Bruzgielewicz Antoni, Sielska-Badurek, Ewelina, Niemczyk Kazimierz, Osuch-Wójcikiewicz Ewa

- - - - - Laryngoplastyka iniekcyjna z wykorzystaniem autogennego tłuszczu u pacjentów po chordektomii laserowej doniesienie wstępne Injection laryngoplasty with autologous fat in patients after laser cordectomy preliminary report Bruzgielewicz Antoni, Sielska-Badurek, Ewelina, Niemczyk Kazimierz, Osuch-Wójcikiewicz Ewa Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa, Polska Article history: Received: 15.05.2015 Accepted: 21.05.2015 Published: 30.06.2015 STRESZCZENIE: Przezustna endoskopowa chirurgia laserowa znalazła różnorodne zastosowanie w leczeniu wybranych przypadków raka głośni we wczesnym stopniu zaawansowania klinicznego. Po chordektomii dochodzi do zaburzeń czynności fonacyjnej, a jakość głosu w dużej mierze zależy od rozległości zabiegu operacyjnego, szczególnie gdy resekcją jest objęte spoidło przednie, wyrostek głosowy, nalewka czy drugi fałd głosowy. Aby poprawić czynność fonacyjną krtani, wykonuje się wiele zabiegów chirurgicznych (fonochirurgicznych). Jednym z nich jest iniekcja autogennego tłuszczu. Celem niniejszej pracy jest ocena możliwości laryngoplastyki iniekcyjnej z wykorzystaniem autogennego tłuszczu u pacjentów po chordektomii laserowej, która ma poprawiać czynność fonacyjną krtani. Materiałem do niniejszej pracy były badania dwóch pacjentów po wykonanej chordektomii typu III z powodu raka fałdu głosowego w zaawansowaniu T1aN0M0. Pacjentom w siódmym i ósmym miesiącu po wykonaniu chordektomii wstrzyknięto tłuszcz do pozostałej części fałdu głosowego. Przed laryngoplastyką i po niej u pacjentów przeprowadzono badanie foniatryczne oraz subiektywną i obiektywną ocenę głosu. W wyniku laryngoplastyki iniekcyjnej u pacjentów uzyskano poprawę zwarcia fonacyjnego, jakości fonacyjnej głosu oraz percepcyjną poprawę głosu. Laryngoplastyka iniekcyjna z wykorzystaniem autogennego tłuszczu u pacjentów po chordektomii laserowej jest godna polecenia, szczególnie po chordektomii typu III. SŁOWA KLUCZOWE: rak fałdu głosowego, chordektomia, augmentacja tłuszczem autogennym ABSTRACT: KEY WORDS: Transoral endoscopic laser surgery has been widely used in the treatment of the early stage of glottic cancer. Phonatory dysfunction is the main problem after cordectomy. The quality of voice depends on the extent of surgery, especially when resection involves the anterior commissure, vocal process, arytenoid or contralateral vocal folds. Many of surgery (phonosurgery) procedure is performed to improve the activity of the larynx phonatory function. One of them is the autologous fat injection. The aime of this study is evaluation of possibilities of injecting laryngoplasty with autogenous fat in patients after laser cordectomy to improve phonatory function of the larynx (preliminary report). Two patients, underwent CO2 laser cordectomy type III because of T1aN0M0 glottic carcinoma. After surgery, respectively in the 7th and 8th month, patients were injected on autologous fat into the rest of the vocal fold. Before and after laryngoplasty phoniatric and subjective and objective evaluation of the voice were performed. As a result of the injecting laryngoplasty we observed improvement of the glottic closure, phonatory quality voice and voice perceptual improvement. Injecting laryngoplasty with autologous fat in patients after laser cordectomy is highly recommended, especially after type III laser cordectomy. vocal fold carcinoma, cordectomy, autologous fat augmentation 34 DOI: 10.5604/20845308.1154499 WWW.OTORHINOLARYNGOLOGYPL.COM

