- 1 - P/07/131 Wrocław, dnia 19 września 2007 r. Pan. Roman Górczyński Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego

Transkrypt

1 - 1 - P/07/131 Wrocław, dnia 19 września 2007 r. LWR /2007 Pan Roman Górczyński Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego w Kątach Wrocławskich Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 23 grudnia 1994r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura we Wrocławiu przeprowadziła w Banku Spółdzielczym w Kątach Wrocławskich, zwanym w dalszej treści Bankiem kontrolę w zakresie wykorzystania środków publicznych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych na rzecz rolnictwa w latach (do 30 kwietnia). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 17 sierpnia 2007 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Zarządowi Banku niniejsze wystąpienie pokontrolne. Działania Banku w zakresie udzielania na rzecz rolnictwa kredytów inwestycyjnych objętych dopłatami do oprocentowania ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie z uchybieniami, polegającymi nad odstępstwach od niektórych zasad i warunków obowiązujących przy udzielaniu takich kredytów, mogących w przypadku 14 kredytów wpłynąć na ich wysokość, a tym samym na wysokość pobieranych dopłat do ich oprocentowania. W okresie od 1 stycznia 2004 r. do 30 kwietnia 2007 r. Bank udzielił 133 kredyty inwestycyjne dla rolnictwa objęte dopłatami do oprocentowania ze środków ARiMR, na

2 - 2 - łączną kwotę 9.162,7 tys. zł, w tym 50 z linii KZ (na zakup gruntów) w wysokości 2.983,9 tys. zł, 55 z linii IP (na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie) w kwocie 2.570,1 tys. zł, 27 z linii MR (zakup ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych oraz inwestycje budowlane dla osób, które nie przekroczyły 40 roku Ŝycia) w wysokości 3.522,0 tys. zł oraz 1 kredyt z linii BR (na realizację przedsięwzięć w ramach branŝowego programu wspólnego uŝytkowania maszyn i urządzeń rolniczych) w kwocie 86,7 tys. zł. Łączna wysokość otrzymanych w badanym okresie dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych wyniosła 898,8 tys. zł. Podczas kontroli zbadano dokumentację 45 kredytów na kwotę 7.188,3 tys. zł, czyli 33,8% ogólnej liczby oraz 78,5% ogólnej kwoty kredytów udzielonych w okresie objętym kontrolą. Wymienione kredyty inwestycyjne, udzielane były na podstawie obowiązującej od 10 czerwca 2002 r. umowy nr 33/WR/IK/02, zawartej z Bankiem Zrzeszającym, tj. Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie. Zawierając wymienioną umowę Bank zobowiązał się do przestrzegania zarządzeń Prezesa ARiMR 2 określających zasady, warunki i tryb udzielania kredytów inwestycyjnych na rzecz rolnictwa oraz stosowania przez ARiMR dopłat stanowiących część oprocentowania tych kredytów. NajwyŜsza Izba Kontroli nie wnosi uwag do organizacji pracy Banku umoŝliwiającej sprawną obsługę rolników zainteresowanych kredytami objętymi dopłatami ze środków ARiMR oraz do sposobu promowania tych kredytów. Między innymi o dostępnych kredytach informowano zainteresowanych na zebraniach członkowskich, w ulotkach informacyjnych oraz ogłoszeniach wywieszanych w Centrali Banku oraz Oddziałach Terenowych w Sobótce oraz śórawinie. Ogólne wymogi udzielania kredytów z dopłatami do ich oprocentowania wynikające z umowy z Bankiem Zrzeszającym oraz z zarządzeń Prezesa ARiMR były przez Bank przestrzegane. W kaŝdym przypadku od kredytobiorców egzekwowano plany kredytowanych przedsięwzięć, pozytywnie zaopiniowanych przez Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Kwoty kredytów mieściły się w przyznanych Bankowi limitach dla 1 J.t. Dz.U. z 2001r. nr 85, poz. 937 ze zm.

