A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. XXII(1) SECTIO EEE 212 Ktedr Roślin Ozdonych, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątj w Krkowie Alej 29 Listopd 54, 31 425 Krków e-mil: zkozir@rtek.ogr.ur.krkow.pl ZBIGNIEW KOZIARA, LUCYNA OZGA Ocen przydtności wyrnych gtunków pnączy uprwinych w wrunkch stresu solnego Estimtion of usefulness of choosen creepers species cultivted under slt stress conditions Streszczenie. Njnowszym sposoem zstosowni pnączy jest ich wykorzystnie n ekrnch dźwiękochłonnych. Pnącz nie tylko pozwlją n wkomponownie ekrnu w krjorz, lecz tkże wzmcniją jego wyciszjące dziłnie. W prcy oceniono przydtność dwu gtunków pnączy, tj. rdestówki Auert Fllopi uertii (L. Henry) i winoluszczu trójklpowego Veitchii Prthenocissus tricuspidt vr. veitchii Rehd., n ekrnch kustycznych w wrunkch stresu solnego. Dodtkowo, dl porównni wrunków wzrostu roślin doświdczlnych z pnączmi rosnącymi w poliżu ekrnów kustycznych w Krkowie, wyodręniono stnowisk wzdłuż ulic Opolskiej i Wielickiej, gdzie rośliny są szczególnie nrżone n ndmierne zsolenie gley. Porne tm próki gley tkże zostły poddne nlizie chemicznej. W oiektch doświdczlnych, w których zstosowno njwyższą dwkę soli, większość roślin nie podjęł n wiosnę wzrostu. Nleży przypuszczć, że to zstosowny chlorek sodu, nie mróz mił decydujący wpływ n zchownie żywotności. Świdczy o tym fkt, że wszystkie rośliny rosnące w kontroli orz większość roślin z oiektów, gdzie zstosowno niższe dwki rdzo dorze przezimowły. Brdziej przydtny do nsdzeń n ekrny kustyczne okzł się rdest Auert. Słow kluczowe: pnącz, zsolenie, ekrny kustyczne, NCl WSTĘP Pnącz to wyjątkow grup roślin. Zjmują niedostępne dl innych roślin płszczyzny pionowe i potrzeują niewiele gruntu [Bumnn 1991]. Ich silny wzrost i wysokie wlory ozdone sprwiją, że odgrywją wżną rolę w ksztłtowniu krjorzu, zwłszcz miejskiego. Rośliny pnące ogrniczją uliczny hłs orz pozwlją n estetyczne wkomponownie ekrnu w otoczenie [Czerwieniec i Lewińsk 1996].
1 Z. Kozir, L. Ozg Celem prcy yło określenie przydtności rdestu Auert, Fllopi uertii L., orz winoluszczu trójklpowego Veitchii, Prthenocissus tricuspidt vr. veitchii Rehd., do osdzni ekrnów kustycznych w wrunkch stresu solnego. MATERIAŁ I METODY Doświdczenie przeprowdzono w wrunkch polowych, w szkółce krzewów ozdonych HAJDROWSCY w Mnikowie k. Krkow, w okresie od wrześni 29 do czerwc 21 r. Oiektem dń yły gtunki pnączy polecne do nsdzeń n ekrny kustyczne: rdestówk (rdest) Auert (Fllopi uertii (L. Henry) i winoluszcz trójklpowy Veitchii (Prthenocissus tricuspidt vr. veitchii) Rehd. W doświdczeniu dno wpływ chlorku sodu, który jest njczęściej używny w zimowym utrzymniu dróg, n wzrost i rozwój wyrnych gtunków pnączy. Chlorek sodu zstosowno w okresie zimowym w trzech dwkch: 1, 2, 3 g m -2 orz w czterech terminch. Kontrolę stnowiły rośliny posdzone w gleie nietrktownej solą. W rmch porównwczych pomirów dendrometrycznych określono długość, średnicę orz liczę pędów i liści n roślinie. Dl porównni wzrostu i rozwoju roślin doświdczlnych wyznczono również stnowisk w poliżu ekrnów kustycznych wzdłuż ciągów komunikcyjnych w Krkowie: przy ul. Wielickiej dw stnowisk (I i II), orz jedno przy ul. Opolskiej, skąd