FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Fola Pomer. Unv. Technol. Sen., Oeconomca 2015, 323(81)4, 145 156 Kaarzyna WAWRZYNIAK STATYSTYCZNA ANALIZA BEZROBOCIA WŚRÓD OSÓB BĘDĄCYCH W SZCZEGÓLNEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIATACH WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W LATACH 2010 2014 THE STATISTICAL ANALYSIS OF UNEMPLOYMENT AMONG PERSONS WITH A SPECIFIC SITUATION ON THE LABOUR MARKET IN POWIATS OF ZACHODNIOPOMORSKIE VOIVODSHIP IN 2010 2014 Kaedra Zasosowań Maemayk w Ekonom, Zachodnopomorsk Unwersye Technologczny w Szczecne, ul. Klemensa Janckego 31, 71-270 Szczecn, e-mal: kaarzyna.wawrzynak@zu.edu.pl Summary. The arcle presens resuls of he research ha am was o characerze unemploymen among persons wh a specfc suaon on he labour marke n powas of zachodnopomorske vovodshp n 2010-2014. In he sudy he axonomc measure of developmen proposed by Z. Hellwg (1968) was used. The followng assumpons were made: sandardzaon of dagnosc varables wh applcaon of he arhmec mean and sandard devaon calculaed on he base of jon daa for all years; common (fxed) paern of developmen for all years. Values of he measure of developmen were he bass for he separaon of groups of powas, whch were dffered n he level of he analyzed dagnosc varables. The orderng of he powas based on he measure of developmen was reaed as he fnal resul of a process of quanave dagnoss. The observed regulary (real values of dagnosc varables) was compared o he normave regulary (paern of developmen) and adequaely defned dsance as he funcon deermnng he relaonshp beween hem. In he research were used daa whch can be found on he webse of he Vovodshp Labour Offce n Szczecn. Słowa kluczowe: bezroboce, grupowane, porządkowane lnowe, aksonomczny mernk rozwoju. Key words: cluserng, lnear orderng, axonomc measure of developmen, unemploymen. WSTĘP W wojewódzwe zachodnopomorskm sopa bezroboca rejesrowanego w laach 2010 2014 kszałowała sę odpowedno na pozome 17,8%, 17,6%, 18,2%, 18%, 15,6% (Bank Danych Lokalnych 2015) w każdym kolejnym roku była wyższa od sopy bezroboca rejesrowanego w Polsce przynajmnej o 4 punky procenowe 1. W rankngu wojewódzw ak wysok pozom ego wskaźnka zapewnł wojewódzwu zachodnopomorskemu: 1 Różnce sóp bezroboca rejesrowanego w wojewódzwe zachodnopomorskm w Polsce w badanym okrese wynosły odpowedno 5,4, 5,1, 4,8, 4,6, 4,2 punku procenowego (oblczono na podsawe sóp bezroboca rejesrowanego w Polsce, kóre w laach 2010 2014 wynosły 12,4%, 12,5%, 13,4%, 13,4%, 11,4% (Bank Danych Lokalnych, www.gus.gov.pl, dosęp: 8.08.2015 r.).
146 K. Wawrzynak w laach 2010 2012 przedosane mejsce (wyższą sopę bezroboca odnoowano ylko w wojewódzwe warmńsko-mazurskm); w laach 2013 2014 mejsce rzece od końca (wyższą sopę bezroboca odnoowano w wojewódzwach kujawsko-pomorskm oraz warmńsko-mazurskm). Problemy ze znalezenem pracy doyczyły przede wszyskm osób w weku ponżej 25 la powyżej 50 la, osób długorwale bezrobonych, osób bez kwalfkacj zawodowych, osób nepełnosprawnych osób samone wychowujących dzec. Zgodne z ar. 49 Usawy z dna 20 kwena 2004 r. o promocj zarudnena nsyucjach rynku pracy 2 ych bezrobonych uważa sę za osoby będące w szczególnej syuacj na rynku pracy, w zwązku z czym z myślą o nch mogą być dodakowo podejmowane dzałana określone w ar. 50 61 wspomnanej usawy, uławające m.n. znalezene pracy, odbyce sażu pracy, odbyce szkolena, zarudnene w ramach prac nerwencyjnych lub robó publcznych. Z danych saysycznych Wojewódzkego Urzędu Pracy