- - - - - WSTĘP Przezustna endoskopowa chirurgia laserowa znalazła różnorodne zastosowanie w leczeniu wybranych przypadków raka głośni we wczesnym stopniu zaawansowania klinicznego (T1N0M0 i T2N0M0) i stała się alternatywą dla radioterapii i operacji z dostępu zewnętrznego przez rozszczepienie krtani [1, 2]. Europejskie Towarzystwo Laryngologiczne (European Laryngological Society ELS) w 2000 roku wyodrębniło pięć typów chordektomii laserowej, które w 2007 roku zostały uzupełnione o typ szósty [3, 4]. Podział ten przyczynił się do ujednolicenia nazewnictwa operacji i umożliwił porównywanie wyników leczenia osiąganych w różnych ośrodkach. Po interwencji chirurgicznej w obrębie głośni dochodzi do zaburzeń czynności fonacyjnej. Jakość głosu w dużej mierze zależy od rozległości zabiegu operacyjnego, szczególnie gdy resekcją jest objęte spoidło przednie, wyrostek głosowy, nalewka czy drugi fałd głosowy. W wyniku operacji może dojść do powstania blizn (pseudogłośni), które nie tylko mogą mieć różny wygląd, lecz także ograniczają zamknięcie i ruchomość głośni, co może w konsekwencji prowadzić do zaburzeń aerodynamicznych w krtani. Obecnie dąży się do wypracowania kompromisu między radykalnością operacji onkologicznej a jej wynikiem dotyczącym jakości głosu. W przypadku chordektomii typu I, podczas której usuwa się jedynie nabłonek, i chordektomii typu II, podczas której usuwa się przestrzeń podnabłonkową Reinkego i więzadło głosowe, dochodzi do minimalnych zaburzeń fonacyjnych. Zaburzenia te są nieco większe po chordektomii typu III, czyli po usunięciu fałdu głosowego do połowy szerokości mięśnia głosowego [5, 6]. W chordektomii typu IV, V i VI zaburzenia jakości głosu są znacznie większe [7]. Pacjenci skarżą się na chrypkę, zmęczenie głosu, zasychanie, kaszel, uczucie ciała obcego w gardle, czasami zaburzenia połykania. W chordektomii o małym zasięgu operacyjnym dzięki plastyczności układu wokalnego po operacji dochodzi zazwyczaj do osiągnięcia normalnych lub prawie normalnych parametrów aerodynamicznych i zamknięcia głośni [8]. Po chordektomii o większym zasięgu konieczne jest leczenie wielodyscyplinarne, składające się z terapii głosowej, farmakoterapii i leczenia chirurgicznego (fonochirurgicznego) [9]. Leczenie farmakologiczne często obejmuje steroidoterapię, antybiotykoterapię oraz leczenie antyrefluksowe. Leczenie chirurgiczne jest wskazane w przypadkach wytworzenia się blizn, które powodują niewydolność głośni, oraz gdy pojawią się objawy związane z aspiracją. Celem operacji jest uzyskanie optymalnego zamknięcia głośni i przywrócenie fali śluzówkowej. Wykonuje się wiele zabiegów chirurgicznych, a jednym z nich jest iniekcja autogennego tłuszczu [10, 11, 12, 13, 14, 15, 16]. Celem niniejszej pracy jest ocena możliwości laryngoplastyki iniekcyjnej z wykorzystaniem autogennego tłuszczu u pacjentów po chordektomii laserowej, która ma poprawiać czynność fonacyjną krtani. MATERIAŁ I METODYKA Materiałem do pracy były badania dwóch pacjentów po wykonanej siedem i osiem miesięcy wcześniej chordektomii typu III z powodu raka fałdu głosowego w zaawansowaniu klinicznym T1aN0M0 (u obu pacjentów wykonano