gle tkże zostł poddn nlizie chemicznej. Anlizy chemiczne gley wykonno w Ktedrze Uprwy Roli i Nwożeni Roślin Ogrodniczych UR w Krkowie. Zstosowno chlorek sodu (NCl) w postci stłej w trzech oiektch w ilości: oiekt I 1 g NCl m -2, II 2 g NCl m -2, III 3 g NCl m -2. Doświdczenie złożono w systemie losownych loków, w pięciu powtórzenich, powtórzenie stnowił jedn roślin. Chlorek sodu sypno w czterech terminch: 24 listopd 29 r., 22 grudni 29, 19 styczni 21 i 16 lutego 21. Kontrolę stnowiło poletko nietrktowne solą. Przed złożeniem doświdczeni w Mnikowie, wykonno nlizę gley metodą uniwerslną, oznczjąc zot minerlny (formę monową i zotnową) z wykorzystniem techniki strzykowej nlizy przepływowej (FIA), fosfor metodą kolorymetryczną,,żółtą, z zstosowniem metwndenu monu, pots, mgnez, wpń i sód spektrofotometrem emisyjnym ze wzudzoną plzmą ICP [Sdy i in. 1994] (t. 1). Jednocześnie określono ph i ogólne stężenie soli w gleie (t. 2). Tkie sme nlizy przeprowdzono n wyrnych stnowiskch pnączy w poliżu ekrnów kustycznych (t. 1 i 2). W trkcie doświdczeni złożonego w Mnikowie wykonywno pomiry ph orz ogólnego stężeni soli w gleie (t. 3 i 4). Próki gley poierno po dwóch tygodnich od zstosowni poszczególnych dwek soli. Odczyn gley mierzono potencjometrycznie, przy stosunku ojętościowym podłoż do wody jk 1 : 2, ogólne stężenie soli (EC) określono konduktometrycznie. N początku doświdczeni, 2 pździernik 29 r. dokonno pomiru roślin. Określono liczę pędów i ich średnicę suwmirką n wysokości szyjki korzeniowej orz długość poziomu podłoż do wierzchołk wzrostu. Pomiry te wykonno w okresie wegetcji trzykrotnie: 14 i 24 mj orz 11 czerwc 21 roku.
OCENA PRZYDATNOŚCI WYBRANYCH GATUNKÓW PNĄCZY UPRAWIANYCH... 11 Tel 1. Wyniki nlizy chemicznej gley n zwrtość wyrnych skłdników pokrmowych (mg dm -3 ) z 13 pździernik 29 r. Tle 1. The results of soil chemicl nlysis on concentrtion of choosen mcrond microelements (mg dm -3 ) from 13 Octoer 29 Stnowisko Plce mg NH 4 dm - ³ mg NO 3 dm - ³ P K C Mg N Wielick I,7, 5,5 66,14 3357,54 99,3 188,94 Wielick II 1,98 11,15 1,65 65,3 716,96 68,1 27,82 Opolsk,15, 15,53 185,38 5383,8 228,98 219,91 Mników Kontrol Control 1,17 26,7 48,94 35,19 1748,45 78,46 8,2 Tel 2. Odczyn orz ogólne stężenie soli w gleie w poliżu ciągów komunikcyjnych i w Mnikowie Tle 2. ph nd generl slt concentrtion in soil t the points long rods nd in Mników Stnowisko Plce EC (µs cm - ¹) ph Termin porni próki Dte of smple collect 13.1.29 9.12.29 2.3.21 13.1.29 9.12.29 2.3.21 Wielick I 155, 4911 484,7 8,84 8,39 8,81 Wielick II 139,4 263 316,7 8,16 8,11 8,71 Opolsk 419, 699 1168 8,24 8,26 8,83 Mników Kontrol Control - 1,6 - - 7,42 - Tel 3. Odczyn gley w dnych oiektch podczs doświdczeni Tle 3. Soil ph of tested ojects during the experiments Gtunek Species Dt Dte Oiekt Oject 9.12.29 6.1.21 3.2.21 3.3.21 Fllopi uertii Prthenocissus tricuspidt I 7,14 7,22 7,28 7,3 II 7,75 7,45 7,8 7,76 III 6,95 7,16 7,51 7,72 I 7,54 7,77 7,16 7,92 II 6,5 7,65 7,35 7,72 III 6,1 7,2 7,98 7,89
