PROGRAM PROFILAKTYKI SPOŁECZNEGO GIMNAZJUM W PYRZYCACH PYRZYCKIEGO STOWARZYSZENIA OŚWIATOWEGO Spis treści WSTĘP... 2 Rozdział I... 3 OKRESLENIE PODSTAWY PRAWNEJ... 3 Rozdział II... 4 DOBÓR TREŚCI PROGRAMOWYCH I ICH REALIZACJA... 4 Rozdział III... 6 ODDZIAŁYWANIA PROFILAKTYCZNE SZKOŁY... 6 Rozdział IV... 12 EFEKTY DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH... 12 Rozdział V... 13 EWALUACJA... 13 Program opracowała mgr Anna Mikołajczak Nadzór będzie prowadziła dyrektor szkoły mgr Jolanta Günther.
WSTĘP Profilaktyka pochodzi od greckiego słowa prophylaktis i oznacza ostrożność. Zgodnie ze słownikową definicją profilaktyka to działalność i sposoby zabezpieczające przed szkodami, wypadkami, katastrofami lub działania i środki stosowane w celu zapobiegania chorobom. Zatem profilaktyka to działania, których celem jest unikanie niekorzystnych zjawisk zaliczanych do zachowań ryzykownych. Do zachowań ryzykownych zaliczamy: Palenie papierosów; Picie alkoholu; Zażywanie środków psychoaktywnych (leki, narkotyki); Przedwczesną aktywność seksualną; Agresję i przemoc. Wyżej wymienione zachowania często współwystępują, bowiem złamanie jednego zakazu powoduje zwiększenie łatwości przekraczania kolejnych barier. Wbrew dość popularnym poglądom, upatrującym wzrost zachowań patologicznych w powszechnej dostępności środków uzależniających, modzie, chęci naśladownictwa oraz ciekawości, do najważniejszych motywów podejmowania zachowań ryzykownych należy zaliczyć: problemy młodzieży natury osobistej, rodzinnej rówieśniczej i szkolnej. W sytuacjach trudnych emocjonalnie, młodzieży nie wystarcza nabyta wiedza, pomysły czy odwaga aby postąpić tak, jakby sami chcieli. Silna potrzeba zredukowania napięcia, frustracji powstałych na skutek stresów życia codziennego pociąga za sobą prawdopodobieństwo zachowań ryzykownych. Mając na uwadze ważkość poczucia własnej tożsamości gimnazjalisty, proponujemy program profilaktyki, będący alternatywą dla zgubnych wpływów i niefortunnych wyborów nie w pełni ukształtowanych osobowości naszych. Program ów ma być pomocny w radzeniu sobie z sytuacjami trudnymi, jak redukcja lęku, frustracji, ma uczyć strzec się przed wpływem niekorzystnych norm, oczekiwań i przekonań. Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 2
Rozdział I OKRESLENIE PODSTAWY PRAWNEJ 1. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. z późniejszymi zmianami. 2. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (rozdz. 1 art. 4.1). 3. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 4. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (rozdz. 2 art.7.1). 5. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. O ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (art. 3). 6. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. 7. Podstawy programowe. 8. Konwencja Praw Dziecka. 9. Rozporządzenie MEN o pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 3
Rozdział II DOBÓR TREŚCI PROGRAMOWYCH I ICH REALIZACJA 1. Cel główny: Ochrona przed zagrożeniami, reagowanie w przypadku podejmowania zachowań ryzykownych. 2. Cele szczegółowe: a) Wykształcenie nawyku zdrowego stylu życia. b) Tworzenie w szkole atmosfery, która sprzyja: dobremu samopoczuciu i nauczycieli, rozwojowi zainteresowań i indywidualnych uzdolnień, atrakcyjnemu spędzaniu wolnego czasu, dobrej współpracy z rodzicami i środowiskiem społecznym. 3. Podstawowe zadania profilaktyki szkolnej: Sięganie do przyczyn zachowań ryzykownych. Dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych, tym samym umożliwienie racjonalnego wyboru. Pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych. Rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych angażowanie w działalność pozytywną. Reagowanie w sytuacjach rozpoznania podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy. Pomoc w organizowaniu pierwszego kontaktu ze specjalistą. Nawiązanie kontaktu z rodzicami. Motywowanie do podjęcia leczenia, terapii. 4.Adresat programu: Uczniowie. Nauczyciele. Rodzice. 5.Termin realizacji: według potrzeb. Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 4
