NAJWYśSZA IZBA KONTROLI D Y R E K T O R DEPARTAMENTU ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Tadeusz Bachleda-Curuś Warszawa, dnia 30 lipca 2008 r. KSR 41009-5/08 P/08/114 Pan Henryk Skórnicki Kierownik Oddziału Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli - Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego skontrolowała Oddział Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu, zwany dalej CDR O/Radom lub Oddziałem, w zakresie wykorzystania środków publicznych przez państwowe jednostki doradztwa rolniczego, w okresie od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2008 r. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym 2 lipca 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Kierownikowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie, pomimo stwierdzonych uchybień, wykorzystanie środków publicznych na realizację zadań Oddziału z zakresu doradztwa rolniczego. W okresie od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2008 r. CDR O/Radom działał głównie na podstawie rocznych programów działalności oraz planów finansowych, będących częścią składową programów działalności i planów finansowych Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Z realizacji programów działalności oraz wykonania planów finansowych, sporządzane były sprawozdania, według wzorów i wytycznych Centrum Doradztwa 1
Rolniczego w Brwinowie. W okresie objętym kontrolą, Oddział realizował przede wszystkim zadania dotyczące ekologicznych metod produkcji rolnej oraz programów rolnośrodowiskowych. Zadania wykonywane były m.in. poprzez organizację szkoleń, pokazów, seminariów i konferencji, opracowywanie materiałów informacyjno-szkoleniowych, prowadzenie centralnego systemu informacji i baz danych o gospodarstwach ekologicznych, a takŝe opracowywanie analiz i prognoz w zakresie rozwoju doradztwa rolniczego. Praktyczne sposoby produkcji rolnej metodami ekologicznymi prezentowane były przez Oddział w pokazowym gospodarstwie rolnym w Chwałowicach 1. Pracownicy Oddziału przeszkolili łącznie 8.300 osób, w tym 5.682 doradców rolniczych z wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego, m.in. w zakresie prowadzenia gospodarstw ekologicznych, nowoczesnych technologii produkcji rolnej, sporządzania planów działalności rolnośrodowiskowej oraz minimalnych wymagań wynikających z zasady wzajemnej zgodności w gospodarstwach rolnych 2. Wykonywane przez CDR O/Radom zadania z zakresu doradztwa rolniczego finansowane były głównie z dotacji budŝetowych. Dotacje wyniosły: w 2005 r. - 2.875,0 tys. zł; 2006 r. - 3.072,0 tys. zł; 2007 r. - 3.000,0 tys. zł, a do 31 maja 2008 r. - 1.043,0 tys. zł, co stanowiło odpowiednio: 76,1%, 64,2%, 53,1%, 49,6% przychodów ogółem uzyskanych przez Oddział. Oprócz dotacji budŝetowych, w 2007 r. CDR O/Radom otrzymał równieŝ środki finansowe: z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (48,0 tys. zł) - na zorganizowanie szkolenia w zakresie minimalnych wymagań dla gospodarstw rolnych dotyczących wzajemnej zgodności w systemie jednolitej płatności; ze starostwa powiatowego w Radomiu (30,0 tys. zł) - na rozbiórkę i utylizację azbestowego pokrycia dachu w pokazowym gospodarstwie rolnym w Chwałowicach; z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego (6,0 tys. zł) - m.in. na zorganizowanie szkolenia w zakresie aktywizacji ludności obszarów wiejskich w ramach programu Leader. Uzyskane przez Oddział dotacje z budŝetu państwa oraz środki od jednostek sektora 1 2 Do prowadzenia pokazowego gospodarstwa rolnego w Chwałowicach o powierzchni ok. 60 ha Oddział został zobowiązany Zarządzeniem Nr 8/2006 z dnia 10 kwietnia 2006 r. Dyrektora Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Przedmiotowe gospodarstwo zostało uŝyczone dla Centrum Doradztwa Rolniczego przez Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Chwałowicach umową z dnia 6 marca 2006 r. zawartą na okres 12 lat, z moŝliwością przedłuŝenia na okres do 20 lat. Zasada wzajemnej zgodności (ang. cross-compliance), czyli wymogi ochrony środowiska, dobrej kultury rolnej i bezpieczeństwa Ŝywności, które powinni spełniać beneficjenci płatności bezpośrednich. 2