w Szczecne (ab. 1) wynka, że w poszczególnych powaach wojewódzwa zachodnopomorskego udzał procenowy osób znajdujących sę w szczególnej syuacj na rynku pracy w ogólnej lczbe bezrobonych w laach 2010 2013 wahał sę od 88,2% do 96,3%, naomas w 2014 r. od 76,9% do 89%, przy czym jego pozom ne różncował w sposób sony badanych powaów (we wszyskch laach współczynnk zmennośc przyjmował warośc ponżej 4%). Wysok pozom oraz newelke zróżncowane ego odseka w zborowośc powaów śwadczą o ym, że w laach 2010 2014 wększość bezrobonych w wojewódzwe zachodnopomorskm należała przynajmnej do jednej z kaegor wyróżnonych w ar. 49 Usawy z dna 20 kwena 2004 r. W arykule nnejszym zaprezenowano wynk badań, kórych celem była charakerysyka bezroboca wśród osób w szczególnej syuacj na rynku pracy w powaach wojewódzwa zachodnopomorskego, w laach 2010 2014, z wykorzysanem wybranej meody porządkowana grupowana obeków. W badanu zasosowano aksonomczny mernk rozwoju zaproponowany przez Hellwga (1968), przyjmując nasępujące założena 3 : sandaryzację warośc cech dagnosycznych z zasosowanem średnej arymeycznej odchylena sandardowego, kóre oblczono na podsawe wspólnej macerzy danych zawerającej warośc cech dla całego okresu badań; wspólny (sały) wzorzec rozwoju dla wszyskch la. 2 Przyoczony arykuł zosał zmenony Usawą z dna 14 marca 2014 r. (DzU z 2014 r., poz. 598), na mocy kórej za osoby będące w szczególnej syuacj na rynku pracy uważa sę: bezrobonych do 30 roku życa, bezrobonych długorwale, bezrobonych powyżej 50 roku życa, bezrobonych korzysających ze śwadczeń z pomocy społecznej, bezrobonych posadających co najmnej jedno dzecko do 6 roku życa lub co najmnej jedno dzecko nepełnosprawne do 18 roku życa, bezrobonych nepełnosprawnych. Jednakże w arykule, ze względu na dosępność porównywalnych danych saysycznych, wykorzysano nformacje Wojewódzkego Urzędu Pracy w Szczecne zgromadzone na podsawe formularzy saysycznych obowązujących do końca 2014 r., czyl zgodnych z Usawą z dna 20 kwena 2004 r. (Osoby będące w szczególnej syuacjq 2015), udosępnone na srone nerneowej Urzędu (hps://www.wup.pl/pl/dla-nsyucj/saysyka-badana-analza/saysyk-rynku-pracy/, dosęp: 8.08.2015 r.). 3 Założene perwsze zapewna porównywalność w czase odległośc pomędzy poszczególnym obekam (Nowak 1990), naomas równoczesne przyjęce perwszego drugego założena zapewna porównywalność odległośc pomędzy obekam a przyjęym wzorcem rozwoju w różnych jednoskach czasu (Walesak 2011). Przyoczone założena są powszechne sosowane w klasyfkacj obeków w ujęcu dynamcznym (Nowak 1990; Srahl Markowska 2004; Meody oceny rozwojuq 2006).
Tabela 1. Udzał procenowy bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy w lczbe bezrobonych ogółem w powaach wojewódzwa zachodnopomorskego w laach 2010 2014 (san na konec grudna) Poway Lczba bezrobonych zarejesrowanych ogółem Lczba bezrobonych w szczególnej syuacj, zarejesrowanych na rynku pracy razem Udzał procenowy bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy w lczbe bezrobonych ogółem 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 Bałogardzk 5395 4779 4840 5017 4470 5091 4485 4533 4767 3925 94,4 93,8 93,7 95,0 87,8 Choszczeńsk 3952 4072 4371 4412 3567 3731 3859 4137 4179 3163 94,4 94,8 94,6 94,7 88,7 Drawsk 5365 5451 5030 5198 4705 5044 5167 4738 4928 4084 94,0 94,8 94,2 94,8 86,8 Golenowsk 5439 4896 4893 4088 3228 5023 4496 4432 3749 2669 92,4 91,8 90,6 91,7 82,7 Gryfck 5248 5290 5289 5477 4638 4874 4933 4890 5100 3871 92,9 93,3 92,5 93,1 83,5 Gryfńsk 