12 Z. Kozir, L. Ozg Tel 4. Ogólne stężenie soli w gleie (µs cm - ¹) w dnych oiektch podczs doświdczeni Tle 4. Generl slt concentrtion in soil (µs cm - ¹) of tested ojects during the experiment Gtunek Species Dt Dte Oiekt Oject 9.12.29 6.1.21 3.2.21 3.3.21 I 226, 155,1 171,3 13,7 Fllopi uertii Prthenocissus tricuspidt II 194,1 155,5 176,7 13,4 III 535,2 129,6 164,6 146,8 I 18,1 154, 242,1 148,2 II 28,5 163,5 8,7 134,6 III 514,4 163,4 164,6 146,8 Tel 5. Średnie tempertury powietrz ( C) w Krkowie od IX 29 do V 21 n podstwie Biuletynu Pństwowej Służy Hydrologiczno-Meteorologicznej nr 9 (81) 5 (9) Tle 5. Averge ir tempertures ( C) from IX 29 to V 21 in Krków ccording to the wether report of the Stte Meteorogicl Sttion Bulletin numer 9 (81) 5 (9) Miesiąc Month Rok Yer Temp. średni Averge temp. Odchylenie temp. śr. od normy * Averge temp. devition from the stndrd * Temp. mx. Temp. min. Temp. min. przy gruncie Temp. min. ner soil level Licz dni z temp. min. przy gruncie < o C Numer of dys with temp. min. ner soil level < o C 9.29 15,2 2, 28,1 4,6 3,8-1.29 7,7 -,7 25,9-1,1-2,2 4 11.29 4,7 1,9 16, -5,8-5,8 14 12.29 -,9 -,3 15,2-2,7-21,5 24 1.21-6,5-4,2 2,1-22,4-24,4 31 2.21-2,4-1,5 12,2-13,7-14, 25 3.21 3,1, 21,5-11,9-13, 22 4.21 8,7,7 25,5-2,5-3,3 7 5.21 12,6 -,8 22,8 5, 4,8 - * Wrtości odniesiono do norm z okresu 1971 2 Mens with reference to the stndrds from the period of 1971 2 Dodtkowo wiosną 21 r. n pędch policzono liście. W trkcie doświdczeni w sezonie 29/21 określono przeieg wrunków meteorologicznych (t. 5, 6). Wyniki pomirów oprcowno sttystycznie, stosując nlizę wrincji dl doświdczeni jednoczynnikowego z użyciem testu F Fischer, przy poziomie istotności α =,5.
OCENA PRZYDATNOŚCI WYBRANYCH GATUNKÓW PNĄCZY UPRAWIANYCH... 13 Miesiąc Month Rok Yer Tel 6. Średnie opdy tmosferyczne orz chrkterystyk pokrywy śnieżnej w Krkowie od IX 29 do V 21 n podstwie Biuletynu Pństwowej Służy Hydrologiczno-Meteorologicznej nr 9 (81) 5 (9) Tle 6. Averge tmospheric precipittions nd the chrcteristic of the snow cover from IX 29 to V 21 in Krków ccording to the wether report of the Stte Meteorogicl Sttion Bulletin numer 9 (81) 5 (9) Sum opdów Totl precipittion mm Opdy Precipittion % normy * % of stndrd * Licz dni z opdem Numer of dys with precipittion * Wrtości odniesiono do norm z okresu 1971 2 Mens with reference to the stndrds from the period of 1971 2 Pokryw śnieżn Snow cover Licz dni z pokryw śnieżną Numer of dys with snow cover Mks. gruość pokrywy śnieżnej Mx. thickness of snow cover cm 9.29 34,8 58,2 11 - - 1.29 81,5 165 22 - - 11.29 7,3 175 17 - - 12.29 45,6 121 2 11 11 1.21 4,4 116 16 31 18 2.21 36,3 123 15 26 32 3.21 29,6 84 16 1 4 4.21 37,3 75 12 - - 5.21 32,4 411 27 - - WYNIKI I DYSKUSJA Pnącz rosnące przy jezdni nrżone są n dziłnie chlorku sodu stosownego do zwlczni śliskości pośniegowej [Borowski i Ltoch 26, Mrczyński 29]. Przyczyni się to do wzrostu ogólnego stężeni soli w gleie, np. 9 grudni 29 r. stężenie soli w gleie przy ul. Wielickiej whło się od 263 do 699 µs cm -1, co stnowiło znczny wzrost w stosunku Licz pędów n roślinę Numer of shoots per plnt 4 3 2 1 Rdest Auert Licz pędów Fllopi uertii Numer of shoots c c c c Termin pomiru Dte of mesurement Ojśnieni do rys. 1 8: K oiekt kontrolny Control Oiekt I 1 g NCl m -2 Oiekt II 2 g NCl m -2 Oiekt III 3 g NCl m -2 * Wrtości średnie oznczone tymi smymi litermi nie różnią się istotnie Mens mrked with the sme letters do not significntly differ Rys. 1. Licz pędów rdestu Auert w poszczególnych oiektch podczs trwni doświdczeni Fig. 1. The verge numer of F. uertii shoots in prticulr ojects during the experiment
