Rok szkolny 2016/2017 Matematyka jest wokół nas INNOWACJA PEDAGOGICZNA W NAUCZANIU MATEMATYKI W KLASIE V Opracowały: Zofia Cichy, Agnieszka Honkisz
I WSTĘP: PODSTAWOWE INFORMACJE I UZASADNIENIE POTRZEBY INNOWACJI Innowacja będzie wprowadzana w Szkole Podstawowej im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Imielinie klasie piątej. Przewidywany czas realizacji: październik 2016 - czerwiec 2017. Wdrożenie innowacji nastąpi głównie na lekcjach matematyki, ale również na zajęciach pozalekcyjnych (w ramach kontynuacji projektu Matematyka wokół nas ). Innowacja będzie skierowana do uczniów klasy V b, prowadzonej przez p. Zofię Cichy (nauczycielkę matematyki i informatyki, uprawnionej do prowadzenia zajęć z zakresu terapii pedagogicznej) oraz uczniów klasy V c, prowadzonej przez p. Agnieszkę Honkisz (nauczycielkę matematyki i podstaw przedsiębiorczości ) i będzie wspomagać realizowany w szkole program nauczania. Nasza innowacja pedagogiczna zachowuje cele kształcenia i umiejętności uczniów określone w podstawie programowej z matematyki dla II etapu kształcenia ze szczególnym uwzględnieniem warunków i sposobów ich realizacji, rozwija również umiejętności kluczowe niezbędne do podjęcia nauki na kolejnym etapie kształcenia i funkcjonowania w życiu społecznym. Szczególny nacisk położony będzie na umiejętności objęte Modelowaniem matematycznym, których opanowanie stało się elementem Programu naprawczego po Sprawdzianie w szóstej klasie szkoły podstawowej. Założeniem innowacji jest przeznaczenie w każdym dziale programowym co najmniej 1 godziny zajęć na tzw. matematykę w zastosowaniach, której celem jest realizacja obowiązującego w danej klasie materiału nauczania poprzez różnorodne ćwiczenia praktyczne rozwijające umiejętności wykorzystania wiedzy do twórczego rozwiązywania problemów. Ma pomóc uczniom odpowiedzieć na pytanie tak często zadawane na lekcjach matematyki: Po co się tego uczymy?. Ma zaciekawić uczniów, pobudzić ich kreatywność i twórcze myślenie oraz pokazać im związek tego czego uczą się na lekcjach z życiem codziennym. Program uświadomi uczniom, że matematyka jest użyteczna i bardzo pomaga w rozwiązywaniu różnych problemów. Innowacyjność programu polegała będzie na prowadzeniu różnorodnych ćwiczeń praktycznych przy omawianiu poszczególnych haseł programowych. Program zakłada również uatrakcyjnienie zajęć poprzez efektywne wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych, takich jak tablica interaktywna, komputer czy tablet. W trakcie wdrażania innowacji kształtowana będzie u uczniów umiejętność współpracy, aktywność, inicjowania przez nich nowych działań oraz rozwijane będzie czytelnictwo i myślenie ekonomiczne. 2
II. CELE INNOWACJI Cel ogólny: 1. Pokazanie związku matematyki z życiem codziennym i dostrzeganie zależności matematycznych w otaczającym świecie. Cele szczegółowe: 1. Poszerzanie wiedzy objętej programem nauczania w klasie V przez praktyczne działania. 2. Rozwijanie umiejętności rozpoznawania figur płaskich i przestrzennych. 3. Rozwijanie umiejętności wykonywania modeli poznanych brył. 4. Rozwijanie umiejętności pozyskiwania informacji statystycznych, opracowania ich i prezentacji wyników prowadzonych badań. 5. Kształcenie umiejętności szacowania, mierzenia i ważenia różnymi miarami. 6. Kształcenie umiejętności myślenia ekonomicznego. 7. Wyrabianie nawyku uważnego przyglądania się otaczającemu nas światu i szukaniu w nim odzwierciedlenia nabywanych wiadomości. 8. Uświadamianie uczniom, że w przyrodzie występują zależności, które można opisywać językiem matematyki. 9. Rozbudzanie wrażliwości estetycznej oraz wrażliwości na piękno otaczającego nas świata. 10. Motywowanie uczniów do prezentacji własnych spostrzeżeń i pomysłów. 11. Kształtowanie postaw szacunku dla różnej od naszej wrażliwości uczestników projektów zespołowych. 12. Wdrażanie do samodzielnego i twórczego rozwijania własnych zdolności i zainteresowań. 13. Kształtowanie umiejętności uzasadniania własnego stanowiska, argumentowania, kulturalnego słuchania wypowiedzi innych. 14. Kształtowanie umiejętności pracy w grupie; rozwijanie odpowiedzialności za podjęte działania jednostkowe. 15. Współtworzenie elementów jednej kompozycji. 16. Doskonalenie zdolności manualnych i koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz wyobraźni przestrzennej. 17. Doskonalenie umiejętności korzystania z technologii informatycznej. 3
