Działalność brokerów ubezpieczeniowych w roku 2005

Transkrypt

1 Działalność brokerów ubezpieczeniowych w roku 2005 Departament Nadzoru Pośrednictwa Urzędu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych Warszawa 2006 r.

2 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI Wstęp Brokerzy ubezpieczeniowi Umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności brokerskiej Przychody uzyskane przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń Wielkość prowizji wypłaconej przez zakłady ubezpieczeń Dystrybucja ubezpieczeń przez brokerów Zestawienie zakładów ubezpieczeń według wielkości składki ulokowanej przez brokerów Lokowanie składki w Zakładach Ubezpieczeń SPIS TABEL SPIS WYKRESÓW SŁOWNIK POJĘĆ I TERMINÓW UŻYTYCH W OPRACOWANIU

3 1. Wstęp Sprawozdanie dotyczy brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych prowadzących działalność na podstawie zezwoleń na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń i reasekuracji wydanych do dnia 31 grudnia 2005 roku i wpisanych do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Sprawozdanie zostało sporządzone na podstawie danych zgromadzonych przez Departament Nadzoru Pośrednictwa z uwzględnieniem danych przekazywanych przez brokerów w rocznych sprawozdaniach z ich działalności. Fakt, iż nie wszyscy brokerzy przesłali kompletne dane na temat wielkości ulokowanej składki i uzyskanej od zakładów ubezpieczeń prowizji (część brokerów w ogóle nie przesłała sprawozdań ze swej działalności, a część brokerów przedstawiła dane za niepełny rok działalności), mógł zniekształcić rzeczywisty obraz udziału brokerów w polskim rynku ubezpieczeń. 2. Brokerzy ubezpieczeniowi Broker jest pośrednikiem ubezpieczeniowym wykonującym czynności w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej. Może nim być osoba fizyczna lub prawna, która po uprzednim spełnieniu szeregu warunków określonych w art. 28 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (tekst jedn. Dz U. Z 2003 r. Nr 124, poz z późn. zm.), posiada wydane przez organ nadzoru zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i jest wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Działalność brokera polega na zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności brokerskich. Do dnia r. zostało wydanych ogółem zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej, w tym w zakresie ubezpieczeń (1 154 osobom fizycznym i 376 osobom prawnym) oraz 41 w zakresie reasekuracji (odpowiednio: 11 i 30). 3

4 W ostatnim roku sprawozdawczym wydano znacznie mniej zezwoleń na działalność brokerską niż w latach poprzednich. W porównaniu z rokiem poprzednim wydano o 43,6% mniej zezwoleń, a w porównaniu z rokiem 2003 w roku 2005 wydano aż o 76% mniej zezwoleń. W roku 2005 po raz pierwszy nie wydano żadnego zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie reasekuracji. Poniższe tabele przedstawiają liczby wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej osobom fizycznym i prawnym, z uwzględnieniem podziału na brokerów posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń i reasekuracji. Tabela 1. Liczba wydanych zezwoleń w zakresie ubezpieczeń w latach Wyszczególnienie Osoby fizyczne Osoby prawne Razem Tabela 2. Liczba wydanych zezwoleń w zakresie reasekuracji w latach Wyszczególnienie Osoby fizyczne Osoby prawne Razem Tabela 3. Liczba wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej w latach Wyszczególnienie Osoby fizyczne Osoby prawne Razem

5 Wykres 1. Liczba wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej w latach Liczba Lata Osoby fizyczne Osoby prawne Razem W roku 2005 dokonano 220 wykreśleń z rejestru brokerów ubezpieczeniowych, w tym 215 podmiotów w zakresie ubezpieczeń (184 osobom fizycznym i 31 osobom prawnym) oraz 5 podmiotów w zakresie reasekuracji (2 osobom fizycznym i 3 osobom prawnym). Szczegółowy wykaz z uwzględnieniem przyczyny wykreśleń z rejestru brokerów ubezpieczeniowych przedstawia poniższa tabela. Tabela 4. Przyczyny wykreśleń brokerów z rejestru brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych Wyszczególnienie Liczba wykreśleń z rejestru Cofnięcie zezwolenia na wniosek brokera 209 Zaprzestanie spełniania warunków niezbędnych do uzyskania zezwolenia 5 Prowadzenie działalności z naruszeniem przepisów prawa 2 Wygaśnięcie zezwolenia 4 Razem 220 5

