Pan Konstanty Dombrowicz Prezydent Miasta Bydgoszczy

Transkrypt

1 NAJWYśSZA IZBA KONTROLI Warszawa dnia 19 sierpnia 2008 r. Dyrektor Departamentu Pracy Spraw Socjalnych i Zdrowia Lech Rejnus P/08/100 KPZ tekst jednolity Pan Konstanty Dombrowicz Prezydent Miasta Bydgoszczy WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli, Departament Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia, skontrolowała prowadzony przez Miasto Bydgoszcz Zakład Aktywności Zawodowej w Bydgoszczy, ul Ludwikowo 3, zwany dalej ZAZ. Przedmiotem kontroli była ocena zasad działania i finansowania zakładu aktywności zawodowej w latach (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 9 lipca 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Prezydentowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia funkcjonowanie Zakładu Aktywności Zawodowej w Bydgoszczy. Formułując powyŝszą ocenę, NIK uwzględniła następujące nieprawidłowości: 1. Według stanu na r. w ZAZ zatrudnionych było 45 pracowników niepełnosprawnych, w tym tylko w orzeczeniach 9 osób były wskazania do zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej. Natomiast aŝ w 29 przypadkach (64,4% zatrudnionych) powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności orzekły, 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz

2 iŝ badane osoby niepełnosprawne nie kwalifikują się do zatrudnienia w ZAZ lecz uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej bądź nie wymagają zatrudnienia w ZAZ. Z liczby tej 16 osób zatrudniono w ZAZ na podstawie skierowania warsztatów terapii zajęciowej. Ponadto z ustaleń kontroli wynika, Ŝe co 3 pracownik niepełnosprawny, przed rozpoczęciem pracy w ZAZ, posiadał doświadczenie zawodowe (od 2 miesięcy do 30 lat). W ocenie NIK, zatrudnianie w ZAZ osób niepełnosprawnych, niewymagających takiego wsparcia, jest działaniem niegospodarnym. 2. Wprawdzie, w badanym okresie, zespół programowy ZAZ opracowywał roczne programy rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz indywidualne programy rehabilitacji, ale nie określał w nich zakresu i metod działań, słuŝących poprawie sprawności psychofizycznych, zaradności osobistej i funkcjonowania społecznego osób niepełnosprawnych, do czego zobowiązywał 12 ust 2 rozporządzenia z dnia 21 stycznia 2000 r. w sprawie zaz 2. Ponadto, kontrola ustaliła, iŝ dla Ŝadnego z pracowników niepełnosprawnych ZAZ-u nie opracowano planu zatrudnienia u innego pracodawcy, pomimo Ŝe zespół programowy bardzo dobrze lub dobrze ocenił postępy w rehabilitacji niektórych z nich 3. W okresie objętym kontrolą nie były teŝ wydatkowane środki ZFA na przygotowanie osób niepełnosprawnych do pracy poza ZAZ i wyrównaniu ich szans w nowym miejscu pracy. W ograniczonym zakresie finansowano takŝe dokształcanie, przekwalifikowanie i szkolenie, bowiem wydatki z tego tytułu wyniosły łącznie 915 zł, tj. 0,6% dochodów i 1,2% wydatków z badanego okresu. W okresie tym tylko jeden pracownik niepełnosprawny ZAZ rozwiązał umowę o pracę w związku ze znalezieniem pracy u innego pracodawcy, przy czym osoba ta wcześniej pracowała juŝ na otwartym rynku pracy. W ocenie NIK, fakty te świadczą o nierealizowaniu przez ZAZ zadań przygotowujących osoby niepełnosprawne do Ŝycia i pracy w otwartym środowisku. 3. Wprawdzie, w latach , ZAZ prowadził indywidualne (imienne) karty ewidencji czasu pracy dla zatrudnionych pracowników, stosownie do 8 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia spraw osobowych pracownika 4, ale na podstawie tych kart nie było moŝliwe ustalenie faktycznego czasu pracy niepełnosprawnych pracowników. Według indywidualnych kart, osoby niepełnosprawne zatrudnione w wymiarze 0,55 etatu, pracowały w godzinach: od 8.45 do (I grupa) oraz od do (II grupa), tj. po 3 godz. 51 min. dziennie, podczas gdy z zarządzenia nr 2/2005 Dyrektora ZAZ z dnia 27 grudnia 2005 r. wynikało, iŝ czas pracy łącznie z zajęciami rehabilitacyjnymi (2 godz. dziennie) powinien wynosić 5 godz. 51 min. w godzinach od 8.45 do (I grupa) i od 9.45 do (II grupa). 2 Dz. U. Nr 6, poz. 77 ze zm. - od r ust 2. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 grudnia 2007 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej Dz. U. Nr 242, poz ust. 5 rozporządzenia w sprawie zaz z 2000 r ust. 4 rozporządzenia w sprawie zaz z 2007 r. 2

