WICEPREZES Warszawa, dnia 27 września 2007 r. NAJWYśSZEJ IZBY KONTROLI. Pan Zbigniew Kotlarek Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad

Transkrypt

1 WICEPREZES Warszawa, dnia 27 września 2007 r. NAJWYśSZEJ IZBY KONTROLI P/07/067 KKT /07 Marek Zająkała Pan Zbigniew Kotlarek Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Departament Komunikacji i Systemów Transportowych skontrolowała działalność Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) w zakresie finansowania budowy dróg zapewniających dostęp do portów morskich. Kontrolą objęto lata (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 14 września 2007 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust. 1 ustawy o NIK, przekazuje Panu Generalnemu Dyrektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania podejmowane przez GDDKiA w celu pozyskiwania środków na finansowanie budowy i modernizacji dróg krajowych, prowadzących do portów morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej. NIK negatywnie natomiast oceniła opóźnienia w realizacji zadań rzeczowych oraz niski stopień wykorzystania środków finansowych na poprawę stanu technicznego badanych dróg.

2 NIK pozytywnie oceniła w szczególności: 1) systematyczne zwiększanie środków finansowych na budowę, odnowę i modernizację dróg krajowych, zapewniających dostęp do portów morskich, zwłaszcza do portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Ustalono, Ŝe w latach wydatki na poprawę połączeń drogowych do portów morskich stanowiły 3,5% wydatków ogółem, natomiast udział omawianych dróg w łącznej długości dróg, będących w zarządzie GDDKiA, stanowił 1,7%. Na poprawę stanu technicznego omawianych dróg w 2007 r. zaplanowano środki finansowe o 60,8% wyŝsze niŝ w 2006 r.; 2) skuteczne działania GDDKiA na rzecz pozyskiwania środków pomocowych z funduszy Unii Europejskiej (UE), z przeznaczeniem na budowę i modernizację połączeń drogowych do portów morskich. W okresie objętym kontrolą GDDKiA złoŝyła 5 wniosków na łączną kwotę dofinansowania w wysokości tys., co stanowiło 74% ogólnej wartości projektów. śaden z wniosków nie został odrzucony. Całkowite wydatki kwalifikowane określone w 4 umowach i wartość dofinansowania dla poszczególnych projektów była zgodna ze złoŝonymi wnioskami. Wniosek dotyczący dofinansowania budowy drogi S-7 był w trakcie rozpatrywania; 3) podpisanie w 2002 r. porozumienia z organami samorządu terytorialnego i Zarządem Morskiego Portu Gdańsk S.A. w sprawie budowy Obwodnicy Południowej Gdańska i Trasy Sucharskiego w Gdańsku. Efektem tego porozumienia było m.in. terminowe opracowanie koncepcji budowy odcinka południowego Trasy Sucharskiego oraz projektu drogi krajowej nr S-7 na odcinku wymienionej Obwodnicy. Negatywnej oceny wymagają natomiast: 1) wynoszące nawet do 2 lat opóźnienia (w stosunku do zaplanowanych terminów) w realizacji zadań dotyczących budowy i modernizacji dróg do portów morskich. Opóźnienia te pozostawały w związku z udzielaniem zamówień publicznych na wykonawstwo robót i dokumentacji projektowej, zmianami lokalizacyjnymi oraz pozyskiwaniem gruntów pod budowane dróg. Na przykład: przy realizacji wzmocnienia nawierzchni drogi krajowej nr 7 na odcinku Gdańsk - Jazowa (od km 25,683 do km 48,465), z przebudową mostu w KieŜmarku miało miejsce 12-miesięczne opóźnienie w stosunku do terminu określonego w pierwotnej umowie z wykonawcą; 2

