,57 AIG 3.568, ,870 16,26 Skarbiec Emerytura 1.526, ,499 16,44 Generali 1.374, ,544 17,59 Bankowy 1.274, ,055 17,34 (15,62 - bez dopłat, obliczenia Dep. Inwestycyjnego) Sampo 1.259, ,876 18,37 Allianz 1.138, ,747 16,96 Credit Suisse 1.038, ,908 16,94 Pocztylion 876, ,525 16,21 Ergo Hestia 829, ,359 17,44 DOM 703, ,711 17,74 Pekao 682, ,973 16,03 Kredyt Bank 249, ,161 14,90 Polsat 170, ,839 18,80 Razem , ,069 średnia ważona 17,59 Przeciętna wartość jednostek rozrachunkowych funduszy emerytalnych wzrosła w 2003 r. o 11,3%. Poziom WIG wzrósł o 44,9%, a WIG 20 o 33,9%. Inflacja w ubiegłym roku nie przekroczyła 2%. W grudniu 2003 r. przeciętna wartość jednostki rozrachunkowej wzrosła o ok. 4 %, co jest drugim najlepszym miesięcznym rezultatem ubiegłego roku (najwięcej stopa zwrotu funduszy emerytalnych wzrosła w sierpniu u.br. o 4,76%). W grudniu 2003 r. WIG wzrósł o 8,3%, WIG 20 o 8,6%. Po raz kolejny KNUiFE ogłosiła dwuletnią stopę zwrotu za okres od końca grudnia 2001 r. do końca grudnia 2003 r. Wszystkie fundusze emerytalne wypracowały stopę zwrotu, przekraczającą minimalną stopę zwrotu. "Średnia ważona stopa zwrotu wszystkich otwartych funduszy emerytalnych za okres od roku do roku wynosiła 26,046 proc., zaś minimalna wymagana stopa zwrotu otwartych funduszy emerytalnych wyniosła 13,023 proc." - podała w komunikacie Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE). 4

5 4. Komentarz Departamentu Inwestycyjnego W gospodarce wzmocniły się sygnały potwierdzające ożywienie gospodarcze. Główny Urząd Statystyczny ogłosił, iż w III kwartale PKB wyniósł 3,9% wobec 3,8% w poprzednim kwartale. Mocne ożywienie w drugiej połowie roku, powinno pozwolić osiągnąć ponad 3,5% wzrost gospodarczy w całym 2003 roku. Produkcja przemysłowa w listopadzie zwiększyła się o 9,1% w skali rocznej, zaś w stosunku do poprzedniego miesiąca spadła o 8,1%. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły o 1,6% w relacji do analogicznego okresu poprzedniego roku, zaś miesięczna inflacja wyniosła 0,3%. Na przyrost wskaźnika największy wpływ miały rosnące ceny żywności i paliw. Na koniec roku inflacja powinna ukształtować się nieznacznie poniżej dolnej granicy celu inflacyjnego RPP, tj. poniżej 2%. Stopa bezrobocia wzrosła nieznacznie w listopadzie do poziomu 17,6 % z 17,4% w październiku. Deficyt w obrotach bieżących wyniósł w listopadzie 286 mln EUR (przed miesiącem zanotowano nadwyżkę rzędu 198 mln EUR). Eksport zwiększył się o 12,1% w skali rocznej, podczas gdy wartość importu była niższa o 2,2%. Rada Polityki Pieniężnej na swym grudniowym ostatnim w starym składzie posiedzeniu po raz kolejny nie zmieniła stóp procentowych oraz utrzymała neutralne nastawienie w polityce pieniężnej. Kurs USD/PLN obniżył się o prawie 5% z poziomu 3,94 na koniec listopada do 3,74 na koniec grudnia, zaś EUR/PLN praktycznie się nie zmienił w ujęciu miesięcznym i wyniósł 4,72 Odchylenie od parytetu (relacja złotego do koszyka dwóch walut: dolara i euro) zmniejszyło się z poziomu -1,6% (koniec listopada) do 0,3% na koniec grudnia. Rynki giełdowe w grudniu pokazały dość dużą siłę. Po problemach w listopadzie właściwie nie pozostało już śladu. Mocno rosły rynki amerykańskie napędzane przez dobre dane makroekonomiczne. Jednocześnie widać było lekką zadyszkę firm technologicznych, które prowadziły rynki do góry we wcześniejszych fazach wzrostu. Również rynek niemiecki oraz japoński odnotowały mocne wzrosty w grudniu. Przy czym najlepsze zyski pojawiły się pod koniec miesiąca. Indeks Zmiana procentowa WIG , ,07 8,26% WIG , ,04 8,64% DJIA 9 782, ,92 6,86% S&P ,2 1111,92 5,08% NASDAQ 1 960, ,37 2,20% DJ EURO STOXX , ,37 3,63% FTSE , ,90 3,09% DAX 3 745, ,18 5,85% CAC , ,90 3,89% Nikkei , ,64 5,70% Pośród uczestników WIG20 w grudniu najwięcej wzrosły: Grupa Kęty (+18,42 %), Agora ( +16,67%), KGHM (+15,93 %), Orbis (+13,06%), Computerland (+10,98 %), BPHPBK (+10,94 %), Dębica (+8,94 %). Wśród mniejszych spółek najwyższą stopę zwrotu w grudniu odnotowały Paged (+46,67 %), Boryszew (+37,22%), Kogeneracja (+23,62 %), LPP SA (+21,38 %), Rafako (+21,10 %), MPEC (+20,69 %), Emax (+19,89 %). Najniższą stopę zwrotu w grudniu wśród małych spółek zanotowały: Polfa Kutno (-5,33 %), Grajewo (-5,14 %), Mostostal Warszawa (-4,88 %), Irena (-2,86 %), Indykpol (-2,65 %), Mieszko (-1,00 %), a wśród dużych spółek: PGF (0,00 %), Świecie (+0,26 %), Softbank (+2,79 %), Millenium (+3,66 %), Pekao S.A. (+3,85 %), BRE Bank (+4,52 %). 5