5805 5375 5502 5538 4526 5423 5047 5140 5183 4024 93,4 93,9 93,4 93,6 88,9 Kameńsk 4269 3951 4013 3931 3314 4009 3696 3767 3677 2812 93,9 93,5 93,9 93,5 84,9 Kołobrzesk 3680 3507 3308 3673 3208 3379 3219 2994 3348 2579 91,8 91,8 90,5 91,2 80,4 Maso Koszaln 5384 5510 6037 5928 5053 4793 4944 5441 5381 4339 89,0 89,7 90,1 90,8 85,9 Koszalńsk 5509 5483 5740 5925 4899 5178 5133 5383 5602 4255 94,0 93,6 93,8 94,5 86,9 Łobesk 3223 3489 3432 3270 2836 3100 3347 3281 3148 2477 96,2 95,9 95,6 96,3 87,3 Myślborsk 3751 3662 4097 4131 3257 3499 3436 3837 3890 2844 93,3 93,8 93,7 94,2 87,3 Polck 4138 4022 3823 3740 2794 3870 3726 3521 3426 2365 93,5 92,6 92,1 91,6 84,6 Pyrzyck 3709 3617 3680 3615 2919 3494 3416 3436 3437 2598 94,2 94,4 93,4 95,1 89,0 Sławeńsk 4231 4575 5205 4747 4158 3951 4271 4834 4426 3535 93,4 93,4 92,9 93,2 85,0 Sargardzk 7631 7605 7452 7315 6395 6957 6951 6780 6713 5528 91,2 91,4 91,0 91,8 86,4 Szczecneck 7298 7461 7390 7326 6562 6734 6925 6803 6867 5762 92,3 92,8 92,1 93,7 87,8 Śwdwńsk 4380 4296 4150 4255 3707 4113 4048 3856 4002 3253 93,9 94,2 92,9 94,1 87,8 Maso Śwnoujśce 1613 1473 1387 1492 1175 1423 1323 1231 1346 904 88,2 89,8 88,8 90,2 76,9 Wałeck 3444 3448 3739 3507 2859 3169 3164 3434 3235 2481 92,0 91,8 91,8 92,2 86,8 Maso Szczecn 16 500 0 16 942 19 143 18 478 16 195 14 770 15 375 17 382 16 733 13 833 89,5 90,8 90,8 90,6 85,4 Warość mnmalna 88,2 89,7 88,8 90,2 76,9 Warość maksymalna 96,2 95,9 95,6 96,3 89,0 Średna arymeyczna 92,8 93,0 92,5 93,1 85,8 Odchylene sandardowe 1,902 1,611 1,669 1,673 2,880 Współczynnk zmennośc 2,051 1,734 1,805 1,797 3,358 (%) Źródło: opracowano na podsawe danych Wojewódzkego Urzędu Pracy w Szczecne (hps://www.wup.pl/pl/dla-nsyucj/saysyka-badana--analza/ saysyk-rynku-pracy/ n, dosęp: 8.08.2015).
148 K. Wawrzynak Warośc aksonomcznego mernka rozwoju umożlwły uporządkowane powaów wojewódzwa zachodnopomorskego pod względem bezroboca wśród osób w szczególnej syuacj na rynku pracy oraz wydzelene grup powaów różnących sę pomędzy sobą pozomem analzowanych cech dagnosycznych. Uporządkowane powaów od najwększej do najmnejszej warośc mernka rozwoju porakowano jako efek końcowy procesu dagnozowana loścowego 4, w kórym prawdłowość zaobserwowaną (rzeczywse warośc cech dagnosycznych) porównuje sę z prawdłowoścą normaywną (z przyjęym wzorcem rozwoju); funkcją określającą relacje pomędzy nm jes odpowedno zdefnowana odległość. MATERIAŁ I METODY Zborowoścą saysyczną w badanu były poway wojewódzwa zachodnopomorskego w laach 2010 2014, a perwony zbór cech dagnosycznych uworzono na podsawe udzału procenowego grup bezrobonych będących w szczególnej syuacj na rynku pracy w ogólnej lczbe bezrobonych 5 ; są o: X 1 udzał procenowy bezrobonych do 25 roku życa w ogólnej lczbe bezrobonych; X 2 udzał procenowy długorwale bezrobonych w ogólnej lczbe bezrobonych; X 3 udzał procenowy kobe, kóre ne podjęły zarudnena po urodzenu dzecka, w ogólnej lczbe bezrobonych; X 4 udzał procenowy bezrobonych powyżej 50 roku życa w ogólnej lczbe bezrobonych, X 5 udzał procenowy bezrobonych bez kwalfkacj zawodowych w ogólnej lczbe bezrobonych; X 6 udzał procenowy bezrobonych bez dośwadczena zawodowego w ogólnej lczbe bezrobonych; X 7 udzał procenowy bezrobonych bez wykszałcena średnego w ogólnej lczbe bezrobonych; X 8 udzał procenowy bezrobonych samone wychowujących co najmnej jedno dzecko do 18 roku życa w ogólnej lczbe bezrobonych; X 9 udzał procenowy bezrobonych, kórzy po odbycu kary pozbawena wolnośc ne podjęl