Diagnoza potrzeb Szkoły Podstawowej Nr 13 w Zduńskiej Woli im. Kolejarzy Polskich ul. 1 Maja 27 98-220 Zduńska Wola Autorzy: Małgorzata Antczak Data opracowania raportu: 01.06.2016 1
Spis treści 1. Opis obszaru problemowego... 3 2. Opis procedury diagnozy potrzeb... 3 3. Wyniki diagnozy potrzeb... 4 I. Charakterystyka grupy badawczej... 4 Wykres 1 Miejsce zamieszkania uczniów... 4 Wykres 2 Wykształcenie rodziców... 4 Wykres 3 Sytuacja rodzinna uczniów... 5 Wykres 4 i 5 Staż pracy i stopnie awansu nauczycieli... 5 II. Badanie problemów w nauce... 6 Wykres 6 Średnia ocen - zmiana... 6 Wykres 7 Problemy z nauką... 6 Wykres 8 Średnia ocen... 7 Wykres 9 Przedmioty sprawiające trudności... 7 Wykres 10 Wyniki sprawdzianów szóstoklasistów 2015 rok... 8 Wykres 11 Źródła trudności w nauce... 9 III. Badanie oferty szkoły z zakresu zajęć pozalekcyjnych... 9 Wykres 12 Oferta zajęć pozalekcyjnych w szkole... 9 Wykres 13 Pomocne zajęcia pozalekcyjne... 10 Wykres 14 Preferowane przez uczniów zajęcia pozalekcyjne... 11 Wykres 15 Źródła pomocy w nauce... 11 Wykres 16 Czym uczniowie kierują się przy wyborze zawodu... 12 Wykres 17 Z kim chcesz odbywać zajęcia pozalekcyjne?... 13 Wykres 18 Preferowana częstotliwość zajęć pozalekcyjnych... 13 Wykres 19 Nowe sprzęty potrzebne w szkole... 14 IV. Badanie potrzeb nauczycieli.... 15 Wykres 20 Formy doskonalenia zawodowego wybierane przez nauczycieli w ostatnich 3 latach... 15 Wykres 21 Preferowane formy doskonalenia zawodowego... 15 Wykres 22 Wykorzystywanie metody eksperymentu... 16 Wykres 23 Wykorzystywanie TIK w pracy dydaktycznej... 16 4. Wnioski i rekomendacje rozwojowe... 17 2
1. Opis obszaru problemowego Obecnie w Szkole Podstawowej nr 13 w Zduńskiej woli uczy się 295 uczniów. Wśród naszych uczniów 37 posiada opinie PPP i 2 uczniów orzeczenia o niepełnosprawności PPP: 16 uczniów ma potwierdzone opinią potrzebę zajęć dydaktyczno wyrównawczych, 26 uczniów zalecenia zajęć korekcyjno - kompensacyjnych. U 20 uczniów stwierdzono potrzebę indywidualizacji procesu nauczania; 7 uczniów opinie dotyczą rozwijania zainteresowań; 2 uczniów ma stwierdzone potrzebę zaspokojenia aktywności ruchowej. Terapia psychologiczno pedagogiczna jest wskazana u 8 uczniów; natomiast stwierdzoną dysleksję ma 1 uczeń. Problemy logopedyczne stwierdzone opinią PPP ma 11 uczniów. Obserwacja własna nauczycieli daje wynik 35 uczniów. U 2 uczniów występują niepowodzenia edukacyjne i problemy emocjonalne. Z obserwacji pedagoga wynika, że zagrożonych niedostosowaniem społecznym i wykluczeniem społecznym jest ok. 20 uczniów naszej placówki. Przeprowadzona diagnoza miała na celu zbadanie potrzeb uczniów. Główne obszary badane to są problemy w nauce oferowane wsparcie, oferta zajęć pozalekcyjnych, poziom przygotowania przyszłych absolwentów na rynek pracy, wsparcie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, umiejętność korzystania z technologii informacyjnokomunikacyjnych, rozwijanie kompetencji informatycznych oraz warunków dla nauczania matematyki i przedmiotów przyrodniczych. Przeprowadzono także badanie potrzeb nauczycieli. 2. Opis procedury diagnozy potrzeb Badanie przeprowadzono z zastosowaniem ilościowych i jakościowych technik badawczych. Na przełomie I i II okresu roku szkolnego 2015/2016 przeprowadzono wnikliwą diagnozę potrzeb wśród dyrekcji i nauczycieli (20 osób czyli 80% kadry pedagogicznej), uczniów (60 osób) i ich rodziców (40 osób). Diagnoza potrzeb edukacyjnych, dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych została sporządzona na podstawie badań ankietowych i wywiadów, zestawień ocen śródrocznych uczniów oraz końcowych ze sprawdzianów zewnętrznych, analizę dokumentacji, obserwacji, analizę przypadku. 3