6 Wykreślenie brokera ubezpieczeniowego z rejestru brokerów ubezpieczeniowych na skutek cofnięcia zezwolenia na wniosek brokera stanowiło 95% wszystkich wykreśleń z listy brokerów. Do tak dużej liczby wystąpień brokerów z wnioskami o cofnięcie zezwolenia przyczyniło się wprowadzenie nowej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia OC wynoszącej równowartość w złotych euro przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez NBP po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta (rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 24 czerwca 2005 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej Dz. U. Nr 122, poz. 1028). Wykres 2. Struktura wykreśleń brokerów z rejestru brokerów ubezpieczeniowych Cofnięcie zezwolenia na wniosek brokera Zaprzestanie spełniania warunków Naruszenie przepisów prawa Wygaśnięcie zezwolenia Tabela 5. Liczba wykreśleń brokerów z rejestru brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych w latach Wyszczególnienie Osoby fizyczne Osoby prawne Razem Porównanie liczby wykreśleń brokerów z rejestru brokerów ubezpieczeniowych z liczbą wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej w ostatnich dwóch latach wskazuje na znaczne obniżenie ilości osób wykonujących działalność brokerską. Na koniec 2005 r. ważne zezwolenia posiadało 895 osób fizycznych i prawnych wykonujących działalność brokerską. Tak niewielka grupa osób wykonująca działalność brokerską na polskim rynku była w roku

7 3. Umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności brokerskiej. Jednym z warunków wymaganych do uzyskania zezwolenia i wpisania do rejestru brokerów ubezpieczeniowych oraz prowadzenia działalności brokerskiej jest zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności brokerskiej. Od dnia 15 stycznia 2005 roku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 24 czerwca 2005 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej (Dz. U. Nr 122, poz. 1028), obowiązuje minimalna suma gwarancyjna stanowiąca równowartość w złotych euro. Tabela 6. Umowy ubezpieczenia OC zawarte przez brokerów osoby fizyczne w roku Wartości polis OC w zł Ilość polis udział w % Powyżej Ogółem Tabela 7. Umowy ubezpieczenia OC zawarte przez brokerów osoby prawne w roku Wartości polis OC w zł Ilość polis udział w % Powyżej Ogółem Zawarte w tabelach dane dotyczące umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności brokerskiej wskazują na przystosowanie się brokerów do obowiązujących regulacji prawnych, które w sposób jednoznaczny określiły minimalną wysokość sum gwarancyjnych na poziomie euro od 15 stycznia 2005 r. Jedynie 1,6% ogółu polis brokerów zawarta została powyżej informacja dotyczy tylko polis nadesłanych wraz ze sprawozdaniem. 7

8 obowiązującego w tym okresie poziomu minimalnej wysokości sumy ubezpieczenia OC brokera. W roku 2005 brokerzy zawarli umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej z 11 zakładami ubezpieczeń, tj.: TUiR CIGNA STU S.A., TUW CONCORDIA WIELKOPOLSKA, TUW CUPRUM, TU FILAR S.A., GERLING POLSKA TU S.A, PTU S.A., Polskie Towarzystwo Reasekuracyjne S.A., PZU S.A., TRYG POLSKA TU S.A. ( obecnie HDI Asekuracja TU S.A.), UNIQA TU S.A. oraz TUiR WARTA S.A. oraz z dwoma notyfikowanymi w Polsce zakładami ubezpieczeń państw członkowskich UE: the Association of Underwriters (Lloyd s), Wielka Brytania oraz PI Indemnity Company Limited, Irlandia. Najwięcej umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności brokerskiej (36%), zostało zawartych w ramach Poolu czyli programu grupowego ubezpieczenia OC brokerów wynegocjowanego przez Polską Izbę Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych z grupą koasekurantów, gdzie wiodącą rolę odgrywa TUiR WARTA S.A. Pool ubezpieczeniowy jest to porozumienie ubezpieczycieli w celu wspólnego pokrywania i wyrównywania ryzyka lub określonego rodzaju ryzyk ze wspólnie tworzonej kasy. Środki finansowe kasy pochodzą z dokonanych przez ubezpieczycieli wpłat składek za pozyskane ubezpieczenie objęte porozumieniem. W dalszej kolejności umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności brokerskiej zawarto z Towarzystwem Ubezpieczeń i Reasekuracji CIGNA STU S.A. (15%), z Towarzystwem Ubezpieczeniowym FILAR S.A. (12%) oraz z Powszechnym Zakładem Ubezpieczeń S.A. (12%). 8