zarudnena, w ogólnej lczbe bezrobonych; X 10 udzał procenowy bezrobonych nepełnosprawnych w ogólnej lczbe bezrobonych; X 11 udzał procenowy bezrobonych po zakończenu realzacj konraku socjalnego w ogólnej lczbe bezrobonych. Wszyske wymenone powyżej cechy są desymulanam, co oznacza, że m mnejszy jes udzał procenowy bezrobonych z danej grupy w ogólnej lczbe bezrobonych, ym lepsza jes syuacja pod ym względem w badanym powece. Ze względu na cel badana (kórym jes wszechsronna charakerysyka welkośc bezroboca wśród osób w szczególnej syuacj na rynku pracy w powaach wojewódzwa zachodnopomorskego) 4 Pełny czeroelemenowy proces dagnozowana z wykorzysanem model ekonomerycznych zdefnował Hozer (1989). Naomas Wawrzynak (2005, 2007) zwrócła uwagę na o, że do przeprowadzena procesu dagnozowana z wykorzysanem meod loścowych koneczna, a zarazem wysarczająca, jes znajomość prawdłowośc zaobserwowanej normaywnej. Porównane ych dwóch prawdłowośc sanow podsawę do sformułowana końcowej dagnozy. 5 Kolejność cech dagnosycznych jes zgodna z danym dosępnym na srone nerneowej Wojewódzkego Urzędu Pracy w Szczecne (hps://www.wup.pl/pl/dla-nsyucj/saysyka-badana--analza/saysykrynku-pracy/, dosęp: 8.08.2015). Udzał procenowy grup bezrobonych w poszczególnych laach oblczono na podsawe danych według sanu na konec grudna.
Saysyczna analza bezroboca wśród 149 zdecydowano sę na wyelmnowane ze zboru cech dagnosycznych ylko dwóch cech: X 11 X 7. Perwszą z nch wykluczono, gdyż w wększośc powaów bezrobon ej kaegor ne byl rejesrowan. Naomas drugą cechę wykluczono ze względu na jej newelke zdolnośc dyskrymnacyjne oblczony dla nej, na podsawe wspólnej macerzy danych z la 2010 2014, współczynnk zmennośc wynosł ponżej 10% 6. Warośc współczynnków zmennośc dla dzesęcu cech dagnosycznych wyznaczono na podsawe wzoru (1) zameszczono w ab. 2. S( xj ) V j = 100% (1) x x j = T j n xj 1 1 (2) T n = = T n ( x x ) j j 2 = = S( xj ) = 1 1 (3) T n gdze: x j warość j-ej cechy dagnosycznej w -ym powece w roku, x j średna arymeyczna j-ej cechy dagnosycznej w całym badanym okrese, S( x j ) odchylene sandardowe j-ej cechy dagnosycznej w całym badanym okrese, j = 1, 2, Q, m (m = 10 lczba cech dagnosycznych), = 1, 2, Q, n (n = 21 lczba powaów), = 1, 2, Q, T (T = 5 lczba la). Tabela 2. Warośc paramerów wykorzysanych w badanu zmennośc cech Paramery X 1 X 2 X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 X 10 Średna arymeyczna 17,3 51,2 12,8 27,0 31,4 24,4 63,1 13,7 2,4 4,1 Odchylene sandardowe 3,4 6,7 2,7 3,6 4,5 5,0 4,9 1,4 0,7 1,7 Współczynnk zmennośc 19,5 13,1 21,4 13,5 14,3 20,6 7,8 10,5 30,0 41,1 Źródło: oblczono na podsawe danych Wojewódzkego Urzędu Pracy w Szczecne (hps://www.wup.pl/pl/ dla-nsyucj/saysyka-badana--analza/saysyk-rynku-pracy/, dosęp: 8.08.2015). Dla pozosałych dzewęcu cech (X 1, X 2, X 3, X 4, X 5, X 6, X 8, X 9, X 10 ) wyznaczono uśrednony aksonomczny mernk rozwoju, będący wypadkową aksonomcznych mernków rozwoju w poszczególnych laach. Proces oblczana ej mary przebegał w nasępujących eapach: 1) dokonano sandaryzacj warośc poszczególnych cech dagnosycznych, wykorzysując średną odchylene sandardowe oblczone na podsawe wspólnej macerzy danych dla całego badanego okresu (wzory 2 3), zgodne ze wzorem: z j gdze: xj xj = (4) S( x ) j j z sandaryzowana warość j-ej cechy dagnosycznej w -ym powece w roku ; 6 Warość kryyczna wynosząca 10% jes najczęścej przyjmowaną waroścą dla współczynnka zmennośc w badanu zdolnośc dyskrymnacyjnych cech dagnosycznych (Młodak 2006).