finansów publicznych zostały wykorzystane w całości i zgodnie z przeznaczeniem. Wykorzystano je głównie na wynagrodzenia, pochodne od tych wynagrodzeń, usługi obce oraz materiały i energię. Na realizację zadań z zakresu doradztwa rolniczego, CDR O/Radom wykorzystywał równieŝ środki finansowe uzyskane z prowadzonej działalności gospodarczej, która polegała w szczególności na świadczeniu usług laboratoryjnych, transportowych, poligraficznych, gastronomicznych oraz hotelarskich. Z tej działalności uzyskano: w 2005 r. - 897,0 tys. zł; 2006 r. - 1.662,0 tys. zł; 2007 r. - 2.497,0 tys. zł, a do 31 maja 2008 r. - 1.059,0 tys. zł. Stanowiło to odpowiednio: 23,8%, 34,7%, 44,2%, 50,3% przychodów ogółem Oddziału. Głównymi kosztami Oddziału były wynagrodzenia i ich pochodne, które wyniosły: w 2005 r. - 2.349,0 tys. zł; 2006 r. - 2.340,0 tys. zł; 2007 r. - 2.576,0 tys. zł, a do 31 maja 2008 r. - 1.068,0 tys. zł, co stanowiło odpowiednio: 63,3%, 49,8%, 48,5%, 47,8% kosztów ogółem Oddziału. Koszty poniesione na utrzymanie pokazowego gospodarstwa rolnego w Chwałowicach, w okresie od 6 marca 2006 r. do 31 maja 2008 r., wyniosły łącznie 1.307,1 tys. zł i przewyŝszały o 426,4 tys. zł kwotę przychodów uzyskanych z prowadzenia tego gospodarstwa (880,7 tys. zł). W latach 2005-2006 Oddział nie planował i nie ponosił wydatków majątkowych. W 2007 r. na wydatki majątkowe wykorzystano 158,6 tys. zł, tj. 99,1% planu. Zakupiono m.in. specjalistyczny sprzęt rolniczy, samochód osobowo-dostawczy oraz dokonano adaptacji budynku na potrzeby chlewni w pokazowym gospodarstwie rolnym w Chwałowicach. Z zaplanowanych wydatków majątkowych na 2008 r. w kwocie 334,0 tys. zł, do 31 maja tego roku wykorzystano 12,0 tys. zł, tj. 3,6%. NaleŜności CDR O/Radom wyniosły: na koniec 2005 r. - 197,4 tys. zł; 2006 r. - 637,2 tys. zł; 2007 r. - 626,4 tys. zł. Z kwoty 586,2 tys. zł naleŝności na dzień 31 maja 2008 r., 15,4 tys. zł (2,6%) stanowiły naleŝności wymagalne, w tym 6,8 tys. zł powstałe w 2006 r. i 8,6 tys. zł w 2008 r. Dotychczasowe działania Oddziału w celu wyegzekwowania zaległych naleŝności, polegające na wysłaniu do dłuŝników wezwań do zapłaty, okazały się nieskuteczne. Zobowiązania Oddziału wyniosły: na koniec 2005 r. - 260,5 tys. zł; 2006 r. - 192,9 tys. zł; 2007 r. - 185,5 tys. zł. Z kwoty 225,7 tys. zł zobowiązań na dzień 31 maja 2008 r., 18,3 tys. zł (8,1%) stanowiły m.in. wstrzymane płatności dotyczące nierzetelnego wykonania prac remontowych. Przeciętne zatrudnienie w CDR O/Radom, w przeliczeniu na pełne etaty, wynosiło: w 2005 r. - 55 osób (32 osoby z wyŝszym wykształceniem); 2006 r. - 57 osób (26 osób 3
z wyŝszym wykształceniem); 2007 r. - 57 osób (26 osób z wyŝszym wykształceniem), a na dzień 31 maja 2008 r. - 53 osoby (31 osób z wyŝszym wykształceniem). Wielkość zatrudnienia była zgodna z limitem określonym dla Oddziału przez Dyrektora Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie, przypadające na etat, wyniosło: w 2005 r. - 2.511 zł; 2006 r. - 2.430 zł; 2007 r. - 2.678 zł, a w okresie od 1 stycznia do 31 maja 2008 r. - 2.739 zł. Ponadto, pracownikom realizującym dodatkowe zadania na podstawie zawartych 81 umów, Oddział wypłacił (ze środków Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006 - działanie Szkolenia oraz Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 - działanie Pomoc techniczna) wynagrodzenie w łącznej kwocie 99,2 tys. zł. Przedmiotem tych umów (31 umów zlecenia i 50 umów o dzieło) było m.in. przeprowadzenie szkoleń, seminariów oraz opracowanie materiałów szkoleniowych z zakresu doradztwa rolniczego. Stwierdzone w toku kontroli uchybienia polegały m.in. na: przeprowadzeniu przez 2 pracowników Oddziału, bez zgody przełoŝonych i w godzinach pracy, 5 szkoleń na zlecenie Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Warszawie, za które otrzymali od tej jednostki łącznie 0,8 tys. zł; niewydaniu 4.653 osobom (56,1% ogółem przeszkolonych) zaświadczeń o uczestniczeniu bądź ukończeniu szkolenia, co było sprzeczne z Procedurami zarządzania usługami edukacyjnymi, zatwierdzonymi przez Dyrektora Centrum Doradztwa Rolniczego w dniu 23 maja 2005 r., a takŝe z Zarządzeniem Nr 4a/07 Dyrektora Centrum Doradztwa Rolniczego z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie powołania komisji do przeprowadzenia testów kończących seminaria szkoleniowe dla doradców rolnośrodowiskowych dotyczące zasad wzajemnej zgodności. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Podjęcie skuteczniejszych działań dla wyegzekwowania zaległych naleŝności. 2. Wyeliminowanie przypadków odpłatnego wykonywania przez pracowników Oddziału, w godzinach pracy, zadań na rzecz innych podmiotów. 3. Wydawanie wszystkim uczestnikom szkoleń zaświadczeń o uczestniczeniu bądź ukończeniu szkolenia. NajwyŜsza Izba Kontroli - Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, zwraca się o przedstawienie przez Pana Kierownika, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia 4
pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych na rzecz realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Kierownikowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Departamentu Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego NajwyŜszej Izby Kontroli umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 5