3 Jak ustalono w trakcie kontroli, w czasie godzin pracy prowadzone były zajęcia rehabilitacyjne przez psychologa od godz do oraz zajęcia z rehabilitacji ruchowej od godz do Z okazanej przez ZAZ dokumentacji nie wynikało, by zatrudnione osoby niepełnosprawne codziennie - przez 2 godziny - uczestniczyły w zajęciach rehabilitacyjnych, pomimo takich zaleceń przez zespół programowy ZAZ. W ramach terapii psychologicznej nie prowadzono bowiem list obecności, natomiast 7 osób zwolnionych było przez lekarza z rehabilitacji ruchowej. 4. W latach (I półrocze) koszty działalności obsługowo rehabilitacyjnej ZAZ wyniosły łącznie 2.221,1 tys. zł, z tego 1.611,3 tys. zł sfinansowano ze środków PFRON, 76,5 tys. zł ze środków Organizatora, a kwotę 533,3 zł uzyskano z działalności gospodarczej W ocenie NIK, nie było podstaw prawnych do występowania przez ZAZ do Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego o sfinansowanie, ze środków PFRON, podatku od nieruchomości w łącznej kwocie ,53 zł, poniewaŝ z tego tytułu nie został poniesiony koszt. Zgodnie bowiem z art. 31 ust 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 5 prowadzący ZAZ, w stosunku do tego zakładu, jest zwolniony z podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego, a środki uzyskane z tego zwolnienia, stosownie do art. 31 ust. 4 tej ustawy, prowadzący ZAZ miał obowiązek przekazania na zakładowy fundusz aktywności (ZFA). Z ustaleń kontroli wynika, Ŝe kwota w wysokości zwolnień z podatku od nieruchomości przekazywana była przez ZAZ na rachunek ZFA w ratach miesięcznych, po otrzymaniu środków z urzędu marszałkowskiego 6, a nie prowadzącego ZAZ. Ponadto ustalano, Ŝe Urząd Miasta Bydgoszcz, na podstawie art. 47 ust 2 ustawy o rehabilitacji, otrzymał z PFRON rekompensatę dochodów utraconych na skutek zastosowania zwolnień, określonych w art. 31 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Biorąc powyŝsze pod uwagę, podatek od nieruchomości, na której ZAZ prowadzi działalność gospodarczą, został dwukrotnie sfinansowany ze środków PFRON, co w ocenie NIK jest działaniem nielegalnym W latach ZAZ otrzymał z urzędu marszałkowskiego, ze środków PFRON, refundację składek ZUS (emerytalnej i chorobowej płaconej przez pracownika) w wysokości ,18 zł, w ramach finansowania w 75 % kosztów wynagrodzenia brutto osób niepełnosprawnych zatrudnionych w działalności gospodarczej. W ocenie NIK nie było 4 Dz. U. Nr 62, poz. 286 ze zm. 5 Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz

4 podstaw prawnych do występowania przez ZAZ do Marszałka Województwa o zwrot ww. składek, bowiem w świetle art. 25 ust 3 ustawy o rehabilitacji, (obowiązującego do r.) w zakładach aktywności zawodowej część wynagrodzenia odpowiadającą naleŝnej składce pracownika na ubezpieczenie emerytalne i chorobowe, finansowało Biuro PFRON, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne z uwzględnieniem dotacji PFRON i budŝetu państwa 7 - uchylonym z dniem r. Biorąc powyŝsze pod uwagę, część składek ZUS, została dwukrotnie sfinansowana ze środków PFRON, co w ocenie NIK jest działaniem nielegalnym. 5. W latach (I półrocze) na rachunku bankowym zakładowego funduszu aktywności zgromadzono kwotę ,14 zł, a wydatkowano ,90 zł, tj. 47,8% tego funduszu W 2007 r. wydatkowano ze środków ZFA kwotę ,64 zł, stanowiącą 68,4% dochodów ZFA w tym roku, na usprawnianie i dodatkowe oprzyrządowanie stanowisk pracy, wspomagające samodzielne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych, pomimo Ŝe zgodnie z 16 ust 2 obowiązującego wówczas rozporządzenia w sprawie zaz, środki ZFA przeznaczone na poprawę warunków pracy nie mogły przekraczać 30% rocznych wpływów tego funduszu W ocenie NIK dochody ZFA zostały zaniŝone o ,26 zł, z uwagi na nie przekazanie na rachunek bankowy tego funduszu zysku z prowadzonej działalności gospodarczej za 2007 r. Zgodnie z art. 31 ust. 4 ustawy o rehabilitacji, prowadzący ZAZ ma obowiązek przekazania na ZFA m.in. dochodów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. przyjmowanie do pracy wyłącznie osoby niepełnosprawne, które w orzeczeniach powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności mają wskazania do zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej; 6 Były to środki PFRON przekazane samorządowi województwa na podstawie art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji z przeznaczeniem m.in. na dofinansowanie kosztów tworzenia i działania zakładów aktywności zawodowej, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 6 tej ustawy. 7 Dz. U. Nr 164, poz ze zm. 4

5 2. opracowanie indywidualnych programów rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz planów zatrudnienia osób niepełnosprawnych u innego pracodawcy, zgodnie z 13 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2007 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej; 3. prowadzenie ewidencji czasu pracy osób niepełnosprawnych, zgodnie ze stanem faktycznym; 4. dokumentowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w zajęciach rehabilitacyjnych; 5. dokonanie zwrotu do urzędu marszałkowskiego nienaleŝnie otrzymanych środków PFRON z tytułu: - podatku od nieruchomości w łącznej wysokości ,53 zł; - naleŝnych składek pracownika na ubezpieczenie emerytalne i chorobowe w łącznej wysokości ,18 zł, 6. dokonanie przez prowadzącego ZAZ wpłaty na ZFA środków z tytułu zwolnień podatku od nieruchomości; 7. dokonanie wpłaty na ZFA dochodu uzyskanego z prowadzonej działalności gospodarczej za 2007 r. w kwocie ,26 zł; 8. wydatkowanie środków ZFA zgodnie z zasadami, określonymi 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2007 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej. Zgodnie z treścią art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli zwraca się o przesłanie przez Pana Prezydenta, w terminie 21 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych na rzecz realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 i 2 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Prezydentowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Departamentu Pracy, Spraw Socjalnych i Zdrowia, umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. Zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 5