6 Przez cały grudzień indeks piął się do góry zyskując prawie 130 punktów, czyli ponad 8,6%. W takiej sytuacji rynek polski okazał się lepszy od indeksów największych giełd światowych. Dobra informacja o ujęciu Saddama Husajna nie przyniosła od razu zwyżki akcji ale w połączeniu z dobrymi danymi makroekonomicznymi przyniosła bardzo dobre zakończenie miesiąca. Tuż przed Świętami oraz przed Sylwestrem rosły ceny polskich akcji. Po dużej podaży akcji z listopada nie pozostał już ślad. Małe oferty pierwotne nie zniechęciły inwestorów do kupowania akcji na rynku wtórnym. Obie grudniowe oferty pierwotne: ATM i Śnieżka, spotkały się z dużym oddźwiękiem wśród inwestorów i rozeszły się jak świeże bułeczki. Na rynku wtórnym mocno drożał ubiegło miesięczny uczestnik oferty pierwotnej: Redan a także Kęty, które opublikowały prognozy na 2004 rok. Nie rozczarowały inwestorów, wręcz przeciwnie wielu z nich swoje oczekiwania co do wyników w 2004 roku sytuowało niżej. Rosły też firmy tradycyjnie odnotowujące szczyt aktywności w czwartym kwartale, co do których inwestorzy oczekują dobrych wyników w tym kwartale, były to Boryszew, Kogeneracja czy LPP a także MPEC i Emax, który charakteryzuje się dużą sezonowością przychodów i zysków. Indeksy giełdowe wreszcie mocno podążyły za świetnymi danymi pochodzącymi ze sfery realnej. Dodatkowo były napędzane przez dobre rokowania wyników spółek za czwarty kwartał, i to zarówno w Polsce jak i na świecie. Sytuacja bardzo dobrze wygląda zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych gdzie relacja zapowiedzi złych wyników do dobrych jest na rekordowo niskim poziomie co dobrze wróży wynikom za czwarty kwartał, a tym samym rynkom akcyjnym w najbliższym okresie. Sytuacja na rynku stopy procentowej znacznie się poprawiła w ostatnim miesiącu roku. Ceny obligacji odreagowały gwałtowne spadki sprzed kilku tygodni. Na dużo mniej płynnym rynku krzywa dochodowości przesunęła się wyraźnie w dół (ceny instrumentów skarbowych wzrosły). Największym beneficjentem okazał się sektor średnio- i długookresowych obligacji. W grudniu rentowności dwuletnich obligacji obniżyły się o 59 punktów bazowych do 6,11%, dochodowość pięciolatek zmniejszyła się o 107 punkty bazowe do poziomu 6,68%, rentowności dziesięcioletnich obligacji spadły o 82 punkty bazowe do 6,55%, zaś obligacje dwudziestoletnie zanotowały obniżkę rentowności o 115 punktów bazowych do 6,55%. Zmiany w ustawie o funduszach emerytalnych obowiązujące od 1 stycznia 2004 r. Z dniem 1 stycznia 2004 r. weszły w życie kolejne przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. Nr 170, poz oraz rozporządzenia wykonawcze w zakresie regulacji dotyczących zmian w sposobie i możliwościach inwestycyjnych funduszy emerytalnych. Przepisy ustawowe rozszerzają możliwości inwestycyjne funduszy emerytalnych o: kwity depozytowe dopuszczone do publicznego obrotu, certyfikaty inwestycyjne emitowane przez fundusze inwestycyjne, prawa do akcji, prawa poboru, obligacje zamienne i przychodowe oraz listy zastawne niedopuszczone do publicznego obrotu. Wprowadzają możliwość kupna przez Otwarte Fundusze Emerytalne instrumentów pochodnych, zabezpieczających inwestycje przed ryzykiem. Zniesiony został zakaz nabywania przez otwarte fundusze emerytalne papierów wartościowych emitowanych przez depozytariuszy. Fundusze emerytalne będą mogły utrzymywać część aktywów funduszu w walutach obcych. Od 1 stycznia 2004 r. zaczęły obowiązywać również przepisy dotyczące zmian w zakresie dokumentowania procesu inwestycyjnego. Począwszy od początku bieżącego roku, pod każdą decyzją inwestycyjną dotyczącą strategii inwestycyjnej i lokowania aktywów Otwartych Funduszy Emerytalnych będzie zobowiązana do podpisu osoba, która za tę decyzję jest odpowiedzialna. Powszechne Towarzystwo Emerytalne jest zobowiązane do przechowywania przez okres 3 lat dokumentów, na podstawie których podejmowane są poszczególne decyzje dotyczące lokat funduszu, w sposób umożliwiający ustalenie kiedy i przez kogo zostały podjęte. Dokumentacja powinna umożliwiać stwierdzenie, kto i kiedy podejmował dotyczące strategii inwestycyjnej i lokowania aktywów funduszy. Z dniem 1 stycznia 2004 r. wszedł w życie również przepis o obowiązku wzajemnego udostępniania danych osobowych, przez ZUS i OFE, osób zarejestrowanych w Centralnym Rejestrze Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych, 6