3. Wyniki diagnozy potrzeb I. Charakterystyka grupy badawczej 1. Miejsce zamieszkania uczniów 100% 89% 50% 0% 11% Miejsce zamieszkania Miasto Wieś Wykres nr 1. Większość badanych uczniów mieszka w mieście (89 %). Wieś zamieszkuje 11% uczniów i do szkoły dojeżdżają ok.2 km. Większość uczniów mieszka w domu rodzinnym. Dwoje dzieci przebywa w rodzinie zastępczej. Na utrzymaniu rodziców jest średnio 2 dzieci. 1.Wykształcenie rodziców 50% 47% 40% 36% 30% 20% 10% 4% 13% Podstawowe Zawodowe Średnie Wyższe 0% Wykształcenie rodziców Wykres nr 2. Badanie wykształcenia wśród rodziców pokazuje, iż najliczniejszą grupę stanowią rodzice z wykształceniem średnim prawie 36%. Wykształcenie podstawowe deklaruje 4%, zawodowe 47%, natomiast wyższe 13%. 4
2. Sytuacja rodzinna uczniów 100% 80% 80% 60% Pełna rodzina 40% 20% 0% 19,50% Sytuacja rodzinna 0,50% Niepełna rodzina Inna sytuacja Wykres nr 3. 80% uczniów wychowuje się w pełnej rodzinie, 19,5% uczniów w niepełnej rodzinie, natomiast 0,5% żyje w rodzinach z inną sytuacją. (rodzina zastępcza, u dziadków) 4. Staż pracy i stopnie awansu nauczycieli. 8 5 staż 1-10 4 3 staż 11-20 staż 21-30 staż pow. 30 Seria 1 Wykres nr 4. Średni staż pracy badanych Nauczycieli to 21 lat. 15 z nich jest nauczycielami dyplomowanymi, 2 mianowanymi, 2 kontraktowymi i 1 nauczyciel bez stopnia awansu. 3 nauczycieli uczy nauk matematycznych i przyrodniczych, 2 nauk humanistycznych, 2 języków obcych, 1 jest pedagogiem szkolnym, 1 uczy religii, 1 logopeda, 1 uczy historii, 1 psycholog, 7 nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej oraz 1 wychowania fizycznego. 5
20 15 10 5 0 Stopnień awansu 15 1 2 2 Seria 1 bez stopnia kontraktowi mianowani dyplomowani Wykres nr 5. II. Badanie problemów w nauce 1.Średnia Ocen - Zmiana 4,2 4,3 4,1 4,1 4,3 Wykres nr 6. 2.Problemy z nauką 55% 54% 50% 45% 40% 46% Problemy w nauce Uczniowie, którzy nie mają problemów Uczniowie z problemami Wykres nr7. Średnia ocen badanych uczniów (powyżej 4 klasy podstawówki) za I okres 2015/2016 roku wynosi 4,3. 54% uczniów deklaruje problemy w nauce. 46% uczniów uważa, że nie ma problemów edukacyjnych. 6
język polski matematyka język angielski przyroda historia i społ. zaj.komput. w-f religia plastyka zaj.tech. muzyka 3.Przedmioty sprawiające trudności 3,8 3,6 3,9 3,9 4 4,5 4,6 4,7 4,7 4,8 4,6 Wykres nr 8. Średnia ocen z poszczególnych przedmiotów w I okresie roku szkolnego 2015/2016 35 30 25 20 15 10 5 0 Przedmioty sprawiające trudności Matematyka Nauki przyrodnicze J. Angielski J. Polski Wykres nr 9. Co trzeci uczeń zgłasza trudności z matematyką (34%). Na drugim miejscu znajduje się język polski 24%. Przyroda i język angielski sprawia problem 12% uczniów. Historia nie sprawia problemów uczniom. Wśród sprawiających problem przedmiotów znalazła się także informatyka. Z analizy wyników wynika z informatyki wynika, że jest duże zróżnicowanie ocen od najlepszych do najsłabszych. Zajęcia z nauk przyrodniczych i matematyki nie należą do ulubionych przedmiotów deklarowanych przez uczniów. Nauczyciele wskazują, iż uczniowie nie interesują się matematyką, ponieważ uważają ten przedmiot za trudny, a same zajęcia za nieatrakcyjne. 7