lewostronną chordektomię). Po wykonanej operacji u pacjentów wdrożono typowe leczenie farmakologiczne, fizykoterapię i rehabilitację foniatryczną, aby uzyskać jak najlepszą jakość głosu. Działania te nie przyniosły satysfakcjonujących rezultatów, co spowodowało podjęcie decyzji o leczeniu operacyjnym. Przed augmentacją jeden z pacjentów zgłaszał znaczne osłabienie i szybką męczliwość głosu, a drugi głównie nasiloną męczliwość głosu. W badaniach u pierwszego pacjenta stwierdzono w badaniu wideostroboskopowym prawidłową ruchomość obu fałdów głosowych, zwarcie fonacyjne niepełne, w kształcie łódki, bez cech wznowy procesu nowotworowego. Nie uzyskano efektu stroboskopowego z powodu zbyt dużej domieszki powietrza w tworzonym głosie, co uniemożliwiło oszacowanie częstotliwości podstawowej (F0). W ocenie endoskopowej przy użyciu oprogramowania DiagNova oceniono powierzchnię niedomkniętej szpary głośni w czasie fonacji i uzyskano wynik 20,9 mmkw. (ryc. 1). W ocenie akustycznej za pomocą oprogramowania MDVP F0 wynosiła 113 Hz, wartość Jitter 10,1 proc., Shimmer 12,96 proc., a wartość NHR 0,4. Maksymalny czas fonacji dla głoski [a] (MPTa) wynosił 4,9 s. Odsłuchowo głos został oceniony przez dwóch foniatrów jako głos zmieniony w stopniu umiarkowanym, nieznacznie szorstki, z umiarkowanie nasilonym charakterem chuchającym i osłabieniem, w średnim stopniu tworzony z napięciem (G2 R1 B2 A2 S2). Wartość wskaźnika VHI wynosiła 45 punktów. U drugiego pacjenta w ocenie foniatrycznej przedoperacyjnej, w wideostroboskopii stwierdzono prawidłową ruchomość fałdów głosowych, obecność przesunięcia brzeżnego na prawym fałdzie głosowym oraz brak fali śluzówkowej na lewym fałdzie głosowym. Zwarcie fonacyjne było niepełne, w kształcie łódki, o powierzchni niedomykalności 4,2 mmkw. (ryc. 2). W ocenie akustycznej za pomocą MDVP wartość parametru Jitter była czterokrotnie podwyższona (4,23 proc.), parametru Shimmer podwyższona dwukrotnie (6,82 proc.), a wartość NHR osiągała górną granicę normy (0,14). W ocenie aerodynamicznej MPTa wynosił 6 s. Odsłuchowo głos oceniano jako: G2 R1 B2 A2 S1. Pacjent ocenił, że jego jakość głosu w stopniu umiarkowanym pogarsza jego jakość życia (w skali VRQoL 34 punkty). Zabiegi wykonywano w znieczuleniu ogólnym. Pacjentom pobierano tłuszcz z podbrzusza. Tłuszcz po odpowiednim opracowaniu wstrzykiwano za pomocą specjalnego urządzenia i igły (Karl Storz GmbH & Co. KG, Tuttlingen, Niemcy) pod odpowiednim kątem zagięcia, tak aby pole operacyjne POLSKI PRZEGLĄD OTORYNOLARYNGOLOGICZNY, TOM 4, NR 2 (2015), s. 34-39 35

- - - - - Rycina 1. Ocena endoskopowa krtani z pomiarem powierzchni niedomkniętej w czasie fonacji szpary głośni (20,9 mmkw.) u pacjenta po chordektomii lewostronnej z powodu raka krtani (pacjent nr 1). Rycina 2. Ocena endoskopowa krtani z pomiarem powierzchni niedomkniętej w czasie fonacji szpary głośni u pacjenta nr 2 po chordektomii lewostronnej z powodu raka krtani. Powierzchnia niedomkniętej szpary głośni wynosi 4,2 mmkw. Rycina 3. Urządzenie i igła (Karl Storz GmbH & Co. KG, Tuttlingen, Niemcy) pod odpowiednim kątem zagięcia, dzięki któremu pole operacyjne nie jest ograniczane, oraz z ogranicznikiem na końcu, który umożliwia kontrolowanie głębokości wstrzyknięcia. Rycina 4. Ocena endoskopowa krtani z pomiarem powierzchni niedomkniętej w czasie fonacji szpary głośni u pacjenta nr 1 w pierwszej