6. Formy realizacji zadań szkolnego programu profilaktyki: lekcje wychowawcze, pogadanki, dyskusje, akcje profilaktyczne, spotkania z policją, koła zainteresowań, imprezy szkolne, rozmowy indywidualne, wycieczki klasowe, gazetki szkolne, akademie, apele, działalność SU, organizowanie pomocy koleżeńskiej, współpraca z rodzicami i PPP. 7. Metody badawcze: Sondaż diagnostyczny. Analiza dokumentów. Obserwacja. Wywiad. 8. Etapy oddziaływań: Diagnoza. Systematyczne oddziaływania wśród. Ewaluacja. 9. Zakres współpracy w ramach programu profilaktycznego: a) Współpraca z instytucjami wspomagającymi działalność profilaktyczną szkoły: Ośrodek Zdrowia, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Wydział Sądu ds. Rodziny i Nieletnich, Komisja ds. Przeciwdziałania Alkoholizmowi, Kurator rodzinny. b) Współpraca z rodzicami i środowiskiem. Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 5
Rozdział III ODDZIAŁYWANIA PROFILAKTYCZNE SZKOŁY Czynniki ryzyka Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni Termin realizacji Środowisko społeczne i normy w nim występujące, promujące dane wzorce zachowań 1.niski poziom kultury prawnej podnieść poziom świadomości kultury prawnej spotkania z przedstawicielem policji na temat prawnych aspektów przestępczości wśród nieletnich klas marzec 2.fałszywe przekonania o rzeczywistości - stereotypy przekształcać przekonania normatywne na prawdziwe organizować przedsięwzięcia łamiące stereotypy (np. klasowa lub szkolna zabawa, wycieczka bez papierosów, alkoholu) organizatorzy Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 6
Czynniki ryzyka Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni Termin realizacji Modelowanie negatywnych zachowań w domu i w szkole 1. nuda na lekcjach eliminować nudne lekcje poprzez upowszechnienie aktywizujących metod nauczania zorganizować formy doskonalenia zawodowego na temat metod aktywizacji na lekcjach dyrektor w zależności od potrzeb 2.brak kontaktu z rodzicami nawiązać kontakt z domem rodzinnym ucznia; zwiększyć częstotliwość kontaktu z domem rodzinnym ucznia wysyłać zaproszenia przez szkołę, przeprowadzić indywidualne spotkania z rodzicami (obowiązkowo dotyczy przypadków negatywnych zachowań ucznia) klas 3.stan wiedzy psychologicznej i pedagogicznej rodziców 4. brak poszanowania dla norm prawnych podnieść stan wiedzy psychologicznej i pedagogicznej rodziców; egzekwować przestrzeganie prawa wewnątrzszkolnego opracować i realizować tematykę pedagogizacji rodziców ucznia, pozyskać materiały informacyjne, udostępnić je rodzicom; zorganizować warsztaty dla rodziców na temat budowania silnej więzi emocjonalnej czynnika chroniącego przed zachowaniami ryzykownymi aktualizować zapisy prawa wewnątrzszkolnego; klas, pedagog, Poradnia Psychologiczno -Pedagogiczna Dyrektor szkoły Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 7
Czynniki ryzyka Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni Termin realizacji Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne 1.uleglość wobec grupy integrować zespoły klasowe przeprowadzić zajęcia integrujące zespoły klasowe; inicjować klasowe przedsięwzięcia służące integracji zespołów uczniowskich (wycieczki, wyjścia, imprezy) psycholog, klas, pedagog, wrzesień, 2.przemoc i agresja ograniczyć zjawiska przemocy i agresji wśród zdiagnozować miejsca oraz sytuacje występowania przemocy i agresji w szkole; przeprowadzić badania socjometryczne lub ankietowe w klasach pedagog we współpracy z nauczycielami październik listopad dostarczyć uczniom wiedzę na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem przeprowadzić zajęcia wychowawcze na temat kształtowania prawidłowych postaw oraz ćwiczenia umiejętności zachowania się w sytuacji stresu, frustracji oraz zagrożenia klas według harmonogramu Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 8
Czynniki ryzyka Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni Termin realizacji Słabe wyniki w nauce 1.lenistwo aktywizować, poszerzyć ofertę spędzania wolnego czasu, umożliwić zdobycie nowych umiejętności stosować metody aktywizujące w pracy z uczniami, opracować nowe oferty kółek pozalekcyjnych; zaangażować w działalność pozytywną (społeczną, charytatywną, artystyczną itp.) nauczyciele, 2.niska samoocena 3.poziom absencji na zajęciach w szkole osłabiać niską samoocenę ograniczać rozmiary absencji na lekcjach wykorzystywać elementy motywacji w systemie oceniania zapoznać i rodziców z treściami Regulaminu Szkoły dot. Praw i obowiązków ucznia, zasad usprawiedliwiania nieobecności nauczyciele,, pedagog dyrektor, klas wrzesień 4.problemy rozwoju rozpoznać problemy rozwojowe wspomagać rodziców w nawiązaniu kontaktu z PPP w kwestiach opinii i orzeczeń pedagog, w miarę potrzeb opracować rejestr posiadających opinie i orzeczenia PPP i monitorować realizację zaleceń pedagog Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 9