9 Wykres 3. Umowy OC brokerów zawarte w 2005 r. (w %). Pozostałe ZU 25% POOL 36% FILAR 12% PZU 12% CIGNA 15% 4. Przychody uzyskane przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń. Tabela 8. Przychody ogółem uzyskane przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń (w zł) Osoby fizyczne Osoby prawne Ogółem Tabela 9. Średnie roczne przychody uzyskane przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń w latach w podziale na: osoby fizyczne, osoby prawne, ogółem (w zł) Zmiana w % 2005/2004 Osoby fizyczne Osoby prawne , ,6 Ogółem ,8 9

10 Powyższe dane finansowe, odnoszące się do podmiotów posiadających zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej, wskazują na znaczny wzrost przychodu ogółem uzyskanych przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń w latach W roku 2005 nastąpił niewielki spadek tych przychodów w porównaniu z rokiem 2004 (spadek o 1,4%). Należy zaznaczyć, iż nastąpiło to przy spadku liczby brokerów, którzy osiągnęli przychód z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń z 716 w roku 2004 do 638 w roku W porównaniu z okresem sprawozdawczym za 2004 r. dane finansowe, odnoszące się do podmiotów posiadających zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej będących osobami fizycznymi, wskazują na znaczny wzrost średniego przychodu brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń (wzrost ponad 20%). Przy czym należy zaznaczyć, iż dokonało się to przy spadku liczby brokerów osób fizycznych, które osiągnęły przychód z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń, z 503 w roku 2004 do 423 w roku Natomiast dane finansowe, odnoszące się do podmiotów posiadających zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej będących osobami prawnymi, wskazują na spadek średniego przychodu brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń (spadek o 2,6%). Przy czym należy zaznaczyć, iż dokonało się to przy nieznacznym wzroście liczby brokerów prowadzących działalność jako osoby prawne, które osiągnęły przychód z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń, z 213 w roku 2004 do 215 w roku W latach następował systematyczny wzrost średnio rocznych przychodów uzyskanych przez ogół brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń, z zł w roku 2002 do zł w roku W roku 2005 w porównaniu z rokiem 2004 wzrost ten wyniósł prawie 12%. W tym samym okresie liczba brokerów, którzy osiągnęli przychód z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń, wahała się od 800 osób w 2003 roku do 638 osób w 2005 roku. Przy czym należy zaznaczyć iż w roku 2005 w porównaniu z rokiem 2004 spadek liczby brokerów wyniósł 11%. Na uwagę zasługuje fakt, iż znaczna część przychodów ogółem uzyskanych z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń uzyskiwana jest przez niewielką grupę brokerów. Jeśli przyjmiemy jako kryterium wyboru przychód uzyskany przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń to: 10

11 - w 2002 r. 25 brokerów o największych przychodach uzyskało łącznie przychód w wysokości zł, co stanowi 56 % sumy uzyskanych przez brokerów przychodów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń. - w 2003 r. 25 brokerów o największych przychodach uzyskało łącznie przychód w wysokości zł, co stanowi 56 % sumy uzyskanych przez brokerów przychodów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń. - w 2004 r. 25 brokerów o największych przychodach uzyskało łącznie przychód w wysokości zł, co stanowi 54,5 % sumy uzyskanych przez brokerów przychodów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń. - w 2005 r. 25 brokerów o największych przychodach uzyskało łącznie przychód w wysokości zł, co stanowi 54,2 % sumy uzyskanych przez brokerów przychodów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń. 5. Wielkość prowizji wypłaconej przez zakłady ubezpieczeń. Tabela 10. Wartość składki oraz prowizji wypłaconej brokerom przez zakłady ubezpieczeń. Wartość składki ulokowanej za pośrednictwem brokerów (zł) Wartość prowizji wypłaconej brokerom przez zakłady ubezpieczeń (zł) Średnia prowizja stanowiąca wynagrodzenie brokera wypłacona przez zakłady ubezpieczeń (%) ZU Działu I ,17 5,77 ZU Działu II ,83 11,42 Razem ,05 10,65 W 2005 roku, w porównaniu z latami , średnia wielkość prowizji wypłaconej brokerom przez zakłady ubezpieczeń nie uległa znacznym zmianom. Średnia wielkość prowizji, liczona jako stosunek wypłaconej prowizji do składki ulokowanej, uzyskana od zakładów ubezpieczeń Działu I kształtowała się na poziomie 5,77 %, zaś Działu II - 11,42%, ogólnie w dziale I i II 10,65%. 11