3 - 3 - poszczególnych linii kredytowych. W kaŝdej zbadanej umowie kredytowej określono wysokość i formę wniesienia przez kredytobiorcę wkładu własnego, poprzedzającego we wszystkich przypadkach wypłatę poszczególnych transz kredytów. W przypadku udzielania kredytu z linii MR, kredytobiorcami były osoby z doświadczeniem bądź wykształceniem rolniczym, które w dniu udzielenia kredytu nie przekroczyły 40 roku Ŝycia. Stawki pobieranej przez Bank prowizji mieściły się w granicach dopuszczalnych, tj. do 2% kwoty kredytu. W przewidzianych prawem formach zabezpieczano równieŝ odpowiednio spłatę udzielonych kredytów oraz ich oprocentowania. Nie przestrzegano jednak niektórych innych warunków wynikających z zarządzeń Prezesa ARiMR, do których zobowiązywała Bank umowa z Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie. I tak: w 14 przypadkach skredytowania zakupu maszyn, urządzeń lub budowy obiektów gospodarstw rolnych z linii MR kwotą 3.114,1 tys. zł, nie porównano cen kredytowanych maszyn, urządzeń i realizacji budów ze średnimi cenami w województwie dolnośląskim; w przypadku tych kredytów, porównanie tych cen miało istotne znaczenie, bowiem dopłaty do ich oprocentowania przysługiwały w odniesieniu do tej części ceny umownej maszyn, urządzeń oraz realizacji budów, która nie przewyŝszała poziomu średnich cen rynkowych w danym województwie; udzielenie tych kredytów bez wcześniejszego rozpoznania średnich cen, bez względu na trudności w ich ustaleniu, biorąc pod uwagę przyjęte przez Bank zobowiązanie do przestrzegania zasad nałoŝonych przez Prezesa ARiMR, było - w ocenie NIK niedopuszczalne, nie zawsze przestrzegano obowiązującego do 30 kwietnia 2007 r dniowego terminu, na poinformowanie Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego o udzieleniu kredytów inwestycyjnych z dopłatami ARiMR do ich oprocentowania; o udzieleniu 1 z kredytów poinformowano Ośrodek Doradztwa Rolniczego z opóźnieniem prawie 4 miesięcy, a o 13 innych, z opóźnieniem sięgającym jednego miesiąca, 2 W okresie objętym kontrolą obowiązywały zarządzenia Prezesa ARIMR - 54/2003 z dnia 5 sierpnia 2003 r., 24/2004 z dnia 27 kwietnia 2004 r., 71/2004 z dnia 28 grudnia 2004 r., 20/2005 z dnia 22 czerwca 2005 r. i 33/2006 z dnia 31 lipca 2006 r.

4 - 4 - w 8 umowach kredytowych nie podano celu strategicznego dofinansowania kredytem przedsięwzięcia inwestycyjnego, do wskazania którego, niezaleŝnie od opisu przedmiotu kredytu, zobowiązywała jednoznacznie powołana wcześniej umowa z Bankiem Zrzeszającym, przed zawarciem 3 umów kredytowych nie przeprowadzono wymaganej wizytacji kredytobiorców w celu ustalenia ich stanu majątkowego, a tym samym zweryfikowania zaproponowanych we wnioskach kredytowych zabezpieczeń spłat kredytów i odsetek, przed podpisaniem umowy kredytu nr 79/12/BR/10/2005 z 3 marca 2005 r. nie dopełniono obowiązku pobrania od kredytobiorcy zgody na przetwarzanie jego danych osobowych, a nadto nie uzyskano informacji, czy kredytobiorca jest podatnikiem podatku VAT; wzmiankowaną zgodę na przetwarzanie danych osobowych oraz oświadczenie kredytobiorcy, z którego wynika, iŝ nie jest podatnikiem VAT, uzyskano podczas trwania kontroli NIK. NajwyŜsza Izba Kontroli nie wnosi uwag do przeprowadzanych przez Bank kontroli bezpośrednich kredytowanych przedsięwzięć, a takŝe do rozliczania tych przedsięwzięć w siedzibie Banku na podstawie faktur, kosztorysów powykonawczych oraz umów kupna sprzedaŝy gruntów. Podczas kontroli NIK sprawdzono sposób zagospodarowania 32 działek nabytych z udziałem 12 spośród 16 wyłonionych do kontroli kredytów na dofinansowanie zakupu gruntów rolnych oraz stan 4 ciągników rolniczych, 3 ładowaczy, zaprawiarki do nasion oraz 4 maszyn do uprawy gleby, nabytych z udziałem 4 z 14 wyłonionych do kontroli kredytów na dofinansowanie zakupu maszyn i urządzeń rolniczych. Stwierdzono, Ŝe zakupione grunty były przez kredytobiorców uŝytkowane rolniczo, zgodnie z planem przedsięwzięć stanowiącym podstawę udzielenia kredytu, natomiast stan techniczny sprawdzonych maszyn oraz urządzeń był adekwatny do ich okresu uŝytkowania i odpowiadał cechom określonym w dokumentacji kredytowej. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o:

5 Zaniechanie kredytowania inwestycji z linii MR bez porównania cen podejmowanych przez kredytobiorców przedsięwzięć z ich średnimi cenami w województwie dolnośląskim. 2. Ujmowanie w umowach kredytowych obok przedmiotu kredytu, równieŝ celu strategicznego dofinansowania kredytem przedsięwzięcia inwestycyjnego. 3. Egzekwowanie od kredytobiorców zgody na przetwarzanie ich danych osobowych oraz pozyskiwanie informacji, czy poszczególni kredytobiorcy są, czy teŝ nie są podatnikami podatku VAT. 4. Przeprowadzanie przed udzielaniem kredytów inwestycyjnych dla rolnictwa wizytacji kredytobiorców w celu ustalenia ich stanu majątkowego, a tym samym zweryfikowania zaproponowanych we wnioskach kredytowych zabezpieczeń spłaty kredytu i odsetek NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje od Zarządu Banku, w terminie miesięcznym od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o podjętych działaniach na rzecz realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust.1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego Zarządowi Banku przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK we Wrocławiu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej Komisji NIK.