EBM w farmakoterapii

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "EBM w farmakoterapii"

Judyta Gajewska
7 lat temu
Przeglądów:

1 EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław

2 EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna oparta na wiarygodnych i aktualnych publikacjach" (POWAP), ewaluacja badań medycznych (EBM), "medycyna oparta na dowodach".

3 Istota EBM 1) identyfikacja luk w naszej wiedzy; 2) zadanie właściwego, precyzyjnego pytania klinicznego; 3) znalezienie danych i ocena ich wiarygodności; 4) przedstawienie wyników; 5) sformułowanie odpowiedzi i jej zastosowanie w praktyce w odniesieniu do konkretnego pacjenta.

4 EBM- identyfikacja luk w naszej wiedzy uświadomienie sobie, że nie znamy najnowszych informacji dotyczących problemu, z którym się stykamy, lub mamy wątpliwości, czy nasza wiedza jest w tym zakresie aktualna i(lub) wystarczająco szczegółowa, wymaga zmiany postawy

5 EBM - zadanie właściwego, precyzyjnego pytania klinicznego Decyzję często podejmujemy na podstawie opinii: Lek A jest skuteczny w chorobie X"

6 EBM - zadanie właściwego, precyzyjnego pytania klinicznego Co to znaczy lek A? (jaka dawka? jak podawany? jak długo stosowany?) Co to znaczy skuteczny? (zwiększa prawdopodob. ustąpienia objawów? zmniejsza ryzyko nawrotów choroby? skraca czas utrzymywania się objawów? zmniejsza ryzyko powikłań? zmniejsza nasilenie objawów? poprawia jakość życia? zmniejsza ryzyko zgonu w określonym czasie?)

7 EBM - zadanie właściwego, precyzyjnego pytania klinicznego Co to znaczy choroba X? Czy lek jest skuteczny u wszystkich chorych na daną chorobę bez względu na ich wiek i stopień jej zaawansowania? Lek jest skuteczny w porównaniu z czym? (z niestosowaniem żadnego leku? z placebo? ze standardową, zaakceptowaną metodą leczenia?).

8 EBM - zadanie właściwego, precyzyjnego pytania klinicznego Aby uniknąć nieporozumień, pytanie kliniczne musi być wystarczająco precyzyjne i zawierać elementy opisu: pacjentów (populacji), u których oceniano określoną metodę postępowania (patients - P); interwencji, którą u nich zastosowano (intervention - I); interwencji, z którą ją porównywano, tzn. interwencji w grupie kontrolnej (comparison - C); sposobu mierzenia efektu interwencji, czyli tzw. punktów końcowych (określonych zmian stanu zdrowia; outcome - O).

9 EBM - zadanie właściwego, precyzyjnego pytania klinicznego AKRONIM P I C O : patients - P; intervention - I; comparison - C; outcome O; P I C O

10 EBM - zadanie właściwego, precyzyjnego pytania klinicznego Nieprawidłowo Czy tamoksyfen jest skuteczny w raku piersi? Prawidłowo Czy u kobiet w wieku lat obciążonych dużym ryzykiem zachorowania na raka sutka (P) tamoksyfen stosowany w dawce 20 mg na 24 h przez 5 lat (I) zmniejsza w porównaniu z lekiem standardowym (C) ryzyko wystąpienia raka piersi (O)? Z: Podstawy evidence based medicine (EBM), czyli o sztuce podejmowania trafnych decyzji w opiece nad pacjentami dr med. Jacek Mrukowicz,

11 EBM - znalezienie danych i ocena ich wiarygodności

12 EBM - znalezienie danych i ocena ich wiarygodności Oceniając publikacje medyczne pod względem ich przydatności w praktyce, należy zwrócić uwagę na wybór właściwych, istotnych klinicznie punktów końcowych, czyli takich, które mają istotne znaczenie dla pacjenta (np. zachorowanie, ustąpienie objawów choroby, zgon, złamanie kości, poród w terminie, urodzenie zdrowego dziecka).

13 EBM - znalezienie danych i ocena ich wiarygodności Badania kliniczne, w których oceniano wpływ określonego postępowania (interwencji) na występowanie takich punktów końcowych, dostarczają znacznie ważniejszych informacji dla praktyków niż te, w których uwzględniano wyłącznie tzw. zastępcze punkty końcowe (np. stężenie kreatyniny w surowicy, stężenie gonadotropiny łożyskowej w surowicy, zapis kardiotokograficzny).

14 EBM - znalezienie danych i ocena ich wiarygodności

15 The Cochrane Collaboration

16 EBM - znalezienie danych i ocena ich wiarygodności Ocena wiarygodności danych

17 EBM - znalezienie danych i ocena ich wiarygodności Ocena wiarygodności danych Badania eksperymentalne Za najbardziej wiarygodne uznaje się badania z randomizacją, czyli takie, w których pacjentów kwalifikuje się losowo do grupy eksperymentalnej lub do grupy kontrolnej

18 EBM - kliniczne badania naukowe pod względem wiarygodności: - metaanalizy badań z randomizacją (metaanalysis); - badania z randomizacją (randomised controlled trial - RCT); - badania eksperymentalne z grupą kontrolną bez randomizacji; - badania kohortowe (cohort study); - badania kliniczno-kontrolne (case-controlled study); - badania przekrojowe (cross sectional study); - opis przypadku (case report) lub serii przypadków (case series).

19 EBM - przedstawienie wyników Wyniki zbiorczej analizy, czyli metaanalizy, obejmują wszystkie wiarygodne badania pierwotne dotyczące tego samego problemu klinicznego (tzn. podobnej populacji i interwencji oraz takich samych punktów końcowych), i są standardowo przedstawiane w postaci graficznej (tzw. forrest plot). Metaanaliza badań z randomizacją znajduje się najwyżej w hierarchii wiarygodności danych.

20 EBM - przedstawienie wyników * iloraz szans (OR) zgonu noworodka po zastosowaniu jednego kursu kortykosteroidów, w porównaniu z placebo lub niestosowaniem leków, u ciężarnych z zagrażającym porodem przedwczesnym przed 34. tygodniem ciąży (na podstawie: Crowley P.: Prophylactic corticosteroids for preterm birth. The Cochrane Database of Systematic Reviews, 2004, wyd. 2 [data ostatniej aktualizacji: luty 1999])

21 EBM - odpowiedź i jej zastosowanie w praktyce Czy zastosowanie wyników danego doniesienia pomoże mi w optymalnej opiece nad pacjentami? Na tym etapie osoba lub zespół podejmujący decyzję dokonuje integracji otrzymanej informacji z zewnętrznymi uwarunkowaniami, do których należą między innymi: doświadczenie kliniczne, preferencje pacjenta (społeczeństwa), posiadane środki finansowe i alternatywne możliwości ich użycia.

22 EBM - decyzja

Podobne dokumenty

Rodzaje badań klinicznych. Zespół EBM Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny

Rodzaje badań klinicznych. Zespół EBM Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Rodzaje badań klinicznych Zespół EBM Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Dwie fundamentalne zasady EBM Zasada 1 Dane z badań naukowych nie wystarczają do podejmowania decyzji klinicznych