dobie po augmentacji. nie było przysłonięte, oraz z ogranicznikiem na końcu igły, aby kontrolować głębokość wstrzyknięcia materiału (ryc. 3). Iniekcję wykonywano w laryngoskopii bezpośredniej, w mikroskopie. Tłuszcz wstrzykiwano w resztki fałdu głosowego bocznie i głęboko od wyrostka głosowego i w połowie długości pseudogłośni. Wstrzykiwano taką ilość tłuszczu, aby wywołać hiperkorekcję, lekkie uwypuklenie pseudogłośni. Następnego dnia po augmentacji u pierwszego pacjenta w ocenie wideostroboskopowej uwidoczniono znaczną poprawę zwarcia fonacyjnego oraz nieznacznie ograniczoną ruchomość lewego fałdu głosowego. Powierzchnia niedomykalności na poziomie szpary głośni w czasie fonacji wynosiła 3,4 mmkw. (ryc. 4). W ocenie akustycznej MDVP uzyskano poprawę wyników parametrów Jitter (2,98 proc.), Shimmer (4,76 proc.) i NHR (0,13). Wartość MPTa wydłużyła się do 7,8 s. Odsłuchowo głos pacjenta został oceniony na G1 R1 B1 A1 S0. Następna kontrola ambulatoryjna, trzy miesiące po augmentacji, wykazała utrzymywanie się jej pozytywnych skutków mimo wchłaniania się autogennego tłuszczu. W ocenie wideostroboskopowej ruchomość obu fałdów głosowych była prawidłowa, na całej długości prawego fałdu głosowego obserwowano obecność przesunięcia brzeżnego. Powierzchnia niedomkniętej szpary głośni w czasie fonacji nadal była mniejsza niż przed augmentacją i wynosiła 12,8 mmkw. Parametry Jitter (5,27 proc.) i Shimmer (11,4 proc.) nadal świadczyły o lepszej jakości głosu w stosunku do jakości głosu sprzed zabiegu. Maksymalny czas fonacji [a] skrócił się do 3,2 s. Odsłuchowo głos został oceniony na G2 R1 B2 A1 S1. 36 WWW.OTORHINOLARYNGOLOGYPL.COM

- - - - - Rycina 5. Pomiar powierzchni niedomkniętej szpary głośni u pacjenta nr 1 po sześciu miesiącach od augmentacji. Szpara głośni od strony lewej jest ograniczona przez uwypuklony lewy fałd przedsionka. Rycina 6. Pomiar powierzchni niedomkniętej szpary głośni (1,5 mmkw.) u pacjenta nr 2 po trzech miesiącach od augmentacji. Niewielka niedomykalność w okolicy tylnej szpary głośni. Ocena foniatryczna u pacjenta po sześciu miesiącach od augmentacji wykazała niedomykalność fonacyjną szpary głośni wynoszącą 8,3 mmkw. (ryc. 5). Wartość ta jest lepsza niż uzyskana we wcześniejszej ocenie. Na jej poprawę, w stosunku do wcześniejszego badania, ma wpływ wzrost hiperfunkcji lewego fałdu przedsionka, współuczestniczącego w zwarciu fonacyjnym. Prawdopodobnie współudział fałdu przedsionka w fonacji wpłynął ujemnie na jakość głosu, co pokazuje wzrost wartości parametrów Jitter (do 9,82 proc.) i Shimmer (do 19,25 proc.) oraz ocena odsłuchowa: G2 R2 B2 A1 S1. Wskaźnik VHI wzrósł do wartości 60, co można tłumaczyć większym wyczuleniem pacjenta na zmiany głosu i jego jakość, niż miało to miejsce przed ostrzykiwaniem krtani. U drugiego pacjenta miesiąc po przeprowadzonej augmentacji wykonano ponowną ocenę foniatryczną. W ocenie wideostroboskopowej poprawiło się zwarcie fonacyjne (powierzchnia niedomykalności wyniosła 3 mmkw.). Niewielka niedomykalność dotyczyła tylko okolicy tylnego spoidła. Obserwowano umiarkowaną poprawę parametru Jitter (3,69 proc.) w stosunku do badania sprzed augmentacji. Wartość MPTa wydłużyła się do 7,3 s. Poprawiły się wszystkie parametry percepcyjnej oceny głosu w skali GRBAS (G1 R0 B1 A1 S0). Pacjent znacznie lepiej oceniał jakość swojego głosu, a także związaną z tym jakość