4. Wyniki sprawdzianów szóstoklasistów 2015 rok 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% Szkoła Kraj Województwo Powiat Miasto 10,00% 0,00% J. Angielski J.Polski Matematyka Wykres nr 10. Problemy uczniów z matematyką, naukami przyrodniczymi, językiem polskim oraz językiem angielskim potwierdzają również wyniki sprawdzianów szóstoklasistów. W roku 2015 średni wynik szkoły wynosił 54,4 % ( bardzo niski ). Średni wynik szóstoklasistów 2015 roku z języka polskiego to 64,4% przy średnim wyniku powiatu 70,70%, województwa 72% oraz kraju 73%. Z matematyki uczniowie uzyskali średni wynik 43,9%, przy średnim wyniku powiatu 57,60%, województwa oraz kraju 61%. Z języka angielskiego uczniowie uzyskali średni wynik 75,8%, przy średnim wyniku powiatu 77,1%, województwa 77% oraz kraju 78%. 8
5.Źródła trudności w nauce 28,00 Trudności w nauce - przyczyny 25,00 Brak wiary we własne możliwości Brak systematycznej pracy 17,00 Przeładowane programy nauczania 12,00 8,00 10,00 Zaległości Brak kontaktu z dzieckiem Cechy charakteru ucznia Wykres nr 11. Uczniowie zapytani, z czego wynikają ich trudności w nauce, najczęściej wskazywali brak wiary we własne możliwości (28%), następnie na brak systematycznej pracy (25%), narzekanie na przeładowane programy wskazało 17% uczniów, cechy charakteru uczniów 10% (brak koncentracji, roztargnienie, brak spokoju w domu itp.), Zaległości powstałe w toku dotychczasowej nauki zadeklarowało 12% uczniów. Uczniowie wypowiedzieli się również na temat braku kontaktu rodziców z nimi 8 %. III. Badanie oferty szkoły z zakresu zajęć pozalekcyjnych 1. Oferta szkoły 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Zbyt mała ilość zajęć Mała różnorodność Wystarczająca ilość i różnorodność zajęć Uczniowie Rodzice Nauczyciele Uczniowie Wykres nr 12. Tylko 5 % uczniów korzysta z płatnych korepetycji. Z bezpłatnej oferty szkoły korzysta 30% uczniów, mniej więcej raz w tygodniu. Dzieci, które nie korzystają z zajęć pozalekcyjnych najczęściej nie znalazły oferty dla siebie lub wg rodziców nie mają na to czasu. Zbyt małą ilość zajęć zgłasza 43% uczniów, 70 % rodziców i 25% nauczycieli. 9
Na małą różnorodność zajęć zwraca uwagę 28% uczniów, 45% rodziców oraz 10% nauczycieli. Szkoła proponuje wystarczającą ilość i różnorodność zajęć wg 38% uczniów, 12% rodziców i 62% nauczycieli. 2. Pomocne zajęcia pozalekcyjne 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Pomocne zajęcia pozalekcyjne 73% 64% 33% 28% 38% 30% 20% 23% 21% 25% 12% 11% 11% 15% 6% Wykres nr 13. Rodzice uważają, iż najbardziej pomocnymi zajęciami pozalekcyjnymi są zajęcia z języków obcych (73%). Ważne są również zajęcia sportowe (64%) zajęcia kształtujące umiejętność uczenia się (33%), koła zainteresowań (30%), zajęcia dydaktyczno wyrównawcze (28 %), wycieczki(25%), rozwijające umiejętności z zakresu innowacyjności i kreatywności oraz koła naukowe (33%), zajęcia praktyczne w pracowniach, laboratoriach (21%), komputerowe (20%), wsparcie psychologa (12%), z pedagogiem, logopedą oraz konkursy przedmiotowe (po 11%) oraz doradcą zawodowym (6%). 10