12 Tabela 11. Średnia prowizja stanowiąca wynagrodzenie brokera wypłacona przez zakład ubezpieczeń w latach w podziale na zakłady ubezpieczeń działu I i II (w %) ZU DZIAŁ I 4,90 6,45 6,17 5,77 ZU DZIAŁ II 12,60 11,71 11,83 11,42 Razem 11,2 10,95 11,05 10,65 Ogółem składka ulokowana przez brokerów w zakładach ubezpieczeń w 2005 roku, w porównaniu z rokiem 2004, miała tendencję wzrostową. Wzrost ten w stosunku do roku ubiegłego wyniósł 9,3%. Również wartość ogółem prowizji wypłaconej brokerom przez zakłady ubezpieczeń w 2005 roku, w porównaniu z rokiem 2004, miała tendencję wzrostową. Wzrost ten w stosunku do roku ubiegłego wyniósł 5,3%. Należy zauważyć, iż analogiczna tendencja wzrostowa, w zakresie składki ogółem ulokowanej przez brokerów w zakładach ubezpieczeń oraz w wartości ogółem prowizji wypłaconej brokerom przez zakłady ubezpieczeń, występowała również w latach poprzednich. 6. Dystrybucja ubezpieczeń przez brokerów. Zakłady ubezpieczeń wykorzystują następujące kanały dystrybucji: - sprzedaż bezpośrednią (dokonywana przez etatowych pracowników zakładów), - sprzedaż za pośrednictwem agentów ubezpieczeniowych, - sprzedaż za pośrednictwem brokerów ubezpieczeniowych, - inne kanały dystrybucji. Tabela 12. Kanały dystrybucji ubezpieczeń zakładów ubezpieczeń Działu I w latach (w %). Wyszczególnienie Sprzedaż bezpośrednia 41,61 40,25 36,87 33,80 Sprzedaż przez agentów 55,47 55,20 55,64 54,11 Sprzedaż przez brokerów 2,91 3,08 3,45 4,26 Inne kanały dystrybucji 0,01 1,47 4,04 7,84 Źródło : Rocznik Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych

13 Wykres 4. Kanały dystrybucji produktów ubezpieczeniowych zakładów ubezpieczeń Działu I w 2005 roku 33,80% 54,11% 7,84% 4,26% Sprzedaż bezpośrednia Sprzedaz przez brokerów Sprzedaż przez agentów Inne kanały dystrybucji Tabela 13. Kanały dystrybucji ubezpieczeń zakładów ubezpieczeń Działu II w latach (w %). Wyszczególnienie Sprzedaż bezpośrednia 30,01 28,22 25,71 24,73 Sprzedaż przez agentów 55,30 55,33 56,28 58,77 Sprzedaż przez brokerów 12,58 14,63 15,23 15,74 Inne kanały dystrybucji 2,11 1,82 2,78 0,76 Wykres 5. Kanały dystrybucji produktów ubezpieczeniowych zakładów ubezpieczeń Działu II 24,73% 58,77% 0,76% 15,74% Sprzedaż bezpośrednia Sprzedaz przez brokerów Sprzedaż przez agentów Inne kanały dystrybucji Źródło : Rocznik Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych

14 Jak wynika z powyższych zestawień, udział brokerów ubezpieczeniowych w dystrybucji produktów zakładów ubezpieczeń Działu II w latach systematycznie zwiększał się i w roku 2005 osiągnął poziom 15,74%. Udział w sprzedaży produktów zakładów ubezpieczeń Działu I za pośrednictwem brokerów w 2005 r. wzrósł w porównaniu z latami i osiągnął poziom 4,26%. 7. Zestawienie zakładów ubezpieczeń według wielkości składki ulokowanej przez brokerów. Ogółem składka ulokowana przez brokerów w zakładach ubezpieczeń w okresie od r. do r. osiągnęła wartość zł, z czego brokerzy prowadzący działalność jako osoby fizyczne ulokowali zł, zaś brokerzy osoby prawne zł. Analogicznie do uzyskanych przez brokerów przychodów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń (patrz pkt 4), kształtowała się struktura składki ulokowanej przez brokerów. Dziesięciu największych brokerów (stosując kryterium wielkości ulokowanej składki) pośredniczyło w zawarciu umów ubezpieczenia o łącznej składce brutto równej zł. Kwota ta stanowi 45,08 % składek ulokowanych przez brokerów. Dwudziestu największych brokerów (stosując kryterium jak wyżej) ulokowało łącznie składkę brutto równą wysokości zł. Kwota ta stanowi 55,46 % składek ulokowanych przez brokerów. W 2005 r. brokerzy współpracowali z 89 zakładami ubezpieczeń. Wśród tych zakładów większość, tj. 62 stanowiły zakłady ubezpieczeń Działu II, w których wielkość ulokowanej składki przez brokerów wyniosła zł. Natomiast w 27 zakładach ubezpieczeń Działu I składka ulokowana przez brokerów wyniosła zł. 14

15 8. Lokowanie składki w Zakładach Ubezpieczeń. Tabela 14. Zestawienie zakładów ubezpieczeń wg wielkości składki ulokowanej przez brokerów. Lp. Zakład Ubezpieczeń Składka ulokowana przez brokerów (w zł) 1. PZU S.A STU ERGO HESTIA S.A TUiR WARTA S.A PZU ŻYCIE S.A TU ALLIANZ POLSKA S.A GENERALI TU S.A AIG POLSKA TU S.A TUiR CIGNA STU S.A COMMERCIAL UNION POLSKA TU OGÓLNYCH S.A GERLING POLSKA TU S.A Z powyższych danych wynika, iż brokerzy ulokowali w PZU S.A., STU ERGO HESTIA S.A. oraz TUiR WARTA S.A. ryzyka, z tytułu których została przypisana składka brutto, równa kwocie zł. Stanowi to 63,43% sumy składek wszystkich brokerów. Warto również zauważyć, iż łączny udział w/w trzech zakładów w rynku zakładów ubezpieczeniowych wyniósł 33,87%. Należy również zwrócić uwagę, iż częściej z brokerami współpracowały zakłady ubezpieczeń Działu II. W tabeli powyżej znalazł się tylko jeden zakład ubezpieczeń na życie, tj. PZU Życie S.A. Ponadto udział składki ulokowanej przez brokerów w składce przypisanej brutto tego zakładu ( tyś zl.) wyniósł 5,63%, podczas gdy dla PZU S.A (składka przypisana brutto tyś zł) wyniósł 17,16%, dla STU ERGO HESTIA S.A. (składka przypisana brutto tyś zł) 40,94% oraz dla TUiR WARTA S.A. (składka przypisana brutto tyś zł) wyniósł 20,75%. 15

16 SPIS TABEL Tabela 1. Liczba wydanych zezwoleń w zakresie ubezpieczeń w latach Tabela 2. Liczba wydanych zezwoleń w zakresie reasekuracji w latach Tabela 3. Liczba wydanych zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej w latach Tabela 4. Przyczyny wykreśleń brokerów z rejestru brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych... 5 Tabela 5. Liczba wykreśleń brokerów z rejestru brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych w latach Tabela 6. Umowy ubezpieczenia OC zawarte przez brokerów osoby fizyczne w roku Tabela 7. Umowy ubezpieczenia OC zawarte przez brokerów osoby prawne w roku Tabela 8. Przychody ogółem uzyskane przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń (w zł) Tabela 9. Średnie roczne przychody uzyskane przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń w latach w podziale na: osoby fizyczne, osoby prawne, ogółem (w zł)... 9 Tabela 10. Wartość składki oraz prowizji wypłaconej brokerom przez zakłady ubezpieczeń Tabela 11. Średnia prowizja stanowiąca wynagrodzenie brokera wypłacona przez zakład ubezpieczeń w latach w podziale na zakłady ubezpieczeń działu I i II (w %) Tabela 12. Kanały dystrybucji ubezpieczeń zakładów ubezpieczeń Działu I w latach (w %)