150 K. Wawrzynak 2) wyznaczono wspólny dla całego badanego okresu wzorzec rozwoju na pozome górnego beguna rozwoju, czyl najkorzysnejszych warośc cech dagnosycznych (w przypadku desymulan warośc górnego beguna rozwoju są równe mnmalnym zesandaryzowanym waroścom poszczególnych cech w całym badanym okrese): z 01, z 02,..., z 0m; z 0m = mn mn { z } j (5) 3) dla każdego powau w poszczególnych laach oblczono odległość eukldesową od wspólnego wzorca rozwoju (m mnejsza jes odległość od wzorca rozwoju, ym lepsza jes syuacja w -ym powece w roku ), według wzoru: d = m ( zj z j) j= 1 2 0 (6) gdze: d odległość -ego powau od wzorca rozwoju w roku ; 4) dla każdego powau w poszczególnych laach wyznaczono syneyczną marę rozwoju 7, kóra zapewna unormowane odległośc d w przedzale od 0 do 1 jes nerpreowana jako symulana, co oznacza, że m jej warość jes blższa jednośc, ym lepsza jes syuacja w -ym powece w roku : d = 1 (7) d 0 d d0 = d + a S (8) gdze: warość syneycznej mary rozwoju w -ym powece w roku, d średna arymeyczna odległośc d, S d odchylene sandardowe odległośc d, a sała wyznaczona dla roku, zapewnająca przynależność warośc do przedzału od 0 do 1; w badanu jej warość przyjęo na pozome warośc grancznej, zgodne ze wzorem (Łunewska Tarczyńsk 2006) 8 : d d a max (9) S d gdze: d max maksymalna warość d ; 5) dla każdego powau oblczono średn aksonomczny mernk rozwoju według wzoru: T = = 1 (10) T 7 Mara a zosała nazwana przez Hellwga (1968) marą rozwoju gospodarczego, naomas w pracy Nowak (1990) zosała nazwana względnym aksonomcznym mernkem rozwoju. 8 Najczęścej sałą a przyjmuje sę na pozome warośc dwa, co jes zgodne z propozycją Hellwga (1968), ale wówczas syneyczna mara rozwoju może meć warość ujemną dla obeku o syuacj zdecydowane gorszej nż w pozosałych obekach. Zasosowane wzoru (9) elmnuje ę nedogodność, a przyjęce sałej a na pozome warośc grancznej powoduje, że najmnejsza warość mary rozwoju jes równa zeru. Jeszcze nnym rozwązanem ego problemu jes przyjęce sałej a na pozome warośc rzy (Nowak 1990).
Saysyczna analza bezroboca wśród 151 gdze: średn mernk rozwoju w -ym powece; 6) uporządkowano poway według malejących warośc ; 7) wydzelono czery grupy ypologczne powaów o odmennej welkośc bezroboca wśród osób w szczególnej syuacj na rynku pracy na przesrzen badanych la, wykorzysując podejśce klasyczne, w kórym do poszczególnych grup zalczono poway o waroścach należących do nasępujących przedzałów (Nowak 1990): grupa 1 (najlepsza): + S, grupa 2: grupa 3: + S >, grupa 4 (najgorsza): > S, gdze: średna arymeyczna S odchylene sandardowe < S,,. WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA Punkem wyjśca do uporządkowana powaów wojewódzwa zachodnopomorskego, według welkośc bezroboca wśród osób w szczególnej syuacj na rynku pracy, w laach 2010 2014 była wspólna macerz danych o wymarach 9 105 zawerająca nformacje o dzewęcu cechach dagnosycznych (X 1, X 2, X 3, X 4, X 5, X 6, X 8, X 9, X 10 ) w 21 powaach w cągu pęcu la. Na jej podsawe oblczono średną arymeyczną odchylene sandardowe dla poszczególnych cech, wykorzysując wzory (2) (3), a nasępne dokonano ch sandaryzacj zgodne ze wzorem (4). Z macerzy warośc sandaryzowanych wyznaczono wspólny wzorzec rozwoju (wzór 5), kórego warośc dla poszczególnych cech były nasępujące: z 01 = 2,498, z 02 = 3,484, z 03 = 2,080, z 04 = 1,757, z 05 = 3,150, z 06 = 1,609, z 08 = 2,646, z 09 = 2,028, z 10 = 