3.Preferowane przez uczniów zajęcia pozalekcyjne 70% 60% 50% Preferowane przez uczniów bezpłatne zajęcia pozalekcyjne 40% 30% 20% 63% 48% 48% 60% 37% 10% 0% Języki obce Kompetencje przyrodnicze Innowacyjność i kreatywność Wykres nr 14. Ankietowani uczniowie najchętniej uczęszczaliby na bezpłatne zajęcia w szkole z zakresu porozumiewania się w języku obcym (63%), z zajęć komputerowych 60 %, na zajęcia przyrodnicze i matematyczne 48%, a 37% chciałoby uczestniczyć w zajęciach kształtujących umiejętność uczenia się. 4. Źródła pomocy w nauce 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Źródła pomocy w nauce 48% 52% 17% 10% 15% 15% 8% 8% 4% 4% Wykres nr 15. Aby sprostać wymaganiom edukacyjnym szkoły, dzieci najczęściej korzystają z pomocy rodziny (52%). Na drugim miejscu stawiają na internet (48%). Kolejne miejsca zajmują: biblioteka (17%), oraz pomoc kolegów, pozalekcyjne zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w szkole (15%), korepetycje (10%), i zajęcia indywidualne w poradni psychologiczno 11
pedagogicznej 8%. 8% korzysta ze świetlicy szkolnej. Po 4% korzysta z pomocy psychologa i pedagoga szkolnego. 5.Czym uczniowie kierują się przy wyborze zawodu Czym kierujesz się przy wyborze zawodu? 75,00 65,00 65,00 45,00 Własne zainteresowania Wykres nr 16. Opinia rodziców Wysokość zarobków Tradycja rodzinna 35% uczniów nie wie, jaki zawód chce wykonywać. Najpopularniejszym zawodem jest kolejarz,informatyk i kucharz. Związane jest to z istniejącą na naszym osiedlu Zespołu Szkół umożliwiające kształcenie uczniów w tych kierunkach. Przy wyborze zawodu uczniowie kierują się w dużym stopniu własnymi zainteresowaniami (75%) oraz wysokością zarobków (45%). W naszym środowisku bardzo ważne są tradycje rodzinne i opinie rodziny, znajomych ( po 65 %) Według rodziców przed wejściem na rynek pracy ich dzieci powinny kształtować przede wszystkim umiejętności posługiwania się językiem obcym (85%), umiejętność uczenia się (52%), sprawne korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych (43%). Najwięcej uczniów chciałoby korzystać z zajęć pozalekcyjnych 2 razy w tygodniu po 2 godziny lekcyjne (38%). 12
6. Z kim chcesz odbywać zajęcia pozalekcyjne? 80% 70% 73% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 27% Z kim chcesz odbywać zajęcia pozalekcyjne? Nauczyciel z mojej szkoły Osoba spoza szkoły Wykres nr 17. Większość uczniów chciałoby mieć zajęcia z nauczycielami ze szkoły 73%. Pozostała grupa jest zainteresowana współpracą z osobami z zewnątrz 27%. 7. Preferowana częstotliwość zajęć pozalekcyjnych 40 35 30 25 20 15 10 5 0 38 25 12 25 Preferowana częstotliwość zajęć pozalekcyjnych 2 razy w tygodniu, po 2 godziny lekcyjne 2 razy w tygodniu, po 1 godzinie lekcyjnej 1 raz w tygodniu, po 2 godziny lekcyjnej 1 raz w tygodniu, po 1 godzinie lekcyjnej Wykres nr 18. 32% uczniów stwierdziło, iż szkoła jest dobrze wyposażona w sprzęt multimedialny. Natomiast 76% nauczycieli widzi potrzebę doposażenia placówki w pomoce dydaktyczne. 13