14 Z. Kozir, L. Ozg Licz liści n roślinę Numer of leves per plnt cm 8 6 4 2 Rys. 2. Średni długość pędu (cm) rdestu Auert w poszczególnych oiektch podczs trwni doświdczeni Fig. 2. The verge length (cm) of F. uertii shoots in prticulr ojects during the experiment mm Rdest Auert Średni długość pędów Fllopi uertii The verge length of shoots Termin pomiru Dte of mesurement Termin pomiru Dte of mesurement Rys. 3. Średnic pędu (mm) rdestu Auert w poszczególnych oiektch podczs trwni doświdczeni Fig. 3. The verge dimeter (mm) of F. uertii shoots in prticulr ojects during the experiment 15 1 5 4 3 2 1 Rdest Auert Licz liści Fllopi uertii Numer of leves Rys. 4. Licz liści rdestu Auert w poszczególnych oiektch podczs trwni doświdczeni Fig. 4. The verge numer of F. uertii leves in prticulr ojects during the experiment Rdest Auert Średnic pędów Fllopi uertii Dimeter of shoots c c Termin pomiru Dte of mesurement c
OCENA PRZYDATNOŚCI WYBRANYCH GATUNKÓW PNĄCZY UPRAWIANYCH... 15 Winoluszcz trójklpowy Licz pędów Prthenocissus tricuspidt Numer of shoots Licz pędów n roślinę Numer of shoots per plnt 5 4 3 2 1 Termin pomiru Dte of mesurement Rys. 5. Licz pędów winoluszczu trójklpowego w poszczególnych oiektch podczs trwni doświdczeni Fig. 5. The verge numer of P. tricuspidt shoots in prticulr ojects during the experiment cm 1 8 6 4 2 Winoluszcz trójklpowy Długość pędów Prthenocissus tricuspidt Length of shoots c Termin pomiru Dte of mesurement Rys. 6. Średni długość pędu (cm) winoluszczu trójklpowego w poszczególnych oiektch podczs trwni doświdczeni Fig. 6. The verge length (cm) of P. tricuspidt shoots in prticulr ojects during the experiment mm 12 1 8 6 4 2 Winoluszcz trójklpowy Średnic pędów Prthenocissus tricuspidt Dimeter of shoots Termin pomiru Dte of mesurement) Rys. 7. Średnic pędu (mm) winoluszczu trójklpowego w poszczególnych oiektch podczs trwni doświdczeni Fig. 7. The verge dimeter (mm) of P. tricuspidt shoots in prticulr ojects during the experiment
16 Z. Kozir, L. Ozg Licz liści n roślinę Numer of leves per plnt Winoluszcz trójklpowy Licz liści Prthenocissus tricuspidt Numer of leves Termin pomiru Dte of mesurement Rys. 8. Licz liści winoluszczu trójklpowego w poszczególnych oiektch podczs trwni doświdczeni Fig. 8. The verge numer of P. tricuspidt leves in prticulr ojects during the experiment do wrtości 139,4 µs cm -1 zmierzonej 13 wrześni 29 r. przed rozpoczęciem sezonu zimowego. N wiosnę, kiedy nie stosowno chlorku sodu, ogólne stężenie soli w gleie yło zncznie mniejsze, co tłumczy się przepłukniem gley przez wiosenne deszcze. Gle n dnych stnowiskch mił silny lkliczny odczyn ph: 8,11 8,83, co również związne jest ze stosowniem soli w zimie. Wiosną odczyn ph ył jeszcze wyższy niż jesienią. Podonie Wrochn [27] stwierdził zwiększone stężenie soli orz ph w glech przyulicznych. Ndmierne zsolenie orz lkliczny odczyn wzdłuż szlków komunikcyjnych potwierdzją dni Bch i Pwłowskiej [27]. Również Dorzński i Zwdzki [1995] zuwżyli, że znczne ilości sodu mogą