życia (VRQoL 15). W czasie kolejnej kontroli, po trzech miesiącach od ostrzykiwania krtani, pacjent nadal był zadowolony z efektów procedury fonochirurgicznej. Podobnie jak w czasie poprzedniej oceny wideostroboskopowej obserwowano niewielką niedomykalność fonacyjną w tylnej części głośni (1,5 mmkw.) (ryc. 6). W ocenie akustycznej nadal utrzymywała się poprawa wartości parametrów Jitter (1,55 proc.), Shimmer (5,074 proc.) w stosunku do oceny sprzed augmentacji krtani. Maksymalny czas fonacji dla głoski [a] utrzymywał się na poziomie 7,4 s. Wynik oceny odsłuchowej był zbliżony do wyniku sprzed dwóch miesięcy (G1 R0 B1 A1 S1). Pojawienie się niewielkiego napięcia w głosie może być wiązane z lepszą kompensacją niedomykalności (mniejsza wartość powierzchni niedomykalności fonacyjnej) na poziomie głośni w stosunku do poprzedniego badania. Wskaźnik VRQoL przyjmował wartość prawidłową 11 punktów. OMÓWIENIE Materiał używany do iniekcyjnej laryngoplastyki i sama procedura powinny spełniać określone warunki: materiał powinien być łatwo dostępny, niedrogi, biokompatybilny, procedura chirurgiczna prosta, o minimalnej inwazyjności [11]. Takie wymagania spełnia autogenny tłuszcz, który znalazł różnorodne zastosowanie w wielu operacjach w obrębie głowy i szyi [17]. Autogenny tłuszcz jest również często stosowany w laryngoplastyce krtani: 1. przy jednostronnym niedowładzie lub porażeniu krtani, 2. w wadach rozwojowych budowy fałdu głosowego (rowek głośni i wrodzone przyleganie nabłonka do więzadła głosowego z niewykształceniem przestrzeni Reinkego i brakiem fali śluzówkowej), 3. w leczeniu blizn powstałych w wyniku wcześniejszych operacji (niezłośliwe lub złośliwe zmiany fałdów głosowych) oraz powstałych na skutek przedłużonej intubacji lub urazu krtani, 4. w zaniku fałdu głosowego po przebytej radioterapii, 5. po poprzednio nieudanej iniekcyjnej laryngoplastyce z zastosowaniem implantu jako uzupełniająca procedura (reakcja zapalna tkanek POLSKI PRZEGLĄD OTORYNOLARYNGOLOGICZNY, TOM 4, NR 2 (2015), s. 34-39 37

- - - - - krtani z ich włóknieniem) [13, 14, 15, 16, 17]. Zainteresowanie zastosowaniem tłuszczu do iniekcji ostatnio jest coraz większe, gdyż stwierdzono, że komórki tłuszczu mają typowe właściwości dla mezenchymalnych komórek macierzystych (MSCs mesenchymal stem cells), to jest zdolność do odnawiania się i różnicowania [18]. Pierwszą laryngoplastykę iniekcyjną parafiną w laryngoskopii bezpośredniej w porażonej krtani opisał w 1911 roku Brünnings [19]. Tłuszcz autogenny został wykorzystany do plastyki iniekcyjnej w krtani przy porażeniu fałdu głosowego po raz pierwszy przez Mikaeliana i wsp. [20] w 1991 roku, a po raz pierwszy po chordektomii z powodu raka fałdu głosowego przez Zeitelsa i wsp. [21] w 2001 roku. Guven i wsp. [13] są zdania, że najlepiej wstrzykiwać tłuszcz rok po chordektomii. W tym okresie odpowiednia rehabilitacja i ustabilizowanie się pseudogłośni mogą znacznie wpłynąć na poprawę fonacyjną krtani. Okres ten jest również niezbędny do kontroli onkologicznej, ponieważ większość nawrotów pojawia się w pierwszym roku od operacji. Villaret i wsp. [14] dokonują wstrzyknięcia tłuszczu tuż po wykonanej chordektomii Piśmiennictwo w trakcie tego samego zabiegu. Uważają oni, że wstrzyknięcie tłuszczu w pozostałą część mięśnia po chordektomii typu III jest o wiele łatwiejsze niż później, gdy powstaną