7 Kolejna nowelizacja ustaw z ubezpieczeń społecznych. Do Sejmu RP trafił projekt ustaw nowelizujących ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych, emeryturach i rentach z FUS. Do najważniejszych proponowanych przez Rząd zmian należą: zmiana sposobu liczenia wskaźnika waloryzacji kapitału zaksięgowanego na koncie ubezpieczonego oraz sposobu obliczania kapitału początkowego. Przy obliczaniu kapitału początkowego proponuje się by okresy urlopu wychowawczego, opieki nad dzieckiem do lat czterech i dzieckiem, na które przysługuje zasiłek pielęgnacyjny były uwzględniane w pełnym wymiarze (obecnie maksymalnie w 1/3 udowodnionych okresów składkowych). W przypadku krótkiego okresu ubezpieczenia, ze względu na okres trwania studiów, okres faktycznego ubezpieczenia będzie podstawą do obliczenia kapitału początkowego, zmiana zasad przyznawania renty rodzinnej dla wdowca zrównanie wieku uprawniającego do nabycia prawa zarówno dla wdowy jak i wdowca do 50 lat życia, pod warunkiem uzyskania orzeczenia o niezdolności do pracy lub sprawowania opieki nad dzieckiem uprawnionym do renty rodzinnej, podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowić będą składki opłacane w Polsce z kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat przed zgłoszeniem wniosku, z pominięciem tych lat kalendarzowych, w których ubezpieczony pozostawał przez cały rok za granicą, w przypadku utraty prawa do renty z powodu odzyskania zdolności do pracy, okres pobierania renty będzie traktowany jako uzupełnienie stażu koniecznego do uzupełnienia wymaganego stażu do uzyskania prawa do emerytury, w przypadku osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna) Projekt ustawy przewiduje również rozwiązania upraszczające odzyskanie świadczeń niesłusznie pobranych, wydłużenie okresu przedawnienia z pięciu do dziesięciu lat. Zmiany w prawie do świadczeń przedemerytalnych. Rząd przewiduje, że od kwietnia 2004 r. roku zmienią się zasady przyznawania świadczeń przedemerytalnych. Według projektu ustawy, która trafi di Sejmu RP do świadczeń przedemerytalnych będą uprawnieni: kobiety co najmniej 56-letnie i mężczyźni 61-letni, z minimalnym okresem zatrudnienia 20/25 lat, których zakład pracy został zlikwidowany, osoby zwolnione z przyczyn dotyczących zakładu pracy, które mają okres uprawniający do emerytury co najmniej 35 lat kobiety i 40 lat mężczyźni, przedsiębiorcy (co najmniej 56-letnie kobiety i 61-letni mężczyźni, którzy mają minimalny okres uprawniający do emerytury),którzy przez dwa lata prowadzili własną firmę, osoby, które stracą prawo do renty, a pobierały ją nieprzerwanie przez 5 lat i są w wieku 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna (dodatkowo muszą mieć minimalny okres zatrudnienia uprawniający do emerytury). Proponuje się, by świadczenia nie przysługiwały automatycznie po spełnieniu kryteriów, ale dopiero po okresie 6-miesięcznego poszukiwania pracy i pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Złożenie wniosku o świadczenie przedemerytalne musi nastąpić w ciągu 30 dni od zakończenia 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Zmieni się wysokość świadczenia przedemerytalnego z obecnej zróżnicowanej wysokości 580 zł-1000 zł na jednolitą kwotę w wysokości minimalnej emerytury (obecnie 552,63 zł). Wprowadzona zostanie możliwość dorobienia do świadczenia do maksymalnej kwoty 75% najniższej emerytury (obecnie ok. 414 zł). Proponuje się wprowadzenie zasady, by pracodawca nie mógł zwolnić osoby, która jest cztery lata przed emeryturą. 7