1,974. Nasępne, zgodne ze wzorem (6), oblczono odległośc powaów od wspólnego wzorca rozwoju w poszczególnych laach, kóre zaprezenowano w ab. 3, podając równeż warośc paramerów nezbędne do wyznaczena welkośc zapewnającej unormowane odległośc ( d ) w przedzale od 0 do 1. W abel 4 zameszczono warośc aksonomcznego mernka rozwoju (wzór 7) średnego aksonomcznego mernka rozwoju (wzór 10) dla poszczególnych powaów w badanym okrese. Dla oblczono średną arymeyczną odchylene sandardowe, kóre wynosły odpowedno 0,1835 0,0859, a przedzały warośc powaów do poszczególnych grup, zdefnowano w nasępujący sposób: grupa 1: 0, 2694, grupa 2: 0,2694> 0, 1835, grupa 3: 0,1835 > 0, 0976, grupa 4: < 0, 0976., określające przynależność
Tabela 3. Odległośc powaów od wspólnego wzorca rozwoju warośc paramerów d, S d, w laach 2010 2014 Poway Odległośc powaów od wspólnego wzorca rozwoju ( d ) 2010 2011 2012 2013 2014 d d d d d Bałogardzk 7,113 8,347 8,209 9,317 10,151 Choszczeńsk 7,526 8,729 8,585 8,849 9,254 Drawsk 6,472 7,117 7,815 8,212 8,348 Golenowsk 6,368 6,864 6,533 7,051 7,118 Gryfck 6,979 7,787 7,450 7,000 7,031 Gryfńsk 7,641 8,442 8,189 9,171 10,087 Kameńsk 7,118 7,870 7,578 7,434 7,791 Kołobrzesk 5,688 5,968 5,936 6,544 6,637 Maso Koszaln 7,843 8,849 8,359 8,840 9,057 Koszalńsk 6,427 7,046 7,594 8,223 8,686 Łobesk 8,403 9,641 9,434 10,028 10,487 Myślborsk 7,578 8,739 8,283 8,654 8,895 Polck 8,348 9,141 9,248 8,980 8,591 Pyrzyck 7,429 7,819 7,419 7,804 8,736 Sławeńsk 6,918 7,189 7,419 7,937 8,610 Sargardzk 7,387 8,137 7,776 8,113 7,675 Szczecneck 6,632 7,309 7,304 7,917 8,757 Śwdwńsk 6,816 7,730 7,791 7,564 8,308 Maso Śwnoujśce 6,110 6,594 6,639 6,830 6,312 Wałeck 6,065 6,707 6,815 7,198 7,800 Maso Szczecn 6,920 8,153 8,279 8,445 8,994 d 7,037 7,818 7,745 8,101 8,444 S d 0,705 0,913 0,833 0,892 1,083 a 1,939 1,996 2,028 2,160 1,886 d 0 8,403 9,641 9,434 10,028 10,487 Źródło: oblczono na podsawe danych Wojewódzkego Urzędu Pracy w Szczecne (hps://www.wup.pl/pl /dla-nsyucj/saysyka-badana--analza/saysyk-rynku-pracy/, dosęp: 8.08.2015). a, d 0 Tabela 4. Warośc aksonomcznego mernka rozwoju średnego aksonomcznego mernka rozwoju dla powaów w laach 2010 2014 Poway Taksonomczny mernk rozwoju ( ) w poszczególnych laach 2010 2011 2012 2013 2014 Bałogardzk 0,1536 0,1342 0,1299 0,0709 0,0320 0,1041 Choszczeńsk 0,1044 0,0945 0,0900 0,1175 0,1175 0,1048 Drawsk 0,2299 0,2618 0,1717 0,1811 0,2039 0,2097 Golenowsk 0,2422 0,2881 0,3075 0,2968 0,3213 0,2912 Gryfck 0,1695 0,1923 0,2104 0,3020 0,3296 0,2407 Gryfńsk 0,0907 0,1244 0,1320 0,0855 0,0382 0,0941 Kameńsk 0,1530 0,1837 0,1968 0,2587 0,2570 0,2098 Kołobrzesk 0,3231 0,3809 0,3708 0,3474 0,3671 0,3579 Maso Koszaln 0,0667 0,0821 0,1140 0,1185 0,1364 0,1035 Koszalńsk 0,2352 0,2691 0,1951 0,1800 0,1718 0,2102 Łobesk 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 Myślborsk 0,0982 0,0935 0,1220 0,1370 0,1518 0,1205 Polck 0,0066 0,0519 0,0198 0,1044 0,1808 0,0727 Pyrzyck 0,1159 0,1890 0,2137 0,2218 0,1670 0,1815 Sławeńsk 0,1767 0,2544 0,2136 0,2085 0,1789 0,2064 Sargardzk 0,1210 0,1560 0,1758 0,1910 0,2681 0,1824 Szczecneck 0,2107 0,2419 0,2258 0,2105 0,1650 0,2108 Śwdwńsk 0,1889 0,1982 0,1741 0,2457 0,2077 0,2029 Maso Śwnoujśce 0,2729 0,3161 0,2963 0,3189 0,3982 0,3205 Wałeck 0,2783 0,3043 0,2777 0,2822 0,2562 0,2798 Maso Szczecn 0,1765 0,1543 0,1224 0,1578 0,1423 0,1507 Źródło: oblczono na podsawe ab. 3.