blizny, które utrudniają wstrzyknięcie materiału, również pacjent nie wymaga dodatkowego zabiegu operacyjnego. Co do miejsca wstrzyknięcia zdania są podzielone, jedni z autorów sugerują jedno wstrzyknięcie w resztki mięśnia głosowego, drudzy dwa wstrzyknięcia, w tym jedno bocznie i głęboko od wyrostka głosowego, a drugie z przodu, tuż pod pozostałą błoną śluzową pokrywającą część fałdu głosowego, a inni wstrzykują do przestrzeni okołogłośniowej. Ilość wstrzykiwanego tłuszczu powinna być wystarczająca do tego, aby wywołać hiperkorekcję, lekkie uwypuklenie pseudogłośni. Laryngoplastyka iniekcyjna z wykorzystaniem autogennego tłuszczu u pacjentów po chordektomii laserowej zdaniem wielu autorów jest godna polecenia, przynosi poprawę zwarcia fonacyjnego, jakości fonacyjnej głosu oraz percepcyjną poprawę głosu. Szczególnie dotyczy to zabiegów przeprowadzanych po chordektomii o małym zakresie resekcji tkanek. W przypadku chordektomii o większym zakresie wycięcia tkanek ta technika może być łączona jednocześnie z innymi metodami fonochirurgicznymi [5, 11, 13, 14, 15]. 1. Lachowska M., Osuch-Wójcikiewicz E., Bruzgielewicz A.: Clinical research videolaryngoscopic and videostroboscopic evaluation following laser CO2 and conventional cordectomy of Tis and T1 glottic carcinoma. Arch. Med. Sci., 2010; 6(4): 623-632. 2. Lachowska M., Osuch-Wójcikiewicz E., Bruzgielewicz A.: Clinical research voice evaluation following endoscopic laser CO2 cordectomy and conventional cordectomy. Arch. Med. Sci., 2011; 7(1): 143-153. 3. Remacle M., Eckel H.E., Antonelli A., Brasnu D., Chevalier D., Friedrich G., Olofsson J., Rudert H.H., Thumfart W., de Vincentiis M., Wustrow T.P.: Endoscopic cordectomy. A proposal for a classification by the Working Committee, European Laryngological Society. Eur. Arch. Otorhinolaryngol., 2000; 257(4): 227-231. 4. Remacle M., Van Haverbeke C., Eckel H., Bradley P., Chevalier D., Djukic V., de Vicentiis M., Friedrich G., Olofsson J., Peretti G., Quer M., Werner J.: Proposal for revision of the European Laryngological Society classification of endoscopic cordectomies. Eur. Arch. Otorhinolaryngol., 2007; 264(5): 499-504. 5. Peretti G., Piazza C., Balzanelli C., Mensi M.C., Rossini M., Antonelli A.R.: Preoperative and postoperative voice in Tis-T1 glottic cancer treated by endoscopic cordectomies: an additional issue for patient counseling. Ann. Otol. Rhinol. Laryngol., 2003; 112: 759-763. 6. Schindler A., Palonta F., Preti G., Ottaviani F., Schindler O., Cavalot A.L.: Voice quality after carbon dioxide laser and conventional surgery for T1A glottic carcinoma. J. Voice, 2004; 18(4): 545-550. 7. Galletti B., Freni F., Cammaroto G., Catalano N., Gangemi G., Galletti F.: Vocal outcome after CO2 laser cordectomy performed on patients affected by early glottis carcinoma. J. Voice, 2012; 26 (6): 801-805. 8. Wallet L.: An aerodynamic study of labial stop consonants after laser cordectomy of types II-III. J. Voice. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.jvoice.2014.07.011 (11.07.2014). 9. Sittel C., Friedrich G., Zorowka P., Eckel H.E.: Surgical voice rehabilitation after laser surgery for glottic carcinoma. Ann. Otol. Rhinol. Laryngol., 2002; 111: 493-499. 10. Remacle M., Lawson G., Morsomme D., Jamart J.: Reconstruction of glottic defects after endoscopic cordectomy: voice outcome. Otolaryngol. Clin. N. Am., 2006; 39: 191-204. 