dostwć się do gley n skutek stosowni soli do odśnieżni. Gley n dnych stnowiskch, zwłszcz przy ul. Opolskiej, chrkteryzowły się wysoką zwrtością wpni 5383,8 mg C dm -3 orz mgnezu 228,98 mg Mg dm -3. Zwiększoną zwrtość tych pierwistków w glech Śródmieści Wrszwy stwierdził tkże Borowski [1995]. Zstosowny chlorek sodu mił wpływ n wzrost, rozwój i przezimownie roślin dnych gtunków pnączy. To włśnie użyty chlorek sodu, nie wrunki tmosferyczne, decydowł o ich przeżywlności. Potwierdzeniem tego są rośliny kontrolne orz większość roślin z komincji, gdzie zstosowno niższe dwki NCl, które przezimowły w zdecydownie lepszej kondycji. W oiektch, gdzie zplikowno dwkę soli 3 g NCl m -2, wiosną kolejnego roku stwierdzono liczne wypdy roślin. Negtywn rekcj n chlorek sodu ył njrdziej widoczn wśród roślin winoluszczu trójklpowego. Świdczą o tym liczne wypdy roślin tego gtunku (8%), szczególnie po zimie. W oiekcie, gdzie zstosowno njniższą dwkę chlorku sodu 1 g NCl m -2, trzy n pięć posdzonych roślin nie zchowło żywotności. Njwyższ zstosown dwk chlorku sodu spowodowł, że tylko jedn roślin przeżył, le ył zncznie opóźnion w rozwoju w stosunku do roślin rosnących w kontroli i w innych oiektch, gdzie wprowdzono niższe dwki chlorku sodu. Dwk 1 g NCl m -2 nie ył letln i nie spowodowł znczącego opóźnieni w rozwoju roślin dnych gtunków w stosunku do kontroli. Dziłnie chlorku sodu potwierdzją dni Wrochny i in. [26], w których stosowno zliżone dwki soli w doświdczenich z roślinmi jednorocznymi. Autorzy
OCENA PRZYDATNOŚCI WYBRANYCH GATUNKÓW PNĄCZY UPRAWIANYCH... 17 zuwżyli zróżnicowny wpływ chlorku sodu n żywotność roślin w zleżności od zstosownej dwki. Tk smo jk w przypdku dnych gtunków pnączy, dwk 3 g NCl dm -3 spowodowł zmiernie większości dnych roślin. Podoną zleżność stwierdził Breś [28], wymienijąc zsolenie jko czynnik powodujący zmiernie drzew w krjorzie miejskim. Stopień, w jkim rośliny regują n ndmierne zsolenie zleży od gtunku, odminy, fzy rozwojowej orz szeregu czynników środowisk [Strck i in. 1995]. Przeprowdzone w trkcie dń oserwcje wykzły zróżnicowną rekcję pnączy n zstosowną dwkę chlorku sodu. Winoluszcz trójklpowy ył gtunkiem rdziej wrżliwym niż rdest, o czym może świdczyć licz roślin, które nie rozpoczęły wegetcji wiosną 21 r. Ntomist Borowski [1995] w swoich dnich nie różnicuje gtunków winoluszczu (trójklpowego i pięciolistkowego), określjąc je jko jednkowo przydtne do nsdzeń miejskich. Bdne gtunki regowły n wzrstjące dwki NCl zhmowniem wzrostu, co wyrż się zmniejszeniem liczy pędów (rys. 1, 5) i średniej długości pędu (rys. 2, 6) orz wytworzeniem mniejszej sumrycznej długości pędów w stosunku do kontroli. Tk rekcj roślin jest widoczn po zstosowniu chlorku sodu w ilości 3 g NCl m -2. Prcz [199] stwierdził, że zsolenie jest jedną z njwżniejszych, przyczyn zhmowni rozwoju drzew w wrunkch przyulicznych. Borowski [1995] wskzuje zsolenie spowodowne ndmiernym stosowniem soli do odldzni jezdni jko powód zurzeni rozwoju roślin. Autor potwierdził rk przyrostu drzew ulicznych, z którego przyczynę uwż zsychnie pędów spowodowne ndmiernym zsoleniem. W swoich dnich uwidocznił również często występującą redukcję długości pędów w koronie. O spowolnieniu wzrostu spowodownym