Saysyczna analza bezroboca wśród 153 W abel 5 zaprezenowano grupy ypologczne powaów, wydzelone zgodne z przyjęą zasadą grupowana, wraz z ch króką charakerysyką 9. Tabela 5. Grupy ypologczne powaów ch charakerysyka Poway Kołobrzesk Maso Śwnoujśce Golenowsk Wałeck Gryfck Szczecneck Koszalńsk Kameńsk Drawsk Sławeńsk Śwdwńsk Sargardzk Pyrzyck Maso Szczecn Myślborsk Choszczeńsk Bałogardzk Maso Koszaln Gryfńsk Polck Łobesk 0,3579 0,3205 0,2912 0,2798 0,2407 0,2108 0,2102 0,2098 0,2097 0,2064 0,2029 0,1824 0,1815 0,1507 0,1205 0,1048 0,1041 0,1035 0,0941 0,0727 0,0000 Numer grupy Źródło: opracowano na podsawe ab. 4. I II III IV Charakerysyka grup ypologcznych udzał bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy ogółem: 89,2% udzał bezrobonych w weku do 25 la: 16,1% udzał bezrobonych w weku powyżej 50 la: 29,2% udzał długorwale bezrobonych: 42,8% udzał bezrobonych bez kwalfkacj zawodowych: 28,5% udzał nepełnosprawnych bezrobonych: 3,9% sopa bezroboca rejesrowanego: 11,9% udzał bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy ogółem: 92,1% udzał bezrobonych w weku do 25 la: 18,1% udzał bezrobonych w weku powyżej 50 la: 26,4% udzał długorwale bezrobonych: 52,0% udzał bezrobonych bez kwalfkacj zawodowych: 32,8% udzał nepełnosprawnych bezrobonych: 4,1% sopa bezroboca rejesrowanego: 25,7% udzał bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy ogółem: 91,6% udzał bezrobonych w weku do 25 la: 17,1% udzał bezrobonych w weku powyżej 50 la: 26,9% udzał długorwale bezrobonych: 53,4% udzał bezrobonych bez kwalfkacj zawodowych: 29,9% udzał nepełnosprawnych bezrobonych: 4,8% sopa bezroboca rejesrowanego: 21,5% udzał bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy ogółem: 92,6% udzał bezrobonych w weku do 25 la: 17,6% udzał bezrobonych w weku powyżej 50 la: 25,6% udzał długorwale bezrobonych: 55,2% udzał bezrobonych bez kwalfkacj zawodowych: 35,4% udzał nepełnosprawnych bezrobonych: 2,7% sopa bezroboca rejesrowanego: 21,4% PODSUMOWANIE Już wsępna analza danych, doyczących bezroboca wśród osób w szczególnej syuacj na rynku pracy w powaach wojewódzwa zachodnopomorskego, w laach 2010 2014, pozwolła swerdzć, że odseek ych bezrobonych we wszyskch powaach we wszyskch badanych laach był bardzo wysok oscylował wokół 90%. Chcąc zdenyfkować różnce w pozome ego zjawska, zdecydowano sę na pogrupowane powaów, z uwzględnenem zesawu cech dagnosycznych charakeryzujących welkość bezroboca w kaegorach wymenonych w ar. 49 Usawy z dna 20 kwena 2004 r. o promocj zarudnena nsyucjach rynku pracy. 9 Charakerysyk poszczególnych grup ypologcznych dokonano na podsawe uśrednonego udzału bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy ogółem, uśrednonego udzału procenowego wybranych grup bezrobonych oraz uśrednonych sóp bezroboca dla danych z la 2010 2014 w powaach należących do danej grupy ypologcznej.