3 przebudowa drogi krajowej nr 6 na odcinku Goleniów - Nowogard miała być pierwotnie zakończona w październiku 2005 r. Wprawdzie wykonano przebudowę drogi, jednak z powodu niezakończenia wywłaszczenia i wykupu gruntów pod budowę dróg dojazdowych (dopiero we wrześniu 2006 r. zakończono wywłaszczenia) nastąpiło uniewaŝnienie uzgodnień lokalizacyjnych. W rezultacie, roboty mogą być zakończone do końca 2007 r.; budowa I etapu Obwodnicy Południowej Gdańska miała być - stosownie do porozumienia z samorządami terytorialnymi z dnia 17 stycznia 2002 r. - realizowana w latach , a jej II etap powinien zostać zakończony do 2010 r. W sierpniu 2006 r. GDDKiA uzyskała decyzję lokalizacyjną dla tej inwestycji, jednak dopiero w lipcu 2007 r. zawarto umowę na wykonanie projektu budowlanego i wykonawczego budowy (z terminem realizacji do dnia 4 września 2008 r.). W marcu 2007 r. GDDKiA wystąpiła do Ministerstwa Transportu o środki finansowe na wykup gruntów. Uruchomienie I transzy środków w kwocie 15 mln zł (przy łącznym zapotrzebowaniu 300 mln zł) nastąpiło w czerwcu 2007 r. Opisane opóźnienia mogą w ocenie NIK - skutkować nieterminowym oddaniem do eksploatacji Obwodnicy oraz wzrostem kosztów tej inwestycji; 2) niepełne wykorzystanie zaplanowanych środków finansowych na budowę, modernizację i utrzymanie dróg krajowych, zapewniających dostęp do portów morskich. Nakłady ogółem poniesione na ten cel w badanym okresie wyniosły ,2 tys. zł, co stanowiło 57,3% wielkości planowanych na kwotę ,4 tys. zł (w poszczególnych latach wykonanie to wynosiło: 47,3% w 2004 r., 35,6% w 2005 r. i 86,4% w 2006 r.); 3) niewystarczające zaawansowanie budowy autostrady A-1, mającej podstawowe znaczenie dla funkcjonowania portów morskich w Gdańsku i Gdyni. Do czasu zakończenia kontroli nie oddano Ŝadnego odcinka tej autostrady. Dotychczasowe działania GDDKiA, dotyczące m.in. wyników negocjacji z konsorcjum Gdańsk Transport Company S.A. w sprawie realizacji II etapu autostrady A-1 (odcinek Nowe Marzy Czerniewice), nie dają w ocenie NIK - gwarancji terminowego zakończenia budowy jej 12 odcinków do końca 2010 r., zgodnie z deklaracjami Ministra Transportu; 4) niezadowalający stan techniczny dróg krajowych zapewniających dostęp do portów morskich. Ustalono, Ŝe w okresie objętym kontrolą poszczególne parametry eksploatacyjne tych dróg nie uległy zmianie. Według Systemu Oceny Stanu Nawierzchni 3

4 (stosowanego przez GDDKiA), większość dróg do portów morskich była w stanie niezadowalającym i złym (na zbadanych odcinakach o łącznej długości 88,8 km tych dróg, jako zły i niezadowalający oceniono stan techniczny na długości 47,2 km, tj. 53,2%). Badane drogi nie spełniały przede wszystkim parametru odpowiedniej nośności. Zamiast 115 KN/oś pojazdu, dopuszczalny nacisk osi pojazdu na nawierzchnię drogi wynosił 100 KN. Stan ten nie spełniał zatem wymogów 151 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430). Miało to negatywny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz konkurencyjność polskich portów morskich na międzynarodowym rynku usług transportowych; 5) nienaliczenie kary umownej z tytułu nieterminowej realizacji budowy drugiego odcinka drogi Gdańsk - Jazowa przez firmę NECSO ENTRECANALES CUBIERTAS S.A. Pomimo niedotrzymania terminu wykonania robót, GDDKiA nie naliczyła stosownych kar umownych, które nawet przy minimalnej wysokości (0,5% wartości kontraktowej) powinny wynosić co najmniej ,5 ; 6) niepoprawne sporządzanie wniosków o refundację wydatków, dotyczących współfinansowanej z funduszy strukturalnych UE budowy drogi Gdańsk - Jazowa (składane do Ministerstwa Finansów jako Instytucji Płatniczej). Wnioski te wymagały uzupełnień i poprawek, co skutkowało opóźnieniami refundacji wydatków ponoszonych na realizację tego zadania. W rezultacie, refundacja środków następowała od 3 do 10 miesięcy po złoŝeniu wniosków. Przedstawiając Panu Generalnemu Dyrektorowi powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1) podjęcie stosownych działań organizacyjnych skutkujących realizacją projektów drogowych w zaplanowanych terminach, m.in. poprzez usprawnienie: - udzielania zamówień publicznych na wykonawstwo robót oraz dokumentacji projektowej; - wykupu gruntów pod budowę dróg prowadzących do portów morskich, w tym Obwodnicy Południowej Gdańska; 4

5 2) poprawę skuteczności nadzoru nad przygotowywaniem wniosków o dofinansowanie projektów drogowych z funduszy unijnych; 3) naliczanie stosownych kar umownych w przypadku niedotrzymania terminów realizacji robót budowlanych przez wykonawców. NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. l ustawy o NIK, zwraca się do Pana Generalnego Dyrektora o przedstawienie, w terminie 21 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków oraz o podjętych działaniach na rzecz realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. l ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Generalnemu Dyrektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do Kolegium NIK umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania uchwały Kolegium NIK. 5