Czynniki ryzyka Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni Termin realizacji 1.moda na branie, palenie i picie dostarczyć uczniom i ich rodzicom wiedzę na temat konsekwencji brania narkotyków, palenia i picia zgromadzić materiały, nowoczesne środki dydaktyczne na temat profilaktyki uzależnień; przygotować i przeprowadzić lekcje wychowawcze na temat zagrożeń związanych z uzależnieniami w porozumieniu z pedagogiem, klas, pielęgniarka, pedagog przeprowadzić pedagogizację rodziców na temat zagrożeń uzależnieniami i profilaktyki uzależnień nasilić propagandę wizualną na temat uzależnień klas, pedagog pedagog, pielęgniarka wg potrzeb dbać o rozwój wiedzy i umiejętności zawodowych nauczycieli zorganizować formy doskonalenia zawodowego na temat zagrożeń uzależnieniami i profilaktyki uzależnień dyrektor w zależności od potrzeb 2. dopalacze wykorzystać wsparcie ze strony specjalistów zdiagnozować skalę zjawiska zagrożenia uzależnieniami wśród dostarczyć rodzicom wiedzę na temat dopalaczy pozyskać współpracowników z PPP, poradni specjalistycznych wyłonić zespół nauczycieli dla opracowania narzędzi i przeprowadzenia diagnozy zjawiska przeprowadzić pedagogizację i rodziców na temat zagrożeń związanych z dopalaczami zainteresowani nauczyciele, pedagog zespół nauczycieli wg potrzeb Dostęp do środków i substancji psychoaktywnych wrzesieńpaździernik w zależności od potrzeb Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 10
Czynniki ryzyka Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni Termin realizacji 3.łatwość dostępu zdiagnozować skalę zjawiska zagrożenia dopalaczami uświadomienie szkodliwości zażywania dopalaczy wśród młodzieży utrudniać uczniom dostęp do środków psychoaktywnych przeprowadzić diagnozę zjawiska przygotować i przeprowadzić lekcje wychowawcze na temat zagrożeń związanych z dopalaczami zabezpieczyć szkołę przed wnoszeniem i handlem na jej terenie narkotykami w porozumieniu z pedagogiem dyrektor, nauczyciele dyżurni wrzesień - październik Wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych (wczesna aktywność seksualna) wdrożyć do realizacji treści ścieżek edukacyjnych: edukacja prozdrowotna oraz wychowanie do życia w rodzinie opracować tematykę dla każdego etapu kształcenia nauczyciele przedmiotów wrzesień dostarczyć uczniom wiedzę o AIDS oraz chorobach przenoszonych drogą płciową podjąć tematykę AIDS i chorób przenoszonych drogą płciową w ramach lekcji wychowawczych klas, pielęgniarka według harmonogramu uruchomić propagandę wizualną pedagog, pielęgniarka Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 11
Rozdział IV EFEKTY DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH * Poczucie własnej wartości. Uporządkowanie systemu wartości. Ograniczenie zachowań agresywnych. Poprawa wzajemnych relacji pomiędzy uczniami, nauczycielami i rodzicami. Dobre samopoczucie psychiczne. Nabycie umiejętności społecznych. Nabycie wiedzy o uzależnieniach. Ograniczenie palenia tytoniu. Poprawa wyników w nauce i frekwencji. Rozwój tolerancji i empatii. Kryteria efektywności działań: wyniki ankiet, wywiadów, obserwacji, wpisów do dziennika, wyniki klasyfikacji rocznej (oceny zachowania), sprawozdania, protokoły. Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 12
Rozdział V EWALUACJA a) ewaluacja procesu: Stałe monitorowanie programu profilaktyki. Rejestr zachowań agresywnych, niepożądanych (dzienniki lekcyjne, notatki pedagoga). Indywidualne rozmowy z uczniami i ich rodzicami przez wychowawcę i pedagoga dotyczące niskiej frekwencji ( ). Zbieranie danych od pielęgniarki szkolnej (2 x w roku m). Zbieranie opinii, wszystkich pracowników szkoły i rodziców w sprawie problemów b) ewaluacja skuteczności: Dane liczbowe czerpane z ankiet przeprowadzonych na początku i w ciągu każdego roku szkolnego w celu uaktualnienia ilości palących papierosy, eksperymentujących z narkotykami, pijących alkohol (październik/listopad). Systematyczne podliczanie godzin nieusprawiedliwionych i spóźnień. Program profilaktyczny Społecznego Gimnazjum w Pyrzycach PSO 13