154 K. Wawrzynak W wynku przeprowadzonych badań, z zasosowanem wybranej meody porządkowana grupowana, udało sę wyodrębnć grupy powaów różnące sę pozomem udzału procenowego analzowanych grup bezrobonych. Najmnej bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy odnoowano w I grupe, czyl w powaach kołobrzeskm, golenowskm, wałeckm oraz w Śwnoujścu. Wyjąek w ej grupe sanowl bezrobon w weku powyżej 50 la, kórych udzał był najwększy w wyróżnonych grupach. W przypadku pozosałych grup ne można zaobserwować już ak jednoznacznych prawdłowośc, chocaż w IV grupe udzał bezrobonych w szczególnej syuacj na rynku pracy ogółem był najwększy. Ponado w każdej z rzech grup udzał procenowy badanych bezrobonych był wększy nż w pozosałych grupach: w II grupe najwęcej było bezrobonych w weku do 25 la, dość dużo było osób nepełnosprawnych bezrobonych bez kwalfkacj zawodowych, a sopa bezroboca rejesrowanego była najwyższa; w III grupe najwęcej było bezrobonych nepełnosprawnych, dość dużo było osób długorwale bezrobonych w weku powyżej 50 la, a sopa bezroboca rejesrowanego była nższa nż w II grupe; w IV grupe najwęcej było osób długorwale bezrobonych bez kwalfkacj zawodowych, ale wyraźne najmnej było bezrobonych nepełnosprawnych, a sopa bezroboca była aka sama jak w III grupe, czyl nższa nż w grupe II. Zdenyfkowane udzału procenowego najwększego w danej grupe powaów może sanowć podsawę dla decydenów do podjęca nensywnych dzałań mających na celu akywzację zawodową konkrenej grupy bezrobonych. W przypadku perwszej grupy powaów dzałana e pownny być skerowane przede wszyskm do bezrobonych w weku powyżej 50 la, w drugej grupe do bezrobonych w weku do 25 la, w grupe rzecej do bezrobonych nepełnosprawnych, naomas w grupe czwarej do długorwale bezrobonych bezrobonych bez kwalfkacj zawodowych. Na zakończene waro wspomneć, że w arykule wydzelone grupy powaów scharakeryzowano ylko pod względem welkośc bezroboca wśród osób w szczególnej syuacj na rynku pracy, naomas neresujące w nnych badanach byłoby sprawdzene, w jakm sopnu w powaach z poszczególnych grup badan bezrobon korzysają z propozycj przygoowanych specjalne dla nch (zgodne z usawą) przez władze powaów powaowe urzędy pracy. Nałożene ych dwóch aspeków badana pozwolłoby pełnej scharakeryzować syuację bezrobonych w wojewódzwe zachodnopomorskm, a zarazem umożlwłoby uzyskane odpowedz na pyane, czy bezrobon są rzeczywśce zaneresowan znalezenem pracy. PIŚMIENNICTWO Bank Danych Lokalnych, www.gus.gov.pl, dosęp: 8.08.2015 r. Hellwg Z. 1968. Zasosowane meody aksonomcznej do ypologcznego podzału krajów ze względu na pozom ch rozwoju oraz zasoby srukurę wykwalfkowanych kadr. Prz. Sa. 4, 309 327. Hozer J. 1989. Funkcja dagnosyczna model ekonomerycznych. Wad. Sa. 2, 13 15. Łunewska M., Tarczyńsk W. 2006. Meody welowymarowej analzy porównawczej na rynku kapałowym. Warszawa, Wydaw. PWN. ISBN-13: 978-83-01-14646-7. Meody oceny rozwoju regonalnego. 2006. Red. D. Srahl. Wrocław, Wydaw. AE we Wrocławu. ISBN 83-7011-723-6. Młodak A. 2006. Analza aksonomczna w saysyce regonalnej. Warszawa, Dfn. ISBN 83-7251-605-7.
Saysyczna analza bezroboca wśród 155 Nowak E. 1990. Meody aksonomczne w klasyfkacj obeków społeczno-gospodarczych. Warszawa, PWE. ISBN 83-208-0689-5. Osoby będące w szczególnej syuacj na rynku pracy wojewódzwa zachodnopomorskego w 2014 r. 2015. Szczecn, Wojewódzk Urząd Pracy w Szczecne, hps:// www.wup.pl/pl/dlansyucj/saysyka-badana--analza/saysyk-rynku-pracy, dosęp: 8.08.2015. Srahl D., Markowska M. 2004. Klasyfkacja obeków w ujęcu dynamcznym, w: Taksonoma 11. Klasyfkacja analza danych eora zasosowana. Red. K. Jajuga, M. Walesak. Pr. Nauk. AE Wroc. 1022, 556 565. Usawa z dna 20 kwena 2004 r. o promocj zarudnena nsyucjach rynku pracy. DzU z 2004 r., poz. 1001. Usawa z dna 14 marca 2014 r. o zmane usawy o promocj zarudnena nsyucjach rynku pracy oraz nekórych nnych usaw. DzU z 2014 r., poz. 598. Walesak M. 2011. Uogólnona mara odległośc GDM w saysycznej analze welowymarowej z wykorzysanem programu R. Wrocław, Wydaw. UE we Wrocławu. ISBN 978-83-7695-132-4. Wawrzynak K. 2005. Kwanylowa dagnoza syuacj na rynku pracy w wojewódzwe zachodnopomorskm. Wad. Sa. 7, 40 48. Wawrzynak K. 2007. Dagnozowane loścowe procesów obeków gospodarczych podsawowe pojęca. Meody loścowe w ekonom. Zesz. Nauk. USzczec. 450, 647 659.