zsoleniem gley donoszą tkże Gregorczyk i in. [25], którzy zuwżyli różnice w dynmice przyrostów wierzy wiciowej w zleżności od zstosownego poziomu zsoleni. Podony wniosek wynik z prezentownych dń w mirę wzrstjącego zsoleni ogólny plon roślin spd. Tkże Wrochn i in. [26] zuwżyli wyrźne zminy w wyglądzie roślin w zleżności od poziomu zsoleni. Chlorek sodu istotnie wpłynął n średnicę pędów dnych gtunków pnączy. Njrdziej jest to widoczne po zstosowniu njwyższej dwki soli. Rośliny rosnące w III oiekcie chrkteryzowły się o połowę mniejszą średnicą pędu w stosunku do roślin kontrolnych (rys. 3, 7). Mniejsze dwki wpłynęły istotnie n dną cechę tylko w przypdku winoluszczu trójklpowego. Identyczną zleżność zuwżyli Gregorczyk i in. [25], którzy stwierdzili, że średni przyrost średnicy pędu w zsdniczy sposó ksztłtowł się w zleżności od zsoleni gley. Autorzy wykzli zleżność pomiędzy przyrostem średnicy pędu wzrostem wegetcyjnym. W doświdczeniu stwierdzono, że licz liści n roślinie mlł wrz ze wzrostem dwki chlorku sodu (rys. 4, 8), pomimo że njmniejsze ilości chlorku sodu nie powodowły sttystycznie znczących zmin, to tendencj ył wyrźn. Rdestówk Auert, rosnąc w III oiekcie, wyksztłcił zdeformowne liście o zredukownej powierzchni lszki liściowej. Liście pnączy poddnych dziłniu dwki chlorku sodu 3 g NCl m -2 pojwiły się z opóźnieniem, co widoczne yło podczs pierwszego pomiru 14 mj 21 r., ntomist pnącz rosnące w III oiekcie nie miły żdnych w pełni rozwiniętych liści, tylko niewielkie pąki. W tym smym czsie rośliny w pozostłych oiektch miły już wyksztłcone liście. Również Łuksiewicz i Łuksiewicz [29] donoszą o opóźnionym wyrstniu liści, zmniejszonym ich rozmirze, znieksztłceniu powierzchni orz nekrozch pojwijących się n roślinch rosnących w wrunkch ndmiernego zsoleni.
18 Z. Kozir, L. Ozg Podsumowując możn stwierdzić, że chlorek sodu wywrł niekorzystny wpływ n wszystkie dne cechy testownych pnączy. Odporniejszym okzł się rdest Auert, słszy wzrost i rozwój stwierdzono u winoluszczu trójklpowego. WNIOSKI 1. Gley w poliżu ekrnów kustycznych wzdłuż szlków komunikcyjnych chrkteryzują się wysokim ogólnym stężeniem soli orz silnie lklicznym odczynem. 2. Chlorek sodu wywrł negtywny wpływ n wzrost i rozwój dnych gtunków pnączy. Dwk chlorku sodu 3 g NCl m -2 powodowł zmiernie roślin (w przypdku winoluszczu trójklpowego 8% roślin nie zchowło żywotności). 3. Dwki 1 g orz 2 g NCl m -2 spowodowły zmiernie jedynie pędów winoluszczu trójklpowego, rdestu nie. 4. W oiektch, gdzie zstosowno chlorek sodu w dwce 2 i 3 g NCl m -2 stwierdzono średnio czterokrotnie mniej pędów winoluszczu trójklpowego w porównniu z kontrolą. 5. Dwk 3 g NCl m -2 istotnie wpłynęł n zmniejszenie liczy liści u dnych gtunków. 6. Odporniejszy n dziłnie chlorku sodu okzł się rdest Auert, ntomist dużo wrżliwszy ył winoluszcz trójklpowy i dltego nie polec się go do nsdzeń n ekrny kustyczne w poliżu ciągów komunikcyjnych. PIŚMIENNICTWO Bch A., Pwłowsk B., 27. Wpływ znieczyszczeni środowisk n stn roślinności drzewistej w Krkowie. Czsop. Techn. 