11. Cavanagh J.P., Hart R.D., Brown T., Trites J.R.B., Brake M., Taylor S.M.: Laryngeal reconstruction following CO2 laser surgery for glottis cancer. Head Neck, 2009; 31(10): 1369-1376. 12. Friedrich G., Dikkers F.G., Arens C., Remacle M., Hess M., Giovanni A., Duflo S., Hantzakos A., Bachy V., Gugatschka M.: Vocal fold scars: current concepts and future directions. Consensus report of the phonosurgery committee of the European Laryngological Society. Eur. Arch. Otorhinolaryngol., DOI 10.1007/s00405-013-2498-9. 13. Guven M., Suoglu Y., Kiyak E., Demir D.: Autologous fat augmentation for voice and swallow improvement after cordectomy. ORL, 2006; 68: 164-169. 14. Villaret A.B., Piazza C., Redaelli De Zinis L.O., Cattaneo A., Cocco D., Peretti G.: Phonosurgery after endoscopic cordectomies I. Primary intracordal autologous fat injection after transmuscular resection: preliminary results. Eur. Arch. Otorhinolaryngol., 2007; 264: 1179-1184. 38 WWW.OTORHINOLARYNGOLOGYPL.COM

- - - - - 15. Piazza C., Villaret A.B., Redaelli De Zinis L.O., Cattaneo A., Cocco D., Peretti G.: Phonosurgery after endoscopic cordectomies II. Delayed medialization techniques for major glottic incompetence after total and extended resections. Eur. Arch. Otorhinolaryngol., 2007; 264: 1185-1190. 16. Domeracka-Kołodziej A., Niemczyk K., Bruzgielewicz A., Sielska-Badurek E.: Wczesne wyniki czynnościowe po laryngoplastyce iniekcyjnej z wykorzystaniem autogennego tłuszczu u pacjentów z jednostronnym porażeniem krtani. Otorynolaryngologia, 2010; 9(4): 176-183. 17. Mazzola R.F., Cantarella G., Torretta S., Sbarbati A., Lazzari L., Pignataro L.: Autologous fat injection to face and neck: from soft tissue augmentation to regenerative medicine. Acta Otorhinolaryngol. Ital., 2011; 31: 59-69. 18. Zuk P.A., Zhu M., Ashjian P., De Ugarte D.A., Huang J.I., Mizuno H., Alfonso Z.C., Fraser J.K., Benhaim P., Hedrick M.H.: Human adipose tissue is a source of multipotent stem cells. Mol. Biol. Cell., 2002; 13: 4279-4295. 19. Brünnings W.: Eine neue behandlungsmethode der rekurrenslahmungen. 20. Verhandl. Deutsch. Vereins. Deutscher. Laryngol., 1911; 18: 93-151. 21. Mikaelian D.O., Lowry L.D., Sataloff R.T.: Lipo-injection for unilateral vocal cord paralysis. Laryngoscope, 1991; 101: 465-468. 22. Zeitels S.M., Jarboe J., Franco R.A.: Phonosurgical reconstruction of early glottic cancer. Laryngoscope, 2001; 111: 1862-1865. Word count: 1716 Tables: Figures: 6 References: 22 Access the article online: DOI: 10.5604/20845308.1154499 Full-text PDF: www.otorhinolaryngologypl.com/fulltxt.php?icid=1154499 Corresponding author: Antoni Bruzgielewicz, Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, e-mail: antek@ amwaw.edu.pl Copyright 2015 Polish Society of Otorhinolaryngologists Head and Neck Surgeons. Published by Index Copernicus Sp. z o.o. All rights reserved Competing interests: The authors declare that they have no competing interests. Funding: Praca w ramach realizacji projektu rozwojowego nr 13-0101-10 finansowanego z funduszy NCBiR. Cite this article as: Bruzgielewicz A., Sielska-Badurek E., Niemczyk K., Osuch-Wójcikiewicz E.: Injection laryngoplasty with autologous fat in patients after laser cordectomy preliminary report.. Pol Otorhino Rev 2015; 4(2): 34-39 POLSKI PRZEGLĄD OTORYNOLARYNGOLOGICZNY, TOM 4, NR 2 (2015), s. 34-39 39