III. TREŚCI NAUCZANIA 1. Piszemy opowiadanie Świat bez liczb". 2. Tworzymy kompozycję z figur płaskich. 3. Dzielimy się, czyli wyznaczamy część całości. 4. Przygotowujemy składniki na sałatkę. 5. Szacujemy koszt wycieczki. 6. Robimy zakupy w sklepiku za 10 zł. 7. Przedstawiamy wyniki ankiety klasowej na diagramie procentowym. 8. Mierzymy i ważymy, szacujemy pomiary. 9. Planujemy remont pokoju. 10. Ekonomia na co dzień zysk i debet. 11. Bryły wokół nas album z ilustracjami. 12. Wykonujemy kompozycję z poznanych brył. IV. SPOSOBY OSIĄGANIA CELÓW 1. Obserwacja otaczającego nas świata. 2. Kreowanie rzeczywistości bez użycia liczb. 3. Wykonanie modeli budowli z poznanych brył. 4. Przygotowywanie obrazu złożonego z figur płaskich. 5. Zbieranie informacji w zespole klasowym, które pozwolą go opisać za pomocą liczb. 6. Tworzenie tabel z danymi, diagramów procentowych. 7. Redagowanie krótkiego opowiadania i zapisanie go w edytorze tekstu. 8. Przygotowanie poczęstunku dla określonej ilości osób. 9. Planowanie kosztorysu wycieczki jednodniowej. 10. Zrobienie zakupów przy określonym budżecie. 11. Uczenie się poza murami klasy i szkoły. 4
V. METODY I FORMY PRACY Podczas zajęć uczniowie będą pracowali indywidualnie oraz grupowo w zależności od realizowanych zagadnień. Główną metodą pracy będzie burza mózgów, drzewko decyzyjne i projekt grupowy. To uczniowie mają pełnić w grupach różne role, wybierać najdogodniejsze dla nich strategie działania, szukać w istniejącej społeczności sojuszników do realizacji celu. VI. ŚRODKI DYDAKTYCZNE 1. Zdjęcia budynków, przedmiotów codziennego użytku. 2. Przepisy kulinarne, cenniki, etykiety 3. Wagi, miarki różnego typu. 4. Telefon komórkowy z aparatem. 5. Komputer z odtwarzaczem DVD. 6. Materiały niezbędne do wykonania prac plastycznych. 7. Tablica interaktywna. VII. PRZYKŁADOWE ZAGADNIENIA Tematy zajęć zostały opracowane w oparciu o podstawę programową i treści programowe przeznaczone dla klasy V, jednak zakładają wychodzenie poza jej założenia; mają charakter otwarty. Nauczycielki - w zależności od potrzeb, zainteresowań i możliwości uczniów/uczennic będą poszerzały lub modyfikowały tematykę zajęć. Proponowany projekt obejmował będzie: 1. Ćwiczenia praktyczne podczas lekcji i zajęć pozalekcyjnych. Na zajęciach w szkole i zajęciach w terenie będą realizowane takie zagadnienia jak: KORZYSTAMY Z EDYTORA TEKSTU -piszemy opowiadanie Świat bez liczb PLANUJEMY ZAKUPY Ćwiczenia mające odpowiedzieć na pytania: - ile możemy kupić za ustaloną kwotę szkolny konkurs dla uczniów klas V (kto kupi najwięcej za 10 zł) - ile kosztuje domowa sałatka i jak przygotować składniki - jak wyznaczyć część całości 5
BUDŻET DOMOWY -planujemy remont pokoju obliczanie powierzchni, objętości, szacowanie - szacujemy koszt wycieczki -poznajemy podstawy ekonomii zysk i debet SZACOWANIE - określanie przybliżonych odległości wzrokiem podczas ćwiczeń w terenie - szacowaniu wymiarów przedmiotów, które nas otaczają - mierzenie i ważenie przedmiotów za pomocą dostępnych narzędzi pomiaru (wagi, miary ) GEOMETRIA W PRZYRODZIE, ARCHITEKTURZE I SZTUCE - figury geometryczne wokół nas zdjęcia i albumy opracowane przez uczniów - tworzenie kompozycji z figur i brył - odkrywanie obecności matematyki w różnych formach działalności człowieka STATYSTYKA - opracowujemy wyniki ankiety - przedstawiamy wyniki ankiety klasowej na diagramie procentowym Dzień pustej klasy nauka poza murami szkolnymi, umożliwiająca wyjście poza szablonowe formy i metody nauczania. 2. Organizację Dnia Przedmiotowego oraz konkursów szkolnych dla uczniów klas V: Praktyczny matematyk, Czytam i rozumiem tekst matematyczny. Dzień Przedmiotowy w szkole to przedsięwzięcie, podczas którego realizowane będą przez wszystkich uczniów projekty międzyprzedmiotowe np. zwierzęta w liczbach, matematyka w języku obcym, z matematyką przez historię. W ramach obchodów Dnia Przedmiotowego uczniowie klasy V b i V c zaprezentują swoje prace plastyczne, zdjęcia i prezentacje multimedialne z działań objętych programem innowacyjnym. Podzielą się zdobytym doświadczeniem, współorganizując szkolne konkursy, kładące nacisk na zastosowanie wiedzy w praktyce. Pod hasłem Praktyczny matematyk zaproszą chętnych uczniów do udziału w konkursie, podczas którego uczestnicy muszą dokonać zakupów w fikcyjnym sklepiku za kwotę 10 zł. Sprawdzą również umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstu matematycznego. 6
VIII. EWALUACJA Po zakończeniu programu zostanie przeprowadzona ewaluacja w następujących formach: prezentacja prac uczniów zaangażowanie uczestników innowacji w organizację imprez klasowych i szkolnych udział uczniów w projektach i konkursach podczas Dnia przedmiotowego IX. PRZEWIDYWANE EFEKTY Realizacja programu spowoduje, że uczniowie będą potrafili: 1. Dostrzegać przydatność wiedzy matematycznej w życiu codziennym. 2. Opisywać daną sytuację praktyczną za pomocą języka matematyki i weryfikować szacowane wyniki. 3. Korzystać z różnych źródeł informacji. 4. Prezentować wyniki swojej pracy w formie elektronicznej. 5. Wykorzystywać dostępne programy multimedialne do pogłębiania swojej wiedzy. 7