1, Architektur 5A, 114 116. Bumnn R., 1991. Domy w zieleni. Arkdy, Wrszw, 7 241. Borowski J., Ltoch P., 26. Doór drzew i krzewów do wrunków przyulicznych Wrszwy i mist centrlnej Polski. Rocz. Dendrol., 54, 83 94. Borowski J., 1995. Przydtność pnączy z rodzju winoluszcz (Prthenocissus Plnch.) do nsdzeń miejskich. Mnuskrypt prcy doktorskiej. SGGW, Wrszw, ss. 175. Breś W., 28. Czynniki ntropopresji powodujące zmiernie drzew w krjorzie miejskim. Nuk Przyrod Technologie, 2, 4, 1 8. Cunninghm M. A., Snyder E., Yonkin D., Ross M., Elsen T., 27. Accumultion of deicing slts in n urn environment. Urn Ecosys., 11, 17 31. Czj P., 21. Kolorystyk orz formy ekrnów kustycznych. Inż. Bud., 2(7), 73 76. Czerwieniec M., Lewińsk J., 1996. Zieleń w mieście. IGPiK, Wrszw, 9 57. Dorzński B., Zwdzki S., 1995. Gleoznwstwo. PWRiL, Wrszw, 22 217. Gregorczyk A., Wróel J., Mikiciuk M., 25. Kinetyk wzrostu trzech klonów wierzy wiciowej (Slix viminlis L.) w zleżności od zsoleni gley. Act Sci. Pol., Agricultur, 4(1), 33 4. Mrczyński S., 29. Pnącz w zieleni pulicznej i przy drogch. Wyd. Clemtis, Pruszków, ss. 29. Łuksiewicz A., Łuksiewicz S., 29. Rol i ksztłtownie zieleni miejskiej. Wyd. Nuk. UAM, ss. 145. Prcz J., 199. Rekcje drzew i krzewów n zsolenie chlorkiem sodu. Wyd. SGGW, Wrszw, ss. 4. Sdy W., Domgł I., Kowlsk I., Lis-Krzyścin A., Ostrowsk J., 1994. Przewodnik do ćwiczeń z uprwy roli i nwożeni roślin ogrodniczych. Wyd. AR, Krków, ss. 11. Strck Z., Chołuj D., Niemysk B., 1995. Fizjologiczne rekcje roślin n niekorzystne czynniki środowisk. Wyd. SGGW, Wrszw, 7 86.
OCENA PRZYDATNOŚCI WYBRANYCH GATUNKÓW PNĄCZY UPRAWIANYCH... 19 Wrochn M., Gwrońsk H., Gwroński S.W., 26. Wytwrznie iomsy i kumulcj jonów N +, K +, C² +, Mg² +, Cl - w wrunkch stresu solnego, przez wyrne gtunki roślin ozdonych. Act Agrophysic, 7, 775 785. Wrochn M., 27. Fizjologiczno-iochemiczne podstwy rekcji n zsolenie wyrnych gtunków/odmin roślin ozdonych orz ich przydtność w fitoremedicji. Autorefert prcy doktorskiej, SGGW, Wrszw, ss. 17. Summry. One of the newest pplictions of creeper plnts is using them for noise reduction screens long the rods. They llow not only for integrting the coustic screens into the lndscpe, ut they cn lso mke them stronger. The im of this study ws to evlute the usefulness of Fllopi uertii nd Prthenocissus tricuspidt for plnting ner coustic screens under slt stress conditions. Additionlly, to compre the conditions of vegettive growth of the tested creeper plnt species in prctice, the soil from the seprted points long the rods in Krków of Wielick nd Opolsk street (where the vines grew t the coustic screens in prticulrly d conditions) ws sujected to chemicl nlysis, too. In experimentl ojects, where the doses of slt were the highest, the gretest prt of plnts died. The thesis tht the sodium chloride hd negtive influence on the tested species, contrry to frost, ws confirmed y the fct tht the mjority of plnts from the ojects were the doses of slt were smller nd the plnts which were growing in control ojects, pss the winter time in very good condition. Experience hs shown tht the sodium chloride hs negtive influence on ll exmined prmeters of the tested creepers. The strongest nd the est one under these conditions ws Fllopi uertii nd the wekest nd worst one turned out to e Prthenocissus tricuspidt. Key words: creepers, NCl, slinity, coustic screens