8.Nowe sprzęty potrzebne w szkole Doposażenie szkoły 85,00 45,00 32,00 34,00 Tablica interaktywna Wykres nr 19. Projektor interaktywny Komputer Tablet Konieczność doposażenia szkoły w tablety wskazało 85% uczniów, w tablicę interaktywną 32% uczniów, w projektor interaktywny 34% uczniów, natomiast w komputery 45% uczniów. 85% nauczycieli uważa, że Szkoła potrzebuje doposażenia w pomoce dydaktyczne oraz specjalistyczny sprzęt do rozpoznawania potrzeb pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 62 % nauczycieli wskazuje na pomoce dydaktyczne takie jak: rzutnik, ekran, oprogramowanie, przyrządy niezbędne do zajęć przyrodniczych i metody eksperymentu, gry dydaktyczne tradycyjne i komputerowe, plansze edukacyjne. 18 % wskazało specjalistyczny sprzęt przydatny przy pracy z dziećmi no.:, programy multimedialne do diagnozy i pracy np. z dziećmi z dysleksją, dysgrafią, dyskalkulią, z deficytami logopedycznymi. 35% nauczycieli wskazało na dostosowane podręczniki i materiały dydaktyczne. Wśród innych (21%) wskazuje się: tablice interaktywne, wizualizery, drukarki, laptopy z oprogramowaniem umożliwiające korzystanie z TIK. Zajęcia uzupełniające z zakresu wsparcia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów młodszych, o które należy poszerzyć ofertę szkoły to: zajęcia teatralne, plastyczne i muzyczne dla uczniów uzdolnionych, wspomagające rozwój ucznia, praca indywidualna, praca z młodszym uczniem (biblioterapia, czytanie, pisanie) oraz zajęcia wspierające uzdolnienia uczniów ze specjalnymi potrzebami, zajęcia psychoterapeutyczne z uczniem, zajęcia korekcyjno kompensacyjne, logopedyczne, warsztaty z zakresu terapii zaburzeń emocjonalnych, warsztaty dla rodziców uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zajęcia kształtujące umiejętność uczenia się. 14
IV. Badanie potrzeb nauczycieli. 1. Formy doskonalenia zawodowego wybierane przez nauczycieli w ostatnich 3 latach 8 9 8 8 Odbyte formy doskonalenia 5 5 zawodowego Wykres nr 20. W ostatnich 3 latach nauczyciele korzystali przede wszystkim z różnych form doskonalenia zawodowego jak praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami (8), praca z uczniem zdolnym (8) oraz z nowoczesnych technologii komputerowych i informacyjnych (8), oraz z innych form dokształcania (5) 2.Preferowane formy doskonalenia zawodowego Preferowane formy 60% doskonalenia 52% zawodowego 26% Kursy i szkolenia Warsztaty Studia podyplomowe Wykres nr 21. Nauczyciele preferują doskonalenie zawodowe poprzez praktyczne kursy i szkolenia (52%), warsztaty ( 60 % ), studia podyplomowe (26%) 15
3. Wykorzystywanie metody eksperymentu 40% 40% Nigdy Kilka razy do roku 10% 10% Kilka razy w miesiącu Nie dotyczy Wykorzystywanie metody eksperymentu Wykres nr 22. Nauczyciele bardzo rzadko korzystają z metody eksperymentu w procesie nauczania. 40% wykorzystuje ją kilka razy do roku, 40% nie korzysta wcale, 10% kilka razy w miesiącu. 4.Wykorzystywanie TIK w pracy dydaktycznej 2% 98% Wykorzystywanie TIK Kilka razy w miesiącu Kilka razy w tygodniu Wykres nr 23. Nauczyciele znacznie częściej od eksperymentu wykorzystują technologię informacyjnokomunikacyjną. Kilka razy w tygodniu korzysta z niej 98% nauczycieli, kilka razy w miesiącu 2 %. 4.Wnioski i rekomendacje rozwojowe W wyniku analizy można było określić kluczowe obszary, niezbędne do polepszenia sytuacji uczniów i zwiększenia ich szans w kontynuowaniu nauki: 1. Poprawa wyników egzaminów końcowych 2. Kreatywność i praktyczne wykorzystywanie wiedzy 3. Przedsiębiorczość 4. Przygotowanie uczniów z orzeczeniami/opiniami do pracy przy komputerach 5. Przygotowanie nauczycieli do wykorzystania narzędzi TIK. 16
6. Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych 7. Zwiększenie szans poszerzenia wiedzy z takich przedmiotów jak: a) Matematyka b) Język angielski c) Nauki przyrodnicze d) Informatyka 8. Wsparcie logopedyczne, psychologiczno - pedagogiczne ucznia ze specyficznymi potrzebami z uwzględnieniem ucznia młodszego Proponowane formy wsparcia dla uczniów: 1. Zajęcia z wykorzystaniem narzędzi TIK i metody eksperymentu 2. Zajęcia z matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych 3. Zajęcia twórczego i kreatywnego myślenia 4. Zajęcia budujące poczucie własnej wartości dziecka 5. Kurs języka angielskiego. 6. Warsztaty kształtujące umiejętność uczenia się Rekomenduje się zastosowanie nowoczesnej techniki kształcenia distance learning, umożliwiającej korzystanie z kursu również w domu. Uczniom, którzy mają utrudniony dostęp do internetu/komputera należy umożliwić dostęp do kursu na terenie szkoły. Wspomnianą technikę należy połączyć z zajęciami stacjonarnymi. Zaleca się kształcenie kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy oraz właściwych postaw/umiejętności poprzez innowacyjne metody nauczania. W tym celu należy dostarczyć nauczycielom niezbędnych narzędzi. Kurs coachingu dla nauczycieli pozwoli na przyszłe wykorzystanie metody w pracy zawodowej, usprawni komunikację na linii nauczyciel-uczeń oraz nauczyciel-rodzic, a także ułatwi przekazywanie wiedzy. W Szkole należy wprowadzić szersze wykorzystanie technologii informacyjnokomunikacyjnych poprzez wyposażenie Placówki w pomoce dydaktyczne oraz narzędzia TIK niezbędne do realizacji programów nauczania. Proponowane sprzęty: tablety 17
komputery tablice interaktywne projektory interaktywne monitory interaktywne wizualizery Należy zwrócić uwagę na indywidualizację pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym wsparcie ucznia młodszego. Szkoła potrzebuje doposażenia w pomoce dydaktyczne oraz specjalistyczny sprzęt do rozpoznawania potrzeb pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, takie jak: rzutnik, ekran, oprogramowanie, przyrządy niezbędne do zajęć z przyrody i metody eksperymentu, gry dydaktyczne, programy multimedialne do pracy np. z dziećmi z dysleksją, dysgrafią, dyskalkulią specjalistyczny sprzęt przydatny przy pracy z dziećmi z dysleksją, dysgrafią, dyskalkulią dostosowane podręczniki i materiały dydaktyczne. a także zajęcia uzupełniające z zakresu wsparcia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów młodszych: zajęcia teatralne, wspomagające rozwój ucznia, praca indywidualna, praca z młodszym uczniem (biblioterapia, czytanie, pisanie) oraz zajęcia wspierające uzdolnienia uczniów ze specjalnymi potrzebami. W naszej placówce szczególnie ważne jest objęcie uczniów specjalistyczną pomocą psychologa, logopedy i pedagoga. 18